Επιστρέφοντας από την Ιθάκη

'' Ιθάκες'' ευτυχώς βουλιάζουν, και δεν χρειάζεται να ψάχνουμε για τα Κύθηρα.                                 
Παγανή Λέσβου, Φυλάκιο Έβρου, Βέννα Ροδόπης  

πλάνο πρώτο

Ο Π. Μιχελής επέκρινε με κάθε ευκαιρία τον «άκριτο συγχρονισμό», τη «μόδα» της εποχής του. Έγραψε, μάλιστα, το 1973, και το εξής: «Επειδή σήμερα μπορούμε να κτίσωμε ταχύτερα, παρασυρόμεθα και μελετάμε γρήγορα» [01]. Πού να φαντάζονταν, το τι θ' ακολουθούσε! Δεν είχε, όμως, παρά να προεκτείνει λίγο ακόμα τη διαπίστωσή του, και θα 'φτανε σ' ένα πολύ νόστιμο χαρακτηριστικό του "εκσυγχρονισμού" μας, απ' τη δεκαετία του 1990 και δώθε. «Εδώ τα έργα πρώτα κατασκευάζονται και μετά σχεδιάζονται (παγκόσμια πρωτοτυπία!)» [02].

παιχνίδια με τον χρόνο
ή όταν τ' αποτελέσματα προηγούνται των αιτίων τους

Ακριβώς. Πρώτα φτιάχνεται το "έργο". Μετά, ακολουθούν τα "σχέδια", οι μελέτες του. Είναι σαν να μπορείς να γυρίσεις την ταινία του (πραγματικού) χρόνου προς τα πίσω! Επιστημονική φαντασία; Θα μπορούσαμε να διασκεδάσουμε, όσο θέλουμε, με την "πρωτοτυπία" του φαινομένου, με τις παραδοξότητες που γεννά η προήγηση των αποτελεσμάτων απ' τις αιτίες τους - κι όχι άδικα. Δεν πρόκειται, όμως, παρά μόνο για μια (αρκετά) νταλαβερτζήδικη διαδικασία, της οποίας θα προσπαθήσω να δώσω ένα σκαρίφημα, στα πεταχτά.

Καθώς κατασκευάζεται το "έργο", πάντα υπάρχουν (ή βρίσκονται) κάποια έτοιμα "πακέτα" μελετών, το οποία αξιοποιούνται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Όταν φτάσει η στιγμή, θ' απαιτηθεί ίσως η "νομιμοποίησή" τους (στην "πολεοδομία", κι όπου αλλού), οπότε τα "πακέτα" θα βγουν στο φως με τους κατάλληλους φακέλους και τα πρέποντα πινακάκια. Σίγουρα, αυτές οι - μετά το "έργο" - μελέτες (του έργου που προηγήθηκε) έχουν προ-αναταθεί, προ-σχεδιαστεί, προ-εκτελεστεί - σ' ανύποπτο χρόνο - με μια κάποια επάρκεια. Για όποιον θα 'θελε να εξασκήσει το μάτι (και το νευροφυτικό) του, θα 'ταν μια καλή ενασχόληση η ανίχνευση αυτών των πακετο-μελετών, απ' το αποτύπωμά τους πάνω στο "έργο".

Στη συνέχεια - το πάω τώρα λίγο πιο πέρα -, αφού ετοιμαστούν κι οι (ρετρο-)μελέτες, μπορεί να προκηρυχτεί μια χαρά κι ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ...επιλογή της μελέτης (που 'ναι στο μεταξύ ήδη κατασκευασμένη). Κι απαραίτητος για τη βράβευση των μελετητών, που μέχρι τότε έμεναν στην αφάνεια αυτής της θολής διαδικασίας. Σαφώς κι η διαδικασία δεν φωτίζεται, απλώς ...ξεπλένεται. Η Διαχείρισή της διατηρεί για τον εαυτό της το προνόμιο της σκιάς. Παραδίδει, ωστόσο, στο "κοινό" διαυγασμένες, λευκασμένες, εκροές-αποτελέσματα.

