Κέντρο της Αθήνας

Εισαγωγή, «το πρόβλημα του κέντρου»
Τελευταία, πολλές συζητήσεις γίνονται για το κέντρο της Αθήνας, τόσο λόγω συγκεκριμένων γεγονότων, όσο και λόγω εξαγγελιών του αρμόδιου Υπουργείου.

Ήδη στις 16 Μαϊου 2011 πραγματοποιήθηκε με πολύ επιτυχία στο ΕΜΠ εκδήλωση, με σειρά εισηγήσεων από οργανωμένη ομάδα νέων συναδέλφων[1] οι οποίοι με πολύ οξυδέρκεια και σε σωστή κατεύθυνση έθεσαν μια σειρά ζητημάτων σχετικά με τις αναπλάσεις του κέντρου και τα προβλήματά τους, τόσο από κοινωνική όσο και από πολεοδομική πλευρά. Παράλληλα και στην συνέχεια, υπήρξαν πολλά δημοσιεύματα στον αθηναϊκό Τύπο με σχετικά άρθρα και ανταποκρίσεις ως προς τα «προβλήματα του κέντρου» και τις κυβερνητικές προτάσεις.

Όλοι, αναγνωρίζουμε ότι το Κέντρο έχει πρόβλημα και μπορούν σωστά να το περιγράψουμε: καυσαέριο, έλλειψη πρασίνου, ατελή μεταφορικά δίκτυα, απάνθρωπη κατοικία χωρίς φώς, ήλιο και άνεση, συσσώρευση σκουπιδιών, όχι μόνο στον δρόμο, αλλά για να είμαστε και δίκαιοι και στους ακαλύπτους των πολυκατοικιών, εγκαταλειμμένα κτήρια αλλά και ακινητοποιημένα αυτοκίνητα, που αποτελούν  εστίες  μόλυνσης, και πολλά άλλα παρόμοια. 

Παράλληλα περιγράφεται μια ζοφερή εικόνα ανεξέλεγκτης επιθετικής δράσης συγκεκριμένων ομάδων αδιάκριτα εναντίον κάθε ξένου και μάλιστα με την ανοχή ή και την κάλυψη των Αρχών, και από την άλλη αντίθετες προσπάθειες περιορισμένης όμως ακτίνας επιρροής που δεν ξεπερνά το επίπεδο της «συγκέντρωσης διαμαρτυρίας» και τον στόχο της διαφώτισης και της συμπαράστασης, αν και κάποιες ομάδες, νομικών κυρίως, τους παρέχει νομική προστασία απέναντι στην κρατική αυθαιρεσία. Βέβαια υπάρχουν και τα εργατικά σωματεία, αλλά πόσοι είναι νόμιμοι που μπορούν να προστατευθούν από το Σωματείο τους ; και πόσοι είναι εγγεγραμμένοι στα Σωματεία ;

Ποιό είναι το πρόβλημα κατά τις δύο αυτές απόψεις:  Οι μεν  πιστεύουν ότι υπάρχει υποβάθμιση στο κέντρο, απάνθρωπο περιβάλλον, εγκληματικότητα και άλλα λόγω των οικονομικών μεταναστών και φαντάζονται ότι με την εκδίωξη από την Αθήνα, την Ελλάδα και την Ευρώπη όλων των ξένων θα γίνει αυτόματα παράδεισος η Χώρα και το κέντρο της Αθήνας. Οι δε, δέχονται τους οικονομικούς μετανάστες  ως ανθρώπους με ίσα δικαιώματα και προσπαθούν με διάφορες ενέργειες, να τους βοηθήσουν στην ένταξή τους και να αποτρέψουν τις απελάσεις τους (που για πολλούς που προέρχονται από απολυταρχικά θρησκευτικά καθεστώτα  είναι και η θανατική τους καταδίκη).

Ας δούμε τα δύο αυτά προβλήματα, πολεοδομικά και κοινωνικά μαζί ξεκινώντας από τα κοινωνικά.


