Κάτι ανάμεσα σε μάθημα και γιορτή

Γι αυτό άλλωστε από τους περίπου 130-140 εγγεγραμμένους κάθε έτους το μάθημα είχε κάθε χρόνο τους 120! Και στις έδρες των άλλων δύο επιλεγόμενων μαθημάτων πάσχιζαν να συμπληρώσουν τους 8 απαιτούμενους... Και όταν ερχόταν το πρώτο μάθημα κανείς δεν περίμενε να ακούσει κάποια εισαγωγική ομιλία. Όλοι είχαμε δει, είχαμε ακούσει, είχαμε βοηθήσει φίλους από τα προηγούμενα έτη. Η μεγάλη αγωνία ήταν μέχρι να ακούσουμε την εκφώνηση του φετινού θέματος.

Κύριος εισηγητής σε εκείνο το μάθημα της Οικοδομικής ήταν ο (από το 2002) εκλιπών Δημήτρης Μπίρης. Τον οποίο ίσως θα θυμόμαστε, πέρα από όλα τα υπόλοιπα που κατάφερε στην καριέρα του, ίσως κυρίως γι' αυτό το μάθημα. Μας έλεγε: «Κάνετε κάτι σπουδαίο κόβοντας μακέτα; Χαρτοκοπτική κάνετε...» και «η μακέτα σε τούτο το εξάμηνο θα είναι σε κλίμακα 1:1...». Σκοπός του; Να μάθει κανείς σαν φοιτητής να χειρίζεται εργαλεία θέλοντας να φτιάξει κάτι που ο ίδιος έχει σκεφτεί από πριν. Για να ξέρει όταν θα βγει στο επάγγελμα όχι μόνο ότι αυτό που θα σχεδιάσει θα είναι εφαρμόσιμο, αλλά να μπορεί να δώσει και τις σωστές οδηγίες στους μαστόρους. Για να μην έχουμε αρχιτέκτονες που δεν σηκώθηκαν ποτέ από την καρέκλα του σχεδιαστηρίου...

Την άνοιξή του 1994 όντας στο πρώτο έτος της σχολής, είδα μια μέρα το αίθριο του κτιρίου Αβέρωφ να γεμίζει με τάβλες, λαμαρίνες, σχοινιά και φοιτητές με εργαλεία στα χέρια. Ο καιρός ήταν εξαιρετικός, και η φασαρία που θα ακολουθούσε δεν θα επέτρεπε να γίνουν άλλα μαθήματα στο κτίριο. Οπότε όλοι θα καθόμασταν έξω... Για καμία βδομάδα... Ήταν η πρώτη μας γνωριμία με το μάθημα. Οι φοιτητές και φοιτήτριες έγιναν μάστοροι και μαστόρισσες. Θέμα εκείνου το εξαμήνου μια πλωτή κατασκευή που να χωρά ένα άτομο και να έχει τη δυνατότητα πλοήγησης. Θυμάμαι που κολλούσα πριτσίνια στα πλαϊνά μιας κατασκευής κάτι φίλων... Και βέβαια λίγες μέρες πριν την παρουσίαση κατασκευάστηκε μια δεξαμενή στο κέντρο του αιθρίου η οποία γέμισε με νερό. Η παρουσίαση συνοδευόταν από μουσική, ποτά και τις απαραίτητες πλην προβλεπόμενες βουτιές! Μια ωραιότατη γιορτή πριν πάμε στο καλοκαίρι...

Την προηγούμενη χρονιά (1993) το θέμα ήταν μια μικρή σκάλα με 4-5 ρίχτια, η οποία θα οδηγούσε σε μικρή εξέδρα. Εκεί κάποιος φοιτητής θα έπαιζε ένα μικρό μονόπρακτο...