Κάποια στιγμή, δηλαδή, όλες οι "παραδοσιακές", διακριτές, φάσεις του έργου (ανάθεση, μελέτη, επίβλεψη, κατασκευή) ενοποιήθηκαν κάτω απ' το γενικό πρόσταγμα του νεόφερτου τότε "project management". Στην ουσία, τελικά, και το "πρότζεκτ" και το "μάνατζμεντ" δεν ήταν παρά η κονιορτοποίηση και διαδικασιοποίηση της ίδιας της παραγωγής κι, εκτός απ' όλα τ' άλλα, η οριστική υπαγωγή της "αρχιτεκτονικής" στον εν γένει σχεδιασμό [design]. Εκεί πάνω παίχτηκε το παίγνιο με τον χρόνο στην καθ' ημάς ...Δύση - ένα πρόταγμα κατά τ' άλλα πλανηταρχικών διαστάσεων. Παίρναμε, ταυτόχρονα, και μια ιδέα του περάσματος απ' την προηγούμενη "τάξη" κι "οργάνωση" του έργου στη διαχείρισή του [για το διαχειριστικό εργοτάξιο], και για τον επελαύνοντα τρόπο παραγωγής της πάλαι ποτέ "αρχιτεκτονικής". Όλ' αυτά, βέβαια, έβρισκαν το οπερατικό [επιχειρησιακό και θεαματικό] τους συμπλήρωμα στη ρητορική για τις προκλήσεις του μέλλοντος, όπως ο "εκσυγχρονισμός" και τα "μεγάλα έργα", με το ένδυμα των "εθνικών" στόχων - για να μη χαθεί, στο μεταξύ, και το ...genius loci.

Να θυμηθούμε και το ευρύτερο φαντασμαγορικό τους πλαίσιο: την περίοδο της "άνθισης" του χρηματιστηρίου Αθηνών, κατά την οποία μπορούσες κάλλιστα να διαδηλώνεις κατά των βομβαρδισμών στη διαλυθείσα Νοτιοσλαβία και να ποντάρεις, ακριβώς την ίδια στιγμή, σε μετοχές "κατασκευαστικών" - όντας αυτάρεσκα συμφωνητικός με την επανένωση της Αλεμανίας... Μη νομίσουμε, ωστόσο, ότι στην Εσπερία συντελέστηκαν υποδεέστερα θαύματα. Ήταν τότε, επίσης, που οι "δόκτορες του spin" κατάφεραν να τρέξουν πιο γρήγορα ακόμα κι απ' το βέλος του χρόνου. Κατάφεραν, εξίσου γρήγορα, να το βρουν κατά πάνω τους. Κι η φούσκα έσκασε. Τα φακιρικά με τον χρόνο αποδείχτηκαν ότι είναι επικίνδυνα. Μένει, τώρα, να γίνει κατανοητό από μερικούς (που ξέχασαν ποιος είναι η μπάνκα), ότι αυτά δεν είναι δα και για όλους. Ου παντός πλειν.

πλάνο δεύτερο

Οι "developers" ηλεκτρονικών παιχνιδιών, τελευταία, ψάχνουν για χώρους στον πραγματικό κόσμο, απ' τους οποίους παίρνουν "υφές", για να τις χρησιμοποιήσουν στα δικά τους ψηφιο-σκηνικά [03]. Οι χώροι που ψάχνουν, όπως καταλαβαίνουμε, θα πρέπει να 'χουν κάποια "ιστορία". Έτσι, αυτοί οι απρόσμενοι συλλέκτες "υφής" κάνουν κανονικά "ρεπεράζ" ανά το παγκόσμιο χωριό. Και, μάλλον, ένας κάποιος μελοδραματισμός τους φέρνει σε μέρη όπως το Τσέρνομπιλ, το Μπεσλάν, ακόμα και στη Γάζα... [Θα πάνε κι απ' την Υεμένη;] Έχουν διαπιστώσει, ότι προσθέτοντας ένα κάποιο "ανάγλυφο" στην εικονική πραγματικότητα, αυτή γίνεται πιο πειστική. Εμπλέκεσαι καλύτερα σ' αυτήν - και το παιχνίδι πουλάει επίσης καλύτερα. Είν' αλήθεια, ότι τα ηλεκτρονικώς παραγόμενα hatch δείχνουν πολύ πλαστικούρα. Ο ώριμος πελάτης του λείου ψηφιακού χώρου θέλει και τη γρατζουνάδα του χρόνου.