Η κοινωνική πλευρά του προβλήματος
1. Οι οικονομικοί μετανάστες, είναι μια πραγματικότητα με δύο πτυχές : η μία, ότι ένας αριθμός μεταναστών έρχεται στην χώρα μας για να βρεί εργασία και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, ακόμη και να αποφύγει σκληρά ολοκληρωτικά (κυρίως και θρησκευτικά) καθεστώτα, και πολλοί από αυτούς είναι πρόσφυγες από ξένες επεμβάσεις που έγιναν στις χώρες τους «για ανθρωπιστική βοήθεια».  Η άλλη πτυχή, έγκειται στο ότι η Ελλάδα είναι στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τον αφροασιατικό χώρο, και ως εκ τούτου πρώτος σταθμός των προσφύγων που έχουν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους τελικό σταθμό την δυτική Ευρώπη. Στο σημείο αυτό, πρέπει να θυμίσουμε ότι η ΕΕ δεν τους δέχεται, και δεν μας επιτρέπει να τους προωθήσουμε στις χώρες προορισμού τους αδιαφορώντας για το τί θα γίνουν εδώ αυτοί οι ταλαίπωροι. Μην ξεχνάμε, ότι το 1960 που έφυγαν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες έλληνες οικονομικοί μετανάστες στην τότε Δυτική Γερμανία, πρώτον, είχαν συμβάσεις εργασίας, δεύτερον είχαν όλα τα δικαιώματα των γερμανών εργαζομένων και τρίτον, τα εκεί εργατικά σωματεία τους αγκάλιασαν και τους βοήθησαν.

2. Σε ένα απελπιστικά μεγάλο ποσοστό στην Ελλάδα, και για έλληνες και για ξένους,  η απαίτηση κοινωνικής ασφάλισης, και νόμιμου μεροκάματου είναι αιτία απόλυσης, και το αποτέλεσμα το γνωρίζουμε: απλήρωτη εργασία, μειωμένο ημερομίσθιο, ανυπαρξία κοινωνικής ασφάλισης (περίθαλψης αλλά και σύνταξης). Από αυτή την γνωστή σε όλους μας και φυσικά και στις κρατικές αρμόδιες υπηρεσίες κατάσταση, ο κερδισμένος είναι ο εργοδότης και ο χαμένος ο εργαζόμενος αλλά και το κράτος, που δεν εισπράττει τον αναλογούντα φόρο ούτε τον ΦΠΑ, ούτε την εργοδοτική εισφορά στα Ταμεία. Για τους ξένους, τα πράγματα είναι απείρως χειρότερα, θυμίζουμε τα γνωστά γκέττο των μεταναστών στην Ηλεία και την Πιερία αλλά και αλλού, πολλούς οι εργοδότες τους καταδίδουν οι ίδιοι στις Αρχές και με την απέλαση γλυτώνουν να πληρώσουν και τα κουτσουρεμένα μεροκάματα που τους χρωστάν.

3. Αλήθεια, πιστεύουν οι καλοπροαίρετοι αγανακτισμένοι συμπολίτες μας ότι η μαζική απέλαση θα λύσει το πρόβλημα, θα «καθαρίσει ο τόπος από εγκληματικά στοιχεία» και «θα βρούν δουλειά οι άνεργοι συμπατριώτες μας» ; ξεχνάν ότι τα στοιχεία της Αστυνομικής Διεύθυνσης που δημοσιεύονται κατά καιρούς δείχνουν ότι πίσω από τις «μαφίες» των αλλοδαπών είναι έλληνες τα αφεντικά; Ή ξεχνάν ότι οι εργοδότες αποφεύγουν να προσλαμβάνουν έλληνες μια και υπάρχει μια μικρή έστω πιθανότητα απαίτησης των εργατικών δικαιωμάτων; Είναι ηλίου φαεινότερο ότι αν σπάνια ένας έλληνας θα καταφύγει στο εργατικό δικαστήριο,  (ο αλλοδαπός δεν θα το κάνει ποτέ -ποινή η απέλαση!)  δεν θα ξαναβρεί εργασία, ή μήπως πιστεύουν ότι οι νεοτσιφλικάδες της Ηλείας, οι εργολάβοι και υπεργολάβοι κατασκευών, καθαρισμών κτηρίων, εργοστασιάρχες κ.α. ότι θέλουν να τους φύγουν τα φθηνά μεροκάματα με απλήρωτα ασφάλιση, ΦΠΑ και φόρους ;

Αυτά για να κλείνουμε με την κοινωνική διάσταση του προβλήματος, τι πρέπει να γίνει είναι ένα άλλο θέμα, που δεν λύνεται από μόνο του, όσο εισβάλει ο Καπιταλισμός στον Τρίτο Κόσμο, όσο συνεχίζεται η «ανθρωπιστική βοήθεια» της Ευρώπης στον αφροασιατικό χώρο που δημιουργεί απελπισμένους πρόσφυγες, και όσο η ΕΕ δεν επιτρέπει στην Ελλάδα να προωθήσει στην Ιταλία, Γερμανία κ.α. τα κύματα αυτά των προσφύγων, (στην Ευρώπη, όταν κόβουν το μεροκάματο και την ασφάλιση, την κόβουν για όλους, επομένως δεν έχουν ανάγκη για «μαύρη εργασία» -ακόμη...).


