«Χρειάζονται άλλα 10 χρόνια για να αποκατασταθούν οι δεσμοί κοινότητας στις περιοχές που χτυπήθηκαν από τον μεγάλο σεισμό του Κόμπε».

Σαράντα χρόνια πριν, όταν ξεκίναγα να δουλεύω σαν αρχιτέκτονας, ζούσα στην περιοχή Κιτάνο του Κόμπε, μια περιοχή γνωστή για τα γραφικά σπίτια δυτικού τύπου, χτισμένα για ξένους σε μια άλλη εποχή. Σήμερα, στην περιοχή μεταξύ Κόμπε και Όσακα, βρίσκεται το 80% του πραγματοποιημένου μου έργου.

Tη μέρα του μεγάλου σεισμού βρισκόμουν στο Λονδίνο. Δεν θα ξεχάσω τα πρόσωπα των φίλων και γνωστών όταν μάθαμε τα νέα . Επέστρεψα αμέσως στην Ιαπωνία και την επόμενη κιόλας μέρα ήμουν στο σημείο μηδέν. Προς μεγάλη μου φρίκη, η άλλοτε οικεία, όμορφη πόλη, είχε μεταβληθεί σε έναν σωρό ερειπίων.

Πρόσφατα επισκέφτηκα την περιοχή Nαγκάτα του Κόμπε που χτυπήθηκε ιδιαίτερα από τον σεισμό. Παραδοσιακά η Ναγκάτα ήταν μια τυπική εργατική συνοικία υποδηματοποιών. Καθώς κι εγώ έχω γεννηθεί σε εργατική γειτονιά της Όσακα, ένιωθα κοντά στις λαϊκές πολυκατοικίες και τις μικροβιοτεχνίες της Ναγκάτα. Τα στενά δρομάκια της πάλλονταν με ανθρώπινη ζεστασιά και υπήρχε εκεί ενέργεια και μια αίσθηση κοινότητας που τόσο λείπει από τις σύγχρονες πόλεις. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, με εξαίρεση την περιοχή μπροστά στον σιδηροδρομικό σταθμό, υπήρχαν πολλά άδεια οικόπεδα στη Ναγκάτα. Σήμερα τα περισσότερα είναι κτισμένα με σύγχρονα πολυώροφα κτήρια κατοικιών και μεζονέτες που συνεχίζουν να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια. Οι κάτοικοι δεν εγκατέλειψαν την περιοχή τους έστω κι αν δεν έλαβαν ικανοποιητική βοήθεια από το κράτος για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. Στο τέλος η επιμονή τους απέδωσε. Κι όμως, όταν κοιτάζω τους δρόμους, στοιχισμένους με σύγχρονα κτήρια, νιώθω μια απερίγραπτη λύπη. Λυπάμαι γιατί η πόλη έχασε τη ζωντάνια της. Είναι αλήθεια πως τα καινούργια σπίτια έχουν πολλές ανέσεις κι αυτό συντέλεσε στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου, τουλάχιστον από υλικής απόψεως, το πρόβλημα όμως είναι πως χάθηκαν οι δεσμοί μεταξύ των ατόμων που συνιστούσαν την κοινότητα. Σχέδια ανάπλασης εξακολουθούν να «τρέχουν» στην περιοχή, σβήνοντας στην πορεία κι άλλες παλιές αναμνήσεις, αλλά οι δεσμοί της κοινότητας δεν αποκαταστάθηκαν. Για εκείνους από τους κατοίκους της Ναγκάτα που επέλεξαν να μείνουν μετά τον σεισμό, η αποκατάσταση τόσο της υποδομής όσο και των κατοικιών ήταν χωρίς συζήτηση η πρώτη προτεραιότητα. Αλλά κάποιος που αναπολεί την ατμόσφαιρα της παλιάς Ναγκάτα όπως εγώ, δε μπορεί παρά να μελαγχολεί. Όταν κοιτάζω το πρόσωπο της πόλης –αποκομμένης από το χωρικό και χρονικό παρελθόν της- νιώθω αδύναμος, σα δέντρο που έχασε τις ρίζες του. Όσα χρήματα κι αν διατεθούν, αν δεν επαναπροσδιορισθεί ένα νέο πλαίσιο κοινότητας δεν θα υπάρξει μέλλον. Χωρίς να είναι εύκολο, για τα επόμενα 10 χρόνια οι κάτοικοι της Νιγκάτα πρέπει να εστιάσουν στην αποκατάσταση των ανθρώπινων σχέσεων. Δε μπορούν να βασίζονται στην κυβέρνηση που συνεχίζει να εφαρμόζει άνωθεν πολιτικές ακολουθώντας ρυθμιστικά σχέδια-κονσέρβες. Ένα από τα χαρακτηριστικά της παλιάς πόλης ήταν πως αναπτύχθηκε οργανικά μαζί με τις ζωές των κατοίκων της, κάτι που δεν έχει σχέση με ρυθμιστικά σχέδια. Αυτός είναι ένας λόγος παραπάνω για να αναλάβουν οι ίδιοι οι κάτοικοι πρωτοβουλίες όσον αφορά τον επανασχεδιασμό της κοινότητάς τους. Κάνω έκκληση στη διοίκηση να τους υποστηρίξει.

Μετά τον σεισμό οι κάτοικοι της Ναγκάτα μαζί με μια τοπική ομάδα γυναικών άρχισαν να φυτεύουν δέντρα στα πάρκα και κατά μήκος των δρόμων. Ο Δήμος του Κόμπε υποστηρίζει την πρωτοβουλία. Οι κάτοικοι φυτεύουν δέντρα και μανόλιες και αφιερώνουν τα λευκά τους άνθη στη μνήμη των θυμάτων του σεισμού. Ο σεισμός διέρρηξε τους δεσμούς κοινότητας ωστόσο οι πολίτες οφείλουν να χρησιμοποιήσουν τέτοιες κινήσεις ώστε να αποκατασταθεί το κατεστραμμένο ανθρωποδίκτυο. Στην πορεία «μεγαλώνουν» κι οι ίδιοι συνειδητοποιώντας πως ο άνθρωπος δεν ζει μόνος. Η αποκατάσταση των ανθρώπινων σχέσεων και της ντόπιας κοινότητας δεν είναι κάτι που φαίνεται με γυμνό μάτι. Αυτό κάνει την προσπάθεια ακόμα πιο δύσκολη όμως η σκληρή δουλειά σίγουρα θα αποδώσει μετά από 10 χρόνια όταν μια νέα, όλο ζωντάνια κοινότητα θα σταθεί ξανά στα πόδια της.

Ελεύθερη απόδοση από τα αγγλικά: Φωτεινή Γεωργακοπούλου, αρχιτέκτων.