Α Θ Η Ν Α : "Α-Π Ο Λ Ι Τ Η Σ - Τ Η" Π Ο Λ Η ?

Θα θέλαμε να σας ευχαριστούμε θερμά για την μεγάλη συμμετοχή σας, αλλά κυρίως για την ποιότητα (ανάλυση - τεκμηρίωση) των απαντήσεων σας, τις οποίες και δημοσιεύουμε παρακάτω.

Παράλληλα, προχωρούμε στην ανάρτηση των ερωτημάτων που αφορούν στην 2η ενότητα «Η κυκλοφορία στην Αθήνα». Δείτε λεπτομέρειες ΕΔΩ (ερωτήσεις - τρόπος συμμετοχής)

Οι εκπομπές αρχειοθετούνται στο GRATV (εκπομπές / Α-Π Ο Λ Ι Τ Η Σ - Τ Η" Π Ο Λ Η)

Ακολουθούν:

1. Βίντεο : (Μέρος Α) Εισαγωγή Α. Τριποδάκη, αναφορές - απαντήσεις στα ερωτήματα, συζήτηση. Συμμετοχή των Π. Ψωμόπουλου Αρχιτέκτονα - Πολεοδόμου, Δ. Διαμαντόπουλου Αρχιτέκτονα και Ι. Αθανασίου Φοιτητή Αρχιτεκτονικής (ο κύριος Αθανασίου συμμετείχε στη διαδικασία του ερωτηματολογίου και προσκλήθηκε από την συντακτική επιτροπή να συμμετέχει στην εκπομπή)

2. Βίντεο : (Μέρος Β) Ρεπορτάζ - απαντήσεις κατοίκων της Αθήνα στο ερωτηματολόγιο, συζήτηση, επίλογος Α. Τριποδάκη.

3. Δημοσίευση των απαντήσεων σας.

1.Βίντεο : (Μέρος Α)
Εισαγωγή Α. Τριποδάκη, αναφορές - απαντήσεις στα ερωτήματα,
Συζήτηση. Συμμετοχή των Π. Ψωμόπουλου, Δ. Διαμαντόπουλου  και Ι. Αθανασίου Φοιτητή Αρχιτεκτονικής

2.Βίντεο : (Μέρος Β)
Ρεπορτάζ - απαντήσεις κατοίκων της Αθήνα στο ερωτηματολόγιο, συζήτηση, επίλογος Α. Τριποδάκη.

Η φωτογραφία που επιλέχτηκε για την 1η ενότητα.
Tζομπανάκης Αλέξιος, Αρχιτέκτων, διδάσκων Τμήματος Αρχιτεκτόνων Πολυτεχνείου Κρήτης

3. Δημοσίευση των απαντήσεων

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ : EIΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Οι απαντήσεις δημοσιεύονται όπως ακριβώς αποστάλθηκαν.

1 Τζιγκουνάκη Κατερίνα atzigkounaki@arch.tuc.gr

Η πόλις
Είπες• «Θα πάγω σ' άλλη γη, θα πάγω σ' άλλη θάλασσα.Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη απ' αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή•κ' είν' η καρδιά μου -σαν νεκρός- θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.Οπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»
Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς•και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -μη ελπίζεις-δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώστην κώχη τούτη την μικρή, σ' όλην την γη την χάλασες.
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

Αθήνα - φιλόξενη πόλη
Το βίωμα της πρωτεύουσας για κάποιους είναι κατεξοχήν μιαν ευκαιρία απόδρασης από την πατρίδα - πόλη. Επιφορτισμένος ο επισκέπτης με την εκδρομική διάθεση, ίσως να αποφεύγει την ουσιαστική ματιά στα προβλήματα που συναντά στην καθημερινότητά του ο μόνιμος κάτοικος. Η ομορφιά ορισμένων περιοχών της πρωτεύουσας και η ασχήμια των περισσότερων, δυστυχώς, είναι ένα δεδομένο που δεν περνά απαρατήρητο για τον επισκέπτη.
Η ατμόσφαιρα του σήμερα δεν αφήνει το περιθώριο στους ανθρώπους να προβληματιστούν επί της ουσίας με την σημασία που κατέχει το περιβάλλον, φυσικό και τεχνητό, μέσα στο οποίο κινούμαστε, ζούμε και εξελισσόμαστε. Όμως, οφείλουμε να δώσουμε την αρμόζουσα προσοχή σε αυτά που μας περιβάλλουν.
«Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη απ' αυτή».
Για να συμβεί αυτό, πρέπει ο πολίτης, με αφετηρία τον ίδιο του τον εαυτό, να προβληματιστεί για το πόσο τον ικανοποιούν αυτά που τον περιβάλλουν, πόσο συμβάλλει στην φθορά ή στην συντήρησή τους και τέλος, οφείλει να έχει μιαν άποψη. Να μην περιφέρεται μέσα στην πόλη αλλά να τη ζει.

Απαντήσεις στα ερωτήματα
1. Αδόμητοι - κοινόχρηστοι χώροι Η έλλειψη πρασίνου είναι το κατεξοχήν πρόβλημα, δευτερευόντως είναι εγκαταλελειμμένοι και αφύλακτοι με αποτέλεσμα να είναι ά - χρηστοι παρά κοινό - χρηστοι.
2. Δομημένες περιοχές και κτήρια Η έλλειψη χαρακτήρα των κτηρίων, η μαζικοποίηση στην μορφή και η έλλειψη χρηστικότητας . Παραδείγματος χάριν, πολυκατοικίες - κουτιά χωρίς χώρους στάθμευσης.
3. Τα προβλήματα είναι εξίσου σημαντικά.
4. Αυτό που, κατά τη γνώμη μου, απαιτείται είναι συστράτευση και συλλογική προσπάθεια.
5. Οι Αρχιτέκτονες, ως επιστήμονες αλλά και ως άνθρωποι, έχουν ουσιαστικό ρόλο στην αφύπνιση των πολιτών αλλά και του κράτους, στο να προτείνουν βιώσιμες και πρακτικές λύσεις στα γενικότερα προβλήματα.
6. Ο πολίτης είναι αυτός που θίγεται περισσότερο από τα προβλήματα της πόλης του και αυτός που απολαμβάνει τις βελτιώσεις αυτής. Επομένως, οφείλει να είναι ευαισθητοποιημένος, να δρα και να μην θεωρεί ότι τα ζητήματα αυτά είναι δευτερεύουσας σημασίας.

Συγχαρητήρια για την προσπάθεια,

2.ΠοFrom: Iosif Athanasiou φοιτητής αρχιχτεκτονικής στο τμήμα αρχιτεκτoνων μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης [mailto:iosifpetros@gmail.com]

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα; Ένα από τα κύρια προβλήματα των κοινόχρηστων χώρων της Αθήνας ,όπως οι πλατείες, τα πάρκα και οι λόφοι είναι σε μεγάλο βαθμό η έλλειψη τους από τον αστικό ιστό της πόλης. Αυτό σε συνδυασμό με την με την άσχημη κατάσταση που επικρατεί σε αρκετούς τέτοιους χώρους, όπως για παράδειγμα κατεστραμμένα πάρκα ή πλατείες στις οποίες ειδικά τις νύχτες μετατρέπονται σε χώρο συνάθροισης ναρκομανών, έχει ως αποτέλεσμα ο μέσος πολίτης να θεωρεί αυτούς τους χώρους ανοικείους και ξένους όπου κανείς δεν θέλει να βρίσκεται... Έπειτα οι άλλοι αδόμητοι χώροι και κυρίως οι δρόμοι, οι μεγάλες λεωφόροι και οι ανισόπεδοι κόμβοι της πόλης μπορούμε να πούμε ότι αν και έχουν κατασκευαστεί για να ενώνουν περιοχές και να διευκολύνουν τους κατοίκους, τελικά ξεφυτρώνουν στο αστικό τοπίο σαν τοίχοι που χωρίζουν τις περιοχές της πόλης μεταξύ τους...

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα; Ένα πρόβλημα των δομημένων χώρων και κτιρίων της Αθήνας είναι η άναρχη και πυκνοδομημένη τοποθέτηση των οικοδομημάτων στον Αθηναϊκό χώρο. Το άλλο σοβαρό πρόβλημα των δομημένων χώρων της Αθήνας είναι η λανθασμένη συσχέτιση τους με τον αδόμητο χώρο.(δηλαδή πυκνή δόμηση και σχεδόν καμία αναλογία στην τοποθέτηση των κενών της πόλης, τελείως λανθασμένη η σχέση του κενού με το πλήρες του αστικού χώρου)

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά ; Δεν υπάρχει πιο σημαντικό και πιο ασήμαντο πρόβλημα...Ο συνδυασμός των παραπάνω είναι το πιο σημαντικό πρόβλημα...

4. Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν; Ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να γίνει η προσπάθεια να αντιμετωπισθούν τα παραπάνω προβλήματα είναι η συλλογική αντιμετώπιση της όλης κατάστασης... Πρέπει να γίνει μια προσπάθεια όπου η πολιτεία, οι ειδικοί(όπως οι αρχιτέκτονες) αλλά και εμείς οι πολίτες(οι οποίοι έχουμε και ΕΜΕΙΣ ΜΕΓΑΛΗ ΕΥΘΗΝΗ για την όλη κατάσταση) να συγκροτηθούμε και να βοηθήσουμε στο να αλλάξει εικόνα το τοπίο της πρωτεύουσας!

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους; Ο ρόλος των αρχιτεκτόνων είναι πολύ σημαντικός αν όχι και ο σημαντικότερος... Ο ρόλος μας δεν είναι μόνο να συνθέσουμε "ωραία" πάρκα και "ωραίες" πολυκατοικίες, κάτι που απλά μάλλον θα καμουφλάριζε την όλη κατάσταση παρά θα έλυνε κάτι πιο ουσιώδες. Αυτό το οποίο έχουμε ευθύνη να κάνουμε είναι να ενημερώσουμε τους πολίτες για το πως μπορούμε να αλλάξουμε την κατάσταση και να οργανώσουμε αυτήν την προσπάθεια για το κοινό καλό....

6. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους; Ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών είναι πολύ σημαντικός γιατί στο τέλος, μετά από οποιαδήποτε οργάνωση απο αρχιτέκτονες και πολιτεία, είναι αυτοί οι οποίοι θα πρέπει να με τη καθημερινή τους στάση να αποδείξουν ότι αυτή η πόλη μπορεί και αξίζει να γίνει καλύτερη.

3. Nikos Kallithrakas Καθηγητης Πολ.Κρητης[mailto:kalli@mred.tuc.gr]

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;
Έλλειψη πράσινου/ Κατάσταση-σκουπιδαριό/ Καταπάτηση/ Μετατροπή σε αυτοσχέδια πάρκινγκ/Σπατάλη χρημάτων για συνεχείς «αναπλάσεις»

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα
Υψηλοί συντελεστές δόμησης/Έλλειψη ελεύθερων χώρων/Έλλειψη πράσινου/Έλλειψη πάρκινγκ/Θόρυβος/Κυκλοφοριακό

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;
Υψηλοί συντελεστές δόμησης/Έλλειψη πράσινου-ελεύθερων χώρων/Κυκλοφοριακό

4. Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;
Μετρό, μετρό, μετρό (και ποδήλατο)/Γκρέμισμα δομημένων χώρων

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;
Να κάνουν προτάσεις που να αγγίζουν τον κόσμο, να έχουν δυνατότητα εφαρμογής (και να τις παλεύουν)

6. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;
Να θέτουν τα προβλήματα της πόλης στις πρώτες τους προτεραιότητες/Να τα διεκδικούν/Να κατανοήσουν ότι ο δημόσιος χώρος συχνά είναι σημαντικότερος από τον ιδιωτικό/Να ψηφίζουν με βάση το σεβασμό στην πόλη τους (και όχι με βάση τη διάλυσή της)

4.Γιάννης Φραντζεσκάκης, Συγκοινωνιολόγος
Ομότιμος Καθηγητής Ε.Μ. Πολυτεχνείου / Επίτιμος Πρόεδρος Επιστημονικής Επιτροπής ECOCITY/ Πρόεδρος Συμβουλευτικής Επιτροπής τέως Προέδρων Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων / Καθηγητής Ε.Μ. Πολυτεχνείου. 
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Απαντήσεις ενός Συγκοινωνιολόγου στα έξι ερωτήματα του greekarchitects.gr
Σημείωση: Οι απαντήσεις επικεντρώνονται στον προβληματισμό που αφορά τη μετακίνηση, στα πλαίσια πάντα του γενικότερου προβληματισμού για την ανάπτυξη και λειτουργία της Αθήνας

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. ΚΥΡΙΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

α. Έλλειψη συντονισμένου Χωροταξικού - Πολεοδομικού - Συγκοινωνιακού (Κυκλοφοριακού) Σχεδιασμού ο οποίος να επικαιροποιείται και εγκρίνεται τακτικά με βάση την τρέχουσα ανάπτυξη και τάσεις, και αντίστοιχης προσαρμογής της Νομοθεσίας.
Στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας έχει να εκπονηθεί Γενική Κυκλοφοριακή Μελέτη από τη γνωστή ως μελέτη Wilbur Smith του 1964, η οποία βασίστηκε σε ένα Γενικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό που δεν περιλάμβανε τα συγκεκριμένα στοιχεία μεγεθών που απαιτούνται σε μια τέτοια κυκλοφοριακή μελέτη. Επιμέρους κυκλοφοριακές μελέτες που έγιναν έκτοτε (π.χ. Αττικό Μετρό, ΟΑΣΑ, Προαστιακός) αφορούν κυρίως ειδικές κατηγορίες μετακινήσεων.
Να σημειωθεί ότι, στις προκηρύξεις Χωροταξικών-Πολεοδομικών μελετών αστικών περιοχών δεν απαιτείται, σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία, πτυχίο συγκοινωνιακών μελετών με συγκεκριμένο ύψος αμοιβής.

β. Λανθασμένες χωροθετήσεις και αναπτύξεις κοινόχρηστων χώρων με αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού, του μήκους και της ακατάλληλης - χωρικής και χρονικής - κατανομής μετακινήσεων.

γ. Ακατάλληλη ιεράρχηση και σχεδιασμός του συστήματος μετακίνησης και στάθμευσης (δρόμοι, δημόσιες συγκοινωνίες, χώροι στάθμευσης και μετεπιβίβασης, ποδηλατόδρομοι, πεζόδρομοι, κλπ.) με αποτέλεσμα την μειωμένη χρήση των πράσινων μεταφορών και τις γνωστές επιπτώσεις (ατμοσφαιρική ρύπανση, θόρυβος, απώλεια χρόνου, ατυχήματα, κλπ.).

δ. Ασάφεια αρμοδιοτήτων. Υπουργεία - Τοπική Αυτοδιοίκηση - Οργανισμοί.

ε. Έλλειψη Μητροπολιτικού Φορέα.

στ. Έλλειψη μελετών εφαρμογής και αξιολόγησης αποτελεσμάτων.

ζ. Έλλειψη συστηματικής ενημέρωσης κοινού για αποφυγή αδικαιολόγητων αντιδράσεων και καθυστερήσεων (πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι, Τραμ, κλπ.).

η. Καθυστέρηση και μη συστηματική και έγκαιρη αντιμετώπιση προβλημάτων (Διαχείριση κυκλοφορίας και ζήτησης για πλήρη αξιοποίηση υφιστάμενης υποδομής, σταθμοί μετεπιβίβασης, αστυνόμευση παράνομης στάθμευσης, κλπ.).

Β. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.2. Οι αιτίες και τα κύρια αποτελέσματα που συνοψίστηκαν στην εισαγωγή δίνουν μια γενική εικόνα των κύριων προβλημάτων στο θέμα των μετακινήσεων.

3. Τα πιο σημαντικά προβλήματα που δημιουργούν και αυξάνουν οι μετακινήσεις αποτελούν: η ρύπανση του περιβάλλοντος, ο θόρυβος, η απώλεια παραγωγικού χρόνου και οι σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα της ζωής.

4. Με εξαφάνιση ή ουσιαστική μείωση των αιτιών που αναφέρθηκαν στην εισαγωγή. Υπάρχουν οι προοπτικές βελτίωσης όπως συνοψίζονται παρακάτω:
α. Πρόγραμμα Καλλικράτης. Σαφέστερος καθορισμός αρμοδιοτήτων Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αύξηση των αρμοδιοτήτων στους διευρυμένους Δήμους.
β. Συγχώνευση Συγκοινωνιακών Φορέων (ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ, ΗΣΑΠ, Τραμ, Προαστιακό).
γ. Προώθηση μιας πρώτης μορφής Μητροπολιτικού Φορέα (Οργανισμός Αθήνας και ΟΑΣΑ).
δ. Διαθέσιμο αναγνωρισμένο δυναμικό Συγκοινωνιολόγων για Δημόσιες Υπηρεσίες (Υπουργεία, Οργανισμοί, Τοπική Αυτοδιοίκηση) και Συμβούλους, Μελετητές.
ε. Διευκολύνσεις χρηματοδότησης:
• Έσοδα από Ελεγχόμενη Στάθμευση
• ΣΔΙΤ (Σταθμοί αυτοκινήτων, αυτοκινητόδρομοι)
• Ευρωπαϊκά Προγράμματα
• Προώθηση έργων και ενεργειών μικρού κόστους, αμέσου ανάγκης και ουσιαστικής απόδοσης
• Δυνατότητες δανεισμού με σύντομη αποπληρωμή από έσοδα ελεγχόμενης στάθμευσης
στ. Υφιστάμενα στοιχεία και έργα που δεν έχουν αξιοποιηθεί (π.χ. Ολυμπιακοί Αγώνες) και προτάσεις/μελέτες που δεν εφαρμόστηκαν

5. Ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων και των άλλων επιστημόνων που συνεργάζονται για την αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι καταρχήν η εξασφάλιση ενός συνεχιζόμενου κατάλληλου Γενικού Χωροταξικού - Πολεοδομικού - Συγκοινωνιακού (Κυκλοφοριακού) Σχεδιασμού, Προγραμματισμού και η παρακολούθηση της ορθής υλοποίησής του.
Σημαντικός ρόλος και ευθύνη υπάρχει και:
Στη διατύπωση μιας κατάλληλης πολιτικής αποδεκτής τόσο από τους Πολιτικούς όσο και από τους Πολίτες. Αδικαιολόγητες αντιδράσεις οι οποίες οδηγούν στη ματαίωση ορθών ενεργειών και έργων πρέπει να αντιμετωπίζονται αποφασιστικά και συστηματικά, με βάση ελληνικές και διεθνείς εμπειρίες.
Στην επισήμανση επειγόντων προβλημάτων που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση π.χ. η Στάθμευση που είναι ο κύριος παράγων δημιουργίας του συνεχώς αυξανόμενου κυκλοφοριακού προβλήματος και τα οδικά ατυχήματα τα οποία επί έτη δεν αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις εκπονούμενες, τουλάχιστον από το 1984, μελέτες, με αποτέλεσμα χιλιάδες αδικαιολόγητους θανάτους, τραυματισμούς και υλικές ζημιές με κόστος πολλαπλάσιο εκείνου των προτεινόμενων βελτιώσεων που δεν εφαρμόζονται.

