Ένας ενεργειακός μικρόκοσμος

Με τον ερχομό του 21ου αιώνα, ο άνθρωπος μπήκε σε νέα τροχιά επιστημονικής αναζήτησης και αντίληψης του κόσμου. Συνεχώς παρουσιάζονται προβλήματα στην καθημερινή ζωή μας ως αποτέλεσμα της κακοδιαχείρισης των παλαιότερων γενεών. Δυστυχώς, οι πρόγονοί μας δε γνώριζαν την σημασία της αειφόρου ανάπτυξης, ούτε σαν τεχνικό όρο θα μπορούσα να πω, και τώρα εμείς καλούμαστε να διορθώσουμε τα λάθη τους, που πολλές φορές είναι τραγικά και με πολύ άσχημα αποτελέσματα στην κοινωνία.
 Ένα σημαντικό πρόβλημα, ίσως και το σημαντικότερο, είναι η εξάντληση των μη ανανεώσιμων ενεργειακών πόρων σε παγκόσμιο επίπεδο (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακας, κ.ά.) που άνετα μπορεί να οδηγήσει τον πλανήτη σε ενεργειακή κρίση. Η βασική αιτία είναι η απόλυτη σχεδόν εξάρτησή μας από τους πόρους αυτούς.
Αναμφισβήτητα, δε μπορεί να υπάρξει ζωή χωρίς ενέργεια. Για αυτό, άλλωστε, τα περισσότερα κράτη του κόσμου αναζητούν νέες πηγές ενέργειας που είναι φιλικές προς το περιβάλλον, ανανεώσιμες κατά προτίμηση και δύναται να διαχειρισθούν ορθά με γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη.
Με αυτήν την προοπτική πέρασε και η ΔΕΗ το κατώφλι της νέας χιλιετίας και μέχρι σήμερα έχει αναπτύξει ένα μεγάλο ενεργειακό πρόγραμμα με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) το οποίο ολοένα και επεκτείνεται με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιωτικών φορέων της χώρας.
Θέλοντας η επιχείρηση, και πιο συγκεκριμένα η ΔΕΗ Βόλου, να περάσει ποιο έντονα στη συνείδηση του καταναλωτικού της κοινού την ανάγκη για χρήση ΑΠΕ στην καθημερινή μας ζωή και να αναδείξει το πολύτιμο έργο της στον τομέα αυτό, αποφάσισε να προβεί στην κατασκευή μιας μακέτας στο κεντρικό κτίριο της ΔΕΗ Βόλου οπού θα παρουσιάζεται η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με χρήση ΑΠΕ.
Έτσι, στις αρχές Οκτωβρίου 2005 ήρθε σε επαφή μαζί μου η διοίκηση της ΔΕΗ Βόλου, έπειτα από προτροπή του καθηγητή του τμήματός μου κ. Άρη Σαπουνάκη, για να μου προτείνει να υλοποιήσω την ιδέα της με την κατασκευή μιας μακέτας, γνωρίζοντας ότι χρόνια τώρα ασχολούμαι με κατασκευές μακετών και κατέχω πολύ καλά το αντικείμενο.
Αμέσως και χωρίς δεύτερη σκέψη αποδέχτηκα την πολύ ενδιαφέρουσα πρότασή τους διακατεχόμενος από ένα συναίσθημα επαγγελματικής πρόκλησης και ενθουσιασμού, αφού ο χώρος που θα φιλοξενούσε τη μακέτα ήταν ιδιαίτερα μεγάλος και για πρώτη φορά θα έφτιαχνα μια μακέτα τέτοιων διαστάσεων. Ακόμα, επειδή το θέμα της ενέργειας και του περιβαλλοντικού σχεδιασμού αποτελεί και αντικείμενο των σπουδών μου, ο ενθουσιασμός έγινε ακόμα μεγαλύτερος.
Το βασικό θέμα της μακέτας είναι η παραγωγή ηλ.ρεύματος από ΑΠΕ (αιολική ενέργεια, ηλιακή ενέργεια και υδροηλεκτρική ενέργεια) με κατασκευή των αντίστοιχων μονάδων παραγωγής (αιολικό πάρκο, ηλιακό πάρκο και υδροηλεκτρικό εργοστάσιο), η διανομή του ηλ.ρεύματος με δίκτυο μέσης τάσης και η κατανάλωσή του από έναν παραδοσιακό οικισμό. Όσο για τις διαστάσεις της μακέτας, αυτές είναι 4,50μΧ1,50μΧ1,30μ. και η κατασκευή ήταν επιτόπια.
Τέλος του ίδιου μήνα ξεκίνησε η κατασκευή που διήρκησε μέχρι και τις αρχές Μαΐου 2006, δηλαδή σχεδόν έξι μήνες. Μπορώ να πω ότι η συγκεκριμένη περίοδος ήταν πολύ κουραστική και δύσκολη για μένα αφού τις περισσότερες φορές εργαζόμουν μέχρι και 15 ώρες ημερησίως για την ολοκλήρωση τμημάτων της μακέτας. Ακόμα, εφήρμοσα πρωτοποριακές τεχνικές - θα αναλυθούν παρακάτω – που ανέβασαν το βαθμό δυσκολίας της κατασκευής. Ήθελα το αποτέλεσμα να δικαίωνε την επιχείρηση και τον καθηγητή μου για την επιλογή τους να είμαι εγώ ο κατασκευαστής.
Οι πρωτοποριακές τεχνικές που προανέφερα αφορούν τη χρήση μηχανολογικών στοιχείων στη μακέτα με σκοπό μια ρεαλιστική αναπαράσταση της πραγματικότητας ούτως ώστε και ο πιο απλός θεατής να αντιλαμβάνεται την παραγωγή ηλ.ρεύματος από ΑΠΕ, τη διανομή και τη κατανάλωσή του. Έτσι, οι ανεμογεννήτριες του αιολικού πάρκου λειτουργούν όπως και οι αληθινές, το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο χρησιμοποιεί πραγματικό νερό και τα σπίτια του παραδοσιακού οικισμού είναι φωταγωγημένα εσωτερικά. Οι τεχνικές αυτές καθιστούν τη μακέτα μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα.

