Απόψεις για τα Προσφυγικά της Αλεξάνδρας

Φωτογραφία από διαδήλωση στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας 1944 (πηγή)

 

Ένα μεγάλο ερώτημα στην αρχιτεκτονική είναι η διαφορά ανάμεσα στα κριτήρια των αρχιτεκτόνων και της 'κοινής γνώμης'. Είναι βέβαια γνωστό ότι σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει απόσταση μεταξύ των δύο, το ίδιο δε παρατηρείται ακόμη και μεταξύ αρχιτεκτόνων.

Αυτό δεν είναι παράδοξο: Η αρχιτεκτονική είναι ένα είδος 'γλώσσας' που χρησιμοποιεί υλικά και μορφές στον χώρο αντί για γράμματα και φράσεις για να περάσει μηνύματα προς το εκάστοτε ακροατήριό της -ειδήμον ή μη. Σε μερικές περιπτώσεις η 'διάλεκτος' είναι κατανοητή από λίγους, ενώ σε άλλες από πολλούς. Επίσης, το 'μήνυμα' μπορεί να είναι αδιάφορο για όσους το κατανοούν, ή να παρερμηνεύεται από τους άλλους.

Ένα δείγμα 'γλωσσικής σύγχυσης' όπου το ίδιο 'κείμενο' δημιουργεί διαφορετικά ερεθίσματα είναι τα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Δεν είναι τα μόνα κτίρια στην Αθήνα με αυτή τη μορφή και ιστορία, αλλά είναι τα πιο διάσημα λόγω της κεντρικής θέσης τους. Ίσως είναι και τα πιο αμφιλεγόμενα από όλα τα αρχιτεκτονήματα του Κλεινού Άστεως, όπου το Bauhaus δεν βρήκε γόνιμο έδαφος και δεν απείλησε το σουξέ που είχαν άλλες αρχιτεκτονικές εισαγωγές εξ Εσπερίας όπως ο Νεοκλασσικισμός και το Διεθνές Στιλ.

Για την περίπτωση αυτή έχουν γραφτεί πολλά, στο greekarchitects όπως και αλλού. Ξεχωρίζω το σύντομο και περιεκτικό άρθρο της Έλενας Ακρίτα στα Νέα, όπου επαναλαμβάνει την ενδιαφέρουσα πρόταση για τη δημιουργία Μουσείου των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Εδώ παρουσιάζονται οι απόψεις αναγνωστών ενός άρθρου του Βήματος, ως μικρή ένδειξη της αντιμετώπισης των Προσφυγικών από το ανώνυμο κοινό, αλλά και του επιπέδου της αρχιτεκτονικής κριτικής στη χώρα του Παρθενώνα και των κλειστών ημιυπαίθριων.

Το άρθρο της εφημερίδας απλά ανακοίνωνε την έκθεση φωτογραφίας της Κλεοπάτρας Χαρίτου με θέμα «Τα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας»  στο Μουσείο Μπενάκη. Όλα τα άρθρα της διαδικτυακής έκδοσης του Βήματος συνοδεύονται και από σχόλια αναγνωστών, τα οποία επιδοκιμάζονται ή αποδοκιμάζονται από τους άλλους αναγνώστες. Εδώ παρατίθενται τα σχόλια και ανταπαντήσεις που προκάλεσε η ανακοίνωση της έκθεσης, κρατώντας αυτούσια τα κείμενα με τους τίτλους και την ορθογραφία τους. Σε αγκύλες είναι η αναλογία επιδοκιμασίας & αποδοκιμασίας τους από τρίτους. Το αστεράκι υποδηλώνει σχόλιο που 'μεταφράστηκε' από fragkoxiotika.

Ο Χάρος θα δώσει τη λύση
Τα κτήρια αυτά (σχολής Βauhaus)θα ξαναπροβάλλουν τις αρχιτεκτονικές τους αξίες μόνον όταν επιτέλους ανακαινισθούν!! Μέχρι τότε δέν "υπάρχουν",απλώς υφίστανται ως ακόμη μερικοί (μεταξύ άλλων)ρακένδυτοι,να υπενθυμίζουν καταθλιπτικά την ένδειά μας για την φροντίδα τους σε σημείο που δικαίως ευχόμαστε να τα πάρει ο χάρος για να γλυτώσουμεαπό την αποκρουστική τους εικόνα. Κ.Δ [11/1]

