Ανεμογεννήτριες στον Υμηττό.

Φωτογραφία: πέρασμα πυλώνα ανεμογεννήτριας στη Νάξο. 

Οι χωροθέτηση των ανεμογεννητριών είναι μια σημαντική υπόθεση  για τη διαχείριση του τοπίου, για την αρτιότητα και ποιότητα των οικολογικών λειτουργιών,   για την αντιμετώπιση των ενεργειακών αναγκών. Το δυστύχημα όμως είναι ότι η όλη συζήτηση  διεξάγεται  πολλές φορές με τον πλέον παραπλανητικό τρόπο. Και τούτο  γιατί  δεν αναφέρεται  γενικά στις   ανεμογεννήτριες και στις ποικίλες εκδοχές τους (χερσαίες, επιθαλάσσιες, μεγάλου ή μικρού μεγέθους, συδεδεμένες με παραγωγικά συστήματα  ή με το κεντρικό ηλεκτρικό δίκτυο, με μικρές ή  μεγαλύτερες επιπτώσεις από  την παραγωγή τους, την εγκατάστασή τους και τα  παρεπόμενα έργα) αλλά  περιορίζεται  στις χερσαίες  και γιγαντιαίες ανεμογεννήτριες . Με άλλα λόγια  αφαιρεί από την όλη προβληματική τις διαφορετικές συνέπειες που έχει η εγκατάσταση   ανεμογεννητριών διαφορετικού τύπου σε  διαφορετικές  παραγωγικές  και περιβαλλοντικές συνθήκες  –  καθώς οι τελευταίες είναι διακριτές από την  άποψη της αισθητικής σημασίας, της βιοποικιλότητας, του αναγλύφου του εδάφους, της  ιδιαιτερότητας  του ορεινού ή παραλιακού χώρου κλπ..

        Η συζήτηση αυτή είναι ενοχλητική, στο βαθμό που θέτει εκβιαστικά  διλήμματα του είδους «ή ρύπανση στη Πτολεμαίδα ή ανεμογεννήτριες στον Πάρνωνα». Όμως μερικές φορές  γίνεται και διασκεδαστική από τα   ανυπόστατα αντεπιχειρήματα,   που χρησιμοποιούν οι υποστηρικτές  του νέου  ενεργειακού πόρου.Παράδειγμα   τέτοιου  ανυπόστατου  αντεπιχειρήματος , που εκφέρεται δηλαδή  εναντίον μη  διατυπωμένου  επιχειρήματος(!),  είναι  η βολή του κ.  Ιωάννη  Τσιπουρίδη ( προέδρου  της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας) εναντίον κάποιων  που (υποτίθεται ότι) υποστηρίζουν πως οι ανεμογεννήτριες εκπέμπουν ραδιενέργεια ! (1)

      Για να αποδείξει το άλογον  του αντίπαλου λόγου, ο κ.Ιωάννης Τσιπουρίδης   σουτάρει  σε ένα κατά φαντασίαν γήπεδο . Αυτό όμως  δεν είναι ό,τι χειρότερο.. Το χειρότερο  έγκειται στην πρότασή  του  για τη δημιουργία τριών αιολικών πάρκων στους ορεινούς όγκους του Υμηττού, της Πεντέλης και της Πάρνηθας, για «παιδαγωγικούς λόγους»,για να πεισθούν δηλαδή οι πολίτες της ευρύτερης περιοχής του λεκανοπεδίου  περί της ανυπαρξίας περιβαλλοντικών προβλημάτων.  Και ενώ το μαχόμενο οικολογικό κίνημα ,  έκανε σκληρούς αγώνες για να διατηρήσει την ποιότητα και αρτιότητα των συγκεκριμένων ορεινών όγκων, ενώ η προστασία από την παρανοϊκή οδοποιία και τις παράταιρες χρήσεις έγινε  αγωνιστική σημαία  τριών δεκαετιών και  εξακολουθεί  να εμπνέει τη σημερινή κινητοποίηση  για την αναγόρευση του Υμηττού σε Εθνικό Πάρκο , ενώ  οι πυλώνες της ΔΕΗ αλλά και οι διάφορες  ορεινές κεραίες τέθηκαν ως ζητήματα προς  αντιμετώπιση, ο σκοπός  «τρία αιολικά πάρκα κάθονταν» ηχεί κάπως περίπου σαν το τραγούδι του Κακοφωνίξ στο αντιστεκόμενο  γαλατικό χωριό...

ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΟΝΕΙΔΟΣ ....

       Υπάρχει βέβαια και το «αισθητικό όνειδος των μπουγαδοκαλωδίων της ΔΕΗ και του ΟΤΕ γύρω από τα σπίτια μας,  στην πόλη και την ύπαιθρο», θυμίζει  ένας άλλος υποστηρικτής  των ανεμογεννητριών – ο καθηγητής  κ. Θ.Π.Τάσιος (2) Στόχος της υπόμνησης  είναι   η  ασυνέπεια του κοινού λόγου,  που ενώ αποδέχεται τις  επίγειες καλωδιώσεις διαφόρων ειδών  και λειτουργιών,  «βγάζει γλώσσα»  στα μεγάλα κατασκευάσματα της τεχνολογίας. 
 