στήσιμο του χρόνου
ή το new staging

Θα μπορούσαμε, επομένως, να μιλήσουμε άνετα για την ανάγκη πια μιας εικονικής πραγματικότητας, η οποία δεν θα "ξέφευγε" και τελείως - σαν φούσκα. Ή, τουλάχιστον, που θα ξέφευγε τόσο, ώστε να κρατά ακόμα ένα ελάχιστο άλλοθι πραγματικότητας, για να δείχνει όσο ρεαλιστική χρειάζεται. Μ' άλλα λόγια, είναι δυνατόν να μιλάμε για μια "απομειωμένη εικονικότητα" [μια diminished virtuality]! Όπου η πλασματικότητα, το φτιαχτό και το ντεμέκ παίρνουν μια δόση ...τριβής, απαραίτητη, όπως φαίνεται, για να μην είναι τόσο ενοχλητικά κάλπικα.

Αν, ωστόσο, νομίζουμε ότι αυτή η λογική (των "developers") αφορά μόνο τον κόσμο των ηλεκτρονικών προσομοιώσεων, μάλλον είμαστε γελασμένοι - από την εικονικότητα. Ίσως θα 'πρεπε, έστω σαν υπόθεση, ν' αρχίσουμε αυτό που μας σερβίρεται σαν πραγματικότητα, να το αντιλαμβανόμαστε ως απομειωμένη εικονικότητα και τίποτ' άλλο. Κι ίσως κατανοήσουμε την "υφή" των ποικίλων φαινομένων, που μοιάζουν να ξεπηδούν σχεδόν απ' το πουθενά (ή το "κενό"), αλλά μας ξεγελούν με μια τζούρα πότε-πότε πραγματικότητας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ανήκουν πια σ' ένα νέο "τομέα παραγωγής", που βρίσκεται πολύ πέρα και πάνω απ' τον (τριτογενή) τομέα των "υπηρεσιών". Μπορούμε να μιλήσουμε για έναν τεταρτογενή τομέα (και σχέσεις) παραγωγής, που αφορούν την παραγωγή εικονικότητας, "άυλων υπεραξιών" ["αέρα" δηλαδή], και τα παράγωγά της [04]. Μια παραγωγή επί των υπολοίπων τομέων παραγωγής, μια υπέρ-παραγωγή - με υπέρ, επίσης, θεαματικά αποτελέσματα. [Ν' αναμένουμε και υπέρ-θεαματικά ...αίτια;]

Για να ξαναπιάσω το "αρχιτεκτονικό έργο" και την παραγωγή του, η διαδικασιοποίηση τόσο του έργου όσο και της παραγωγής του τώρα είναι μια πορεία που θα πρέπει να φτάσει μέχρι το τέρμα της. Θα πρέπει να συμπεριλάβει ό,τι έμενε σχετικά έξω απ' το φάσμα της διαχείρισης. Και το πρότζεκτ και το μάνατζμεντ θα επεκταθούν σ' όλον τον "βίο" του έργου, απ' τη "γένεσή" του μέχρι την "ολοκλήρωσή" του και μετά απ' αυτή. Μοιραία περνούν και από την εκπαίδευση και την σταδιακή προετοιμασία της νέας γενιάς σχεδιαστών, για την ένταξή τους στον τεταρτογενή τομέα παραγωγής - και τον αποικισμό τους στον ...Τέταρτο Κόσμο.