Elladistan
Αναρωτιέμαι αν όλοι όσοι σχολίασαν τα προσφυγικά έζησαν ποτέ πέριξ από αυτά ή απλά κάποια στιγμή τα είδαν γιατί πέρασαν από την Αλεξάνδρας. Αναρωτιέμαι λοιπόν πώς θα ήταν τα προσφυγικά αν υπήρχαν χωροταξικά σε μια χώρα σαν την Δανία ας πούμε και όχι στο Ελλαδισταν [χώρα γεωγραφικά τοποθετημένη ανάμεσα στην Αφρική και το Αφγανιστάν], το αίσχος του γηπέδου [αυτός είναι ο πραγματικός αισθητικός εμετός της λεωφόρου] είχε ισοπεδωθεί, η Αλεξάνδρας είχε υπογειοποιηθεί, τα κτίρια είχαν αναπλαστεί, και φιλοξενούσαν μόνιμες εκθέσεις του ελληνισμού της διασποράς...... Μετά ξύπνησα δεν είμαι πια φοιτητής, δεν ζω στου Γκύζη, η χώρα πτώχευσε και μετατράπηκε σε ζητιάνο, εγώ ζω στο εξωτερικό, και ο κάθε λογής περαστικός της λεωφόρου έχει άποψη για το τι πρέπει να γίνει και με τα προσφυγικά..... Αυτά. Kakos lykos [8/1] *

καθομιλουμένη
μάλλον πρέπει να μιλήσουμε την ..καθομιλουμένη για να καταλάβουν μερικοί...Ρε βλάχουρες ο μοντερνισμός των κατοικιών αυτών (άσχετα απο την κατακριτέα κατάσταση τους) την εποχή που πραγματοποιήθηκαν αποτελεί ένα σημαντικό σχεδιαστικό γεγονός. Οι μορφές αυτές το 1935 έδειχναν το μέλλον ...για να το πούμε απλά ..είχαν συμβολικές προεκτάσεις για μια κοινωνία..οικονομικά ...-προσφυγικά εξαθλιωμένη. Τώρα αν εσείς δεν κατέχετε ..μια..απο ..αυτά...και θα θέλατε εκεί αντι αυτών να δείτε τα εξοχικά σας στο Βραχάτι Κορινθίας...αυτό είναι μάλλον ασχημη..υπόθεση...Σημειωτέον στις περισσότερες ευρωπαικές πρωτεύουσες..τέτοια δείγματα προπολεμικού μοντερνισμού...-διατηρητέα όμως σωστά..είναι πάρα πολλά. Ssmt [7/1]

Κουτάκια για Γκρέμισμα
Η «Αρχιτεκτονική» δεν σώζεται απο την διατήρησή τους αλλά απο το ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΜΑ ΤΟΥΣ. .............Θα μπορούσαμε να κρατήσουμε ενα απο αυτά σαν δείγμα και ολα τα άλλα για ΓΚΡΕΜΙΣΜΑ....... Είναι χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικής ένδειας και σχιζοφρενικής προσήλωσης σε μια περασμένη εποχή η διατήρηση τους εν μέσω μιας ΣΑΣΤΙΣΜΕΝΗΣ ΕΠΑΡΧΙΩΤΙΚΗΣ Μητρόπολης οπως η Αθηνα. Κατεδαφίστε τα επιτέλους. [12/11]

Υποβάθμιση!
"Συγκαταλέγονται ανάμεσα στα 113 πιο σημαντικά έργα της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα"! Τόσο φτωχή είναι η νεοελληνική Αρχιτεκτονική, ώστε τα σημαντικά έργα της (ακόμα και καλλωπισμένα) να είναι κακόγουστα κουτιά...  Arch [17/11]

ένα αίσχος!
Η "ιστορική και αρχιτεκτονική σπουδαιότητα" που οραματίζεται η μελετήτρια είναι μια χαβούζα με υποβαθμισμένες παράγκες... Σαν τους υπεραιωνόβιους που κρύβουν στο κρεβάτι το σκελετό του συντρόφου τους που τον θαυμάζουν... Τη λύση θα δώσει (ελπίζω) ο επόμενος δυνατός σεισμός στην Αθήνα! Sfrang [12/10]