       Ο κ. Τάσιος  ενδιαφέρεται σφόδρα να μας  πείσει για την ομορφιά  των  ανεμογεννητριών καθεαυτών, επικαλούμενος   «τη γοτθική ανάταση του εκλεπτυσμένου ύψους, συνδυασμένου με την τριγωνική συμμετρία των πτερύγων», κατά πως λέει Παραγνωρίζει  βέβαια ότι το ωραίο είναι ρελατιβιστικό, ότι το ωραίο έχει σύστημα αναφοράς αλλοιώτικα δεν είναι τίποτα,ότι οι γοτθικές διεισδύσεις στα μεσογειακά μικροπεριβάλλοντα  μπορεί να  συνιστούν αχταρμάδες του τύπου «ο ναυτικός με το τσιμπούκι» δίπλα σε πίνακα του Βαν Γκογκ,  ή ότι το «εκλεπτυσμένο ύψος» κάλλιστα   μπορεί να προσομοιώνει  ένα καρούμπαλο στο χώρο. Και πάνω απ’ όλα παραγνωρίζει  ότι   η υποτιθέμενη  «αισθητική» της ανεμογεννήτριας  ισοφαρίζεται  από  μια σειρά  αδιαμφισβήτητες  δυσμορφίες,  όπως  αυτές που προξενούνται  από τους δρόμους που  χαράζονται για την τοποθέτηση και εξυπηρέτησή των ανεμογεννητριών,   από τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού, από τις αποψιλώσεις  και από τις εγχύσεις  τσιμέντου στη φύση (3) . Είναι οι δυσμορφίες  που καταρρακώνουν  τα βουνά μας  και πλήττουν τη  λειτουργικότητά τους ως εστιών της άγριας φύσης, ως «εργοτάξιων εξαιρετικών αισθημάτων»  για τους φυσιολάτρες... (4). 

       «Η ανεμογεννήτρια ικανοποιεί βασικά θεωρήματα της αισθητικής (τάξη και ηρεμία, κίνηση και ελευθερία)» - λέει  ο κ.Τάσιος - παραμένοντας πάντα στο επίπεδο της αφηρημένης ανεμογεννήτριας, που μπορεί να είναι στο πέλαγος, στα ελληνικά χωρικά ύδατα (συνολικής έκτασης 96.000 τετρ. Μιλίων) ή στον εθνικό δρυμό Βίκου – Αώου. Του λέμε κι εμείς : Σε ειδικές περιβαλλοντικές και αισθητικές συνθήκες,η τάξη και η ηρεμία και η κίνηση και η ελευθερία ,  μπορεί να παρέχονται απλόχερα από ένα δενδρώδη ή βραχώδη σχηματισμό, ζυμωμένο  με τον βιοφυσικό περίγυρό του. Το βέβαιο πάντως είναι ότι  η  ορεινή  φύση  και άλλες  περιοχές της χώρας μας, δεν έχουν  ανάγκη από τη Νέα Τάξη των ανεμογεννητριών.... 

       «Η τάξη του συνόλου στη μεγάλη κλίμακα και η αταξία των ασύγχρονων περιστροφών στη μικρή κλίμακα, είναι γνωστός αισθητικός συνδυασμός», λέει ο κ.Τάσιος για τις αιολικές συστοιχίες. Του λέμε κι εμείς : η τάξη και η αταξία  του φυσικού τοπίου , η σταθερότητα της μεγακλίμακας του χώρου  σε αντιδιαστολή με την παλλόμενη  μικροκλίμακα  της πεταλούδας και του λαγού,  είναι βιωμένες συνθήκες από όλους τους ανθρώπους - χρήστες της φύσης. Σωστά ο ακαδημαϊκός  λόγος απογράφει αυτή τη πραγματικότητα – την ανακαλύπτει δηλαδή, δεν την εφευρίσκει ! – αλλά ουδόλως δικαιούται να επιβεβαιώνει το γνωμικό «έλα παππούλη να σου δείξω τα αμπελοχώραφά σου»...

     Κατά τον κ. Τάσιο, «το αισθητικό ενέργημα δεν λειτουργεί μόνο με ισορροπίες, αλλά και με αντιθέσεις». Ορθότατα. Μόνο που υπάρχουν αντιθέσεις και αντιθέσεις, αντιθέσεις συμβιωτικές  αλλά και  ανταγωνιστικές. Υπάρχει η ποικιλότητα και αντιφατικότητα, αλλά υπάρχει και η ποικιλότητα που εκπροσωπείται από το   κιτς. Υπάρχουν οι ήπιες επεμβάσεις στη φύση αλλά υπάρχουν κι εκείνες που δημιουργούν μια φύση τραγέλαφο (=τράγος + ελάφι), μια φύση αφύσικη, απωθητική για τουρίστες και εγχώριους, εν τέλει αποξενωτική  σε ένα κόσμο όπου εκτός από δυναμικές αλλαγές, έχουμε ανάγκη και από σημεία σταθερότητας,  οικειότητας, χαλάρωσης, παράδοσης στο πατροπαράδοτο....