Η πολεοδομική πλευρά του.
Ας δούμε τώρα και την πολεοδομική διάσταση των προβλημάτων του Κέντρου των Αθηνών. Εδώ θα πρέπει να έχουμε υπ' όψιν μερικά πράγματα, για να μην πετάμε στον αέρα, ούτε να πιστεύουμε ότι θα λύθεί το θέμα με τις περίφημες αναπλάσεις:

1.  Τα προβλήματα του κέντρου, είναι γνωστά. Ομως στο κέντρο κατοικούν και εργάζονται πολλών οικονομικών και κοινωνικών επιπέδων  κάτοικοι: από μεγαλοαστούς του Κολωνακίου και γιάπηδες της Πλατείας Συντάγματος, μέχρι μικροβιοτέχνες  του Ψυρρή και του Μεταξουργείου, από πολυτελείς αλυσσίδες καταστημάτων της οδού Ερμού και της οδού Σταδίου, μέχρι μικρομάγαζα της Ομόνοιας και των πέριξ, από λαϊκά μαγέρικα και ταβερνάκια μέχρι πολυτελή «νεοπαραδοσιακά» της Πλάκας και του Ψυρρή.

2. Ας υποθέσουμε, ότι η κυβέρνηση, σχεδιάζει και πραγματοποιεί μια ανάπλαση, (έχει ήδη εξαγγείλει την Πλατεία Θεάτρου και τον Αγιο Παντελεήμονα, όχι τυχαία, περιοχές κύριας συγκέντρωσης μεταναστών) και απαλλάσσει την περιοχή από τα ΙΧ και το καυσαέριο, αποδίδει τον δημόσιο χώρο στον Ανθρωπο αφαιρώντας τον από το ΙΧ που τον έχει σφετεριστεί, φυτεύει υψηλό πράσινο και όχι ...νεοελληνικό γκαζόν, εξοπλίζει την περιοχή με σωστά αστικά δίκτυα Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, εμπλουτίζει την περιοχή με σχολεία, πλατείες, κοινωνικές υπηρεσίες και πολλά άλλα που προβλέπει μια σωστή ανάπλαση.

3. Σε τέτοιες περιπτώσεις, γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά τι θα συμβεί, το γνωρίζουμε τόσο από την Ευρώπη, όσο και από την Ελλάδα -την Πλάκα για παράδειγμα: βελτιώνεται το επίπεδο διαβίωσης, εξανθρωπίζεται η περιοχή και αποκτά χαρακτήρα, εισβάλλουν τα πολυτελή εστιατόρια, μπαρ, «παραδοσιακά στέκια» κ.α. αποκαθίστανται παραδοσιακές και κτίζονται νέες (πολυτελείς πάντα)  κατοικίες, μερικές μάλιστα και συγχρόνων αντιλήψεων όπως τα περίφημα loft για καλλιτέχνες και υψηλή διανόηση και άλλους της σύγχρονης ελίτ, με αποτέλεσμα να ακριβαίνουν σε δυσθεώρητα ύψη τα ενοίκια, και βεβαίως οι μεν ιδιοκτήτες (όσοι δεν έπεσαν θύματα της ελεγχόμενης υποβάθμισης και πούλησαν για ένα κομμάτι ψωμί τα κτήριά τους που αγοράζουν μαζικά ορισμένες πολυεθνικές, και το παράδειγμα του Μεταξουργείου βοά) να καρπωθούν ένα μεγάλο μέρος της γαιοπροσόδου και να θησαυρίσουν, οι δε ενοικιαστές κάτοικοι και επαγγελματίες να αναγκάζονται σε υποχρεωτική μεταστέγαση σε φθηνότερες περιοχές. Πού; Αυτό δεν αφορά τους κυβερνώντες, ας πάνε να κόψουν τον λαιμό τους.