6. Οι πολίτες πρέπει καταρχήν να εκπαιδεύονται και ενημερώνονται σωστά ώστε να μπορούν να παίξουν αποτελεσματικά το σημαντικό ρόλο τους.
Δυστυχώς στη χώρα μας δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα ουσιαστικά αποτελέσματα λόγω και της πλήρους έλλειψης συστηματικής αστυνόμευσης. Ρόλος των Πολιτών και η ευθύνη τους για την αντιμετώπιση των κυκλοφοριακών προβλημάτων είναι:
α. Η τήρηση των κανόνων του ΚΟΚ.
β. Η επισήμανση λανθασμένων ενεργειών και της αδράνειας στην επίλυση προβλημάτων.
γ. Η αποφυγή αδικαιολόγητων αντιδράσεων με αποτέλεσμα επιβράδυνση ή μη αποδοχή της υλοποίησης απαραίτητων έργων και ενεργειών επίλυσης προβλημάτων.
Υπενθυμίζεται η αρχική έντονη αντίδραση κατά των πεζοδρόμων, η σημερινή αντίδραση κατά των ποδηλατοδρόμων, πολλές φορές δικαιολογημένες λόγω λανθασμένης χωροθέτησης ή κατασκευής, η συχνή αντίδραση για την κατασκευή υπόγειων χώρων στάθμευσης με τη δικαιολογία καταστροφής φύτευσης που εύκολα αντικαθίσταται ή αύξηση κυκλοφορίας η οποία όμως εύκολα αντιμετωπίζεται με την απομάκρυνση της παράνομης στάθμευσης και τις προτάσεις της απαραίτητης μελέτης κυκλοφοριακών επιπτώσεων, την αντίδραση ελάχιστων πολιτών στην ελεγχόμενη στάθμευση η οποία, εφόσον μελετηθεί, εφαρμοσθεί και αστυνομευτεί ορθά, έχει μόνο θετικά αποτελέσματα κλπ.

5. Γιωργος Κοσμας(Υπηρεσιες παραγωγης διαφημιστικων ταινιων) e-mail giorgoskosmas@gmail.com
.
Αν και τα αιτια για ολα τα υπαρχοντα προβληματαε ειναι βαθυτερα και αρκετα πολυπλοκα, θα ηθελα συμμετεχοντας στην προσπαθεια σας, να απαντησω στα ερωτηματα σας σε πρωτη προσεγγιση, εστω και επιγραμματικα.

1.Οι αναφερομενοι χωροι απο τη στιγμη που προσφερονταιστο κοινο προς χρηση, με την οποιαδηποτε μορφη εχουναυτοι, ανεξαρτητα με το αν αυτοι ειναι καλαισθητοι ηλειτουργικοι, θα επρεπε να προστατευονται και νασυντηρουνται.

2.Η κατεδαφιση παραδοσιακων κτιριων, που δημιουργησε χωρο για κατασκευη ογκων με στρντζαριστομπαλκονα χωρις την παραμικρη αρχιτεκτονικη επιστασια.Και βεβαια να μην γινεται λογος για προβλεψη χωρουπρασινου οδικου δικτυου που προσφερεται για κυκλοφορια και οχι για μονιμη σταθμευση οχηματων.

3.Θα ελεγα η ελλειψη πρασινου και αρχιτεκτονικης επιστασιας.

4.Μηπως καθε αδομητος χωρος να γινει παρκο;Δεν θα ηθελα να μιλησω για κατεδαφισεις ολοκληρων οικοδομικων τεραγωνων.Ισως οπως εχει ακουστει ,καλο θα ηταν να δημιουργηθη μια Αισθητικη Αστυνομια.

5.Τωρα φθανοντας στο κρισιμο σημειο πρεπει να δεχθουμεοτι απο τη στιγμη δεν εχουν τον βασικο ρολο στην οιασδηποτε μορφης επεμβαση στο φυσικο και αστικο περιβαλλονδεν γινεται να εχουν και την ευθυνη.Δεν πρεπει να ξεχναμε οτι το μεγαλυτερο της συγχρονης Αθηνας κτιστηκε απο Μηχανικους, Υπομηχανικους καιΕργολαβους.Σε περιπτωσεις δε που "Αρχιτεκτων" αναλαμβανει καποιοεργο, πολυ συχνα ο εχων παντα δικιο "Πελατης" παρεμβαινει με τα γνωστα αποτελεσματα.

6. Τελος, για την υφισταμενη κατασταση ειμαστε συνυπευθυνοι αναλογα με τον βαθμο συνειδητοτητας μας.(Ο σιωπων δοκει συναινειν).

6. Calliope Bouraki [mailto:bouraki@arch.tuc.gr]

εργάζομαι ως διαχειρίστρια δικτύου στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης. Οι σπουδές μου δεν έχουν να κάνουν καθόλου με τον χώρο της Αρχιτεκτονικής κτηρίων, παρόλα αυτά θα ήθελα πολύ να συμμετάσχω στην πρωτοβουλία αυτή, ως πολίτης που έχω ζήσει περιόδους της ζωής μου σε 3 από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας μας, την Αθήνα, το Ηράκλειο και τα Χανιά.
Ένα από τα βασικότερα κατά την άποψη μου προβλήματα των μεγάλων πόλεων είναι, η ύπαρξη χώρων στάθμευσης των ιδιωτικών αυτοκινήτων. Καλώς ή κακώς ζούμε στην εποχή όπου το αυτοκίνητο έχει αντικαταστήσει τα πόδια μας σε μεγάλο βαθμό. Κάθε οικογένεια διαθέτει το λιγότερο ένα οικογενειακό όχημα ώστε να μπορέσει να φέρει εις πέρας τις καθημερινές υποχρεώσεις της. Το πρόβλημα εντείνεται σε περιοχές όπου κυριαρχούν οι πολυκατοικίες.
Θεωρώ ότι θα έπρεπε να υπάρχει συγκεκριμένος νόμος, ο οποίος να προβλέπει τη δημιουργία τουλάχιστον ενός χώρου στάθμευσης για κάθε διαμέρισμα σε όλες τις πολυκατοικίες ακόμα και τις μονοκατοικίες. Τα πεζοδρόμια θα αποκτήσουν ξανά την αρχική τους χρησιμότητα και οι δρόμοι θα αποκτήσουν τη προβλεπόμενη διάσταση των 2 λωρίδων κατεύθυνσης χωρίς να υποχρεώνονται οι οδηγοί να διακόπτουν την πορεία τους ανά τακτά χρονικά διαστήματα για να μην προκαλέσουν υλικές βλάβες στην ιδιωτική τους περιουσία.

7.Δημήτρης Δερζέκος Μηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης Π.Θ. Αρχιτέκτων Μηχ. (σπ.) Π.Θ.email : dderzekos@hotmail.com //

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων-κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;
Χωρίς να σημαίνει ότι μόνο έτσι εξηγούνται οι κακοδαιμονίες αυτού που ονομάζουμε «δημόσιο χώρο» στην Ελλάδα, μεγάλη σημασία πρέπει να δίνει κανείς στην καταγωγή των προβλημάτων. Και πόσοι συνειρμοί μπορεί να προκληθούν όταν η καταγωγή του προβλήματος σχετίζεται με την καταγωγή των ανθρώπων...
Η Αθήνα, που συγκεντρώνει -ίσως και μεγεθύνει- το σύνολο των προβλημάτων των ελληνικών πόλεων, έφτασε στη σημερινή της διάσταση αφού για διάφορους λόγους υποχρεώθηκε, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο αιφνιδιαστικά, να φιλοξενήσει ανθρώπους από ετερόκλιτες κοινωνικές και πολιτισμικές αφετηρίες, που μοιράζονταν ωστόσο τις ίδιες ανάγκες για επιβίωση και εργασία. Η εξωτερική (Μικρασιατική καταστροφή) και εσωτερική (δεκαετίες '50, '60, '70, '80) μετανάστευση, έφερε στην Αθήνα ανθρώπους που προοδευτικά μοιράστηκαν έναν κώδικα συμπεριφοράς, που δεν εκτιμούσε το ‘δημόσιο' γιατί απλά δεν μπορούσαν να ταυτιστούν με αυτό. Ανθρώπους που χρειάστηκε ακόμα και να καταπατήσουν προκειμένου να στεγάσουν τις οικογένειές τους, όταν η πολιτεία αδυνατούσε να απαντήσει στις προκλήσεις των καιρών. Έτσι παρουσιάστηκαν τα φτωχικά νοικοκυριά που λαμποκοπούσαν -μέχρι που χάθηκαν και αυτά- ενώ οι δημόσιοι χώροι που δεν αντιπροσώπευαν κανέναν και τίποτα, αφήνονταν στην τύχη τους, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων.
Αυτό το κοινωνικό μίγμα χρειαζόταν την πάροδο γενεών και την καταβολή σημαντικών προσπαθειών για να αποκτήσει συνισταμένες, που στη συνέχεια θα αποτυπώνονταν και στον κοινώς αποδεκτό και σεβαστό δημόσιο χώρο. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό κατορθώθηκε, όμως ο δημόσιος χώρος -αυτό που περισσεύει από το ιδιωτικό, στην Ελλάδα- ποτέ δεν κατάφερε να λειτουργήσει με κανόνες.
Έτσι, η αποστροφή προς τον κοινόχρηστο και δημόσιο χώρο μπορεί να ερμηνευθεί και ως απόρριψη της συγκροτημένης πολιτείας και του κοινωνικού συνόλου.

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;
Η σημασία της κατασκευής ενός κτιρίου έχει υποβιβαστεί στην αντίληψη των πολλών, είτε αυτό αφορά σε μια κατοικία, είτε σε ένα μεγάλο, δημόσιο οικοδόμημα. Για τους πολλούς δεν έχει σημασία ούτε ο αρχιτέκτονας («τι διαφορετικό κάνει από τον πολιτικό μηχανικό;!» ...) ούτε η φιλοσοφία και η γραμμή σχεδιασμού, ούτε τα υλικά, ούτε τι σηματοδοτεί η ανέγερσή του. Είναι κοινώς αποδεκτό, ότι η κατασκευή έτσι όπως γίνεται στην Ελλάδα, με αυτό το νομοθετικό πλαίσιο και αυτή την ακατανόητη κατανομή επαγγελματικών δικαιωμάτων μεταξύ των μηχανικών (αλλά και αποφοίτων ΤΕΙ, σύντομα ίσως και ΙΕΚ και κολεγίων...) είναι απλά μια επωφελής οικονομική δραστηριότητα των εργολάβων και των ιδιοκτητών γης. Αν τύχει το κτίριο -ή η αστική παρέμβαση- να είναι και καλαίσθητο, έχει καλώς... Οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις είναι εξ αρχής περιορισμένες.
Αυτό που συμβαίνει τελικά, είναι να παράγεται ολοένα και περισσότερος ανθρωπογενής χώρος, δίχως χαρακτήρα και όραμα.

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;
Όλα τα παραπάνω, που ουσιαστικά είναι ένα : απουσία θετικού αισθήματος και νοοτροπίας για το κοινό, το δημόσιο.

4. Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;
Με εκπαιδευτικά εργαλεία από την σχολική ηλικία για τις επερχόμενες γενιές και με γενναίες εκστρατείες ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για τους μεγαλύτερους, σε συνδυασμό με ένα καινούργιο συλλογικό όραμα -πιθανόν οικολογικό, που να συνδέει το δημόσιο και το κοινό με το περιβάλλον- ελπίζοντας ότι σε μερικές γενιές το πρόβλημα θα αμβλυνθεί.

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;
Οι αρχιτέκτονες ούτε μπορούν, ούτε πρέπει να νομίζουν ότι μπορούν από μόνοι τους να καταφέρουν πολλά. Ο ρόλος τους είναι σημαντικός, αλλά τελικά έχουν το ίδιο μερίδιο ευθύνης όπως και ένας συνάδελφος μηχανικός άλλης ειδικότητας, ένας δικηγόρος ή ένας οδοκαθαριστής. Το πρόβλημα είναι συλλογικό.

6. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;
Είναι καθοριστικός. Μόνο μέσα από την ευαισθητοποίησή τους, αλλά και την κατανόηση του αυτονόητου, ότι ο δημόσιος χώρος ανήκει σε όλους και σε καθέναν ξεχωριστά, θα ξεπεραστούν τα προβλήματα. Μαζί όμως, να τελειώσουν και τα φαινόμενα κερδοσκοπίας και εξαπάτησης των πολλών από τους λίγους.

8D_Ioannidi [mailto:bonsoir59@gmail.com] Sent: Friday, April 29, 2011 11:43 PM To: info@greekarchitects.gr

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;
>Για τους δρόμους:
α. μικρά, μη συντηρημένα και γεμάτα κάθε είδους εμπόδιο πεζοδρόμια.Ελάχιστοι πεζόδρομοι/ποδηλατόδρομοι στο σύνολό τους, σε σύγκριση με το μέγεθος της πόλης/αριθμό κατοίκων.
β. κακή ποιότητα οδοστρώματος/ασφάλτου
γ. καμμία μέριμνα για τη μετακίνηση ΑμΕΑ.
δ. Δρόμοι και πεζοδρόμια, αλλά και πλατείες και όψεις δρόμων, βρίθουν από κάθες είδους διαφημιστικές και άλλες πινακίδες που όχι μόνον αποσπούν την προσοχή των οδηγών, αλλά και αποτελειώνουν την εικόνα του "καρκατσουλιού" που λέμε, στην κοινή καθομιλουμένη.
ε. Δεν είμαι σίγουρη αν απαντάω στη σωστή κατηγορία, αλλά σαφέστατα ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των δρόμων και εν γένει της πόλης μας είναι ο δισανάλογα μεγάλος αριθμός οχημάτων που κυκλοφορούν καθημερινά, με όλα του τα συνεπακόλουθα (καυσαέριο, όχληση, κατάληψη πεζοδρομίων και άλλων ελεύθερων χώρων από σταθμευμένα οχήματα κλπ)
>Για τις πλατείες:
α.Είναι λίγες. Όπως και τα πάρκα και τα ρέματα. Οι λόφοι είναι αρκετοί, αλλά λίγοι είναι εντελώς πράσινοι.
β. έλλειψη μέριμνας για τη βιοκλιματική συμπεριφορά των υλικών (π.χ. οι τσιμεντόπλακες απορροφούν ως γνωστόν τη θερμότητα η οποία εκλύεται καθ' όλη τη διάρκεια του 24ώρου και τους καλοκαιρινούς μήνες "βράζουν")
γ. κακός ή καθόλου σχεδιασμός. Οι επιφάνειες των πλατειών συνήθως είναι υποδιαιρεμένες (με παρτέρια, χλόη, παγκάκια, ρήθρα κλπ) σε κομμάτια μη επαρκή για παιδικό παιχνίδι, αθλητικές δραστηριότητες και εύκολη μετακίνηση. Επίσης ελάχιστες είναι σχεδιασμένες κατάλληλα για ΑμΕΑ.
>Αρκετά πάρκα, λόφοι και ρέματα πολύ συχνά χρησιμοποιούνται ως άτυπες χωματερές. Αρκετοί είναι επικίνδυνοι σα χώροι τις βραδυνές ώρες.
>Πολλοί τέτοιοι χώροι πρασίνου, το μη χτισμένο περιβάλλον της πόλης δηλαδή, αντιμετωπίζονται γενικώς σαν "υπόλοιπο", είναι παραμελημένοι, δεν αναδεικνύονται (ειδικά τα ρέματα) και σε πάρα πολλές περιπτώσεις (ειδικά οι πλατείες και ο αιγιαλός) γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης από την ιδιωτική πρωτοβουλία (κέντρα διασκέδασης στην παραλιακή, τραπεζοκαθίσματα πάνω σε πλατείες και πεζοδρόμια).

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;
Προφανώς δεν έχουν όλες οι περιοχές της Αθήνας τα ίδια χαρακτηριστικά ως προς το δομημένο περιβάλλον, ωστόσο ένα κοινό γνώρισμα είναι η πυκνή και υψηλή δόμηση που εμποδίζει τον σωστό αερισμό και τον ηλιασμό τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού χώρου και επίσης δημιουργεί την αίσθηση του "πλακώματος" σε όλον τον κόσμο που δε βλέπει μισή σπιθαμή ουρανό, γεγονός πολύ σημαντικό που από πολλούς επιστήμονες δεν λαμβάνεται σοβαρά υπ 'όψη.
Το ζήτημα της πολύ κακής ενεργειακής και συνολικά βιοκλιματικής συμπεριφοράς των αθηναϊκών κτηρίων που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας για να ρυθμίζουν την εσωτερική τους θερμοκρασία. Αυτό δεν οφείλεται μόνον στην κακή ποιότητα των υλικών ή την κακή/ανύπαρκτη θερμομόνωση αλλά και στον λάθος σχεδιασμό των κτηρίων εν γένει, δηλαδή στην έλλειψη μελέτης φυσικού αερισμού, φωτισμού και σκίασης.
Επίσης η αισθητική πολλών κτηρίων , κυρίως των τελευταίων 3 δεκαετιών, είναι απαράδεκτη (βλαχιάς και μειωμένου ρόλου των αρχιτεκτόνων και της Αρχιτεκτονικής στη χώρα μας ένεκα). Αυτό, για πολύν κόσμο είναι πολύ σημαντικό πρόβλημα. Να αηδιάζεις από την ίδια σου την πόλη και την αισθητική των συμπολιτών σου.

