Απο την Γαλλία των Charlotte Perriand καί Le Corbusier, στην σύγχρονη Ελλάδα των ανοιχτών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών

Η πραγματοποίηση αρχιτεκτονικών διαγωνισμών μπορεί σταδιακά να ευαισθητοποιήσει ακόμα και τους απλούς πολίτες. Ο επαγγελματίας αρχιτέκτονας ή φοιτητής πρέπει να έχει έναν τρόπο να εξωτερικεύει τις ιδέες του..."

Γεννημένη στο Παρίσι, στις 24 Οκτωβριου 1903, η Charlotte Perriand πραγματοποιεί τις σπουδές της στην Ecole de l’Union centrale des arts décoratifs (1920 – 1925). Τα αμέσως επόμενα χρόνια ασχολείται με την διακόσμηση, ενώ το 1927 ξεκινάει συνεργασία στο γραφείο των Le Corbusier και Pierre Jeanneret ως υπεύθυνη αρχιτεκτονικής εσωτερικών χώρων και επίπλωσης. Το ενδιαφέρον της όμως γιά την αρχιτεκτονική συνεχίστηκε εντατικότερα μετά το τέλος της συνεργασίας. Από το 1937, συμμετέχει σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς πού έχουν σχέση με την δευτερεύουσα κατοικία καί οι προτάσεις της – εντελώς πρωτοπορικές γιά την εποχή – έχουν μεγάλη απήχηση στην Γαλλία αλλά καί σε διεθνές επίπεδο. Η αγάπη της γιά το design καί την αρχιτεκτονική παρέμεινε απαράμιλλη μέχρι το 1999, όπου καί άφησε ένα μεγάλο κενο στον κλάδο.

Έξι χρόνια μετά – σε συνεργασία με το ίδρυμα Charlotte Perriand – το Centre Pompidou στο Παρίσι, διοργάνωσε έκθεση προς τιμή της με θέμα : architecture et design. Στο Παρίσι, η έκθεση διήρκησε περίπου τέσσερις μήνες (7 Δεκεμβρίου 2005 – 27 Μαρτίου 2006) καί στην συνέχεια θα μεταφερόταν στο Βερολίνο, την Μπραζίλια και το Λος Άντζελες. Για την έκθεση αυτή συνεργάστηκα με το Centre Pompidou για την κατασκευή ξύλινων μακετών, μιας πρότασης της Perriand για το σπίτι διακοπών στο δάσος (habitation de week – end, maison forestière, 1937).

Επηρρεασμένη από τις αρχές του Le Corbusier, η Perriand προτείνει μία πρωτοποριακή ιδέα εξοχικής κατοικίας. Πρόκεται για μία ελαφριά μεταβαλλόμενη ξύλινη κατασκευή η οποία μπορεί να φιλοξενήσει από ένα έως δέκα άτομα. Εκτός από το αριχτεκτονικό ενδιαφέρον πού παρουσιάζει, σημαντικά πλεονεκτήματά της είναι το μικρό κόστος, η γρήγορη εφαρμογή της καί η δυνατότητα πού έχει να μεταβληθεί ή ακόμα καί να μεταφερθεί σε άλλο μέρος. Το μικρότερο παράδειγμα είναι ένα στούντιο 8μ² (1 έως 2 άτομα), με καθιστικό / κρεβατοκάμαρα, μπάνιο καί κουζίνα.

Στο εξωτερικό, η κατασκευή είναι ελαφρώς υπερυψωμένη σε σχέση με το έδαφος για να αποφευχθούν προβλήματα υγρασίας ή πλυμμηρών. Η αποκόλλησή της αυτή από το έδαφος, δίνει την δυνατότητα δημιουργίας υπαίθριου παγκακίου το οποίο όμως είναι προστατευμένο, αφού σκεπάζεται από την προέκταση της κεκλιμένης στέγης. Η όλη δομή της κατοικίας βασίζεται σε έναν κάναβο 2μ επί 4μ, πού στην μικρή του πλευρά εμπεριέχει την είσοδο καί, είτε ένα παράθυρο, είτε την πρόσβαση στο ντουζ. Λάτρης των σπόρ, η Charlotte Perriand προσπαθούσε πάντωτε να δώσει έμφαση στην σχέση της άθλησης με την φύση καί την καθαριότητα του σώματος.