Μέχρι να φτάσουμε στο 4ο έτος (1997), τα πράματα είχαν ζορίσει. Οι φιλοδοξίες είχαν ανεβάσει τον πήχη. Και η εκφώνηση του θέματος έλεγε: Φορέας μήκους 4,50 μ. που να αντέχει αναρτώμενο βάρος 50 κιλών και άνω. Θα κατασκευάζονταν στο αίθριο δύο πύργοι από σκαλωσιές και οι φορείς απλώς θα εδράζονταν, δεν θα στερεώνονταν. Είχαμε 2 μήνες να σχεδιάσουμε και να σκεφτούμε όλες τις λεπτομέρειες. Οι συνθετικές αποφάσεις έπρεπε να είναι γρήγορες, δεν άντεχε πισωγυρίσματα το χρονοδιάγραμμα γιατί έπονταν άλλες υποχρεώσεις, έπρεπε να σκεφτούμε υλικά, προμήθειες, συνδεσμολογίες, χρόνους κατασκευή. Και εκεί καταλάβαμε ότι και η πιο απλή απόφαση σήμαινε πολλά. Έπρεπε να σκεφτούμε από πού θα αγοράζαμε ακόμα και τις βίδες, τα συρματόσχοινα και τους εντατήρες. 

Αργότερα η πρόκληση έγινε μεγαλύτερη. Ζητούμενο ήταν να αναρτηθεί από το φορέα βάρος πολλαπλάσιο του ιδίου βάρους του φορέα! Με άλλα λόγια θα μετρούσαμε πόσες φορές το ίδιον βάρος μπορούσαμε να σηκώσουμε. Άρα έπρεπε να έχουμε αποτέλεσμα με όσο το δυνατόν πιο ελαφριά κατασκευή. Η ιδέα έπεσε: «Τι πιο ελαφρύ από το χαρτί;» Θα κατασκευάζαμε ένα γραμμικό χωρο-δικτύωμα από χοντρούς χαρτονένιους κυλίνδρους. Τους οποίους θα βρίσκαμε σε μαγαζί που πουλούσε μοκέτες με το μέτρο. Θα ζητούσαμε τους κυλίνδρους που τυλίγονται οι μοκέτες, που κατά πάσα βεβαιότητα τους είχαν για πέταμα. Πήραμε σβάρνα λοιπόν τα χαλάδικα!

Θέλοντας να μειώσουμε ακόμα περισσότερο το βάρος, είπαμε να αντικαταστήσουμε εκείνα τα γραμμικά στοιχεία που εφελκύονταν με συρματόσχοινα. Θα έμεναν κύλινδροι όπου είχαμε προβλέψει στρέψη, θλίψη και λυγισμό.

Το επόμενο πρόβλημα ήταν η συνδεσμολογία. Καταλήξαμε να ταπώσουμε τις άκρες των κυλίνδρων με τάκους από σουηδική ξυλεία. Θα ήταν κομμένοι υπό την κατάλληλη γωνία και θα «έκλειναν» με λαπάτσες και μπουλόνια.

Και σιγά-σιγά βρήκαμε όλα όσα θα χρειαζόμασταν. Και ήρθε η πολυαναμενόμενη εβδομάδα που θα κατασκευάζαμε. Δευτέρα ξεκινήσαμε, την επόμενη Δευτέρα θα γινόταν η παρουσίαση. Ένα ακόμα σπουδαίο μάθημα εκείνης της εβδομάδας ήταν ο αυτοσχεδιασμός. Η ανταπόκριση στο αναπάντεχο. Σε εκείνο που δεν έχεις προβλέψει. Θυμάμαι ακόμα τον κ. Παναγιώτη Τουλιάτο, ο οποίος δεν ήταν εισηγητής του μαθήματος εκείνο το εξάμηνο, αλλά περνώντας από την κατασκευή ένα μεσημέρι, ως λάτρης του ξύλου που είναι, ξεκινά να διορθώνει... «Πως εφελκύεται αυτό, τι τάσεις παίρνει εκείνο, ποια η συνισταμένη...» Ευτυχώς δεν ήταν μεγάλες οι μεταβολές που χρειάστηκε να γίνουν και τελικά δεν ξεφύγαμε από το χρονοδιάγραμμα.