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;
α.Την έλλειψη δημοσίου ελεύθερου χώρου.
β.Τον υπερβολικό αριθμό των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν καθημερινά στην πρωτεύουσα.
γ.Τα μεγάλα ύψη κτηρίων χωρίς να πληρούνται άλλες προϋποθέσεις (μεγάλα πλάτη δρόμων, επαρκείς χώροι στάθμευσης για της 80 οικογένειες που θα ζήσουν σε κάθε οχταώροφο κ.α)

4. Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;
α. Έχουμε ένα σωρό εγκατελειμμένα προπολεμικά κτήρια, κάποια από τα οποία ήδη ανήκουν στο δημόσιο ή πωλούνται σε χαμηλή τιμή. Να αξιοποιηθούν για κοινωφελείς χρήσεις. Όσα ανενεργά κτήρια είναι προσβλητικής αισθητικής και ανύπαρκτης λειτουργικότητας, να γκρεμιστούν και να γίνουν ελέυθεροι χώροι ή δημοτικά πάρκινγκ.
β. Σε πυκνοκατοικημένες περιοχές όπου η απαλλοτρίωση είναι δύσκολο έργο για το Δημόσιο, θα μπορούσαν να συνενόνωνται 3 ή 4 ή 5 οικοδομικά τετράγωνα, ανάλογα με τη ρυμοτομική τους χάραξη και διάταξη και οι εσωτερικοί τους δρόμοι (όσοι είναι συλλεκτήριοι και όχι κεντρικοί) να μην είναι διαμπερείς, να εξυπηρετουν δηλαδή μόνο τους κατοίκους για στάθμευση και κατα τα άλλα να λειτουργουν ως πεζόδρομοι, ενώ να λειτουργούν ως αυτοκινητόδρομοι οι γύρω κεντρικότερες οδοί. Αυτό θα μπορούσε να συνδυαστεί ενδεχομένως και με αξιοποίηση των ακαλύπτων των οικ.τετρ. σαν μικρής κλίμακας χώρους πρασίνου, προσβάσιμους στη γειτονιά.
γ. Να βελτιωθεί το δίκτυο, η συχνότητα, η ταχύτητα και το ωράριο λειτουργίας των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, ώστε να είναι από κάθε άποψη προτιμότερα από το Ι.Χ. για τις καθημερινές μετακινήσεις.

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;
O ρόλος των Αρχιτεκτόνων σήμερα (αύριο ελπίζω ότι θα είναι άλλος) είναι να διεκδικήσουν να παίζουν από εδώ και στο εξής πιο καθοριστικό ρόλο στην παραγωγή του δομημένου περιβάλλοντος (δομημένο θεωρώ και τον σχεδιασμένο ελεύθερο χώρο) γιατί μπορεί να μην είναι όλοι ταλαντούχοι, αλλά στο σύνολό τους μάλλον είναι πιο κατάλληλοι για αυτή τη δουλειά από τους περισσότερους εργολάβους (σπουδαγμένους και μη) και τους δημάρχους/δημοτικούς συμβούλους αποφοίτων Λογιστικής/Οικονομικών/Ιατρικής κ.ο.κ. που έχουν αναλάβει αυτή τη δουλειά εδώ και δεκαετίες και ιδού το αποτέλεσμα.
Έχουν ευθύνη να διεκδικήσουν να είναι οι μόνοι που θα έχουν δικαίωμα υπογραφής αρχιτεκτονικής μελέτης. Δεν ξέρω πολλούς αρχιτέκτονες να έχουν την απαίτηση να υπογράφουν τοπογραφικές μελέτες, έστω έως και τρία στρέμματα, γιατί οι τοπογράφοι να έχουν το δικαίωμα να υπογράφουν για την κατασκευή τριώροφου;
Αν το καταφέρουν, πρέπει να πιέσουν με όλα τους τα μέσα να εκσυγχρονιστεί ο Γ.Ο.Κ. και γενικά η νομοθεσία που αφορά την οικοδομή και τη διαχείρηση του περιβάλλοντος, ώστε να απλοποιηθεί και να γίνει αποτελεσματική και να βοηθάει στην παραγωγή καλύτερης αρχιτεκτονικής, τουλάχιστον σε σχέση με τη σημερινή.
Αν γίνουν αυτά στην πράξη, δηλαδή θεσπιστούν λογικοί και αποτελεσματικοί νόμοι και μπορέσουν να εφαρμοστούν, τότε πολλά από αυτά τα λάθη δεν θα επαναληφθούν και είναι πιθανό να αρχίσουμε να γκρεμίζουμε κομμάτια του τσιμεντένιου αναγλύφου της Αθήνας για να δημιουργηθούν οι αναγκαίοι για όλους μας ελεύθεροι χώροι. 'Αλλωστε, σύμφωνα με μελέτες, το κτηριακό απόθεμα (σε κτήρια κατοικίας και μόνο) των Αθηνών επαρκεί για τη στέγαση πάνω από 11 εκατομμυρίων ατόμων. Άρα θεωρητικά, στεγαστικό πρόβλημα, δεν θα υπάρξει ούτε αν ξηλώσουμε τη μισή Αθήνα.

6. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;
Ο ρόλος τους θα έπρεπε να είναι αυτός των ρυθμιστών των αποφάσεων του Κράτους με βάση τις πραγματικές, συλλογικές τους ανάγκες. Να είναι αυτοί που συν - αποφασίζουν για το πώς θέλουν να ζουν την πόλη τους. Να είναι σε θέση, μέσω αντιπροσώπων ή χωρίς, να αρθρώνουν έναν δημόσιο λόγο για ό,τι έχει σχεση με το αστικό περιβάλλον (και για πολλά άλλα φυσικά).
Έχουν ευθύνη να σέβονται το δημόσιο χώρο (κατ' επέκταση και το συμπολίτη τους), όσο σέβονται το πορσελάνινο βάζο Costa Boda στο σαλόνι τους, που το προσέχουν ως κόρη οφθαλμού.
Αν τον σεβαστούν, μετά θα είναι σε θέση να πιέσουν πολύ πιο σθεναρά και αποτελεσματικά ώστε να ληφθούν υπ' όψην οι ανάγκες και οι ιδέες τους.
Αλλά αυτό είναι αν όχι εντελώς, σχεδόν εντελώς αδύνατο.

9. George Perakis [mailto:perraway@hotmail.com] Sent: Friday, May 13, 2011 11:25 PM


1. Οι αδόμητοι κοινόχρηστοι χώροι της Αθήνας δεν έχουν ανθρώπινο πρόσωπο, τη ζεστασιά που χρειάζεται ένας χώρος για να γίνει φιλόξενος και από απλό κανάλι κίνησης να μετατραπεί σε μέρος στάσης, προορισμό. Από απρόσωποι πρέπει να γίνουν προσωπικοί, από μη τόπος να γίνουν τόπος. Ακόμη και περιοχές πιο φιλικές στον άνθρωπο και το περιβάλλον (Πάρνηθα, παραλιακή ζώνη, κτλ.) είναι αποκομμένες από τον κύριο αστικό ιστό και απροστάτευτες.

2. Δύο είναι τα πιο καίρια ζητήματα των δομημένων περιοχών:
- Η άναρχη και πολύ πυκνή δόμηση που είχε ως συνέπεια το χαοτικό αστικό τοπίο με τους ελάχιστους δημόσιους χώρους πρασίνου
- Η καθολική εφαρμογή κακής ποιότητας μοντερνισμού που οδήγησε στη σημερινή τσιμεντούπολη των κουτιών-πολυκατοικιών

3.Πιο σημαντικό πρόβλημα είναι κατά τη γνώμη μου το νεκρωμένο μη δομημένο περιβάλλον γιατί είναι δημόσιο οπότε και αφορά όλη την πόλη (αν όχι και τη χώρα) και γιατί είναι ευκολότερο να αλλάξει πρόσωπο απ' ό,τι το δομημένο. Νεκρός μη δομημένος αστικός χώρος σημαίνει νεκρωμένη κοινωνία.

4. Κατ' αρχήν όλα είναι θέμα παιδείας. Πρέπει ν΄ αλλάξουμε νοοτροπία σε σχέση με τους δημόσιους χώρους, να τους επαναδιεκδικήσουμε και να τους επαναπροσεγγίσουμε με γνώμονα ότι η ζωή υπάρχει και έξω, πέρα από το διαμέρισμα και το εμπορικό κέντρο, σε πάρκα, πλατείες, δρόμους της γειτονιάς. Όμως η έννοια της γειτονιάς έχει χαθεί και πρέπει να την επανεφεύρουμε.

5. Το θέμα προφανώς είναι περισσότερο κοινωνικό και λιγότερο αστικού σχεδιασμού, όμως ο ρόλος του αρχιτέκτονα δεν πρέπει να παραβλέπεται. Αν οι πλατείες που αναπλάθονται ξανά και ξανά γίνονται όλο και λιγότερο πράσινες, αν τα πεζοδρόμια είναι κακοφτιαγμένα και στενά, αν δεν υπάρχει μέριμνα για ποδήλατα, αν η πρόσβαση στη θάλασσα και το βουνό είναι δύσκολη, η ευθύνη πέφτει στον αρχιτέκτονα για ένα καλύτερο επανασχεδιασμό των δημόσιων χώρων. Θέλουμε περισσότερα δέντρα, παγκάκια, ποδηλατοδρόμους, χώρους περιπάτου, σκιάς, δροσιάς, ξεκούρασης, ψυχαγωγίας. Και εννοείται δωρεάν και για όλους.

6. Ίσως έτσι και οι πολίτες νιώσουν λιγότερο ξένοι, νιώσουν κομμάτι μιας όμορφης πόλης, νιώσουν ότι αξίζει τον κόπο να την φροντίσουν και να προσπαθούν διαρκώς να τη βελτιώσουν. Ούτως ή άλλως όπως είπα και πριν το θέμα είναι πρωτίστως κοινωνικό. Αν αλλάξει ο κόσμος, θα αλλάξει και η πόλη. Πρέπει η εξωστρέφεια και η εμπιστοσύνη να νικήσουν την καχυποψία και το φόβο για να βγει μια οικογένεια για πικνικ πχ. στο Πεδίο του Άρεως. Και πρέπει η αποδοχή να νικήσει την προκατάληψη για να μην θεωρηθεί γραφική ή ακόμα και ύποπτη αυτή η κίνηση από τους άλλους. Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν ένα κράτος που ενδιαφέρεται για την ασφάλεια και την ευδαιμονία των πολιτών του, ακόμη και αυτό όμως από τους πολίτες εξαρτάται: από το τι απαιτούν, από το τι ψηφίζουν, από το τι συγχωρούν. Με δυο λόγια: κοινωνική συνείδηση, κοινωνική συνοχή.

10 Αμαλία Κωτσακη
δρ αρχιτέκτονα - επίκουρη καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Σχολής Πολυτεχνείου Κρήτης - κατοίκου κέντρου Αθηνών (περιοχή Χίλτον) Γ. Σισίνη 14-16 11528 ΑΘΗΝΑ τηλ 2107226092 - 6977200697

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων
χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον
κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Πέρα από τα προφανή προβλήματα της έλλειψης συντήρησης, καθαριότητας θα
μπορούσαμε να προσθέσουμεως γενικότερο πρόβλημα την δυσκολία έως και
άρνηση της οικειοποίησής τους από τους πολίτες, οι αιτίες του προβλήματος
θεωρώ ότι πρέπει κατ εξοχήν να απασχολήσουν πολιτεία και μελετήτες. Τι
καθιστά τελικά έναν ελεύθερο δημόσιο χώρο δημοφιλή?

Και ως ειδικότερα προβλήματα θα ήθελα να αναφέρω:

α. το ζήτημα της ασάφειας του ιδιοκτησιακού καθεστώτος για πολλούς
αδόμητους χώρους, πρόβλημα το οποίο δυσχεραίνει πολύ την διαχείρισή τους
ακόμα και στις περιπτώσεις καλής πρόθεσης.
β. τον μέτριο και πολλές φορές κακό σχεδιασμό τους στις περιπτώσεις που
αυτός υπάρχει. Η έλλειψη έμπνευσης σε κάθε επίπεδο, - από τις
προτεινόμενες χρήσεις μέχρι τη χρήση των υλικών - θεωρώ ότι εντείνει την
δυσκολία για οικειοποίησή τους.

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και
κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Είναι κοινός τόπος ότι τα προβλήματα της γήρανσης των οικοδομικών κελυφών
στην Αθήνα είναι πλέον ορατά. Η αστικοποιηση της δεκαετίας του 1960 που
προκάλεσε την συνακόλουθη οικοδομική έκρηξη έχει κληροδοτήσει την Αθήνα
ένα τεράστιο κτηριακό απόθεμα με εμφανή προβλήματα που προσκύπτουν από τη γήρανσή του αλλά και από την περιβαλλοντική του συμπεριφορά (ενεργοβόρα κτήρια, ακάλυπτοι με προβληματικές συνθηκες υγιεινής κλπ). Επιπρόσθετα, σήμερα πολλά παλιά κτήρια πολυκατοικιών πλήρως υποβαθμισμένων κυρίως στο κέντρο της Αθήνας χρησιμοποιούνται για στέγαση μεταναστών σε άθλιες συνθήκες με αποτέλεσμα να έχουν μετατραπεί σε εστίες μόλυνσης εξαιρετικά επίφοβες για τη δημοσία υγεία.
Το ζήτημα της διαχείρισης του κτηριακού αποθέματος των δεκαετιών 1960-70
ίσως είναι ένα από τα κρισιμότερα προβλήματα για την Αθήνα.

α3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;
την οικειοποίηση του ελεύθερου δημοσίου χώρου και τη διαχείριση του
κτηριακού αποθέματος του 1960-70

4. Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;

α. με προσπάθειες για ευαισθητοποίηση και καλλιέργεια των πολιτών
β. με διεπιστημονικές συνεργασίες κατά τη διάρκεια εκπόνησης των μελετών
(πλέον η παρουσία κοινωνιολόγου ως συμβούλου, πιθανώς και πολιτικού
επιστήμονα θα μποορύσε να συμβάλει ειδικά σε θέματα διαχείρισης του
ελεύθερου δημοσίου χώρου - τα ζητήματα πλέον δεν περιορίζονται στο πλαίσιο
του design αλλά είναι πολυπλοκότερα)
β. με σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού φορέα (κίνητρα κλπ)

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την
αντιμετώπιση τους;

Παρότι περιορισμένος ο ρόλος των αρχιτέκτόνων μιας και οι αποφάσεις
παίρνονται σε επίπεδο πολιτικο, δεν είναι αμελητέος. ΟΙ αρχιτέκτονες θα
μπορούσαν να καλλιεργήσουν τον διάλογο με την πολιτική ηγεσία.
Είναι γεγονός ότι η επικοινωνιακή ικανότητα των αρχιτεκτόνων σε σχέση με
το αντικείμενό τους είναι μάλλον περιορισμένη. Υπάρχει δυσκολία ανάπτυξης
διαλόγου τόσο με την πολιτική ηγεσία όσο και με το ευρύ κοινό. Οι κώδικες
επικοινωνίας δεν έχουν αναπτυχθεί και από τις δύο πλευρές. Το γεγονός αυτό
δυσχεραίνει πολύ τις εξελίξεις και είναι κάτι που θα πρέπει να απασχολήσει
τους εμπλεκόμενους.
Επίσης θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ειδικότερα σε θέματα σχεδιασμού
του ελευθέρου δημοσίου χώρου θα μπορούσαν οι αρχιτεκτονικές προτάσεις να
είναι πιό εμπνευσμένες σε προγραμματικό αλλά και σε σχεδιαστικό επίπεδο.
Σε αυτό θα συνέβαλε η συνεργασία με εικαστικούς καλλιτέχνες και γενικότερα
η διεπιστημονική-πολύπλευρη προσέγγιση.

6. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την
αντιμετώπιση τους;

ο ρόλος τους μπορεί να είναι καθοριστικός υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτουν
την απαιτούμενη καλλιέργεια για να τον κατανοήσουν και για α αναζητήσουν
τρόπους συμμετοχής. Στο σημείο αυτό η ευθύνη της
πολιτείας είναι μεγάλη αλλά και των αρχιτεκτόνων οι οποίοι θα πρέπει να
αναζητήσουν διαύλους επικοινωνίας τόσο με την πολιτεία όσο και με το ευρύ
κοινo.

11 maria raskou [mailto:m_raskou@yahoo.com] Sent: Thursday, May 12, 2011 4:54 PM

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Η κρατική εγκατάλειψη και η ατομική αδιαφορία, η ολοένα αυξημένη ιδιωτικοποίηση  δημόσιων χώρων και η κυριαρχία του αυτοκινήτου.

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Η πυκνότητα και η απουσία χωρων πρασινου ή εστω κενων χωρων.

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;

Την απουσία δημοσιων χωρων στην πολη, την πυκνότητα σε συνδυασμο με την απουσια πρασινού και την κυριαρχια του αυτοκινητου.

4. Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;
Πρώτα από ολα με πληρη αλλαγή του κρατικού σχεδιασμού για νεους ή υπάρχοντες δημόσιους χώρους και για το οδικο δικτυο (π.χ. σχεδιασμος ποδηλατοδρομων!), και στη συνεχεια με ενεργή συμμετοχή των κατοίκων, για αρχη στις πρωτοβουλιές της κάθε γειτονιάς.

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;

Οι αρχιτεκτονες μπορούν να δραστηριοποιηθούν με τη συμμετοχή τους σε συλλογικοτητες κατοικων μια και η ειδικότητα τους θα βοηθούσε ιδιαιτέρως, αλλα κυρίως με την οργάνωση ανοιχτων συζητήσεων για τα παραπανω ζητηματα. Στους ακαδημαικους κυκλους πραγματοποιουνται καποιες τετοιες κινησεις οι οποιες σιγουρα δεν ειναι αρκετες, αλλα δεν κοινοποιουνται και ετσι ωστε να ενημερωνεται και να συμμετεχει ο κοσμος.

6. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;
Οι κατοικοι μπορουν να συμβαλλουν καθοριστικα στην αντιμετωπιση των παραπανω εκφραζοντας την αντιδραση τους και συμμετεχοντας ενεργα στη διεκδικηση των δημοσιων χωρων, δρομων και πεζοδρομιων, παιρνοντας μερος στην οργανωση της καθε γειτονιας και αναθεωρωντας δεδομενα της καθημερινοτητας τους.