Έχει εμφανιστεί, λοιπόν, μια πληθώρα νέων, αναδυόμενων (απ' το τίποτα), μηντιακών ομοιωμάτων πραγματικότητας, όπως: τα "workshops", τα "παρατηρητήρια", οι σχεδιαστές χωρίς σύνορα, η εκπαιδευσιακότητα, οι οίκοι αξιολόγησης, οι "αγορές" αρχιτεκτονικής, κι άλλα πραγματικά ευφάνταστα [05]. Όπως, επίσης, έχουν εμφανιστεί και νέα φαινόμενα με παλιές ονομασίες, στα οποία την τιμητική τους απολαμβάνουν οι "αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί". [Όπου, όπως θα δούμε, η "αρχιτεκτονική" έχει πάει περίπατο (χωρίς γυρισμό) κι ο "διαγωνισμός" είναι στο εξής κάτι τελείως διαφορετικό απ' αυτό που ήταν.] Κορωνίδες αυτών των φαινομένων είναι η "ανταλλαγή" κι η "διαντίδραση" - και με τις δύο να βρίσκονται στα ("διαπραγματεύσιμα") όρια του τράφικινγκ. [Κανένα πρόβλημα μ' όλ' αυτά. Γιατί όμως πρόβλημα με το τράφικινγκ;]

Με τα προηγούμενα, είναι σάμπως ν' αναφέρομαι στα τηλεοπτικά κι, εν γένει, μηντιακά ρηάλιτυ (διαγωνισμοί ταλέντων και τα παρόμοια), αλλά θα περιοριστώ στα πλατό του ρηάλιτυ της (κάποτε "καλής") αρχιτεκτονικής των ημερών μας. Παρεμπιπτόντως, τα "σκηνικά", οι σκηνοθεσίες και τα "στησίματα", δεν ξέρω αν το προσέξατε, δείχνουν μια προτίμηση που δεν κρύβεται για τη "νεότητα" και τη "νεανικότητα" [να μην πω, «για την παιδικότητα»] - των "ιδεών" κατά κύριο λόγο. Που πάνε μαζί με τον παλιμπαιδισμό, αφού μπορείς να παίζεις αυτά τα παιχνιδάκια μέχρι τα πενήντα σου, καθώς θεωρείσαι ακόμα "νέος αρχιτέκτων" - για τις κυρίες δεν το συζητάμε. [Άλλωστε, το προσδόκιμο ...παλιμπαιδισμού μπορεί να επεκτείνεται και να διαστρέφεται όσο θες, μέχρι την καμπύλωσή του στο "χαμόγελο του παιδιού".]

Την όλη κατάσταση, με όρους "παιγνίων χρόνου" θα μπορούσαμε να την αποδώσουμε κάπως έτσι: Στήνεις αποτελέσματα για να νομιμοποιήσεις ανύπαρκτες [ή τόσο διαφανείς, που να μη φαίνονται] αιτίες [προθέσεις]. Πάλι παίζεις με τον χρόνο, μόνο που στήνεις το παιχνίδι κάπως καλύτερα, επειδή το 'χεις σχεδιάσει απ' το τίποτα και γύρω απ' αυτό. [Αυτό το "τίποτα" είν' ένα κενό, που θα πληρωθεί στο επόμενο πλάνο της αφήγησή μου.] Μπορείς, ακόμα καλύτερα, να στήνεις μηντιακά (ψευδο-)γεγονότα συν κάτι λίγο από "προβλήματα της πραγματικότητας" ή, πιο κομψά και δόλια, μ' "ενδιαφέρον - ας πούμε - για την αρχιτεκτονική" ή "αγωνία" γι' αυτή.