4. Θα μου πεί κανείς, και τι να κάνουμε, να αφήσουμε το κέντρο στα χάλια του; Σωστό και αναμενόμενο το ερώτημα, μόνο που έχει απάντηση, όχι βέβαια αρεστή σε κάποιους. Συνήθως, σε κοινωνίες που εξασφαλίζουν τα δικαιώματα των πολιτών τους, το πρόβλημα αυτό λύνεται με έλεγχο χρήσεων και ύψους ενοικίων, με επιδοτήσεις σε κάθε κατεύθυνση (ιδιοκτήτες και ενοικιαστές), με παρέμβαση γενικότερα στην αγορά γής, κατοικίας και επαγγελματικών χώρων, έτσι ώστε και ο χαρακτήρας μιάς περιοχής να μην αλλάζει αλλά και η περιοχή να αποκτά υψηλότερα επίπεδα ποιότητας χωρίς αυτό να συνεπάγεται εκδίωξη του πληθυσμού της σε όφελος ανώτερου οικονομικού επιπέδου ομάδων.

5. Ένα ακόμη θέμα που συζητιέται αυτόν τον καιρό, είναι τα μεγάλα έργα όπως γενικές αναπλάσεις, δημιουργία γραμμών τράμ σε μεγάλους κεντρικούς άξονες (Πανεπιστημίου, Ερμού, Πατησίων κ.α.)  ή ακόμη και πολυέξοδες απαλλοτριώσεις και διαμορφώσεις υπερτοπικού πρασίνου, και μεγάλων πάρκων. Το ερώτημα τίθεται με την λογική ότι θα ξοδευτούν τεράστια κονδύλια, που τελικά θα ωφελήσουν μικρή μερίδα ιδιοκτητών του κέντρου, και εδώ προφανώς δεν υπάρχει πρόθεση ελέγχου των ενοικίων στην Πανεπιστημίου ή την Ερμού. Να πέσουμε θύματα ενός τέτοιου ψευδοδιλλήματος; Που οδηγεί μια τέτοια λογική; Στην εγκατάλειψη του κέντρου -και όχι μόνο, μια και η συγκοινωνιακή εξυπηρέτησή του με μέσα σταθερής τροχιάς αφορά μετακινήσεις σε όλο το Λεκανοπέδιο, όπως και ένα μεγάλο πάρκο π.χ. του Ελληνικού, αφορά όλο το Λεκανοπέδιο;

Είχε διατυπωθεί και μάλιστα από συνάδελφο καθηγητή της Αριστεράς στο ΕΜΠ, ότι το πρώην αεροδρόμιο στο Ελληνικό δεν πρέπει να γίνει πάρκο, μια και κοστίζει, επειδή είναι σε ακριβή περιοχή και εκεί δεν έχουν ανάγκη πρασίνου, άρα να το χτίσουμε και με τα έσοδα να κάνουμε πολλά μικρά πάρκα στην Κυψέλη, το Παγκράτι, τα Κάτω Πατήσια (πρόταση που διατύπωσε πρώτος ο τότε ΥΠΕΧΩΔΕ Λαλιώτης). Το πόσο λάθος ήταν αυτή η πρόταση η οποία απλά έφερνε νερό στον μύλο των επενδυτών (και από τα αριστερά μάλιστα !!!) το κατανοεί κανείς όταν γνωρίζει λίγη κλιματολογία : η επιρροή ενός πάρκου στην ευρύτερη περιοχή είναι ανάλογη με την έκτασή του, το Ελληνικό επομένως με τα 4.000 στρέμματα, θα βελτιώσει της κλιματολογικές και περιβαλλοντικές συνθήκες μέχρι και τα Πατήσια και πιο πέρα ακόμη. Δεν συζητάμε το ότι τα έσοδα δεν πρόκειται να πάνε ποτέ στην Κυψέλη, όπως δεν πήγαν ποτέ τα εκατομμμύρια ευρώ του ΕΤΕΡΠΣ (από το 1973) και το περιβαλλοντικό τέλος της βενζίνης (από το 1991) και άλλοι φιλοπεριβαλλοντικοί πόροι (και φόροι) που εξαφανίζονται ετησίως στην μαύρη τρύπα του  Γενικού Κρατικού Προϋπολογισμού και δίνονται τελικά ως επιδοτήσεις λόγω της «Κρίσης» στους βιομήχανους και τους εφοπλιστές - ό,τι περισσέψει από αυτά που δίνονται σε πρώτη προτεραιότητα στις Τράπεζες.