12 Νίκος Πατσαβός Αρχιτέκτων ΑΠΘ-ΑΑ
Διδάσκοντας Τμ. Αρχιτεκτόνων Πολυτεχνείου Κρήτης
nhpatsavos@gmail.com

1.Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Θεωρώ πως το σημαντικότερο πρόβλημα (εκτός από το ποσοτικό) είναι η απουσία ενός συνολικού σχεδίου που να διασυνδέει μεταξύ τους ω ς δίκτυο τους χώρους αυτούς-γεγονός που θα συνέβαλε στην ποιοτική αναβάθμισή τους. Χαρακτηριστική δε είναι ακόμα η απουσία φροντίδας των χώρων αυτών από τις κατά τόπους αρχές πράγμα το οποίο σχετίζεται με το ότι οι χώροι αυτοί αντιμετωπίζονται αποσπασματικά. Είναι τέλος σημαντικό ότι οι μεγάλης έκτασης παρεμβάσεις συνήθως, αν ποτέ ολοκληρωθούν και όπως ολοκληρωθούν, αφήνονται μετά στην παρακμή και την απαξίωση και εν τέλει στην ερήμωση...

2.Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Η αντιμετώπιση της πόλης ως κάτι που προκύπτει από ένα άθροισμα κτιρίων και κανονισμών με ταυτόχρονη την απουσία μιας οργανωμένης σκέψης για την αρχιτεκτονική και την πόλη ως ένα. Αυτό οδηγεί σε δομημένο χώρο ο οποίος δεν εμφανίζει αρχιτεκτονικά ποιοτικά χαρακτηριστικά και ο οποίος δεν μπορεί να υποστηρίξει την περεταίρω ταύτιση των πολιτών με αυτόν. Ένα τέλος πρόσφατο ενδιαφέρον στοιχείο, ενδεικτικό και αυτό της απουσίας μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για το δημόσιο χώρο και την πόλη, είναι η απαξίωση του κέντρου της Αθήνας. Το φαινόμενο αυτό είναι παράγωγο της πρότερης μετακίνησης των ‘Αθηναίων' προς τα νεοελληνικά προάστια καθώς και πλήθους άλλων λειτουργιών, με αποτέλεσμα η Αθήνα να μην φιλοξενεί πλέον σχεδόν....κανέναν. Η Αθήνα, αποδείχτηκε με τον τρόπο αυτό, ότι δεν έχει καταφέρει να έχει μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων που ταυτίζονται με αυτήν και αγωνίζονται για αυτήν. Για μένα λοιπόν, το κρισιμότερο πρόβλημα είναι στην ουσία η απουσία μιας συγκροτημένης αίσθησης ταυτότητας του Αθηναίου πολίτη. Για παράδειγμα, πόσοι από τους ‘Αθηναίους' δεν συμπεριφέρονται σαν να ανήκουν σε κάποιον άλλο χώρο (‘το χωριό τους') και δεν απαξιώνουν έτσι καθημερινά την Αθήνα; Πόσοι, αντίστοιχα ψήφισαν στις δημοτικές εκλογές με κριτήρια όχι κομματικά αλλά δημοτικά (ενώ στην επαρχία πολλές φορές ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί αντίστροφα;)

3.Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;

Την απουσία συνείδησης ‘πολίτη της Αθήνας'.

4 Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;

Με την ανάδειξη βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων πολιτικών που θα δώσουν κίνητρα να ταυτιστεί ο ‘Αθηναίος' με την Αθήνα και από κάτοικος ή εργαζόμενος να γίνει πολίτης.

5.Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;

Οι αρχιτέκτονες δεν μπορούν ούτε να παραιτούνται και να οχυρώνονται πίσω από μια αντίληψη του τύπου ... ‘εμείς θέλουμε να βοηθήσουμε αλλά κανείς δε μας ζητά βοήθεια' ούτε απλής σύμπραξης με το ευρύτερο πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης του χώρου. Έχουμε την ευθύνη και τη δυνατότητα να παρεμβαίνουμε καθημερινά σε όλα τα επίπεδα, δημιουργικά και τεκμηριωμένα και όχι απλά καταγγελτικά. Πολλές -έστω μικρές παρεμβάσεις μπορούν να επιφέρουν ένα μεγάλο αποτέλεσμα. Ταυτόχρονα, τα θεσμικά όργανα του χώρου της αρχιτεκτονικής (ΣΑΔΑΣ, Σχολές κλπ), αλλά και ανεξάρτητες πρωτοβουλίες μπορούν να επιχειρήσουν να συντονίσουν παράγοντας προτάσεις βασισμένες σε μια στιβαρή περιγραφή, ανάλυση και ερμηνεία της υπάρχουσας κατάστασης.

6.Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;

Οι πολίτες δεν οφείλουν απλά να ακολουθήσουν τις...οδηγίες των ‘ειδικών' αλλά να συνεργαστούν μαζί τους σε όλα τα στάδια της διαδικασίας ...επιστροφής στην
Αθήνα.

13 Tζομπανάκης Αλέξιος, Αρχιτέκτων PhD Prima Facoltà di Architettura, Università "La Sapienza", Ρώμη.Διδάσκων Τμήματος Αρχιτεκτόνων Πολυτεχνείου Κρήτης

01. Θεωρώ πως το πρόβλημα της Αθήνας, όπως και όλων των σύγχρονων πόλεων, είναι η έλλειψη της λεγόμενης forma urbis, τουτέστιν του συσχετισμού της μορφής της πόλης με το σημασιολογικό της πλαίσιο. Η πόλη υπήρξε πάντα ένα σώμα ικανό να εκφράσει και να απεικονίσει την δυναμική μιας κατάστασης καθότι είναι προïόν μιας συλλογικής διεργασίας, είναι ένα «συλλογικό γεγονός» (Α. Rossi). Για να υπάρξει το γεγονός αυτό, όμως, δεν αρκεί μια συλλογικότητα να αναγνωρίζεται σε αυτό, καθώς με αυτόν τον τρόπο μεταμορφώνεται σε απλό παραλήπτη. Χρειάζεται αυτή η συλλογικότητα να έχει όνειρα πάνω στα οποία να βασίσει το αύριο, και σε αυτά να αναγνωρισθεί. Η διαδικασία της κρίσης (και της αποδοχής ή μη μιας δεδομένης κατάστασης) λοιπόν, επέρχεται και υφίσταται οταν η συλλογικότητα μπορεί να θέσει σε ενέργεια αυτή την αμοιβαία/αμφίδρομη σχέση πόλη-πολίτης. Κάποτε η Αθήνα γοήτευε τον Κ. Frampton ως «κατ΄εξοχήν μοντέρνα πόλη» (θα τον γοήτευε ακόμη σήμερα, άραγε;) Το δεδομένο είναι οτι στ' αλήθεια η Αθήνα είναι μοντέρνα, ταυτόχρονα όμως μας γεννιέται το ερώτημα αν είναι ξεκάθαρο για ποιό είδος μοντερνικότητας μιλάμε.
Μήπως ο Frampton γοητεύεται σαν ένας σύγχρονος Baudelaire από την πολυπλοκότητα της πόλης και από το «πολιτισμένο επίπεδο της αστικής δόμησής της»; Γιατί το Παρίσι γοητεύει τον Βaudelaire και ως μηχανή, και ως «στομάχι» (E. Zola), όπου το αλλοτριωμένο πλήθος αστικοποιείται στα βουλεβάρτα, ή εκτρέπεται, περιπλανώμενο στα χθόνια σκοτάδια των passages. Aυτό είναι το spleen της μοντέρνας πόλης, και ο λόγος της έλξης της. Η Αθήνα, ως «κατ' εξοχήν μοντέρνα» ασκεί μια παρόμοια ελξη, στην οποία το μοντέρνο νίκησε αλλά δεν κατάφερε να ελέγξει την πραγματικότητα. Νίκησε αλλά μεταλλάχθηκε. Ας αφήσουμε τους λόγους και ας πάμε στο αποτέλεσμα, που είναι και αυτό που μας ενδιαφέρει σε αυτό το πλαίσιο.
Η ελληνική μοντέρνα πόλη δεν είναι αυτή των θεσμών αλλά αυτή της τεχνικής. Μέσω της τεχνικής (της βίαιης τεχνικής της αγοράς και του πλήθους) ο νέος τύπος του ελληνικού αστικού χώρου (η πολυκατοικία) μετατρέπεται σε αρχέτυπο (sic!!) προς αντιγραφή, εφόσον οι κατά τα άλλα αδύναμες παραδοσιακές κουλτούρες έχουν από το μέρος τους την «μεγάλη διάρκεια» (Braudel) και έτσι αφομοιώνουν και αναπαράγουν τύπους βάσει σειριακής λογικής, οχι πολύ διαφορετικά από τις πόλεις του μεσαίωνα (ίσως αυτό να γοητεύει τον Frampton).
Έτσι προκύπτει, όχι μια "κατ΄εξοχήν μοντέρνα", αλλά βίαια μοντέρνα πόλη, όπου η αστική μονάδα του οικοδομικού τετραγώνου συνεχίζει να υπάρχει, και να συνυπάρχει με τις άπειρες σειριακές μονάδες των πολυκατοικιών (κατασκευασμένες με οπλισμένο σκυρόδεμα αλλά με τεχνικές σχεδόν do-it-yourself), οι οποίες κατακερματίζουν τον εν δυνάμει κοινό χώρο των ακαλύπτων.
Σήμερα, στην ιδιαιτερότητα και στην ταυτότητα των enclaves των πόλεων που συναποτελούν το σώμα της Αθήνας, αντιπαρατίθεται το τοπίο των exclaves και των υποδομών. Κάμερες ασφαλείας ελέγχουν και περφρουρούν την είσοδο των εμπορικών κέντρων, αυτών των νέων, ελέγχόμενων από την αγορά και το κεφάλαιο, δημόσιων χώρων. Οι «συμβατοί» δημόσιοι χώροι υπονομεύονται συνεχώς, ατύπως ιδιωτικοποιούνται, καταπατούνται και κατακερματίζονται, γεγονός που σίγουρα δεν μπορεί να μοιάσει γοητευτικό παρά σε έναν απρόσεκτο παρατηρητή. Η κατάσταση ανομίας που επικρατεί στον δημόσιο χώρο ο οποίος μετατρέπεται σε ένα συνεχές και ανεξέλεγτο παζαρι, έχει βαθιές ρίζες στην συγκατάβαση και την ομερτά τόσο της πολιτείας όσο και της κοινωνίας. Αυτό που πρέπει να σπάσει είναι αυτός ο άγραφος νόμος της σιωπής που έχει καταρρίψει τον κοινωνικό έλεγχο στο χώρο.


02. Η ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος, της μαζικής παραγωγής του καθώς και η δομή της παραγωγής αυτής είναι αντιπροσωπευτικά αυτής της αμοιβαίας υποβάθμισης της σχέσης πόλη-πολίτης και έχει σαφώς τις μεγαλύτερες επιπτώσεις της στο δημόσιο χώρο. ΓΙΑΤΙ ο ίδιος αθηναίος πολίτης να μην έχει πρόβλημα να συμβάλει στην τραγική εικόνα της πόλης λερώνοντας ασύστολα, ενώ τις περισσότερες φορές (υπάρχουν και εξαιρέσεις) ντρέπεται να κάνει το ίδιο στο Βερολίνο ή στην Κωνσταντινούπολη;


03.Η υποβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος μετασχηματίζεται έτσι σε υποβάθμιση του αδόμητου, ενώ και τα δύο πατάνε σε μια βαθύτατη (και σχετική με την ευρύτερη παιδεία) αδιαφορία και κρίση αξιών.


04. Ένας τρόπος αντίστασης της οργανωμένης συλλογικότητας είναι η απάιτηση της ενίσχυσης των δικτύων (πρασίνου, πεζοδρόμων, ποδηλατοδρόμων, κλπ), δηλαδή των αδύναμων εκείνων δικτύων που (με μηδενικό ή πολύ χαμηλό κόστος) μπορούν να συμβάλλουν στην εκτόνώση προς τον αστικό χώρο της συμπιεσμένης αστικής μάζας ωστε να επιτευχθεί η αναδημιουργία ταυτότητας, «εντοπίας».


05. Δεν βοηθάει να απαλύνει τις ευθύνες της αρχιτεκτονικής η αναμφισβήτητη ποιότητα της αστικής/περιαστικής μονοκατοικίας, πεδίο στο οποίο η Ελλάδα πρωτοπορεί από την δεκαετία του '60. Ίσα ίσα που την καθιστά υπέυθυνη μιας ολιγωρίας και μιας ομφαλοσκόπησης που έκλεισε την ελληνική αρχιτεκτονική σε μια αυτοαναφορικότητα που δεν της επιτρέπει να δει τα προβλήματα και να δουλέψει για την επίλυσή τους. Δύσκολο μου φαίνεται η αρχιτεκτονική να καταφέρει να παίξει έναν ηγετικό ρόλο, να ταυτιστεί με τις ανάγκες της πόλης και της κοινωνίας να ηγηθεί αυτών και να τις υπηρετήσει (η Νεωτερικότητα έχει πεθάνει, αλλά και Μετανεωτερικότητα μάλλον αρχίζει να μην αισθάνεται πια και τόσο καλά. Μήμως, παραδόξως, η βαρβαρότητα της παρούσας κρίση να είναι μια κάποια λύση;), αυτό προüποθέτει τα προφανή: μετριοφροσύνη και διάθεση επικοινωνίας, κάτι που σήμερα δεν είναι συνηθισμένο στο σινάφι μας, τόσο απασχολημένο με την αναπαράσταση και αναπαραγωγή ενός (μεσο)αστικού lifestyle όπου η αρχιτεκτονική περισσότερο σχολιάζει παρά εντοπίζει προβλήματα και λύσεις κοινής αποδοχής.
Μόνον εφόσον η αρχιτεκτονική (και οι αρχιτέκτονες) αρχίσουν να λειτουργούν πραγματικά συλλογικά, θα καταφέρουν να συσπειρώσουν γύρω τους την «κρίσιμη μάζα» που θα είναι ικανή να επηρεάσει καταστάσεις και να μετατραπεί σε «πρωτοπορία» (Gramsci), χωρις αυτήν, πολύ φοβούμαι οτι οι αρχιτέκτονες θα παραμείνουν ενα αυτοαναφορικά επιφανειακό κύκλωμα (λίγο dandy, λίγο fashion design, λίγο new age, λίγο feng shui, λίγο πράσινα δώματα, με κανά folding εδώ κ' εκεί) με κάποια αμιγώς εικαστικά ενδιαφέροντα που ενίοτε σχετίζονται και με την πόλη.... και μόνο τότε τα βλέπεις στον τύπο. Πού; στο ΒΗMAgazino... H πόλη κομμένη στα μέτρα του (μεσο)αστικού lifestyle που προαναφέραμε και που τροφοδοτεί τον φαύλο κύκλο της εικονικής πραγματικότητας της επιθυμίας, σε αντιπαράθεση με την βίαιη πραγματικότητα της καθημερινότητας για την οποία αδιαφορούμε.

06. Αυτό( το 04) ίσως να καταφέρει να αφυπνίσει μια κοινωνία που συνήθησε να εξουσιοδοτεί χωρίς να ασκεί καμιά μορφή ελέγχου, κρύβοντας έτσι την ένοχη συνείδησή της. Και πάλη η παρούσα συγκυρία, που τραντάζει συθέμελα τις κοινωνίες τόσο του βορρά και όσο και του νότου, ίσως να μπορέσει να είναι μια αρχή...

14 Στέλιος Στεφανάκης. φοιτητης Αρχ/κης
Πιστεύω πως είναι πολύ σημαντική αυτή η ενέργεια , γιατί σε μία περίοδο κρίσης όχι μόνο οικονομικής αλλά και πολιτικής, ηθικής, κοινωνικής και πολιτιστικής, προβάλλεται η έννοια της συλλογικότητας , όπως αυτή διαφαίνεται από το γεγονός ότι καλείτε όλους τους ενδιαφερόμενους , Αθηναίους και μη, να πουν την άποψή τους , ό,τι και αν επαγγέλλονται . Και αυτό είναι το κλειδί για ένα καλύτερο αύριο. Ο ίδιος ο τίτλος μου κίνησε πολύ το ενδιαφέρον , όταν τον πρωτοείδα «Αθήνα α-πολίτης-τη πόλη?». Τον βρήκα ιδιαίτερα εύστοχο . Το α το στερητικό που υποδηλώνει έλλειψη αρχικά πολιτισμού με την έννοια του νεοελληνικού πολιτισμού και εν συνεχεία πολιτών με την έννοια των ενεργών πολιτών γιατί « ζωή να έχουν » από τους υπόλοιπους η Αθήνα έχει 5 εκατομμύρια !
Επειδή κατά το ήμισυ είμαι Αθηναίος θεώρησα ότι ήταν υποχρέωσή μου να απαντήσω στο ερωτηματολόγιό σας για το αλλοτινό « κλεινόν άστυ » . Βέβαια δεν έχω ζήσει στην Αθήνα για συνεχές χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός μήνα , όμως την επισκέπτομαι κάθε χρόνο αρκετές φορές , τις περισσότερες από αυτές για μικρό χρονικό διάστμα.