Κλείνοντας αυτό το πλάνο: το τζογάρισμα [πλάνο πρώτο] ή το στήσιμο του παιχνιδιού [πλάνο δεύτερο] με τον χρόνο («που είναι χρήμα») ανήκαν στην προβλεπτική φάση του σχεδιασμού. Άφηναν, δηλαδή, ακόμα περιθώρια στην τύχη και στην ανθρώπινη "αυθαιρεσία". [Και μπορούσε να νομίζει ο κάθε χλιμίντζουρας, ότι μπορεί να κερδίσει τη "μάνα".] Ο σχεδιασμός τώρα φιλοδοξεί να γίνει προληπτικός. [Που σημαίνει: όλοι στην Κόρινθο, αλλά all inclusive.]

 πλάνο τρίτο

Ας υποθέσουμε, θεωρητικά μόνο, κάποιον/α ή κάποια ομάδα που κερδίζει το πρώτο βραβείο σ' έναν (αρχιτεκτονικό) διαγωνισμό. Δεν τους δίνουν, όμως, το βραβείο του διαγωνισμού, αλλά τους απονέμεται το ... βραβείο Pritzker! Πριν ακόμα πραγματωθεί καν το έργο για το οποίο βραβεύτηκε, η ομάδα έχει δώσει κιόλας "δείγματα γραφής", που 'ναι ήδη υπεραρκετά για την προ-βράβευσή της με το βραβείο (των βραβείων) που 'χει οριστεί, λέει, για το σύνολο του αρχιτεκτονικού έργου κάποιου. Απ' τη φάση του διαγωνισμού διεφάνη, ωστόσο, ότι η ομάδα διαθέτει όλα τα εχέγγυα για την περαιτέρω εξέλιξή της, οπότε: γιατί να περιμένουμε; Τα εχέγγυα δεν είναι παρά οι "καλές" της (σχεδιαστικές) προθέσεις.

παγίδευση του χρόνου
αλλιώς, βραβεία που περιμένουν τον διαγωνισμό τους

Κι αν (παρ' ελπίδα) κάτι δεν πάει καλά στο μέλλον με την πραγματοποίηση των επιδιώξεων του βραβευθέντος ή της βραβευθείσας; Ξευτελίζεται, μήπως τότε, η αξία του (προ-απονεμηθέντος) βραβείου; Κατ' αρχήν, ποιος θα θυμάται το τι ακριβώς έγινε κάποτε. Κυρίως, όμως, αυτό που μένει είναι η διακηρυγμένη "καλότητα" της ομάδας, που δεν έχει καμιά σχέση με την μετέπειτα τύχη της ομάδας, αλλά έχει πολύ μεγάλη σχέση με την "καλότητα" του ...βραβείου, του διαγωνισμού, των αγωνοθετών κυρίως, κι ό,τι αυτοί προ-οιωνίζονται, προ-εξοφλούν και προ-εξοικονομούν - προ-λαμβάνοντας.

Αυτού του νέου τύπου τα βραβεία προτείνω να ονομαστούν "βραβεία ...Ομπάμα". Η απονομή του Νόμπελ Ειρήνης στον Ομπάμα, πριν ακόμα αναλάβει καλά-καλά τα καθήκοντά του, εγκαινίασε ένα new (st)age των διαγωνισμών και δίνει το στίγμα της εποχής μας [06]. Δεν βραβεύτηκε, μόνο, ο πλανητάρχης για τις καλές πρωτοβουλίες, που θα αναλάβει ("υπεύθυνα") για την ειρήνη στον πλανήτη. Εκείνο που δεσμεύτηκε, ήταν η προ-εξόφληση [κι η projection] του Καλού απ' την πλανηταρχία. Τα σκυλιά δεμένα, κι οι συνέπειες που προ-διαγράφονται, κατ' αυτόν τον τρόπο, για την "ειρήνη" στα (πλανητικά) χωριά είναι ζοφερές.