Θυμάμαι όμως να φτάνω το πρωί στο πολυτεχνείο και να φεύγω βράδυ. Θυμάμαι να μπαίνω στο λεωφορείο και να είμαι κατάκοπος αλλά τόσο μα τόσο γεμάτος από την ημέρα μου.

Ήρθε η ώρα της δοκιμής. Έπρεπε να δοκιμάσουμε τα 50 κιλά. Είχα μια φίλη, ήταν δεν ήταν 50 κιλά... αλλά φοβόταν! Ένας άλλος φίλος ήταν 60 με 65. «Δεν βαριέσαι λέμε...» αλλά αργούσε να έρθει. Κρεμάστηκα λοιπόν ο ίδιος με τα 80 κιλά μου (...τότε!) και ω, του θαύματος τα άντεξε χωρίς το παραμικρό. Ήμασταν έτοιμοι! Ήταν Παρασκευή και είχαμε τελειώσει...

Έφτασε και η Δευτέρα! Ένας χάρτινος γραμμικός φορέας περίμενε τη σειρά του να ζυγιστεί... «Εντεκάμιση κιλά» είπε με χαμόγελο ο ζυγιστής κ. Ζαχαρόπουλος. Και όταν ήρθε η σειρά του να ανέβει σήκωσε 135 κιλά! Περίπου 12 φορές το βάρος του! Ένας κύλινδρος δεν άντεχε, είχε αρχίσει να λυγίζει και να εμφανίζει παραμόρφωση. Το χειροκρότημα και τα χαμόγελα όλων ήταν η επιβράβευση. Όπως για κάθε έναν από εμάς που ανέβαινε στη σκαλωσιά...

Την επόμενη χρονιά (1998) το θέμα ήταν ακόμα πιο εξελιγμένο. Οι σκαλωσιές θα υπήρχαν και πάλι, μόνο που τώρα οι μάστοροι-φοιτητές θα κατασκεύαζαν γέφυρα με πρόβλεψη να αντέχει το βάρος ενός ανθρώπου. Όμως τα πράματα δεν πήγαν όλα κατ' ευχήν. Κάποιοι θέλησαν από υπερβάλλοντα ζήλο να ανέβουν ...όλοι μαζί. Ένας εντατήρας από κάτω δεν άντεξε την πίεση, και η αλυσιδωτή αντίδραση κατέστρεψε όλο το προεντεταμένο σύστημα.

Η κριτική που δέχτηκε ο Δημήτρης Μπίρης και το επιτελείο ήταν που τον έκανε να αποφασίσει να μεταφέρει το μάθημα την επόμενη χρονιά (1999) στην παραλία του Λεωνιδίου! Θέμα: Ο πύργος του ναυαγοσώστη! Το μάθημα έχει καταφέρει πια να απογειώσει τη φαντασία. Ο Δημήτρης Μπίρης και οι φοιτητές επιστρέφουν από την παραλία με πλούσιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό το οποίο προβάλλεται στο κτίριο Αβέρωφ. Όλοι χειροκροτούν όρθιοι!

Κάπου εκεί έπρεπε πια να αποφασίσουμε και το θέμα της διπλωματικής εργασίας. Η ιδέα υπήρχε: Ένας γερανός ο οποίος να έχει τη δυνατότητα ανύψωσης φορτίου, και με την ίδια κινητήρια ώθηση να μπορεί να μετατοπίζει το φορτίο οριζόντια στον άνω όροφο του αιθρίου του κτιρίου Αβέρωφ. Η ιδέα τελικά απορρίφθηκε από εμάς τους ίδιους για λόγους πέρα από το αντικείμενο του μαθήματος. Ένα χρόνο μετά (2002) το κινητό τηλέφωνο μου χτυπά στο στρατόπεδο της Ξάνθης. Μια φωνή μου λέει: «Μάντεψε ποιο θα είναι φέτος το θέμα της Οικοδομικής...»

Σαν να μου φάνηκε τώρα ότι από κάπου ήρθε μυρωδιά ξύλου...

 Του Κώστα Πολυχρονιάδη.