ενας βλεπει γκουλαγκ.......
Η κατάντια μιας άθλιας ψευτοευρωπαικής πρωτεύουσας που προσπαθεί να πείσει ότι το άσχημο είναι αξιοσημείωτο .δεν αμφιβάλω για την σπουδαιότητα των κατοικιων αλλά με την ίδια λογική και οι εμετικές πολυκατοικίες του 60 που έχουν πνίξει την παραλίγο πιο όμορφη πρωτεύουσα της Ευρώπης έχουν και αυτές τη σπουδαιότητα τους αφού στέγασαν όνειρα για μια καλύτερη ζωή, άσε που μας φέρνουν στο νου τον Κωνσταντάρα και τη Βλαχοπούλου .βέβαια να μην αναφέρω ότι σε μερικές δεκαετίες θα γίνει ένας χαμός με εκθέσεις και μελέτες για τα κτίρια πέριξ της ομόνοιας που μένουν οι αλλοδαποί και έχουν καταντήσει σουρεάλ ........και αλλος σαλε στα χιονια [11/6]

Γελοιότητες
Γελοιότητες... Βγάλανε και αυτά τα απαίσια εκτρώματα "καλλιτεχνικά δημιουργήματα". Τι έχουμε να ακούσουμε ακόμα. Anestis [25/21]

Απαντήσεις 1
Μην επηρεάζεστε από την όψη που έχουν σήμερα. Επίτηδες τα άφησαν στην τύχη τους εργολάβοι και επιτήδειοι, ελπίζοντας να καταρρεύσουν για να κάνουν μπάζα. Υπήρξαν έργα μεγάλων αρχιτεκτόνων του μεσοπολέμου, κατασκευάστηκαν στα πλαίσια πρωτοφανούς προγράμματος αποκατάστασης των προσφύγων της Μικράς Ασίας, αποπνέουν ανθρωπιά, συμμετρία, λιτότητα και λειτουργικότητα. Γι' αυτό αξίζει να αναπαλαιωθούν και να αναδειχθούν. Θα αποτελέσουν καμάρι της Αθήνας και υλικό για μελετητές. Theo [12/7]

Απαντήσεις 2
Το τελευταίο που ενδιαφέρει είναι το "υλικό για μελετητές"... Όλη η Αθήνα μια ντενεκεδούπολη κι εσένα σου λείπει το υλικό για μελέτες; Α, και δεν είναι σήμερα αυτή η μορφή, θυμάμαι τα κτήρια στη δεκαετία του '50 που ήταν ήδη πανάσχημα, με τρύπες από τις σφαίρες του εμφυλίου, οι οποίες υπάρχουν ακόμα! Αν βρεις τα επόμενα 20-30 χρόνια έστω και ένα κορόιδο να χρηματοδοτήσει την αναπαλαίωση, να τον κάνεις υπόδειγμα αφέλειας. Κάποιοι που έχουν μερίδιο μέσα ελπίζουν ότι θα τους δώσουν σημαντικά ανταλλάγματα για να μετακομίσουν και τυπικά, γιατί βέβαια κανένας δεν μένει εκεί με τα ποντίκια! Sfrang [6/2]

Στα σοβαρα τωρα.Θα εδινες 20-30εκ.ευρω για την αναπαλαιωση αυτων τον κτηριων?Αποτι γνωριζω το κοστος τις αναπαλαιωσης μονο φτηνο δεν ειναι. Burgos [9/6]

Απαντήσεις 2
Ασφαλώς! Κατ' αρχάς κάθε αναπαλαίωση μνημείου κοστίζει, και τα "προσφυγικά" είναι μνημεία. Έπειτα, τα λεφτά της αναπαλαίωσης θα τα βγάλουν εν ριπή οφθαλμού, και μάλιστα διπλά και τριπλά. Ίσως δεν αποφέρουν τόσα, όσα αν γκρεμίζονταν και γίνονταν εκεί πολυκατοικίες - όπως επιδιώκουν κάποιοι καλοθελητές. Αλλά εμάς, μας απασχολεί αυτό ως πολίτες; Theo [4/4]

Εξαρτάται από το πόση αξία δίνουμε στην ιστορία. Εσύ πόσα θα έδινες για να φροντίσουμε π.χ. εκείνα τα ερείπια πάνω από την Πλάκα? Ή μήπως "ιστορία" είναι μόνο "οι αρχαίοι ημών πρόγονοι"? Γιαλατζής [3/7]