Μετά τη Νορβηγική Επιτροπή Βραβείων Νόμπελ, λοιπόν, δεν θα 'ταν και καμιά πρωτοτυπία, το να μιλάμε στο εξής για προληπτικούς διαγωνισμούς και για προληπτικά βραβεία. Εκείνο, βέβαια, που δεν μας αφήνεται να μας διαφύγει είναι το νέο Zeitgeist που διαμορφώνεται: Ένα (Καλό) Πνεύμα Εποχής, όχι ακριβώς της πρόβλεψης ενός αποτελέσματος ή του στησίματός του, αλλά της προ-εξόφλησής του. Η "πρόληψη" με τη σημασία πια της pre-emption, κι όχι μόνο της prevention. Δεν αποκλείεται κάποια μελλοντική "αστοχία", αλλά "διασφαλίζεται" ένα δικαίωμα (και δίκαιο) "προ-αγοράς" κατά κάποιον τρόπο της καλότητας. Ας αποχαιρετήσουμε λοιπόν τη, σχωρεμένη, "καλή" και προβλεπτική αρχιτεκτονική, κι ας υποδεχτούμε τον Ενάρετο και Προληπτικό Σχεδιασμό. Έχουμε πολλά να πούμε γι' αυτόν και να του επιδαψιλεύσουμε, στο μέλλον. Θα κρατηθώ απ' το παραγκόνημά μου, για πω δυο κουβέντες σχετικά με το νέο ρόλο των "αρχιτεκτονικών διαγωνισμών" στα ολοκαίνουργια στούντιο του Τέταρτου Κόσμου.

Αφενός, οι (σημαντικοί) αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί γίνονται όλο και πιο "κλειστοί" [ερμητικοί]. Ή, διαφορετικά, οι προ-αναθέσεις ονομάζονται τώρα διαγωνισμοί με "προ-επιλεγμένα γραφεία" [το βραβείο σήμερα στον rem, αύριο στη zaha, άντε και σε κανένα habib. κι, οπωσδήποτε, στη ζένια - μέχρι να μεγαλώσει το παιντί]. Απ' την άλλη, ξεφυτρώνουν οι διαγωνισμοί "ιδεών" ακόμα κι εκεί που δεν τους σπέρνεις. Τώρα, ιδιαίτερα, δεν έχουμε παρά να το ρίξουμε στους διαγωνισμούς (ιδεών). Παρατηρήσατε τελευταία τον ...πληθωρισμό τους; Αντί για δουλειά, θα 'χουμε διαγωνισμούς; Τι είδους "δουλειά" είν' αυτή; Θα μου πείτε, ότι τόσος πληθυσμός κάπως θα πρέπει ν' απασχοληθεί. Κι αυτό, είναι μέσα στην "απασχολησιμότητα" και την "απόκτηση εμπειρίας". Αλλά δεν είναι μόνο αυτό [δεν πρόκειται καν γι' αυτό]. Σ' αυτή τη φάση του σχεδιασμού, του προληπτικού κι ενάρετου σχεδιασμού, δεν προ-εξοφλούνται απλώς αποτελέσματα. "Διασφαλίζονται" νοοτροπίες. Γίνεται, όπως το 'χει πει ο Virilio, conditioning. Το προνομιακό πεδίο αυτής της ...συνθήκευσης δεν μπορεί παρά να 'ναι οι "ιδέες" - και μάλιστα οι "νέες".

Κάποτε (μέχρι προχτές) οι διαγωνισμοί έπαιζαν έναν κάποιο ρόλο στο δράμα της παραγωγής "καλής" αρχιτεκτονικής - ρόλο ζεν-πρεμιέ, χωρίς να λείπει κι αυτός του καρατερίστα. Το production το 'χαν οι διάφοροι "φορείς" του κράτους πρόνοιας. Σήμερα (υπό το κράτος πρόληψης), η παραγωγή επαφίεται [έχει παραδοθεί] στην (ιδιωτική, εννοείται) "εταιρική κοινωνική ευθύνη" ή, το πολύ, στην "(κοινωνική) δέσμευση" κάποιας οργάνωσης ("μη κυβερνητικής"). [Όσο για τις λεγόμενες τελευταία "συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα", αυτές είναι ο ορισμός της ...ανισορροπίας.]