Τι παρεμβάσεις θέλουμε;
Με απλά λόγια: Χρειάζονται παρεμβάσεις σε λαϊκές γειτονιές, με τον απαράβατο όρο της εξασφάλισης των τωρινών χρήσεων και των τωρινών κατοίκων τους, όπως χρειάζονται παρεμβάσεις και σε υπερτοπικά προβλήματα ακόμη και αν αυτές σε πρώτη φάση εξυπηρετούν άμεσα μη λαϊκά στρώματα. Η βελτίωση των συνθηκών στο κέντρο με υπερτοπικά έργα, είναι μια αναγκαιότητα  και συμβάλλει στην γενικότερη βελτίωση της πόλης, άρα έμμεσα και πολύ γρήγορα μας αφορά όλους. Σίγουρα μόνο στον Σοσιαλισμό θα λυθούν όλα μας τα προβλήματα, όμως ως τότε θα πρέπει να μπορούμε να ζούμε και να αναπνέουμε, και πρέπει να γίνουν τώρα έργα, όπως το μετρό, ο προαστειακός, το τραμ, όπως το Πάρκο Ελληνικού, το Πάρκο Τρίτση, το Αττικό Αλσος και άλλα.

Βέβαια, δεν συζητάμε για «αναπλάσεις» του τύπου των «Ολυμπιακών Εργων», οι οποίες ήταν μονομερείς υπέρ του Μεγάλου Κεφάλαιου, αυτές ήταν μια άλλη Ιστορία, και μην ξεχνάμε, ότι πραγματοποιήθηκαν όλα εκείνα τα ολυμπιακά έργα που στην συνέχεια παραδόθηκαν στο Μεγάλο Κεφάλαιο, ενώ δεν έγιναν ποτέ εκείνα που θα βελτίωναν τις συνθήκες διαβίωσης στο Λεκανοπέδιο : Δεν αναπλάστηκε ο Φαληρικός Ορμος, δεν πήγε το τραμ στον Πειραιά, δεν φυτεύθηκε κανένα από τα ...εκατομμύρια δένδρα που θα πρασίνιζαν το Λεκανοπέδιο, έγινε όμως η Μαρίνα του Αγίου Κοσμά για τις επιχειρήσεις ενοικίασης γιώτ, έγιναν τα δύο Mall στην Νερατζιώτισσα και στην Λ.Κηφισίας, και πάμε για τρίτο στην Ομορφοκκλησιά, και πολλά άλλα γνωστά και μη εξαιρετέα.