Απαντήσεις 2
Αν σου εδιναν 1.000.000 ευρω για να τα γκρεμισης θα το εκανες? Burgos [1/1]

Για μένα ιστορία είναι το σπίτι του προπάππου και του παππού μου, αλλά εσένα ουδόλως σε απασχολεί αυτό και καλά κάνεις. Όπως εμένα δεν με ασχολεί σε τι τσαντίρια ή τσιμεντένια κουτιά αναγκάστηκαν να στεγαστούν οι πρόσφυγες από την Μικρά Ασία... Είναι η μιζέρια των ψευτοδιανοουμένων που πιστεύουν ότι βρήκαν αντικείμενο μελέτης και μοιρολογιού για την ταλαιπωρία των προσφύγων - λες και φταίμε εμείς γι' αυτή! Μέμος [2/3]

mesanyhta
Αυτό που τρομάζει δεν είναι το αρχιτεκτονικό στύλ των κτιρίων αυτών αλλά η κατάσταση τους. Είναι λυπηρό δείγματα μοντέρνας αρχιτεκτονικής του περασμένου αιώνα στην Αθήνα να αποτελουν πλέον ένα αποκρουστικό θέαμα ..παράγωγο .τριτοκοσμικής χώρας. Και είναι επίσης λυπηρό να σχολιάζονται με τέτοιο τρόπο ....απο..αρχιτέκτονες ...που μάλλον έχουν μεσάνυχτα ...απο ιστορία της αρχιτεκτονικής. Ssmt [27/6]

ARXITEKTONIKH
ΕΙΜΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΚΑΙ ΑΥΤΑ ΤΑ ΚΤΗΡΙΑ ΔΕΝ ΑΝΤΙΟΠΡΟΣΩΠΕΥΟΥΝ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΑΣ , ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΤΑ ΚΟΥΤΟΣΠΙΡΤΑ ΠΟΥ ΕΒΑΛΑΝ ΜΕΣΑ ΝΑ ΚΑΤΙΚΟΙΣΟΥΝ ΦΤΩΧΟΙ ΑΝΤΡΩΠΟΙ ΠΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΟΙΚΟΔΟΜΙΜΑΤΑ ΑΘΛΙΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΚΤΗΡΙΑ ΟΧΙ ΠΡΟΣ ΜΙΜΗΣΗΝ ΑΛΛΑ ΠΡΟΣ ΑΠΟΦΥΓΗΝ. ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΕΚΑΝΕ ΚΑΙΟ ΧΟΤΖΑΣ ΣΤΗ ΑΛΒΑΝΙΑ. andreas [33/14] *

Απαντήσεις 3
"Ο ΧΟΤΖΑΣ ΣΤΗ ΑΛΒΑΝΙΑ"? ΟΛΗ Η ΕΥΡΩΠΗ ΕΤΣΙ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΘΗΚΕ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ. ΚΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΔΥΤΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ ΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ. Yalatzis [0/0] *

Μπορεί να είσαι ARXITEKTON αλλά προφανώς είσαι αδαής. Μάθε για το Bauhaus και πόσα τέτοια κτίρια εκείνης της εποχής διατηρούνται σαν καινούργια στη Γερμανία. Αειπα Ράταμας [7/5]

Απαντήσεις 1
Αν o Gropius μάθαινε σήμερα ότι η ιδέα του για το Bauhaus σέρνεται με αυτό τον τρόπο στην υποβάθμιση, θα αποκήρυσσε καθέναν που επικαλείται το όνομά και το έργο του... Δεν αρκεί να μάθεις για το Bauhaus, πρέπει να ξέρεις και σε ποιο κοινωνικό και ιστορικό περιβάλλον αναπτύχθηκε αυτό... Και δεν φαίνεται να το συνειδητοποιούν οι ντόπιοι, πέρα από τη μορφή των ξεπερασμένων κτηρίων... Heinz [1/0]

Απαντήσεις 1
Το ζητούμενο τελικά είναι να τα γκρεμίσουν ή να τα ανακαινίσουν? Και το "κοινωνικό και ιστορικό περιβάλλον που αναπτύχθηκαν" μετράει μόνο για αυτά αλλά όχι για τα (εξίσου γερμανόφερτα) νεοκλασσικά, τα οποία βαφτίζουμε αβέρτα "διατηρητέα"? Α.Ρ. [0/0]