Σ' αυτές τις συνθήκες (της τεταρτογενούς) παραγωγής, ο ίδιος ο ρόλος των διαγωνισμών δεν είναι παρά κανονικό "οπτικο-ηλεκτρονικό (και σκηνικό) εφέ". Οι διαγωνισμοί νέας γενιάς, σκέτα simulacra [07]. Ανήκουν στην κατηγορία των [χρηματιστηριακής υφής σχεδιαστικών] παραγώγων, αφορούν μια παραγωγή πάνω απ' την παραγωγή, είναι μια ..."υπερπαραγωγή" - και τίποτ' άλλο. Ένα υπο-παράγωγο, ωστόσο, του υπερ-θεάματος του Τέταρτου Κόσμου.

Όσον αφορά, επομένως, αυτήν την "άτυπη" [μαύρη] διαγωνιστική (και τεταρτοκοσμική) εργασία, για τα "πλήθη" ή τα "σμήνη" που έλκονται απ' αυτήν, προσπαθώ ν' αναδείξω, ότι δεν προσφέρεται καν σε διαγωνιζόμενους, αλλά σ' εθελοντές. Και μάλιστα σπεύδοντες ...τι λέω; ...επισπεύδοντες: Είναι "ενεργοί" πολίτες-σχεδιαστές. Κατά βάθος, η προκήρυξη ενός διαγωνισμού "ιδεών" είναι κάλεσμα ...εθελοντών. Κάλεσμα σε μια νέου, διαφανούς, τύπου στράτευση, που βέβαια (λόγω ηπιότητας) δεν λέγεται έτσι, αλλά "δέσμευση" [το νεο-οργουελικό: "commitment"] [08]. Πρόκειται, λοιπόν, για εθελοντές στην υπηρέτηση πολύ συγκεκριμένων ιδεών. Οι φορείς αυτών των "ιδεών", όπως (προ)είπε ο Όργουελ, «έχουν μια ενστικτώδη γνώση του καλού»... Η έμφαση βρίσκεται στο "ενστικτώδες", καθώς οι προ-έτοιμες ιδέες δεν αφήνουν κανένα περιθώριο ανάλυσης ή κριτικής. Έτσι, από ιδέες καταλήγουν ιδεοληψίες που αστυνομεύουν, πριν απ' όλα, την ίδια την προ-ετοιμασία τους, όσο πικρό κι αν ακούγεται αυτό. Αλλά είναι τόσο υποχρεωτικές, τόσο αδιαμφισβήτητα "καλές", "ευγενικές" κι "ενάρετες", που και μόνη η υποψία περίσκεψης καθίσταται ...ύποπτη - και πετιέσαι εκτός του διαγωνισμού "ιδεών".

Επιγραμματικά, δύο είναι τα must - οι δύο μαστοί της συναίνεσης - της σημερινής αποστολικής διακονίας του σχεδιασμού: α) ο πράσινος της (περιβαλλοντικής) ευαισθησίας, και β) ο γκρι της (κοινωνικής) ασφάλειας. Αυτή είναι όλη κι όλη η χρωματική παλέτα του Ενάρετου Προληπτικού Σχεδιασμού. Κι οι διαγωνισμοί ιδεών καταντούν, πια, διαγωνισμοί καλύτερης έκθεσης (ιδεών) στο γυμνάσιο, μόνο που τώρα έχουν ένα επιπλέον στοιχείο συναγερμού κι επαγρύπνησης, μαζί με το (γκρι-πράσινο) ύφος της σοβαρότητας [του ελεγχόμενου πανικού] στο ύψος των ακραίων περιστάσεων...