Στο εσωτερικό, οι χώροι είναι ανοιχτοί καί η διαφοροποίησή τους γίνεται με σχεδιασμένα από την ίδια έπιπλα (βιβλιοθήκη, συρόμενη πόρτα κ.α). Σημαντικό στοιχείο σε όλες τις προτάσεις, είναι η παρουσία τζακιού, πού τις χαρακτηρίζει εσωτερικά, αλλά καί εξωτερικά όπου διαμορφώνει την πλαστικότητα της κατασκευής με την εξερχόμενη από την σκεπή, καμινάδα.

Αυτό λοιπόν το module των 2μ x 4μ, μπορεί να πολλαπλασιαστεί μέχρι και έξι φορές, διαθέτοντας χώρο γιά 10 άτομα αφού ενδιάμεσα μπορεί να εμπεριέχει μία βεράντα η οποία χωρίζει την κατοικία σε δύο αυτόνομους λειτουργικούς χώρους.

Οι μακέτες πού πραγματοποίησα γιά την έκθεση, αφορούσαν την μονή κατοικία (2μ επί 4μ) για 1-2 άτομα, το δυάρι για 2-3 άτομα, καθώς επίσης την σειρά των τριών επαναλαμβανόμενων modules και των έξι (κατοικία γιά δέκα άτομα). Παρουσιάστηκαν σε κλίμακα 1 προς 50, ενώ στην 1 προς 20 πραγματοποιήθηκε η πιό λεπτομεριακή μακέτα γιά 2 έως 3 άτομα.

Αν κάποιοι ξαφνιαστούν από τα λίγα τετραγωνικά των κατοικιών, απλά να αναφέρουμε πως η αρχιτεκτόνισα έχει ως βασική ιδέα την ελάχιστη κατοικία (habitation minimum) καί βασιζόμενη στην αριστερή της ιδεολογία, θέλει να προσφέρει στον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό φιλοξενούμενων την άνεση του φυσικού χώρου. Παράλληλα, εφαρμόζει κατά γράμμα τις αρχές του μοντερνισμού πού διδάχτηκε απο τον Le Corbusier, οι οποίες θα εφαρμοστούν καί σε άλλα κτίσματα στην Γαλλία αλλά και γενικότερα σε όλη την Ευρώπη.

Στην Ελλάδα είχαμε ελάχιστα παραδείγματα αυτού του τύπου κατοικίας καί αυτό οφείλεται στο γεγονώς ότι οι περισσότερες εξοχικές κατοικίες που χτίστηκαν εκείνη την περίοδο, αφορούσαν σπίτια εύφορων, οι οποίοι θέλοντας να ξεφύγουν από την ζωή στην πόλη, έχτιζαν στα προάστια, κατά κανόνα πολυτελές βίλες.

Απο την σύχγρονη αρχιτεκτονική Ελλάδα, σίγουρα λείπουν κάποιοι σαν τον Τάκη Ζενέτο ή τον Νίκο Βαλσαμάκη, οι οποίοι θα μπορούσαν να αναδείξουν μια νέα αρχιτεκτονική πραγματικότητα και να “διδάξουν” τους νέους αρχιτέκτονες μεσα απο τα έργα τους. Η απουσία τους (και πολλών άλλων) μεγάλη, αλλά εμείς, η νέα γενιά δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε. Ταλέντα υπάρχουν, ιδέες επίσης.