Οι ευρωπαϊκές πόλεις
Μια τελευταία ιστορική επισήμανση. Οι ευρωπαϊκές πόλεις έχουν πολύ καλές συνθήκες διαβίωσης, μετρό, τραμ, πάρκα και δενδροστοιχίες, σχολεία και στάδια μέσα στο πράσινο, μουσεία, και άλλα  δημόσια κτήρια. Στην χώρα μας είμαστε πνιγμένοι στο καυσαέριο, τον θόρυβο, το μπετόν και την άσφαλτο. Μήπως υπάρχει καλός και κακός Καπιταλισμός, όπως διατείνονται κάποιοι; Ας το δούμε σε επόμενη δημοσίευση, γιατί είναι μεγάλο και πολιτικά κρίσιμο θέμα. Ας γνωρίζουμε όμως από τώρα, ότι ο καπιταλισμός είναι ένας, απλά ο βαθμός εκμετάλλευσης ποικίλλει από χώρα σε χώρα, ανάλογα με τις ιστορικές συνθήκες και ανάλογα με το επίπεδο εξάρτησης ή κυριαρχίας κάθε χώρας σε κρίσιμες ιστορικές εποχές. Ετσι, κυρίαρχα καπιταλιστικά κράτη όπως η Ολλανδία, η Γερμανία, η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, στην φάση που ο Καπιταλισμός σχετικά με την Φεουδαρχία ήταν προοδευτικό σύστημα (για την αστική τάξη και όχι για το προλεταριάτο), οικοδόμησαν τις πόλεις τους άψογες για την αστική τους τάξη, και τα μεγάλα πάρκα και τα δημόσια κτήρια, τα πυκνά δίκτυα τραμ και μετρό και άλλα, έγιναν τον 19^ο αιώνα, έγιναν όμως δίπλα στα slums της εργατικής τάξης, για τα οποία ακριβώς τότε δεν ελήφθη καμμία πρόνοια, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Απλά τώρα, στα πρόθυρα  μιάς ευρείας και παγκόσμιας αντικοινωνικής επέλασης του Μεγάλου Κεφαλαίου, αυτές οι πόλεις είναι ακόμη ανθρώπινες, τι θα γίνει αργότερα είναι ένα άλλο θέμα, απλά μην ξεχνάμε ότι ο Χώρος είναι κοινωνικό αποτέλεσμα αλλά μεταβάλλεται βραδύτερα από την Κοινωνία, έτσι ό,τι και αν έχει ως τώρα συμβεί, και ό,τι και αν συμβεί στο εγγύς μέλλον, το Βερολίνο, η Βιέννη, το Αμστερνταμ, το Ελσίνκι θα έχουν ακόμη τα πάρκα τους και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς σταθερής τροχιάς τους, όχι όμως την ηρεμία τους. Τα banlieu τους είτε είναι στην περιφέρεια είτε στα κέντρα τους, θα υπάρχουν και θα γίνονται όλο και περισσότερο έντονα προβληματικά και εκρηκτικά. Οι τελευταίες ειδήσεις πάντως, είναι ότι πραγματοποιούνται από υπηρεσίες των ΗΠΑ, σεμινάρια επιμόρφωσης ελλήνων και κυπρίων αστυνομικών στην αντιμετώπιση εσωτερικών κρίσεων.... («διαχείριση κρίσιμου περιστατικού» το ονόμαζαν -ΣΚΑΪ και News247.gr , 4.9.2011).

[1] Γεωργία Αλεξανδρή, Φερενίκη Βαταβάλη, Μαίρη Ζήφου, Μαρία Καλατζοπούλου, Πένυ Κουτρολίκου, Δημήτρης Μπαλαμπανίδης, Ελενα Πατατούκα, Κατερίνα Πολυχρονιάδη, , Πασχάλης Σαμαρίνης, Δήμητρα Σιατίστα, Ευαγγελία Χατζηκωνσταντίνου. Περισσότερα στο http://encounterathens.wordpress.com

 
Κάτω Πατήσια. Τυπική εικόνα -και όχι από τις χειρότερες- του αθηναϊκού τοπίου (21.8.2010).

 
(Αριστερά) Βιέννη, υπερτοπικός αυτοκινητόδρομος μέσα στο πράσινο, σε παράλληλη ύπαρξη προαστειακής γραμμής Κέντρο-Αεροδρόμιο. (24.10.2007), (Δεξιά) Η Όπερα της Βιέννης στο Ring, το αρχοντικό περιβάλλον της μεγάλης αστικής τάξης των αρχών του 20ου αιώνα (καρτ-ποστάλ του Μεσοπολέμου). 

το Stadtpark με χιόνι στην Βιέννη, (χειμώνας του 1966).

(Αριστερά) Πάρκο στο Ελσίνκι, σε απόσταση αναπνοής από το κέντρο (13.9.2009), (Δεξιά)Τραμ στο Ελσίνκι μέσα στο πράσινο, εδώ οι συγκοινωνιακοί άξονες γίνονται ταυτόχρονα και άξονες πρασίνου. (από τρίπτυχο της Υπηρεσίας Συγκοινωνιών του Ελσίνκι).

Ελσίνκι, οδική αρτηρία 4 τροχιών, αλλά και βασική γραμμή τραμ μέσα στο πράσινο. (Σεπτ. 2009).

Δημόσια κτήρια στο επίσημο κέντρο του τσαρικού Ελσίνκι, δεξιά διακρίνεται το τραμ, (13.9.2009).

Άμστερνταμ, πεζόδρομος περιοχής κατοικίας, αδιανόητη εικόνα για την Αθήνα... (13.6.2010).

(Αριστερά) Αμστερνταμ , δόμηση κατά στοίχους (και όχι αθηναϊκές πολυκατοικίες) όπου εναλλάξ το ένα κενό είναι πάρκινγκ με πράσινο, και το άλλο αποκλειστικά πράσινο (14.6.2010), (Δεξιά) Αμστερνταμ. Βασική οδική αρτηρία : αυτοκίνητα σε κοινό διάδρομο με το τραμ, δύο γραμμές τραμ, ποδηλατόδρομος, πλατειά πεζοδρόμια., πλατείες. (16.6.2010).