 [δίδαγμα]
«ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν» (Καβάφης)

προσεχώς
[αποτελέσματα χωρίς αιτίες]
μετανάστης στη Ιθάκη; Το ίδιο είναι: έχουμε εισέλθει, μήπως, στη Ζώνη του Ταρκόφκσι χωρίς να το 'χουμε καταλάβει [09]; Εννοώ, μεταφορικά, εκείνη την απαγορευμένη περιοχή των επικίνδυνων παραδοξοτήτων, που σήμερα έχει ανοίξει για το κοινό με το ποιητικό σλόγκαν "Στόχος η Ιθάκη". Όπου, εν παρόδω, το Ελληνικό Περίπτερο έχει αυτή τη φορά την τιμητική του - δυστυχώς μ' "εθνικούς επιτρόπους" κι αυτή τη φορά

τα παιχνίδια με τον χρόνο δεν είναι παρά το προωθητικό υλικό του Τέταρτου Κόσμου - αφάνταστα αντι-οικολογικό. Ένας κυβερνο...χρονικός πομφόλυγας για τα παιχνίδια με τον χώρο - όπου προβάρεται το σπάσιμο του φράγματος του χρόνου και το τελικό κλείσιμο του κόσμου εντός του

στο περιβαλλοντο-κρατορικό κλίμα που διαμορφώνεται, η αρχή της pre-emption λέει: φτιάχνοντας περιβαλλοντικό δίκαιο, η περιβαλλοντική κρίση δικαιολογεί και περιβαλλοντικές επεμβάσεις. [Βοήθειά μας!]

για δε τους "δόκτορες των cds", μπορούμε στο μεταξύ να τους βοηθήσουμε να ποντάρουν στη δική τους χρεοκοπία

ι

 σημειώσεις
[01]    Παναγιώτης Μιχελής, Η Αρχιτεκτονική ως Τέχνη, Αθήναι, 1973, σ. 351 και σ. 344.
[02]    Από το κείμενο του Νίκου Γεωργιάδη, "Αρχιτεκτονική Αγωγή και Παραγωγή. Η 'ήπια' κτιστή πραγματικότητα ως τρόπος πολιτισμού στην σύγχρονη Ελλάδα", στο Greekarchitects, 19-01-2010.
[03]    Βλ. ενδεικτικά: Geoff Manaugh, "Ghosts Of The Future: Borrowing Architecture From The Zone Of Alienation", στο bldgblog, 20-05-10.
[04]    «Είναι ο Τέταρτος Κόσμος, Τσαρλς. Αυτός που περιμένει να κατακτήσει τα πάντα.» (Μπάλλαρντ)
[05]    Βλ. επίσης κείμενό μου στο Greekarchitects (09-10-09): "Το Θέαμα της (Αρχιτεκτονικής) Εκπαίδευσης κι η Δια Βίου Διασκέδαση."
[06]    Πάλι ενδεικτικά: "Νόμπελ Ειρήνης στον Ομπάμα" στη Wikipedia ή, αλλού, το "Nobel Prize as Preemptive Strike"...
[07]    Οι λοιποί συντελεστές των διαγωνισμών (νέας γενιάς), εκτός απ' τους "διαγωνιζόμενους", είν' έν' άλλο -- διασκεδαστικό -- μέρος του κειμένου, που το βλέπουμε να παίζεται πάνω στην "αρχιτεκτονική" σκηνή.
[08]    commitment [κομίτμeν-τ] (ουσ.): διάπραξη 
          δέσμευση, υποχρέωση
          παραπομπή σε δίκη
          φυλάκιση
          εγκλεισμός ψυχοπαθούς σε ίδρυμα
          ~ board: ανακριτική επιτροπή
          πειθαρχικό συμβούλιο.
          [Ηλεκτρονικό Λεξικό, εκδ. Πελεκάνος, 1999 (εκδ. 1.0)]
[09]    Αναφέρομαι στην κινηματογραφική ταινία СТАЛКЕР. το «ευτυχώς που βουλιάζουμε» το δανείζομαι από τον Κωστή Π.