Σωστο ειναι, οτι εισαι ενας ασχετος και βλακας αρχιτεκτωνας!! Νικοσ Δ. [10/15]

Απαντήσεις 1
Ναι μωρέ, είναι βλάκας γιατί δεν δέχεται τη βρωμιά και την αθλιότητα. Αν δεν ήσουν δειλός, θα έβριζες επώνυμα! Μέμος [6/3]

άλλη μια ξευτίλα...
Άλλη μια ξευτίλα της αριστερής «διανόησης», της «γενιάς» του πολυτεχνείου και των λοιπών σκουπιδιών που μας ταλαιπωρούν βασανιστικά τόσο χρόνια... εξακολουθούν τα άθλια αυτά κτίρια άδεια κατά 85% να βρωμίζουν την αθήνα επειδή έτσι το θέλουν κάποιοι ηλίθιοι του σύριζα αλλά και (ψευτο) καθηγητές της άχρηστης σχολής αρχιτεκτόνων «μηχανικών»!!! (τα θαυμαστικά για τους «μηχανικούς»). Κ. Καμίνη ξύπνα κακόμοιρε... Despoina [30/14]

Απαντήσεις 4
Είμαι πολύ νεότερη της γενειάς του Πολυτεχνείου και δεν ανήκω σε κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα. Ίσως σας σκιάζουν κάποια προσωπικά φαντάσματα και δεν φταίνε σίγουρα για αυτό τα κτήρια των Προσφυγικώ. Η αρχιτεκτονική των κτηρίων αυτών είναι υπεράνω πολιτικών πεποιθήσεων. Κλεοπάτρα Χαρίτου [7/4]

Η σημερινή αισχρή κατάστασή τους είναι αποτέλεσμα ηθελημένης τακτικής κάποιων της βωβής "γενιάς του χρηματιστηρίου" για να πειστούν μερικοί ανεγκέφαλοι ότι είναι σκουπίδια και ότι πρέπει να αντικατασταθούν από mall-ακίες. Αλφαδιά [6/5]

Απαντήσεις 1
να μην οικοδομηθεί τίποτα εκεί, να γίνει κήπος με δέντρα κτλ. Με το φόβο των πολυκατοικιών έχετε φτάσει να αρνείστε και τη φύση... Δημ. [1/0]

Απαντήσεις 1
Σιγά μην αφήσουν οι εθνικοί εργολάβοι να γίνει κήπος τέτοιο φιλέτο! Ρεαλιστής [0/0]

Καθε φορα που περναω απο κει,φτυνω.Μας εφαγε η κληρονομια.Ζητω ο Συριζα του πολιτισμου.Βρε ουστ κοπροσκυλα. Πειραιωτης Μαουνιερης [13/9]

Απαντήσεις 1
Όταν φτύνεις να προσέχεις πού φυσάει, για να μη λερωθεί η βράκα σου! Αειπα Ράταμας [5/2]

Ποια αριστερή διανόηση; Οι οργανώσεις μικρασιατών έφεραν τα πάνω κάτω για να μην κατεδαφιστούν... ΙΔ [5/6]

Απαντήσεις 2
ΙΔ, εννοείς σίγουρα οργανώσεις απογόνων Μικρασιατών, γιατί οι πρόσφυγες έχουν πεθάνει προ καιρού. Κάποιοι απόγονοι εμπορεύονται λοιπόν την ιδιότητα για να πάρουν ανταλλάγματα, αφού αυτά τα κουτιά δεν έχουν καμιά σχέση με κάποια μικρασιατική αρχιτεκτονική παράδοση... Μέμος [7/2]

ολοκληρη η ελλαδα ειναι ενα αρχιτεκτονικο μπουρδελο μετα απο την αντιπαροχη του καραμανλη.θελετε να βγουμε απο την κριση?να κατεδαφιστει ολη η ελαδα και να ξανακτιστει με ομορφα ευρωπαικα κτιρια μιας καινουριας αρχιτεκτονικης που θα επιτραπει μετα απο ανοικτο διαγωνισμο των πολιτων. Makedonas [10/3] *

Απαντήσεις 1
Ναι ναι! Εγώ ψηφίζω ωραία κολωνάκια και δωρεάν κλειστούς ημιυπαίθριους. Τραλαλά [2/2]

 

Θάνος Ν. Στασινόπουλος
Δρ. Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ, AAGradDipl.
22.4.2012