 
(Αριστερά) Πλατεία Συντάγματος, ένας άλλος κόσμος (5.9.2011), (Δεξιά) Αναπλασμένη η Ζήνωνος ως πεζόδρομος, έλληνες και ξένοι στον ταξικό τους χώρο (5.9.2011).

 
(Αριστερά) Πειραιώς, ως κυκλοφοριακή αρτηρία (5.9.2011), (Δεξιά) Η υπό ανάπλαση «Πλατεία Θεάτρου» Κλειστά μαγαζιά λόγω της «Κρίσης» και πάρκινγκ αυτοκινήτων. Τι αποτελέσματα θα έχει η ανάπλαση στον κοινωνικό και τον πολεοδομικό τομέα; (5.9.2011).

 
(Αριστερά) Αθηνάς και Ευριπίδου, μισοεγκαταλειμμένο νεοκλασικό, μικρομάγαζα, αυτοκίνητα. Βεβαίως να γίνει η ανάπλαση, ποιός όμως εγγυάται για τις επιπτώσεις της ; (5.9.2011), (Δεξιά) Ο διαφορετικός κόσμος, στον αγώνα για την επιβίωση, αποτελεί άραγε την «δυσφημιστική εικόνα» της τουριστικής Αθήνας; Αυτό είναι που φταίει για την «υποβάθμιση» του κέντρου; (5.9.2011).

 
(Αριστερά) Διάλλειμα με πρωϊνό καφέ στην Αθηνάς, στην Βιέννη θα είχαν πάει σε διπλανό πάρκο, ή έστω και στην δενδροστοιχία (5.9.2011), (Δεξιά) Οδός Αθηνάς. Ρολόγια πουλάει το μαγαζί, τις σημαίες και τα καπελάκια «Ελλάς» τι χρειάζονται; Ο μικροαστικός εθνικισμός, ως φύτρο ανεξέλεγκτων εξελίξεων ιδίως σε εποχές Κρίσης... (5.9.2011).

Οδός Αθηνάς, παιδιά και γέροι ενός κατώτερου Θεού...(5.9.2011).

 
(Αριστερά) Αθηνάς, μικρεμπόριο, η λαϊκή ζωντάνια του κέντρου. Το «παραεμπόριο» ενοχλεί, το «παραδικαστικό κύκλωμα», οι «παρακρατικοί», οι «παρακυβερνήσεις» και άλλα «παρα-....», όμως όχι ! (5.9.2011), (Δεξιά) Ομόνοια. Η τσιμεντένια έρημος και οι υπερκατασκευές της που έχουν σχολιαστεί πολλές φορές (5.9.2011).

Ομόνοια, και εδώ ο αγώνας για την επιβίωση, που χαρακτηρίζεται από κάποιους ως «αρνητική εικόνα του κέντρου» (5.9.2011).

 
(Αριστερά) Ερμού, στα μεγάλα καταστήματα. (5.9.2011), (Δεξιά) Ο διαφορετικός κόσμος της οδού Ερμού, σε σωστά ή μοντέρνα αναπλασμένα πολυτελή καταστήματα, κοινωνικά στρώματα που δεν πρόκειται να αγγίξει η «Κρίση» (5.9.2011).

Ο αλήτης που χαλά την εικόνα της Ερμού (5.9.2011).

Οδός Βουλής, η εγγύηση της Ησυχίας, Τάξεως και Ασφάλειας με ελαφρά εξάρτηση (5.9.2011).

 
(Αριστερά) Οδός Βουλής, τα αυτοκίνητα της Τρόϊκας και των υπαλλήλων της (5.9.2011), (Δεξιά) Οδός Βουλής, η εγγύηση της Ησυχίας, Τάξεως και Ασφάλειας με βαρεία εξάρτηση (5.9.2011).

Όταν η αγανάκτηση αντιμετωπίζεται με χημικά. Οπουδήποτε και οποτεδήποτε στο κέντρο. (News247.gr 4.9.2011).

του Γεώργιου Μ.Σαρηγιάννη
Ομότιμος καθηγητής Ε.Μ.Πολυτεχνείου