 ΠΑΛΙΑ ΤΟΥΣ  ΤΕΧΝΗ  ΚΟΣΚΙΝΟ...

      Η συζήτηση για την αιολική ενέργεια θυμίζει κάποιες παλιές αντιγνωμίες ,  όταν οι οπαδοί των πυρηνικών αντιδραστήρων  υποστήριζαν  ότι οι  αντιπυρηνικοί  ήταν γενικώς  οπισθοδρομικοί και αντίπαλοι ενός ολόκληρου γνωσιολογικού και τεχνολογικού τομέα, που ασχολείται με  τις υποατομικές δυνάμεις της φύσης ! .Ακόμη  η συζήτηση  αυτή   αντηχεί κάπως την υπόθεση των μεγάλων υδροηλεκτρικών φραγμάτων, που δικαιολογημένα απορρίπτονταν από το οικολογικό κίνημα  όχι λόγω της «αρχής λειτουργίας» τους,  αλλά λόγω του μεγέθους των ....

        «Το μεγάλο είναι άσχημο» - θα λέγαμε σε κάποιους  οικολογίζοντες που αυτοπαραμυθιάζονται ως οπαδοί της αιολικής ενέργειας , ενώ  απλά και μόνο στοιχίζονται πίσω από αιολική ανάπτυξη  στρεβλή και προβληματική για τη φύση.....Και θα τους λέγαμε αυτό  όχι για τίποτε άλλο αλλά για να επανασυνδεθούν με τη λογική των μεγεθών και του «μέτρου», που αποτέλεσε και εξακολουθεί να αποτελεί  το σκληρό δίσκο της οικολογίας...Ακόμη δε θα υπενθυμίζαμε  ότι σε ένα κόσμο όπου μεγάλο τμήμα του ΑΕΠ καταναλώνεται για αισθητικές παρεμβάσεις  κάθε κλίμακας – στο σώμα, στον εσωτερικό χώρο, στη γειτονιά, στο αστικό και περιαστικό τοπίο  -    η παραγνώριση της αισθητικής του μείζονος χώρου  συνιστά πολιτιστικό πισωγύρισμα μεγάλης κλίμακας.

         Σήμερα η  Αιολική ενέργεια   πρέπει να αντιμετωπισθεί  με ποικίλες μορφές και όχι  υπό το πρίσμα της  προκρούστειας  λογικής  των αιολικών συμφερόντων, που επιδιώκουν να στήσουν ανεμογεννήτριες συγκεκριμένου μεγέθους  στο οπουδήποτε  - υπηρετώντας δηλαδή τη βολή  και τα κέρδη τους. Η συζήτηση για την αιολική ενέργεια   πρέπει να «απεγκλωβιστεί» από τα  συγκεκριμένα πλαίσια   απαλλάσσοντας ταυτόχρονα την κοινωνία των πολιτών   από τους «προληπτικούς»  και  ψυχοφθόρους  αγώνες υπεράσπισης του αυτονόητου. Μπορεί και πρέπει να  αναζητήθούν  τα συνολικά  ενεργειακά αποθέματα της χώρας με πρώτο και κύριο την εξοικονόμηση, κι ακόμη να υπογραμμισθεί   ότι  η αιολική ενέργεια αποτελεί τη «μήτρα» πολλών εφαρμογών, μέσα αλλά και έξω από το οπτικό πεδίο του 2009  : Στη ναυσιπλοϊα, στη σύζευξη  με άλλα  παραγωγικά συστήματα, στην εξυπηρέτηση νοικοκυριών.

        Κοντολογίς, η οικο-λογική οφείλει να  αντισταθεί στον ιδεολογικό ζουρλομανδύα  που επιχειρούν διάφοροι να «φορέσουν»  στη σκεπτόμενη  κοινωνία.  Να ορθωθεί  ενάντια στην  προοπτική  μιας κουρελοποιημένης φύσης , δυσλειτουργικής και δύσμορφης, για το χατήρι μιας  υποκινούμενης  και ιδιοτελούς ενεργειακής βουλιμίας.

Του Γιάννη Σχίζα          
        
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ  
1. Εφημερίδα  Free Sunday, 14.6.2009, «Μας λείπουν οι πολιτικές αποφάσεις»
2. «Ανεμογεννήτριες : Αισθητική και αν-αισθησία», Καθημερινή 5.6.2009.
3.  Ανακοίνωση του Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων Αιγαίου, 15.6.2009, δικτυακός τόπος eyploia.agaio
4.  Γιώργος  Χρονάς, περιοδικό «οδός Πανός»