Ένα ακόμα βασικό στοιχείο, εντυπωσιασμού θα έλεγα, είναι η μεταπήδηση του σκηνικού της μακέτας από τον δισδιάστατο κόσμο στον τρισδιάστατο, ο οποίος γίνεται ευκολότερα αντιληπτός από τον ανθρώπινο νου.

Η γενική γεωμορφολογική εικόνα της μακέτας θυμίζει την ελληνική πραγματικότητα. Ακόμα, συνδυάζεται πολύ αρμονικά το θαλασσινό τοπίο με τους ορεινούς όγκους και την πεδινή έκταση που μεσολαβεί μεταξύ τους όπου τα εδάφη καλλιεργούνται. Ο φωτισμός στο όλο σκηνικό δίνει την αίσθηση ότι βρισκόμαστε σε ώρες εσπερινές όπου ο ήλιος πάει να δύσει και επιβάλλεται πλέον η χρήση των ηλεκτρικών λαμπτήρων στα σπίτια. Να σημειώσω ότι ο παραδοσιακός οικισμός, λόγω της γειτνίασης του Βόλου με το Πήλιο, προβάλλει την παραδοσιακή Πηλιορείτικη αρχιτεκτονική.

Ο μικρόκοσμος που μόλις παρουσίασα παρουσιάζει την ιδανική κατάσταση λειτουργίας του ενεργειακού συστήματος μιας χώρας. Η χρήση των ΑΠΕ είναι συνυφασμένες με την αειφόρο ανάπτυξη ενός τόπου. Η Ελλάδα έχει την τύχη να μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτές τις μορφές ενέργειας για παραγωγή ηλ.ρεύματος, αλλά συνάμα έχει την ατυχία αδυναμίας εφαρμογής μιας σωστής ενεργειακής πολιτικής μέχρι σήμερα με στόχο την αυξανόμενη ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας και την ανάδειξη αυτής ως βασικό ενεργειακό παράγοντα τόσο των Βαλκανίων όσο και ολόκληρης της Ευρώπης.
Καλό θα  ήταν να μη ξεχνάμε ότι το ενεργειακό μας μέλλον βρίσκεται στις ΑΠΕ και πολύ σύντομα θα κληθούμε να προβούμε σε περαιτέρω αξιοποίησή τους. Οι ΑΠΕ με μια σωστή διαχείριση μπορούν να επιλύσουν τα σημαντικά παγκόσμια ενεργειακά προβλήματα. Όσο για την Ελλάδα, έχω να πω ότι είναι κρίμα να μην αξιοποιούμε όπως θα έπρεπε τη πολύτιμη φυσική μας κληρονομιά (αέρας, ήλιος, νερό) τη στιγμή που άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, βασίζονται όσο το δυνατόν περισσότερο στις ΑΠΕ.

Δημήτριος Κ. Καλεσόπουλος
Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδομίας
& Περιφερειακής Ανάπτυξης
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Διεύθυνση: Ολυμπιάδος 14α , ΤΚ: 38222, Βόλος
E-mail: dkalesop@uth.gr