Μιλώντας για την αρχιτετκονική, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας, είναι η παιδεία. Ο αρχιτέκτονας, εκτός από καλός οραματιστής, δυστυχώς ή ευτυχώς, πρέπει να είναι και καλός παιδαγωγός. Έχει την υποχρέωση προς τους παλαιοτέρους να συνεχίζει να διδάσκει τις αρχιτεκτονικές αξίες και να μην επηρρεάζεται απο τρίτους.

Η παραμόρφωση των πόλεων που ξεκίνησε παράλληλα με το φαινόμενο της αντιπαροχής, πρέπει κάποια στγμή να σταματήσει. Απο την αρχιτεκτονική έως την πολεοδομία, οι ελληνικές πόλεις έχουν χάσει την μοναδικότητα τους. Αυτό ίσως και να οφείλεται στην μεγάλη δύναμη που έχουν οι εξω-αρχιτεκτονικοί παράγοντες οι οποίοι καταφέρνουν και αντιστρέφουν μελέτες ανάλογα με το δικό τους συμφέρον. Ένα απλό παράδειγμα, η φύτευση της λεωφ. Συγγρού (Αθήνα) που τελικά “πρασινοποιήθηκε” μόνο στο κέντρο της, με την πρόφαση πως η φύτευση των πεζοδρομίων θα έκρυβε τις βιτρίνες των κατά μήκους καταστημάτων...

Εφ’όσον λείπει η αρχιτεκτονική παιδεία, μόνο ένας ίσως να είναι ο γρηγορότερος τρόπος εμφύτευσής της σε μεγάλη κλίμακα. Η πραγματοποίηση αρχιτεκτονικών διαγωνισμών μπορεί σταδιακά να ευαισθητοποιήσει ακόμα και τους απλούς πολίτες. Ο επαγγελματίας αρχιτέκτονας ή φοιτητής πρέπει να έχει έναν τρόπο να εξωτερικεύει τις ιδέες του.

Εαν θέλουμε να σταματήσει αυτή η κατάντια, την επόμενη δεκαετία θα πρέπει να πολλαπλασιάσουμε τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Διαγωνισμούς ανοιχτούς, κλειστούς, σε μία – δύο ή τρείς φάσεις, αλλά πάνω απ’όλα έγκυρους. Διαγωνισμοί οι οποίοι θα μπορούν να προσελκύσουν τους έλληνες αλλά και ξένους συναδέλφους. Ανοιχτοί ή κλειστοί, πραγματικοί ή ψηφιακοί, σημασία έχει η πραγματοποίησή τους. Πέραν αυτού, οι ψηφιακοί διαγωνισμοί χάρη στην εύκολη προσβασημότητα που μπορούν να προσφέρουν, έχουν την δυνατότητα να προσελκύσουν ένα ευρύ αρχιτεκτονικό κοινό απο τη μία καί συγχρόνως να δελεάσουν καί άλλους πολίτες διαφόρων κλάδων οι οποίοι επισκεπτόμενοι το διαδύκτιο θα αντικρύσουν πληθώρα προτάσεων.   

Η Ελλάδα, η οποία επί τόσα χρόνια μετέδιδε τον πολιτισμό της στους άλλους λαούς, έχει γίνει πλέον, απλώς ένας ελκυστικός τόπος διακοπών. Μία χώρα που στρογγυλοκάθεται στην ιστορία της και που εδώ και πολλά χρόνια δυσκολεύεται να δημιουργήσει. Απο αρχιτεκτονικής πλευράς, διαθέτουμε τα φώτα ουτοσώστε να βοηθήσουμε στην αναγέννηση της αισθητικής αλλά και της λειτουργικότητας στην χώρα μας. Κι επειδή το επιβάλουν οι καιροί, το μόνο που λείπει είναι η προπόνηση (εξάσκηση). Οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, μπορούν να αναβαθμίσουν την υπάρχουσα κατάσταση, αρκεί αυτή η προσπάθεια να υποστηριχθεί απο όλους τους φορείς.

Αλέξανδρος ΠΟΠ - (architecte D.P.L.G.)