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Αρχικά σαν κύριο πρόβλημα των αδόμητων χώρων της Αθήνας θα ήθελα να αναφέρω την περιορισμένη έκτασή τους σε σχέση με το δομημένο περιβάλλον. Εν συνεχεία την αδιαφορία για συντήρηση των ήδη περιορισμένων τόσο από την πολιτεία όσο και από τους κατοίκους που τους χρησιμοποιούν εφόσον η πολιτεία αδιαφορεί. Είναι τραγικό επομένως , ενώ φωνάζουμε όλοι για την έλλειψη αδόμητων χώρων να μην υπάρχει κανείς από εμάς να κάνει κάτι γι' αυτούς και οι περισσότεροι αν όχι όλοι να εμφανίζουν μία εικόνα εγκατάλειψης. Άλλο ένα πρόβλημα θεωρώ πώς είναι η έλλειψη φύλαξης των αδόμητων χώρων με συνέπεια αυτοί να γίνονται στέκι περιθωριακών ομάδων οι οποίοι τους κακοποιούν και εναποθέτουν σε αυτούς τα σκουπίδια τους μετατρέποντάς τους σε εστίες μόλυνσης απειλώντας τη δημόσια υγεία. Ακόμη οι περισσότεροι είναι ανοργάνωτοι και με αυτό εννοώ ότι , αν μία πλατεία δεν έχει παιχνίδια για τα παιδιά τότε τα παιδιά δεν θα πάνε σε αυτή την πλατεία , αν δεν έχει ένα καφενείο και μερικά παγκάκια να κάτσουν οι ηλικιωμένοι , τότε δεν θα πάνε σε αυτή την πλατεία οι ηλικιωμένοι , εάν δεν έχει λάβει ειδική μέριμνα για τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες τότε δεν θα πάνε σε αυτή την πλατεία , άρα αυτή η πλατεία για ποιόν υπάρχει ??? Υπάρχει , για να καμώνεται ο δήμαρχος της εκάστοτε περιοχής ότι παράγει έργο.

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και των κτιρίων στην σύγχρονή Αθήνα θεωρώ ότι είναι η έλλειψη ένταξης στο περιβάλλον κυρίως το τεχνητό , γιατί δεν υπάρχουν και πολλοί ακόμα χώροι φυσικού περιβάλλοντος , καθώς έχουν κτιστεί τα πάντα. Το κάθε κτίριο στέκεται σαν πριμαντόνα στη θέση του προσπαθώντας να επιβληθεί στα γύρω του με τα φανταχτερά χρώματά του, το ύψος του και με άλλους ενδιαφέροντες τρόπους... που θα σκεφτεί ο μεγαλοεργολάβος που θα το φτιάξει. Αυτοί οι ανίδεοι εργολάβοι είναι κατά τη γνώμη μου αυτοί που φέρουν μεγάλο μέρος της ευθύνης για την άθλια εικόνα που παρουσιάζει μεγάλο μέρος της πρωτεύουσας σήμερα και αυτό , διότι είχαν , έχουν και θα έχουν σαν κύριο στόχο τους το κέρδος και επομένως θα συνεχίσουν να δημιουργούν εκτρώματα , αρκεί να εξασφαλίζουν , όσο το δυνατόν , περισσότερα διαμερίσματα για πούλημα.

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;

Την αδιαφορία αρχικά των κατοίκων που νοιάζονται μόνο για τις προσωπικές τους επιδιώξεις και εν συνεχεία των αρμόδιων φορέων που δεν εφαρμόζουν τους νόμους , διαγωνίζονται για το ποιος θα φάει τα περισσότερα ή συγκαλύπτουν παρανομίες.

4. Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;
Με τη συνεχή αφύπνιση και την επαγρύπνηση των πολιτών αλλά και της Πολιτείας που πρέπει να βγει επιτέλους από το λήθαργό της , με την πιστή εφαρμογή των χωροταξικών νόμων , με την παραδειγματική τιμωρία όσων παρανομούν . Επίσης με την ενίσχυση πρωτοβουλιών σκεπτόμενων ανθρώπων , όπως η δική σας , αλλά και ανάλογων που θα επιδείξουν οι λίγοι ενεργοί πνευματικοί άνθρωποι που διαθέτει ο τόπος μας .

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;

Ο ρόλος και η ευθύνη των αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπισή τους είναι πολύ σημαντική , καθοριστική θα έλεγα , γιατί , όταν σιωπούν οι αρχιτέκτονες , γίνονται και οι ίδιοι συνένοχοι σε μία κατάσταση που σε μεγάλο ποσοστό δεν είναι δική τους ευθύνη. Παρόλα αυτά δεν είναι άμοιροι ευθυνών πολλές φορές για διάφορα θέματα που απασχόλησαν το λεκανοπέδιο : « αγρόν ηγόραζαν » οι περισσότεροι , με ελάχιστες εξαιρέσεις , αυτούς που φώναζαν αλλά κανείς δεν τους άκουγε, κανείς από αυτούς που μπορούσαν να αλλάξουν κάποια πράγματα. π.χ. για την αξιοποίηση του Ελληνικού, για τον όρμο του Φαλήρου κ.λ.π Δυστυχώς έχω παρατηρήσει ότι σαν κλάδος οι αρχιτέκτονες χαρακτηρίζονται σε ένα αρκετά μεγάλο βαθμό από ένα στείρο ελιτισμό. Δεν πρέπει να κατηγορηθεί κανείς απλός αρχιτέκτονας για το χάλι της πρωτεύουσας αλλά αναφέρομαι στους « μεγαλοκαρχαρίες » που πήραν τα μεγάλα έργα και έκαναν αυτά που έκαναν . Σ' αυτούς θα πρέπει να αποδοθούν ευθύνες . Επιπλέον πιστεύω ότι μέσα από τα συνέδρια θα πρέπει να παράγεται καλύτερο έργο και ο κλάδος να έχει κάτι ουσιαστικό να προτείνει στον έξω κόσμο, παίρνοντας συνεχώς νέες πρωτοβουλίες , πράγμα το οποίον δεν γίνεται , καθώς οι περισσότεροι από αυτούς ενδιαφέρονται μόνο να ανακοινώσουν τις θέσεις τους και όχι να ακούσουν τις ανακοινώσεις των συναδέλφων τους και να αφουγκραστούν τον προβληματισμό τους ..

6. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;

Ο ρόλος των πολιτών είναι ακόμα πιο σημαντικός πιστεύω. Είναι θλιβερό να απουσιάζουν οι πολίτες από τα τεκταινόμενα στο αδόμητο και δομημένο περιβάλλον καθώς είναι αυτοί που σε τελική ανάλυση αξιολογούν με την αντικειμενική κρίση τους , αν μία παρέμβαση στο περιβάλλον πέτυχε ή απέτυχε , καθώς τα αποτελέσματα της όποιας παρέμβασης τα βιώνουν οι ίδιοι στην καθημερινότητά τους. Γιατί αυτοί είναι που θα χρησιμοποιήσουν τους δρόμους , αυτοί που θα επισκεφτούν τις πλατείες ή τα πάρκα για να παίξουν τα παιδιά τους ή για να συναντήσουν τους φίλους τους , που θα κάνουν μια εκδρομή στο γειτονικό λόφο για να ξεφύγουν λίγο από τη ρουτίνα. Είναι αυτοί που θα βιώσουν τις συνέπειες μιας πλημμύρας που θα οφείλεται στα μπαζωμένα ρέματα και θα βλέπουν τις ασχήμιες του περιαστικού περιβάλλοντος . Αν λοιπόν από όλα αυτά απουσιάζουν οι πολίτες , δεν αντιδρούν , είτε επικροτώντας καθετί θετικό είτε αποδοκιμάζοντας καθετί αρνητικό και απλά και μόνο καταφεύγουν στον «ωχαδερφισμό» και σε εκφράσεις του τύπου «δε βαριέσαι εγώ θα αλλάξω τον κόσμο» , τότε γίνονται συνένοχοι και οι ίδιοι.

15 Αγγελική Χριστάκη
Φοιτητρια ςτο Τμημα Αρχιτεκτόνων Μηχανικων του Πολυτεχνείου Κρητης /
Στοιχεία επικοινωνίας: / e-mail: aggelikichristaki@gmail.com

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων (δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Η έννοια του δημόσιου χώρου στην εποχή μας έχει πάρει άλλη διάσταση από αυτή που είχε πριν από μερικά χρόνια και συνεχίζει να μεταβάλλεται με υψηλούς ρυθμούς. Αυτό οφείλεται στη «μετάλλαξη» της κοινωνίας και των ανθρώπων που την απαρτίζουν καθώς το δημόσιο τείνει να εξαλειφθεί και να καταληφθεί εξ' ολοκλήρου από το ιδιωτικό-είτε σε μορφή κατοικίας είτε σε μορφή μεγάλων χώρων εστίασης όπως πολυκαταστήματα, κλπ. Συνεπώς, η ρίζα του προβλήματος των αδόμητων-κοινόχρηστων χώρων εστιάζεται εκεί. Στην μετάλλαξη του δημόσιου χώρου σε χώρο αν-οίκειο και ξένο για τον κάθε πολίτη ξεχωριστά. Η έλλειψη ταυτότητας λοιπόν είναι αυτή που αναζητείται χωρίς όμως να υπάρχει αποτέλεσμα. Ενώ ταυτόχρονα, η τάση για περισσότερη ιδιωτικότητα από τον καθέναν από εμάς αφήνει το πρόβλημα να αυξάνεται και εν τέλει να εδραιώνεται σε μία νέα κοινωνία που λειτουργεί ατομικά και όχι συλλογικά. Συνεπώς, παύει να λέγεται κοινωνία, αφού δεν ενώνει αλλά αποξενώνει, δεν λειτουργεί σαν σύνολο αλλά σε υποσύνολα που καταλήγουν να είναι αυτόνομες μονάδες, οι οποίες δεν υπόκεινται στους κανόνες που μπορεί να ορίσει η εκάστοτε κοινωνία.
Συγκεκριμένα για την Αθήνα, μπορώ να σας αναφέρω, έχοντας ζήσει μόλις πέντε χρόνια σε αυτήν, ότι η ανάγκη για κοινωνική συνάθροιση είναι σχεδόν ανύπαρκτη, αν όχι μηδαμινή. Και αυτό γιατί, η ίδια η πόλη σε αποξενώνει και εξαλείφει κάθε ίχνος ανάγκης για κοινωνική συνάθροιση. Ταυτόχρονα δημιουργεί και προωθεί νέα μοντέλα συνάθροισης, που δεν είναι άλλα από την «ηλεκτρονική πλατεία», αυτή του διαδικτύου, η οποία προσφέρει ασφάλεια, ταχύτητα επικοινωνίας και μία ψευδαίσθηση διαβίωσης σε ένα κόσμο καλύτερο, ίσως πιο «παραμυθένιο» από αυτόν, στον οποίο ζούμε σήμερα.

2.Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Η Αθήνα και ο τρόπος με τον οποίο είναι δομημένη, τουλάχιστον στην μεγαλύτερη έκτασή της, δεν θα λέγαμε ότι εκφράζει την τάξη, αλλά μάλλον το αντίθετο. Μιλάμε δηλαδή για δομημένες περιοχές, όπου η καθεμία ως μονάδα παρουσιάζει πρόβλημα συνοχής και το πρόβλημα αυτό μεταφέρεται σε κάθε ένα από τα υποσύνολα των περιοχών που την απαρτίζουν. Μιλάμε δηλαδή για μία αλυσιδωτή αντίδραση η οποία δε πρόκειται να λάβει τέλος αν κάποιος δεν κόψει τους δεσμούς. Αυτό το φαινόμενο της αταξίας των κτιριακών συνόλων βρίσκει τη ρίζα του στη «χρυσή» εποχή των εργολαβιών όπου οι πολυκατοικίες στην Αθήνα «άνθιζαν» σαν παπαρούνες στον κάμπο. Έτσι, η Αθήνα άρχισε να «κοσμείται» από αριστουργήματα που κατέληξαν σήμερα να συνθέτουν και να χαρακτηρίζουν τη πόλη αυτή-σαφώς υπάρχουν και εξαιρέσεις. Οι αυθαιρεσίες λοιπόν του παρελθόντος έχουν οδηγήσει την Αθήνα σε έναν κορεσμό, ο οποίος όχι μόνο δεν τελειώνει αλλά αυξάνεται με ακόμη πιο γρήγορους ρυθμούς.

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;

Σε αυτόν τον κυκεώνα των προβλημάτων, σε αυτό στο οποίο προσωπικά εστιάζω, είναι η άτακτη δόμηση και συγκεκριμένα η ποικιλία διαφόρων ειδών κτισμάτων -είτε τριώροφα, είτε εξαώροφα, είτε μονοκατοικίες- που «προσπαθούν» να εναρμονιστούν με το περιβάλλον και να αποτελέσουν μία γειτονιά. Από την άλλη, το περιβάλλον στο οποίο αναφέρθηκα είναι ανύπαρκτο. Γιατί περιβάλλον δεν μπορεί να θεωρηθεί ο δρόμος, το περίπτερο, η πιλοτή του γείτονα, ούτε το κατακερματισμένο πεζοδρόμιο από το οποίο ξεπροβάλλει ό,τι απέμεινε από ένα δέντρο πενήντα χρόνων, που κάποτε κοσμούσε τη γειτονιά. Σε ό,τι ονομάζουμε δημόσια κληρονομιά η κοινωνία απαντάει με αφανισμό, διαλύοντας μνήμες και γεννώντας «κοσμήματα» για την νέα κοινωνία της τεχνολογίας και της ευκολίας.

4..Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;

Θεωρώ ότι όσους τρόπους αντιμετώπισης και αν καταφέρουμε να βρούμε, για να μπορέσουν να εφαρμοσθούν και να λειτουργήσουν, θα πρέπει εμείς οι ίδιοι σαν σύνολο, αλλά και ο καθένας ξεχωριστά, να ευαισθητοποιηθούμε και να ξετυλίξουμε το κουβάρι των προβλημάτων αυτών με αγάπη και με σύνεση. Συναισθήματα που δεν επικαλούμαστε πια καθώς είναι παλαιομοδίτικα και αδύναμα για τις κοινωνίες που φτιάχνουμε εμείς οι ίδιοι για τους εαυτούς μας. Θα πρέπει όμως να αντιληφθούμε εγκαίρως πως οι πράξεις μας-που διαλύουν και αποσυνθέτουν κοινωνίες αντί να δημιουργούν-μας οδηγούν στην ρίζα ενός ανεμοστρόβιλου που δε θα έχει γυρισμό. Είναι καιρός να αντιληφθούμε ότι οι κοινωνίες δημιουργούνται και ζούνε από εμάς τους ίδιους και πως εμείς και μόνον εμείς ευθυνόμαστε για την κατάληξη της σημερινής κοινωνίας, αυτής του 2011. Αν αντιληφθούμε και συλλογιστούμε την ευθύνη αυτή, τότε και μόνο θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε το πρόβλημα και να το εξαλείψουμε από τη ρίζα του. Η συλλογικότητα είναι αυτή που μπορεί να φέρει αλλαγές είτε θετικές είτε αρνητικές. Και με τον όρο συλλογικότητα δεν εννοώ τη συσπείρωση υπό το πρόσταγμα πολιτικών συμφερόντων που μέχρι τώρα υπηρετούμε, αλλά της συνειδητής συλλογικότητας.

5..Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;

Η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων είναι σαφώς μεγάλη καθώς οι Αρχιτέκτονες είναι αυτοί που μετασχηματίζουν κοινωνίες-όταν τους δίδεται η δυνατότητα τουλάχιστον-και «συνθέτουν» για έναν καλύτερο κόσμο. Η ευθύνη εστιάζεται κυρίως στο γεγονός της πρωτοβουλίας που μπορεί να πάρει ένας αρχιτέκτονας για να συμβάλλει στην εξέλιξη μίας κοινωνίας, η οποία στις μέρες μας είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Γιατί αν αναλογιστούμε πόσοι αρχιτέκτονες κατοικούν και βιώνουν την ελληνική πραγματικότητα, πόσοι σπουδαστές σχεδιάζουν με όνειρο για μία καλύτερη κοινωνία, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε την απουσία πρωτοβουλίας και συνεπώς απραξίας. Το ζητούμενο βέβαια δεν έγκειται μονάχα στο ποιος θα κάνει την αρχή-γιατί αρνούμαι να πιστέψω ότι δεν υπάρχουν αξιόλογοι αρχιτέκτονες που έχουν προσπαθήσει ή συνεχίζουν να προσπαθούν για κάτι καλύτερο-αλλά και με ποιους τρόπους μπορούν να εφαρμοστούν σκέψεις ή ακόμα και αρχιτεκτονικές μελέτες που απορρέουν από τέτοιες πρωτοβουλίες. Συνεπώς, οι Αρχιτέκτονες καλούνται ως επιστήμονες να ξεκινήσουν έναν αγώνα προσέγγισης και επανεν-τοπισμού των κατοίκων μίας κοινωνίας σε ένα κοινό όραμα με κοινό γνώμονα την καλύτερη δυνατή συμβίωση. Τη δική μας καλύτερη δυνατή συμβίωση, γιατί περί αυτού πρόκειται, και είναι καιρός να το αντιληφθούμε και να περάσουμε στην πράξη.

6.Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;

Η ευθύνη των πολιτών εστιάζεται στην έλλειψη συλλογικότητας και σεβασμού απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, αφού ο καθένας από εμάς «βολεύεται» στην εντύπωση πως δεν ανήκει σε κάποιο συγκεκριμένο σύνολο, αλλά σε μία δικιά του ιδιωτική ενότητα, συνεπώς δεν φέρει ευθύνη για αυτά που ο ίδιος πράττει στα πλαίσια της κοινωνίας, πόσο μάλλον για αυτά που πράττει ο συνάνθρωπός του. Παρατηρώ δηλαδή μία εκνευριστική αδιαφορία από τον καθέναν από εμάς-δεν αναιρώ τον εαυτό μου από αυτή τη διαδικασία-η οποία όλο και εξαπλώνεται σαν ιός που δεν μπορεί να γιατρευτεί. Ιός που θερίζει κοινωνίες και δυστυχώς επιφέρει θύματα. Τους ίδιους μας τους εαυτούς, που κοιτάμε το μέλλον περιμένοντας κάτι καλύτερο, κάτι που δεν πρόκειται να έρθει ως διά μαγείας αφού έχουμε καταστρέψει ό,τι μας απέμεινε από το παρελθόν, και συνεχίζοντας με μεγάλη επιτυχία και στο παρόν.Μένουμε λοιπόν απαθείς και άψυχοι μπροστά στην καθημερινότητα που μας καταιγίζει με ολοένα και μεγαλύτερες πληγές, πληγές που γίνονται βαθύτερες μέχρι να φτάσουν στο κόκκαλο.

16 Μουδατσάκης Χαράλαμπος Φοιτητής Αρχιτεκτονικής, Πολυτεχνείου Κρήτης
E-mail: babismou@yahoo.gr

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων - κοινόχρηστων χώρων (δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Μερικά από τα κύρια προβλήματα των αδόμητων - κοινόχρηστων χώρων είναι οι μικροί δρόμοι, η απουσία πλατειών και πάρκων (και τα λιγοστά που υπάρχουν δεν συντηρούνται και δεν φροντίζονται σωστά), η απουσία ποδηλατοδρόμων και ευρύχωρων και καλά συντηρημένων πεζοδρομίων, η έλλειψη χώρων στάθμευσης αλλά και οι επιχωματώσεις των ρεμάτων.

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Κύριο πρόβλημα, των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας, αποτελεί η άναρχη δόμηση χωρίς πολεοδομικό σύστημα, η έλλειψη αρχιτεκτονικής, η παλαιότητα των κτιρίων αλλά και το υπερβολικό ύψος των πολυκατοικιών σε σχέση με τη στενότητα των δρόμων.

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποια θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;

Μεταξύ των παραπάνω, ποιο σημαντικά προβλήματα είναι η έλλειψη χώρων πρασίνου, ποδηλατοδρόμων αλλά και η έλλειψη πολεοδομικού συστήματος, που όλα μαζί συμβάλλουν στην ψυχική και σωματική υγεία των πολιτών.

4. Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;

Ωφέλιμο, θα ήταν να απαλλοτριωθούν παλιές και επικίνδυνες πολυκατοικίες ώστε να δημιουργηθούν χώροι πρασίνου και χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων αλλά και στις νέες περιοχές προς οικοδόμηση να σχεδιαστεί πολεοδομικό σύστημα που θα λαμβάνει υπ΄ όψη του τους χώρους πρασίνου, χώρους στάθμευσης, το πλάτεμα των δρόμων, την ύπαρξη ποδηλατοδρόμων και ευρύχωρων πεζοδρομίων αλλά και τα ύψη των πολυκατοικιών.

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;

Ο Αρχιτεκτονικός Σύλλογος πρέπει να ξεσηκωθεί και να προτείνει (με σχέδια και ιδέες) πρόγραμμα επίλυσης των προβλημάτων της Αθήνας.

6. Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;
Οι πολίτες πρέπει να σκεφθούν το γενικό όφελος του τόπου, και να σταματήσουν να χτίζουν αυθαίρετα, για να κερδίσουν μερικά τετραγωνικά παραπάνω, δημιουργώντας προβλήματα καλαισθησίας.

17 ΓΚΙΝΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΑΡΧ/ ΚΗΣ ΠΟΛ. ΚΡΗΤΗΣ

1.Σημαντικά προβλήματα τόσο στην Αθήνα όσο και σε άλλες πόλεις παρουσιάζονται στις αδόμητες περιοχές τους, όπως τα πεζοδρόμια και οι πλατείες. Δηλαδή πολλά καταστήματα καταλαμβάνουν ακόμα και ολόκληρο το πεζοδρόμιο προκειμένου να αναπτύξουν τραπεζοκαθίσματα και να επεκτείνουν το μαγαζί τους, ενώ άλλα καταλαμβάνουν τα πεζοδρόμια προκειμένου να εκθέσουν τα προϊόντα τους.

Επίσης, πολλοί πολίτες παρκάρουν τα αυτοκίνητά τους πάνω σε πεζοδρόμια ή μπροστά από τις διαβάσεις των αναπήρων. Όλα τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα να εμποδίζεται η κυκλοφορία των πεζών και των ατόμων με ειδικές ανάγκες στα πεζοδρόμια. Έτσι αναγκάζονται να κυκλοφορούν στο δρόμο με κίνδυνο να πάθουν κάποιο ατύχημα.

Ακόμα, στις πλατείες συχνάζουν άτομα περιθωριακά (Έλληνες ή αλλοδαποί) τα οποία συχνά επιδεικνύουν παραβατική συμπεριφορά ληστεύοντας διερχόμενους πολίτες. Γι' αυτό το λόγο οι πολίτες αποφεύγουν τη διέλευση από συγκεκριμένες πλατείες με αποτέλεσμα αυτές να ερημώνουν και να χρησιμοποιούνται από συγκεκριμένα άτομα.

2. Προβλήματα όμως παρατηρούνται και στις δομημένες περιοχές της πόλης. Τέτοια είναι η διαμόρφωση των ημιυπαίθριων χώρων των πολυκατοικιών σε εσωτερικούς χώρους της κατοικίας. Άλλοτε πάλι γίνεται προσθήκη επιπλέον ορόφων σε πολυκατοικίες, ενώ δεν προβλέπεται από τον πολεοδομικό κανονισμό. Όλα τα προβλήματα είναι εξίσου σημαντικά γιατί επηρεάζουν το καθένα με διαφορετικό τρόπο τη ζωή των ανθρώπων και το περιβάλλον.

4 .Αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση των παραβάσεων στις αδόμητες (αλλά και στις δομημένες) περιοχές είναι ο πιο αυστηρός έλεγχος της δημοτικής αστυνομίας και της αστυνομίας και αυστηρότερες ποινές στους παραβάτες.

Ακόμα, οι αιφνιδιαστικοί έλεγχοι στις πλατείες και οι προσαγωγές περιθωριακών ατόμων από την αστυνομία θα συμβάλλει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση των παραπάνω παραβάσεων.

5 .Οι αρχιτέκτονες οφείλουν να ενημερώνονται και να εφαρμόζουν τα πολεοδομικά διατάγματα για τη λειτουργική συγκρότηση του αστικού ιστού και να ενδιαφέρονται για την καλαισθησία και τη βιωσιμότητα των πόλεων.

6. Από την άλλη πλευρά οι πολίτες πρέπει να σέβονται τα δικαιώματα των πεζών και να μην ξεχνάνε ότι όλοι είναι πεζοί.
Οφείλουν να παρκάρουν στα μέρη που προβλέπεται ώστε να μην εμποδίζουν την ομαλή κυκλοφορία. Επίσης, οι καταστηματάρχες θα πρέπει να σέβονται τα δικαιώματα των πολιτών για ελεύθερη διέλευση στα πεζοδρόμια και στις πλατείες και να μην καταχρωνται τους κοινόχρηστους χώρους στο βωμό του χρήματος.

Τέλος, οι πολίτες θα πρέπει να διεκδικούν τα δικαιώματά τους και να μην διστάζουν να καταγγέλλουν τέτοιου είδους παραβάσεις, που υποβαθμίζουν τη ποιότητα ζωής όλων, γιατί αλλιώς το φαινόμενο θα πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και δεν θα είναι εύκολο να εκλείψει.

18 Ελισσάβετ Μαρκοζάνη φοιτητρια Αρχ/κης Πολ.Κρητης

[mailto:emarkozani@isc.tuc.gr] Sent: Tuesday, May 24, 2011

1.Για να μπορούμε να κάνουμε λόγο για τα κύρια προβλήματα των αδόμητων περιοχών της Αθήνας, είναι απαραίτητη η ύπαρξη των αδόμητων αυτών κοινόχρηστων περιοχών. Αν και από δρόμους η Αθήνα ασφυκτιά, οι πλατείες, τα πάρκα, τα ρέματα αποτελούν είδος υπό εξαφάνιση. Παρόλα αυτά, οι δρόμοι και οι υπόλοιπες ελάχιστες αδόμητες περιοχές της πρωτεύουσάς μας έχουν μερικά κοινά χαρακτηριστικά προβλήματα, με κυριότερο όλων την έλλειψη πρασίνου.
Πάρκα και πλατείες από τσιμέντο, λόφοι «φαλακροί» από πράσινο και έτοιμοι για την ανέγερση κατοικιών πάνω τους, ρέματα περιτριγυρισμένα από σπίτια. Άλλο βασικό πρόβλημα φαίνεται να είναι η θέση στην οποία βρίσκονται, καθώς τις περισσότερες φορές προσεγγίζονται από μικρό αριθμό πληθυσμού(εξαιρούνται οι δρόμοι). Το γεγονός αυτό είναι αποτέλεσμα πρόχειρης μελέτης και κατά συνέπεια κακής ένταξης των κοινόχρηστων περιοχών στο γύρω περιβάλλον. Επίσης σημαντικό πρόβλημα των αδόμητων περιοχών αποτελεί η κακομεταχείριση τους από τους πολίτες και η αμέλεια σωστής συντήρησης τους από το κράτος.

2.Οι δομημένες περιοχές της Αθήνας είναι το πρωτεύον συνθετικό στοιχείο, που θα συνδυαστεί με τα υπόλοιπα, και θα αποτελέσουν την εικόνα της πόλης. Δυστυχώς οι περιοχές αυτές δεν έχουν μεταξύ τους κοινά χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα να επικρατεί ένα αρχιτεκτονικό «αλαλούμ». Διαφορετικές πολυκατοικίες υψώνονται στο μεγαλύτερο μέρος των δομημένων εκτάσεων της Αθήνας. Η μία κολλητά με την άλλη και η κάθε μία με τη δική της παρανομία, μικρά κλιμακοστάσια, κλειστοί ημιυπαίθριοι χώροι, αυθαίρετα δώματα και πολλά άλλα, σκοπεύουν στην αποδοχή όσο το δυνατόν περισσότερων χρημάτων στα χέρια του κατασκευαστή.
Αυτό έχει σαν συνέπεια κτίρια «κουτιά», χωρίς καμία αρχιτεκτονική σύνθεση μεταξύ τους και ένταξη με το περιβάλλον. Αν βεβαίως υπάρχει περιβάλλον, μιας και ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα των δομημένων περιοχών της πρωτεύουσας είναι ότι δεν αναπνέουν πουθενά από πράσινο. Σπίτια χωρίς αυλές και ενωμένα μεταξύ τους, παίρνουν μία μικρή ανάσα από το δρόμο που υπάρχει δίπλα τους. Ειδικά ορισμένες περιοχές της πόλης δίνουν την εντύπωση ότι αν οι κατασκευαστές και οι ιδιοκτήτες ακινήτων είχαν τη δυνατότητα να χτίσουν ακόμη και στη μέση του δρόμου θα το έπρατταν χωρίς κανένα δισταγμό.
Κατά τη γνώμη μου οι δομημένες και οι αδόμητες περιοχές μιας πόλης, είναι κομμάτια αλληλένδετα. Για αυτό και οι δομημένες περιοχές της Αθήνας αντιμετωπίζουν το πρόβλημα έλλειψης των αδόμητων, κοινόχρηστων περιοχών.

3. Η ελάχιστη ποσότητα πρασίνου στην Αθήνα, αποτελεί σίγουρα το σημαντικότερο πρόβλημά της. Μείζον ζήτημα όμως, είναι και η απουσία αρχιτεκτονικής. Η Αθήνα δεν έχει μία δική της αρχιτεκτονική, ένα δικό της χρώμα. Δεν μπορούμε να αποκαλούμε αρχιτεκτονική, κουτάκια έξι ορόφων με δέκα παράθυρα τα οποία έχουν προκύψει από μια μελέτη, που αποσκοπεί απλά στην κατασκευή όσο το δυνατόν περισσότερων διαμερισμάτων. Αυτός ο συνεχής αγώνας ανέγερσης κτιρίων, χωρίς ίχνος πράσινου στοιχείου δίπλα ή πάνω τους, έχει καταντήσει την Αθήνα μία απάνθρωπη πόλη.

4.Η έλλειψη πρασίνου μπορεί να αντιμετωπισθεί ως ένα βαθμό αν το κράτος να χαρακτηρίσει ορισμένες περιοχές ως αδόμητες και διαθέσει χρήματα για τη διαμόρφωση των χώρων αυτών. Πρέπει δηλαδή, να δοθεί έμφαση στο σχεδιασμό των κοινόχρηστων, αδόμητων περιοχών, οι οποίες να είναι εμπλουτισμένες με δέντρα και φυτά. Επειδή όμως οι περιοχές, που να μπορούν να προσφερθούν για το σκοπό αυτό εκλείπουν στο κέντρο της Αθήνας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν χώροι γύρω από την πόλη.
Όσο αφορά τις δομημένες περιοχές, οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί είναι ανάγκη να δημιουργήσουν κτίρια βιώσιμα, τα οποία τόσο με τις όψεις τους όσο και με την λειτουργία τους και την ένταξή τους με τα γύρω στοιχεία, να φέρουν αρχιτεκτονική ζωντάνια και να συνθέσουν ένα αστικό περιβάλλον, στο οποίο ο πολίτης θα χαίρεται να ζει. Στα νέα κτίρια, αλλά και στις αποκαταστάσεις των παλαιότερων, ο νόμος επιβάλλεται να ορίζει μεγάλο αριθμό «πράσινων» τετραγωνικών.
Το κράτος επίσης μπορεί , να σχηματίσει επιτροπές, καταξιωμένων πολιτικών μηχανικών, αρχιτεκτόνων, περιβαλλοντολόγων, τοπογράφων, από τους οποίους θα κρίνεται και τελικά θα εγκρίνεται ή όχι κάθε αρχιτεκτονική αλλαγή της πόλης(ανέγερση ή κατεδάφιση κτιρίων, σχεδιασμός πάρκων κ. ά.). Υπηρεσίες που να εξυπηρετούν το σκοπό αυτό, υπάρχουν, αλλά αποδεικνύονται ανίκανες αν κρίνουμε από την εικόνα της Αθήνας σήμερα.

5. Η ευθύνη των αρχιτεκτόνων είναι σίγουρα μεγάλη, καθώς αυτοί αποτελούν την αρχή της δημιουργίας μίας πόλης. Προβάλλει ως επιτακτική η ανάγκη σχεδίασης κτιρίων και περιβαλλόντων χώρων, που να βασίζονται σε ιδέες και να εξυπηρετούν ουσιαστικά τις ανάγκες των κατοίκων της Αθήνας. Το παιχνίδι του χρήματος που πραγματοποιείται από γρήγορες μελέτες, πρόχειρες κατασκευές, φτηνά υλικά και παρανομίες επιβάλλεται να σταματήσει. Ο ρόλος του κάθε αρχιτέκτονα δεν είναι ανεξάρτητος των άλλων. Ο καθένας, δηλαδή, πρέπει να μελετά και να λαμβάνει υπόψη του τις δουλειές συναδέλφων του. Μόνο έτσι η Αθήνα θα μπορέσει να αποκτήσει μία ενιαία αρχιτεκτονική και όχι μεμονωμένες κατασκευές. Επιπλέον οι αρχιτέκτονες, καλό θα ήταν να αρχίσουν να σκέφτονται περισσότερο βιοκλιματικά. Το τεράστιο πρόβλημα καυσαερίου και της μηδαμινής χλωρίδας της Αθήνας λύνεται σε μεγάλο βαθμό με την βιοκλιματική αρχιτεκτονική.

6.Οι πολίτες με τη σειρά τους, πρέπει να αγαπήσουν την πόλη τους. Να σεβαστούν τόσο τους κοινόχρηστούς, όσο και τους ιδιωτικούς χώρους. Αν δεν σταματήσουμε να κακομεταχειριζόμαστε την Αθήνα, δε θα καταφέρουμε ποτέ να αναδείξουμε την αρχιτεκτονική της. Οι πολίτες καλούνται να κατανοήσουν την αξία του πρασίνου στην πόλη τους και να το απαιτήσουν από τους δημοτικούς φορείς. Οι κάτοχοι οικοπέδων και ακινήτων να δέχονται μόνο τις μελέτες αρχιτεκτόνων και πολιτικών μηχανικών στις οποίες συμπεριλαμβάνεται ο σχεδιασμός υπαίθριων και ημιυπαίθριων χώρων.
Ο πολίτης, δηλαδή, καλείται να ζητήσει αυλές, πιλοτές με δέντρα (και όχι μόνο θέσεις πάρκιν),μπαλκόνια διαμορφωμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να φιλοξενήσουν και να στολιστούν με λουλούδια και φυτά. Αν ο καθένας από μας, δεχτεί το πράσινο να μπει στους χώρους της καθημερινότητάς του και αποκτήσει και μία πιο κριτική ματιά στην αρχιτεκτονική της μεγαλύτερης πόλης μας, σίγουρα η Αθήνα θα γίνει πιο Πολη-τισμένη.

19 Δήμητρα Χατζησάββα, Δρ. αρχιτέκτων ΑΠΘ, λέκτορας Πολυτεχνείο Κρήτης, dicha@otenet.gr

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Η αποσπασματική τους διαχείριση και η εγκατάλειψή τους. Στην πραγματικότητα υφίστανται τις συνέπειες της αδιαφορίας για κάθε τι που αφορά στη συγκρότηση ενός κοινού κόσμου. Οι ιδέες περί δημόσιας ζωής ενδιαφέρουν μόνον όταν είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμες. Ο σχεδιασμός του δημόσιου χώρου αρκείται στην όποια απελευθέρωση του πυκνοδομημένου τοπίου της πόλης χωρίς να συνδέεται με συγκεκριμένες προτάσεις για τη συνύπαρξη των μη οικείων μεταξύ τους ανθρώπων και πραγμάτων.

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Η έλλειψη συνοχής στο αστικό τοπίο ώστε να υπάρξει χώρος για διαφοροποίηση με σημασία.

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποια θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;

Η αδιαφορία για τη συνύπαρξη και την ισότιμη, ποιοτική διαβίωση στο πεδίο της πόλης των μη ισχυρών ηλικιακά και βιολογικά κοινωνικών ομάδων (ηλικιωμένοι, παιδιά, άνθρωποι με ειδικές ανάγκες). Η έλλειψη ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος ικανού να καλλιεργήσει την αλληλεγγύη και τη συνεργασία ενώ ταυτόχρονα να επιτρέπει την ιδιώτευση και τη μόνωση.

4. Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;

Με μικρής κλίμακας και σημαντικής διασποράς επεμβάσεις στο σώμα της πόλης. Προτάσεις που θα περιορίσουν το μορφολογικό θόρυβο στο ρεπερτόριό τους δανειζόμενες πρακτικές που αντιστοιχούν στη διαχείριση του τοπίου (εξάρτηση από τις συγκεκριμένες συνθήκες που συναντούν, μέριμνα για την υλική συνθήκη ως συνέχιση της βιωματικής εμπειρίας, ευαισθησία για τη χρονική μετατροπή και την αίσθηση ενός τόπου, διαχείριση της διάδρασης και της συσχετιστικής διάστασης της αρχιτεκτονικής παρέμβασης, παρατήρηση και επέκταση αυτού που ήδη υπάρχει).

5. Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;

Η ανελέητη πάλη των ναρκισσισμών, το αποκλειστικό ενδιαφέρον για το κέρδος και η έλλειψη ουμανιστικής παιδείας καθιστά πολλούς από τους αρχιτέκτονες - στο μέτρο που τους αναλογεί, συνυπεύθυνους για τη σύγχρονη αστική συνθήκη. Οι αρχιτέκτονες δεν είναι απλά κατασκευαστές μορφών, δεν δημιουργούν στερεά αντικείμενα δημιουργούν αφηγήσεις για αντικείμενα και οργανώνουν σχέσεις με αυτά.

6. Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;

Η ανυπαρξία αστικής συνείδησης καταλύει κάθε δυνατότητα ανάπτυξης δεσμών σύμπραξης και αμοιβαίας δέσμευσης ανάμεσα σε ανθρώπους οι οποίοι δεν συνδέονται με δεσμούς οικογενειακούς ή στενά προσωπικούς. Η έλλειψη ευθύνης απέναντι στον εαυτό και τον άλλο καταλύει κάθε δυνατότητα συγκατοίκησης και περιβαλλοντικού σεβασμού πέρα από το στενό όριο του άμεσου χωρικού περιγύρου.

20 Σκουλούδη Άρτεμις , Φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής Πολυτεχνείου Κρήτης. Στοιχεία επικοινωνίας :e-mail : Δ.skouloudi@gmail.

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Το κυριότερο πρόβλημα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων είναι η προβληματική σχέση που έχει ο Έλληνας πολίτης με οτιδήποτε δημόσιο. Θεωρώ ότι η εγκατάλειψη και αδιαφορία για τους λιγοστούς αυτούς χώρους, καθώς και η μετατροπή τους σε πάρκινγκ, σκουπιδότοπο κ.τ.λ έχει να κάνει πρώτα από όλα με την κουλτούρα του πολίτη, η οποία δεν περιλαμβάνει στην συνείδηση της τον δημόσιο χώρο ως αγαθό.

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Πιστεύω ότι είναι η άναρχη και χωρίς σχέδιο δόμηση τους. Δηλαδή η απουσία ενός συγκεκριμένου και εφαρμόσιμου μακροπρόθεσμου πλάνου για το πως θέλουμε την πόλη μας. Η κοντόφθαλμη και μερική ενασχόληση με κάθε κτίριο οδηγεί στα φανερά σε όλους μας αποτελέσματα. Τα κτίρια θέλουν συνολική αντιμετώπιση, άλλωστε ''Η πόλη είναι καθρέφτης της ψυχής του πολίτη'' Claude Levi Strauss .

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποια θεωρείτε σαν πιο σημαντικά

Σαν πιο σημαντικό θεωρώ την σχέση μας με τον δημόσιο χώρο.
4. Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;
Μόνο με την παιδεία (υπό ευρεία έννοια) και την συλλογικότητα . Οτιδήποτε άλλο θα είναι προσωρινό και καταδικασμένο στην αποτυχία. Δεν είναι τυχαίο ότι έχουμε τον λιγότερο χώρο πρασίνου (κατά αναλογία σε κάθε πολίτη) και ταυτοχρόνως τον πιο παραμελημένο, κάτι που περιέχει μία εν γένει αντίφαση.

5. Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;

Ο ρόλος των αρχιτεκτόνων είναι να δίνουν μορφή και λειτουργικότητα στις πόλεις. Η ευθύνη τους είναι ότι αυτή η μορφή περιορίζεται στην λειτουργικότητα, αποκλείοντας το μέλλον. Με άλλα λόγια στερούνται οράματος.

6. Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;

Ο ρόλος των πολιτών είναι η ενεργή συμμετοχή στην πόλη τους με την δημιουργία εθελοντικών ομάδων ανά περιοχή , διεκδικώντας και φτιάχνοντας όλοι μαζί τους δημόσιους χώρους της εκάστοτε περιοχής. Επίσης η συνειδητοποίηση ότι ο δημόσιος χώρος δεν περιορίζεται στην βεράντα του σπιτιού τους καθώς και το ότι η πόλη δεν είναι το μέρος όπου βρίσκονται αναγκαστικά. Ο χαρακτηρισμός ΄δημόσιος ΄είναι πραγματικός ή ορίζει απλώς το υπόλοιπο του ιδιωτικού χώρου ?

21 Σπύρος Ζουγανέλης Φοιτητης αρχιτεκτονικης πολυτεχνειο Κρητης 1ο έτος

1. οι κοινόχρηστοι χώροι αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι των πόλεων καθώς εκεί περνάνε ένα μεγάλο μέρος της ημέρας τους οι άνθρωποι. στην Αθήνα παρατηρούνται πολλά προβλήματα σε αυτούς τους χώρους. Αρχικά οι δρόμοι είναι κατεστραμμένοι,γεμάτοι λακούβες με αποτέλεσμα να προκαλούν προβλήματα και στα οχήματα πεζοδρόμια αν υπάρχουν και σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ στενά με αποτέλεσμα να μην χωράνε να περπατήσουν παραπάνω από 2 άνθρωποι. τα πάρκα και οι πλατείες μένουν ανεκμετάλλευτες χωρίς να πραγματοποιούνται διαφορές δραστηριότητες σε αυτές και είναι αρκετά βρόμικες με αποτέλεσμα να μην πηγαίνουν και οι άνθρωποι να περνάνε χρόνο εκεί.

2. τα κτίρια της Αθήνας κατά πλειοψηφία είναι παλιά με αποτέλεσμα να έχουν διάφορα προβλήματα και να μην είναι και υγιή για το περιβάλλον. ακόμα κατά μεγάλο ποσοστό όλα τα κτίρια είναι πανομοιότυπες πολυκατοικίες με ανύπαρκτους υπαίθριους χώρους με αποτέλεσμα ο πολίτης να είναι υποχρεωμένος να ζει μόνιμα μέσα στο σπίτι του.

3. πιο σημαντικό θεωρώ τα ανεκμετάλλευτα πάρκα και πλατειές .

4. οι δήμοι θα μπορούσαν να βάζουν ανθρώπους να καθαρίζουν αυτά τα μέρη τακτικά και να διοργανώνουν οι ίδιοι εκδηλώσεις πολιτιστικού ενδιαφέροντος με τις διάφορες πολιτιστικές ομάδες που υπάρχουν στις κοινότητες.

5. ο αρχιτέκτονας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επίλυση των διάφορων προβλημάτων της πόλης καθώς αυτός είναι εκείνος που μπορεί να τα διαμορφώσει κατάλληλα έτσι ώστε να αξιοποιούνται σωστά αλλά και να είναι προσιτά και αισθητικά για τον άνθρωπο και για το γύρω περιβάλλον.

6. ένα σημαντικό στοιχείο για την αντιμετώπιση των διαφόρων προβλημάτων είναι και ο πολίτης. Μπορεί να συμμετέχει σε διάφορες κοινωνικές ομάδες.

22 Κωστοπούλου Γεωργία
Συντηρήτρια Έργων Τέχνης, Α΄ ετής σπουδάστρια Αρχιτεκτονικής στο Πολυτεχνείο Κρήτης
e-mail : georgia_kostopoulou@hotmail.com

1. Το κύριο πρόβλημα των αδόμητων - κοινόχρηστων χώρων, θεωρώ ότι είναι η σημαντική έλλειψή τους. Ακόμη και όπου αυτοί υπάρχουν, είναι «πνιγμένοι», παραμελημένοι, αναξιοποίητοι. Έρμαια της άναρχης δόμησης που χαρακτηρίζει την πόλη, τα ρέματα έχουν «μπαζωθεί», τα πάρκα συρρικνώνονται, οι πλατείες γίνονται σημεία ύποπτων συναντήσεων και επιθέσεων, οι λόφοι καίγονται, ενώ οι δρόμοι κατακλύζονται από τα εκατομμύρια των αυτοκινήτων που προσπαθούν να στριμωχτούν οριζοντίως, καθέτως και με όποιον άλλο τρόπο μπορεί κανείς.

2. Τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα, θεωρώ ότι πηγάζουν καταρχάς απ' τον αριθμό τους. Έχουν επεκταθεί, όπως προανέφερα, άναρχα, παντού και με οποιοδήποτε τρόπο. Δεν υπάρχει ομοιογένεια, τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει καμία συνάφεια και εναρμονισμός με το διπλανό γειτονικό κτίριο, πόσο μάλλον με το περιβάλλον, δεν εξυπηρετούν τους ανθρώπους που καλούνται να τα κατοικήσουν ή να εργαστούν σ' αυτά. Στις δομημένες περιοχές, κάθε τετραγωνικό εκατοστό εκμεταλλεύεται μέχρις εσχάτων, κι έτσι οδηγηθήκαμε σε μια εικόνα ασφυκτική, άσχημη, απάνθρωπη!!!

3. Δυστυχώς, όλα τα παραπάνω προβλήματα είναι σε μεγάλο βαθμό αλληλένδετα. Αυτό που θεωρώ σημαντικότερο, είναι αυτή η αίσθηση ότι πνίγομαι σε αυτή την πόλη, στην οποία γεννήθηκα, μεγάλωσα και φυσικά αγάπησα. Δεν μπορώ να περπατήσω, είτε γιατί φοβάμαι να περάσω μέσα από κάποιο πάρκο, είτε γιατί δεν υπάρχει χώρος στα πεζοδρόμια από τα καβαλημένα αυτοκίνητα. Δεν μπορώ να δω σε πολλά σημεία τον ήλιο, βλέπω μόνο γκρι. Δεν μπορώ κυριολεκτικά να αναπνεύσω κάποιες μέρες, λόγω των αυξημένων επιπέδων βλαβερών αερίων στην ατμόσφαιρα - και δυστυχώς αυτά δεν προκαλούνται μόνο απ' τα καυσαέρια των αυτοκίνητων, βλ. δακρυγόνα που έχουν γίνει καθημερινό φαινόμενο για όσους κατοικούμε στο κέντρο)

4. Αυτό είναι τεράστιο θέμα, και για να είμαι ειλικρινής, θεωρώ ότι πολλά από αυτά, αν θέλουμε να είμαστε να είμαστε ρεαλιστές, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν!! Μπορούν ίσως να συρρικνωθούν, να βελτιωθεί η ποιότητα κάποιων πραγμάτων και κάποια μόνο απ' αυτά να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά. Θα έπρεπε να υπάρχουν αυστηρότερα κριτήρια στην δόμηση νέων κτιρίων και διαμόρφωσης χώρων. Θα έπρεπε να μπει η λέξη «αισθητική» στο λεξιλόγιο πολλών «υπευθύνων», εργολάβων, μηχανικών, πολιτών, ώστε να καταφέρει να αλλάξει αυτή η εικόνα «ασχήμιας» που εμφανίζει η πόλη μας. Και σίγουρα πρέπει να ανέβει το επίπεδο της Παιδεία, σε όλους τους τομείς. Η πληροφορία πρέπει να γίνεται ΓΝΩΣΗ.

5. Ο ρόλος των Αρχιτεκτόνων, στην αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων είναι και πρέπει να είναι καίριος!! Η ευθύνη του είναι τεράστια. Ως νέα γενιά αρχιτεκτόνων, οφείλουμε να αναζητήσουμε και να κατανοήσουμε σε βάθος την κληρονομιά που μας δίδεται από τις προηγούμενες γενιές, και να την ενσωματώσουμε στην σύγχρονη πραγματικότητα και ανάγκες της πόλης. Νέα υλικά, νέες τάσεις, νέα τεχνολογία - τα ίδια όμως προβλήματα, αν όχι χειρότερα αυτή τη στιγμή από ποτέ. Ο Αρχιτέκτονας οφείλει να παραμερίσει το ΕΓΩ του και τον εντυπωσιασμό που μπορεί να προκαλέσει με το όποιο «ταλέντο» του. Αυτή η πόλη έχει περισσότερο από ποτέ ανάγκη το ΕΜΕΙΣ..

6. Αναφέρθηκα στο εγώ και στο εμείς των αρχιτεκτόνων... αντίστοιχα θα αναφερθώ και στις ίδιες έννοιες όσον αφορούν τον πολίτη. Λίγο διαφορετικά όμως, όσο παράδοξο και αν φανεί. Θα ήθελα να δω τον πολίτη να προβάλλει το ΕΓΩ του! Να μην είναι πλέον έρμαιο των εργολάβων, των λαμογίων που πάνε να του φάνε τον αέρα που αναπνέει, το πράσινο που παίζουν τα παιδιά του, στον κόλαφο τεραστίων συμφερόντων. Θα ήθελα να δω αυτόν τον νέο πολίτη συνειδητοποιημένο.. να απαιτεί την αισθητική γύρω του.. να σέβεται όμως και ο ίδιος το περιβάλλον του.. να προστατεύει αυτήν την πόλη, να μην πετάει σκουπίδια στους δρόμους, να μην αδιαφορεί για ό,τι συμβαίνει στον διπλανό του, να μην παρκάρει όπου βρίσκει, γιατί απλά τον βολεύει, να σκέφτεται διπλά πριν χρησιμοποιήσει το αυτοκίνητό του... Να πει ΑΡΚΕΤΑ!!

23 Βασιλική Μπαμπανιώτη, φοιτήτρια στο 5ο έτος ΑρχιτεκτονικήςΕ.Μ.Π.mail:vbabanioti@gmail.com

Η σημερινή κατάσταση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας περνάει κρίση! Η κατοικία και η εργασία μεταφέρθηκαν στα προάστια και αυτή η εγκατάλειψη έκανε πρόσφορο το έδαφος σε μετανάστες,εξαθλιωμένους αστέγους και τοξικομανείς. Όχι σε όλο το κέντρο! Η περιοχή του Συντάγματος και του Κολωνακίου κάθε άλλο παρά υποβαθμισμένες χαρακτηρίζονται.

Υπάρχει όμως μια κόκκινη γραμμή που αν την περάσεις φτάνεις σε απαγορευμένα εδάφη.Η περιοχή των Εξαρχείων,γκέτο της αναρχίας,πιο κάτω το Μεταξουργείο και ο Κεραμεικός γκέτο των μεταναστών!

Γιατί; Γιατί δεν υφίστανται πλέον στο κέντρο λειτουργίες-χρήσεις ελκυστικές για τους κατοίκους. Μόνο κάποια παραρτήματα δημόσιων υπηρεσιών έχουν απομείνει αλλά και αυτά λόγω της οικονομικής κρίσης ίσως αναγκαστούν να συγχωνευθούν με άλλα.

Ακόμα τα εμπορικά κέντρα και μαγαζιά δείχνουν εντελώς υποβαθμισμένα καθώς ο κόσμος που κυκλοφορεί πλέον στις περιοχές αυτές δεν έχει αγοραστική δύναμη.Η ανεργία έχει φέρει ξενοίκιαστα ισόγεια,αφού κατά παράδοση στα ισόγεια των πολυκατοικιών του κέντρου στεγάζονταν πάντα εμπορικές λειτουργίες. Συνεπώς,μιλάμε για μια πόλη σκοτεινή..
Οι ελεύθεροι χώροι στο κέντρο... πάρα πολλοί! Αλλά κατακερματισμένοι! Επιπλέον, είναι κακά σχεδιασμένοι και υλοποιημένοι. Παραδείγματος χάρη η πλατεία Ομονοίας, το ΚΕΝΤΡΟ της Αθήνας, μπορεί να είχε όλες τις προυποθέσεις να γίνει μια πλατεία ζωντανή και χρωματιστή που θα ασφυκτιά από κόσμο.

Όμως ο σχεδιασμός της την αποκόπτει από τα πεζοδρόμια της Ομόνοιας και η ατελής υλοποίηση της την 'εχει μετατρέψει σε πλατφόρμα διακίνησης ναρκωτικών.

Προσωπικά, πιστεύω πως όλα οφείλονται στον σχεδιασμό της πόλης,ο οποίος απουσιάζει σε όλα τα επίπεδα. Με μικροαστικές κινήσεις τίποτα δεν λύνεται. Πρέπει να υπάρξει ένα οργανωμένο σχέδιο ανάπλασης που ΟΛΟΙ θα ακολουθήσουν και τόνωση του κέντρου με χρήσεις ελκυστικές κυρίως για τους νέους καθώς αυτοί μπορούν να δώσουν ζωή 24 ώρες το 24ωρο.

Ενδεχομένως,η επιστροφή κάποιων πανεπιστημιακών σχολών στο κέντρο και δημιουργία λειτουργιών σχετικών με τη φοιτητική ζωή(φροντιστήρια, σχολές θεάτρου,χορού, γυμναστήρια, γήπεδα, βιβλιοθήκες, καφετέριες, εστιατόρια κτλπ...) να δώσουν ζωή και κίνηση όλη μέρα στην πόλη.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει το κράτος να φροντίσει για τους αστέγους, τους μετανάστες και τους τοξικομανείς και να δημιουργήσει ειδικά κέντρα φιλοξενίας στα προάστια. Μονοπάτι που ακολούθησαν και άλλες ευρωπαικές πόλεις.

24 nikol tsakirh [mailto:nikolinaki_19@hotmail.com]
Sent: Wednesday, May 25, 2011 6:53 PM φοιτητρια αρχ/κης

Παρόλο που δεν έχω ζήσει ουσιαστικά και καθημερινά την πόλη της Αθήνας μπορώ να πω πως ίσως και η σύγκριση με το χωριό στο οποίο μεγάλωσα και μου προσέφερε πράσινο,βουνό,θάλασσα,πλατείες,πάρκα και ό,τι άλλο χρειάζεται ένας άνθρωπος για να έρθει σε επαφή με τη φύση με οδηγεί στο να βγάλω κάποια συμπεράσματα για τους κοινόχρηστους χώρους.

Πιστεύω λοιπόν πως το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη αυτών των χώρων.Το πράσινο στην Αθήνα είναι τόσο λίγο που ο πολίτης χάνει την άμεση επαφή και πολλές φορές λόγω της απόστασης προτιμά να μένει έγκλειστος.
Σχετικά με τα κτίρια και την γενικότερη δόμηση της Αθήνας άποψη μου είναι πως είναι μια πολύ χαοτική πόλη απο το τόσο λίγο που την έχω ζήσει.Σε σχέση με άλλες ελληνικές πόλεις δεν είναι καθόλου τετραγωνισμένη και δύσκολα μπορεί κάνεις να την επισκεφθεί ευχάριστα.Ακόμη πάρα πολλά κτίρια στην πόλη είναι παλιά και χώρις καθόλου αισθητική.Μεγάλες πολυκατοικίες που δεν προσφέρουν τίποτα στο τοπίο της Αττικής και έχουν μετατρέψει την πρωτεύουσα σε μία άχαρη πόλη.

Πιστεύω πως το βασικό πρόβλημα είναι ο συνδυασμός των παραπάνω.Απο τη μία η άναρχη δόμηση με κτίρια πάλια και κακόγουστα,με μεγάλες λεωφόρους και λίγους πεζόδρομους και απο την άλλη το τόσο ελάχιστο πράσινο,οι λίγες πλατείες,οι λίγοι κοινόχρηστοι χώροι που ωθούν όλο και περισσότερο στην αποξένωση.

Στο πρόβλημα αυτό σαφώς και μπορούν να δοθούν λύσεις αρκεί να υπάρξει συλλογική δράση.Απαραίτητο λοιπόν κρίνεται να αναδιαμορφωθούν πολλά κτίρια και πλατείες έτσι ώστε αυτά που ήδη διαθέτουμε να τα κάνουμε καλύτερα και πιο καλαίσθητα.Ακόμη σημαντικό θεωρώ να μπει περισσότερο πράσινο στην πόλη έστω και σε μικρή κλίμακα έτσι ώστε ο πολίτης της Αθήνας να μπορεί να έρχεται ανα πάσα στιγμή σε επαφή με τη φύση και να μην έχει αυτό το αίσθημα της απομόνωσης.

Πιστεύω πως ο ρόλος των αρχιτεκτόνων είναι εξαιρετικά σημαντικός αφού έχουν αναλάβει ουσιαστικά να δημιουργήσουν έναν κόσμο φιλικό προς τον άνθρωπο.Συνεπώς με άξονα την συλλογικότητα όλοι μαζί οι αρχιτέκτονες μπορούν να συζητήσουν για τα προβλήματα και μέσα απο τις απόψεις τους να βρούν κοινές λύσεις.

Τέλος εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος των πολιτών κάθως είναι εκείνοι οι οποίοι ζουν πιο έντονα απο όλους τα παραπάνω προβλήματα.Επομένως παρουσιάζοντας και προτείνοντας λύσεις και σε συνεργασία με αρχιτέκτονες και μηχανικούς πιστεύω πως μπορουν να βγουν καλά αποτελέσματα.Ωστόσο όλοι έχουμε και την ευθύνη-δικαίωμα να αγαπάμε την πόλη μας και "να της το δείχνουμε".

25 Μ.Μανδαλάκη Αρχιτέκτων Ε.Μ.Π. _  mamand@gmail.com

Χανιά 26.05.2011

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων
χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον
κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Το κύριο πρόβλημα είναι ότι οι αδόμητοι χώροι έχουν τις περισσότερες φορές
προκύψει μέσα από την άναρχη επέκταση του κτισμένου περιβάλλοντος και δεν
έχουν σχεδιαστεί για να καλύψουν συγκεκριμένες ανάγκες. Έτσι για παράδειγμα τις περισσότερες φορές, τείνουν να αφανιστούν κάτω από την ασφυκτική πίεση της επέκτασης ιδιωτικών αναγκών στέγασης. Αντιμετωπίζονται σαν χώροι προς πιθανή εκμετάλλευση και επέκταση δόμησης και όχι σαν φράγματα- όρια απαγορευτικά για ιδιωτική ιδιοκτησία και χώροι που ανήκουν ισότιμα στον πληθυσμό της πόλης.
Επίσης σημαντικό είναι ότι υπάρχει η τάση όσοι ελεύθεροι χώροι υπάρχουν να
επιστρωθούν με τεχνητά υλικά, με αποτέλεσμα το φυσικό χώμα, πράσινο, το
αδιαμόρφωτο να μειώνεται σημαντικά ακόμη και στα λιγοστά τετραγωνικά «αστικών
κενών».

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και
κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Το δομημένο υπερτερεί του αδόμητου: αυτή είναι η περιγραφή της Αθήνας σήμερα.Το δομημένο αγνοεί την ύπαρξη του αδόμητου, του γύρω τοπίου, φυσικού ή τεχνητού. Η δόμηση αντανακλά και τον πολιτισμό της ανταγωνιστικότητας και του ιδιωτικού συμφέροντος. Το ένα κτίριο ανταγωνίζεται το άλλο, σε ύψος, σε όγκο και προσπαθεί να προβληθεί σε σχέση με το γύρω περιβάλλον του. Η καταπάτηση των νομοθετικών ρυθμίσεων δόμησης είναι ο κανόνας.

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;

Το ποιο σημαντικό είναι η διαχείριση του δημόσιου χώρου, του αδόμητου χώρου για να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε ένα καταρχήν υγειές περιβάλλον διαβίωσης που θα αφορά όλους.

4. Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;

Βασικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η κοινωνική ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση του πολίτη σε σχέση με τη σπουδαιότητα του δημόσιου χώρου. Σημαντικό είναι να αποκτήσουν οι πολίτες της συνείδηση του δημόσιου χώρου ως συλλογικό τόπο εκτόνωσης. Ένας τρόπος αντιμετώπισης είναι η οργάνωση μικρών ομάδων δράσης (σε επίπεδο γειτονιάς) και προβληματισμού γύρω από την χρήση ελευθέρων χώρων καθώς επίσης και στην εξεύρεση πιθανών ελευθέρων χώρων που μπορούν να δοθούν στους πολίτες.
Ένας συμπληρωματικός τρόπος είναι ο εκ των άνω σχεδιασμός ή επανασχεδιασμός ή η παρουσίαση σχεδιαστικών προτάσεων από εξειδικευμένους για την εκμετάλλευση πιθανών ελευθέρων χώρων γύρω ή μέσα στις αστικές περιοχές και την διάθεση τους προς το κοινό.
Οι δύο παραπάνω δράσεις μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά στην
επίτευξη του επιθυμητού που είναι ένα η εκπαίδευση των πολιτών σε σχέση με την έννοια του δημόσιου χώρου και με την δημιουργία τέτοιων βιώσιμων χώρων.

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την
αντιμετώπιση τους;

Ο ρόλος του Αρχιτέκτονα είναι καθοριστικός, τόσο σε πρακτικό όσο και σε
θεωρητικό επίπεδο. Ο αρχιτέκτονας οφείλει κατ΄ αρχήν να διασφαλίζει το δικαίωμα και την υποχρέωση του να συμμετέχει στις συλλογικές αποφάσεις που καθορίζουν το μέλλον τόσο του δομημένου και του αδόμητου περιβάλλοντος. Δεύτερον οφείλει να συμμετέχει σε αυτές τις διαδικασίες, να σχεδιάζει με προτεραιότητα το σεβασμό στο δημόσιο χώρο και με γνώμονα τη παίδευση του πολίτη για συλλογική - κοινωνική συνείδηση.

6. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την
αντιμετώπιση τους;

Η πολίτες από μέρους τους οφείλουν να ενημερώνονται και να διερευνούν τις
δυνατότητες χρήσης του δομημένου και αδόμητου χώρου, να εμπιστεύονται τους
ειδικούς μέσα από κριτική σκέψη. Να συμμετέχουν σε συλλογικές αποφάσεις και
δράσεις που αφορούν τη διαχείριση του χτισμένου και φυσικού περιβάλλοντος.
Αλλά η κυριότερη ευθύνη είναι η αλλαγή του μέχρι σήμερα τρόπου σκέψης και
πράξης που βασίζεται στη λογική της επιβίωσης σε βάρος του συνόλου. Είναι η
υποχρέωση ανάπτυξης κοινωνικής συνείδησης και συλλογικού πνεύματος.
Με εκτίμηση,

26 Αλέξανδρος Βαζάκας, Αρχιτέκτων Μηχανικός avazakas@gmail.com
1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Ο πλημμελής σχεδιασμός και χωροθέτησή τους σε πολεοδομική κλίμακα έχει ουσιαστικά οδηγήσει τόσο σε ποσοτικά ανεπαρκείς όσο και σε ποιοτικά υποβαθμισμένους ελεύθερους Δημόσιους χώρους. Συνήθως οι χώροι αυτοί αντιμετωπίζονται ως αυτό το οποίο «απομένει» από τη δόμηση, ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: Ο Ελεύθερος Δημόσιος χώρος να αποτελεί το συνδετικό ιστό της πόλης το ζωτικό της χώρο τον κοινό τόπο των κατοίκων αυτόν το χώρο τον οποίο μοιραζόμαστε όλοι.
Σε δεύτερο επίπεδο, αυτό της αρχιτεκτονικής κλίμακας, και πάλι ο σχεδιασμός υπήρξε ανεπαρκής. Η έλλειψη διενέργειας αρχιτεκτονικών διαγωνισμών έχει πολλαπλά αντίκτυπα: δεν εξασφαλίζεται ο καλύτερος δυνατός σχεδιασμός αλλά και χωρίς τους διαγωνισμούς και την ανάλογη προβολή των αποτελεσμάτων τους καθίσταται ανύπαρκτος ο διάλογος για το Δημόσιο χώρο. Ο διάλογος και οι διαγωνισμοί παράγουν πολιτισμό, θέτουν ερωτήματα, προβληματίζουν και εν τέλει δημιουργούν προϋποθέσεις ενεργού ανάμειξης όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Οφείλουμε να τονίσουμε ότι στη διαδικασία του διαγωνισμού τεράστια ευθύνη φέρει τόσο ο αγωνοθέτης όσο και η κριτική επιτροπή οι οποίοι οφείλουν να ενεργούν προς το δημόσιο συμφέρον.
Ουσιαστικά λοιπόν αναφερόμαστε σε ένα πλαίσιο, το οποίο αφορά αν όχι τον απόλυτα σωστό, σίγουρα πάντως γόνιμο σχεδιασμό των χώρων αυτών, και το οποίο θα πρέπει να στοχεύει στην προώθηση του διαλόγου, του προβληματισμού, και εν τέλει στην παραγωγή πολιτισμού.

2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Όσον αφορά τα Δημόσια κτίρια, πρόκειται για τα ίδια θέματα που διέπουν και τους υπαίθριους δημόσιους χώρους δηλαδή το νομοθετικό πλαίσιο και την εφαρμογή του, αλλά και ευρύτερα ζητήματα παιδείας σε σχέση με το περιβάλλον, την Τέχνη την Ιστορία. Θα έλεγα ότι το ζήτημα της παιδείας είναι και το σημαντικότερο. Η εκπαίδευση (ξεκινώντας από την πρωτοβάθμια) δεν έχει την απαραίτητη στροφή προς τη δημιουργικότητα, και την καλλιέργεια της ευαισθησίας απέναντι στο περιβάλλον. Η παιδεία είναι αυτή που καθιστά τον κάθε πολίτη ικανό να σκέπτεται και τον εφοδιάζει με κριτήρια κοινωνικά αισθητικά και πολιτιστικά. Τα αποτελέσματα φαίνονται ήδη στο περιβάλλον το οποίο και έχει γίνει «αυτό το οποίο απλά βρίσκεται εκτός της ιδιωτικής μας σφαίρας». Ο Δημόσιος χώρος αντί να αποτελεί τη σταθερά με την οποία θα συσχετίζεται κάθε ιδιώτης και κατ ‘επέκταση κάθε ιδιωτικό κτίριο, έχει γίνει ένα υπόλειμμα του κτισμένου χώρου. Η χαλαρή πολιτική απέναντι στη εφαρμογή των νόμων έχει οδηγήσει σε αυθαιρεσίες στην ιδιωτική δόμηση, ενώ δεν απαιτείται από την Πολιτεία κανενός είδους φροντίδα για το «πρόσωπο» των ιδιωτικών κτιρίων πάνω στο δημόσιο χώρο όπως πχ οι όψεις αυτών, ή η υποχρεωτική ολοκλήρωση των οικοδομών σε δεδομένο χρονικό διάστημα προκειμένου να μην υπάρχουν κτιριακά «κουφάρια» μέσα στον ιστό της πόλης, κ.ά.

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;

Το προβληματικό ως προς τους στόχους του πλαίσιο παραγωγής Δημόσιου χώρου, και ακόμα περισσότερο την ευρύτερη παιδεία η οποία παρουσιάζει δομικά κενά όσον αφορά ζητήματα πολιτισμού και ταυτότητας.

4. Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;
Με τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου που θα διέπει το χωρικό σχεδιασμό σε όλες τις κλίμακες. Άξονες αυτού θα πρέπει να αποτελούν το δημόσιο συμφέρον, όχι μόνο από οικονομική, αλλά και πολιτιστική άποψη, και η δημιουργία μέσα από το χώρο μιας σύγχρονης πολιτιστικής ταυτότητας.
Με τη συγκρότηση ενός εκπαιδευτικού πλαισίου που από το πρώτο στάδιο έως και την τριτοβάθμια εκπαίδευση θα θεμελιώνεται στην καινοτομία, τη δημιουργία και την ιστορία.

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;

Οι αρχιτέκτονες θα πρέπει να αγωνιστούν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους (γι αυτό και η συγκεκριμένη πρωτοβουλία του Greek Architects συμβάλλει σε αυτή την κατεύθυνση) και να μιλήσουν μια γλώσσα πιο προσιτή. Υπάρχει πολλή δουλειά να γίνει στον τομέα της συνεργασίας και ενημέρωσης των φορέων προκειμένου να υπάρξουν από την αρχή σωστές στρατηγικές σχεδιασμού από τη μεγαλύτερη στη μικρότερη κλίμακα. Οι αρχιτέκτονες μπορούν να παλέψουν για την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τις αναθέσεις για τα Δημόσια κτίρια και τους Δημόσιους χώρους εν γένει, ώστε να διενεργούνται όσο το δυνατόν περισσότεροι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί με σωστά θεμελιωμένα κριτήρια και να εφαρμόζονται τα αποτελέσματα αυτών. Οφείλουν να καταστήσουν σαφές αυτό το πλαίσιο, τις αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων φορέων προκειμένου να μην ξαναζήσουμε τη θλιβερή εικόνα πολιτικοί να φυτεύουν δένδρα σε μόλις κατασκευασμένες πλατείες, εν ίδει καλλωπισμού, σημαντικά κτίρια-μνημεία της σύγχρονης ιστορίας του τόπου να μένουν «μισά» και όλα αυτά με τη συναίνεση της κοινής γνώμης.

6. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;

Οι πολίτες οφείλουν να συμμετέχουν στις διαδικασίες που τους αφορούν, να αναζητούν ενημέρωση πέρα από τα Μ.Μ.Ε., να θέτουν τους προβληματισμούς τους και να συμμετέχουν σ το διάλογο. Σε αντίθετη περίπτωση, αυτό που θα εισπράξουμε θα είναι ακόμα περισσότερο ανοίκειες πόλεις.

27 Ζουρούδη Μαρία - Φοιτήτρια τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης  e - mail: mariazouroud@hotmail.com Sent: Saturday, May 28, 2011 1:37 PM

1. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των αδόμητων- κοινόχρηστων χώρων ( δρόμοι, πλατείες, πάρκα, λόφοι, ρέματα, περιαστικό περιβάλλον κλπ.) της Αθήνας σήμερα;

Πλατείες, πάρκα, λόφοι: Ανεπαρκής αριθμός, εγκατάλειψη, σύγκρουση διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, εγκληματικότητα, δημιουργία αίσθησης φόβου, απλά περάσματα χωρίς τη ζύμωση και τις δραστηριότητες του δημόσιου χώρου, απουσία πρασίνου και μικροοάσεων, απουσία συνδέσεων και δημιουργίας δυναμικής σχέσης με την πόλη.
Δρόμοι: Ρύπανση, κυριαρχία αυτοκινήτου, στενά πεζοδρόμια, απουσία πρασίνου, απουσία ποδηλατόδρομων, απουσία δρόμων ήπιας κυκλοφορίας.
Ποδηλατόδρομοι: Στις περιοχές που έχουν δημιουργηθεί τα αποτελέσματα σχετικά με τη χρήση τους είναι απογοητευτικά.
Ρέματα: Μπάζωμα ρεμάτων.
Περιαστικό περιβάλλον: Αχανής εικόνα, αδόμητοι χώροι χωρίς σαφή χαρακτήρα.
2. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια προβλήματα των δομημένων περιοχών και κτιρίων της Αθήνας σήμερα;

Πυκνότητα δόμησης, ανεπάρκεια πρασίνου και ελεύθερων χώρων, ανεπάρκεια ηλιασμού και αερισμού, τυποποίηση, απουσία επαφής με το δρόμο - την πόλη - τους πολίτες.

3. Μεταξύ όλων των παραπάνω ποιά θεωρείτε σαν πιο σημαντικά;

Τους ελεύθερους χώρους, το πράσινο και την εξωστρέφεια, ιδίως στην περίπτωση των κοινόχρηστων χώρων.

4. Με ποιούς τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπισθούν;
Αλλαγή αντίληψης για την πόλη, περιβαλλοντική συνείδηση, επεμβάσεις και αναπλάσεις αστικού, πολεοδομικού και αρχιτεκτονικού χαρακτήρα, ενεργή συμμετοχή των πολιτών, ιδίως των νέων στη διαμόρφωση της πόλης - πειραματισμός σε κοινόχρηστους χώρους.

5. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των Αρχιτεκτόνων για την αντιμετώπιση τους;

Ο ρόλος της Αρχιτεκτονικής και των Αρχιτεκτόνων είναι πρώτα απ όλα να κατανοήσουν τη σύγχρονη κοινωνία, τα προβλήματα και τις ανάγκες της και με βάση αυτές να προχωρήσουν στο σχεδιασμό της πόλης. Αλλά μόνη της η Αρχιτεκτονική δεν αρκεί για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα αυτά, τα οποία συνδέονται άμεσα με τις κοινωνικές δομές.

6. Ποιός θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος και η ευθύνη των πολιτών για την αντιμετώπιση τους;

Ο ρόλος των πολιτών στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης των σύγχρονων προβλημάτων της Αθήνας είναι καθοριστικός και πρωταρχικός. Πρώτα οι πολίτες και στη συνέχεια οι Αρχιτέκτονες οφείλουν να συμβάλλουν στην αλλαγή του προσώπου της πόλης.