Καυτές λαμαρίνες στην παραλία (και άλλα άκρως αντιερωτικά στιγμιότυπα της Θεσσαλονίκης)

Είμαι μήπως εγώ περίεργος αλλά νομίζω ότι κανείς δεν θα διαμαρτυρόταν (γιατί, πιστέψτε με, όσοι κυκλοφορούν στην παραλία της Θεσσαλονίκης διαμαρτύρονται σιωπηλά...) αν αντί  του ορίζοντα της θάλασσας προσωρινά μας προσέφεραν ένα δημιουργικό ορίζοντα.

Και σίγουρα δεν αναφέρομαι, για να μην παρεξηγηθώ, στο ομότιτλο έργο του γλύπτη Κώστα Βαρώτσου. Γιατί ποιος μπορεί να διαφωνήσει ότι η επιλογή της τοποθέτησης του παραπάνω έργου στη μεγάλη ζαρντινιέρα της έκθεσης δεν είναι πολύ καλύτερη από αυτή της τοποθέτησης σε κάποιο σημείο της παραλίας; Όχι βέβαια στη θέση της πλατείας Αριστοτέλους γιατί αυτή προορίζεται για τραπεζάκια, καναπέδες... (όλη η πόλη ένα ρεζερβέ).

Αλλά πάλι, μια μεγάλη υπαίθρια έκθεση στις μεγάλες διαθέσιμες επιφάνειες της εργοστασιακής περίφραξης, που ακούστηκε;

Και αυτή η μπλε λαμαρίνα; Ποιος επέλεξε άραγε αυτή την αθλιότητα; Δεν αξίζει δηλαδή η παραλία της πόλης καλύτερη μεταχείριση από οποιοδήποτε άλλο εργοτάξιο; Αλλά μάλλον κάποιοι νιώθουν την ανάγκη να μεταδώσουν ένα ισχυρό μήνυμα ότι εδώ στην πόλη πραγματοποιούνται «έργα πνοής».

Αν η ελεύθερη θέαση του ορίζοντα αποτελεί κοινό πολιτισμικό αγαθό, δεν θα έπρεπε και η προσωρινή (με αυτή την αδρανειακή ντόπια οπτική όπου το προσωρινό τείνει να γίνει μόνιμο...) αναίρεση της δυνατότητας απόλαυσής του, να ισοσταθμίζεται με κάποιο αντίστοιχης αξίας;

Μα οι αλλαγές χρειάζονται θυσίες (σε αυτές όμως φαντάζομαι δεν συμπεριλαμβάνονται τα μικροατυχήματα λόγω της καταστροφής του υπόλοιπου διαθέσιμου πεζοδρομίου ή στην ενός μέτρου – έλεος!- λωρίδας πεζών πάνω στην άσφαλτο). Και κανείς δε θα διαφωνήσει. Θυσίες λοιπόν. Σωματικές και συναισθηματικές. Ναι γιατί για κάποιους η βόλτα στην παραλία είναι διέξοδος.

Γιατί όμως η αναδιαμόρφωση ενός ιδιωτικού χώρου μπορεί να γίνει γρήγορα, αποτελεσματικά και με την ελάχιστη δυνατή όχληση ενώ αυτή του δημόσιου χώρου με τις χειρότερες προδιαγραφές; Είναι ταξικό το ζήτημα; Μάλλον πολιτικό, καθώς κάποιοι δεν έχουν την ανάλογη συναίσθηση του ρόλου τους.
Μήπως έπρεπε ως ένδειξη κατανόησης ο χώρος του δημαρχείου να παραμένει περικυκλωμένος με τις μπλε λαμαρίνες όσο διαρκεί η ταλαιπωρία του κόσμου στην παραλία; Μα τι λέω, αυτό ήδη συμβαίνει και στο νέο δημαρχείο (εργοτάξιο) και στο παλιό (έργα μετρό). Τότε μήπως η οικία του δημάρχου έπρεπε να περιφραχθεί σε μια κίνηση συμβολικής ταύτισης; Γιατί όμως ζητάμε την προσωπική εμπλοκή του δημάρχου σε αυτή την κατάσταση; Δηλαδή, θα έλεγαν κάποιοι, κάθε φορά που θα ασφαλτοστρώνεται η Τσιμισκή θα ξαναστρώνουμε και το δρόμο της οικίας του δημάρχου; Όποιος σκέφτεται σε αυτό το επίπεδο είναι σίγουρο ότι δεν καταλαβαίνει την αξία της παραλίας της πόλης.

Και είναι τελικά ο ρόλος μας (ως λεγόμενοι ενεργοί πολίτες) σε αυτές τις περιπτώσεις να βρίσκουμε τη λύση; Υπάρχουν και κάποιοι οι οποίοι έχουν ζητήσει την αποδοχή μας να διαπραγματεύονται τέτοια θέματα, αλλά εν τέλει μας ρώτησαν; Διαμορφώθηκε κάποιου είδους πλατφόρμα συζήτησης; Είναι τόσο σίγουροι για την καθολική άρνηση για συμμετοχή από την πλευρά των κατοίκων;

Προσωπικά πιστεύω ότι ο τρόπος αντιμετώπισης του έργου δηλώνει και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται η διοίκηση το περιεχόμενό του: Ως διεκπεραίωση.

Προφανώς από τις αποσπασματικές διαμορφώσεις τόσων ετών το αποτέλεσμα ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για το συνολικό σχεδιασμό της παραλίας είναι σίγουρα πλουσιότερο σε ιδέες, ποιότητες κ.λ.π.
Αλλά από την υλοποίηση οποιασδήποτε αρχιτεκτονικής ιδέας σε μια πόλη που δεν έχει συνηθίσει στην παρουσία του έντεχνου έργου δεν είναι πιο σημαντική η  ενεργοποίηση των πολιτών; Ή μήπως αποφάσισε η διοίκηση του δήμου μέσω επώνυμων υλοποιημένων έργων να παιδεύσει την αισθητική μας; Σε αυτή την περίπτωση δεν θα μπορούσε να αξιοποιήσει και τις προτάσεις που διατύπωσαν πολύ διάσημοι αρχιτέκτονες στα πλαίσια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας το 1997, ώστε να κερδίσει και η πόλη από την υπεραξία του ονόματός τους; Μα έχει ανάγκη η Θεσσαλονίκη με την πλούσια παρουσία της από μια επώνυμη υπογραφή στο πληθωρικό της μπούστο; Πόσο ανάγκη είχε η Αθήνα ένα επώνυμο στέγαστρο; Δεν ξέρω. Κάτι τέτοιες περιπτώσεις νομίζω ότι ξεκινάμε από έναν προβληματισμό, από ένα θέμα και στην πορεία χανόμαστε. Οπότε ας ξαναγυρίσουμε στην αρχή...

Έστω ότι αύριο παραδίδεται στους πολίτες το πρώτο κομμάτι της παραλίας. Δεν αξίζει να αντιμετωπιστούν διαφορετικά τα υπόλοιπα εργοτάξια; Γιατί υποτίθεται έχουμε ήδη τη γνώση της πρώτης φάσης του έργου, τις αντιδράσεις του κόσμου και καθώς πλησιάζουμε προς το κέντρο της πόλης η φόρτιση του τόπου μεγαλώνει. Και επιτέλους ας κάνει κάποιος κάτι για αυτές τις καυτές λαμαρίνες και την αίσθηση του ημιτελούς γύρω από τον Λευκό Πύργο! Κάτι ευρηματικό. Να μας δροσίσει τη διάθεση. Ή μήπως θέλετε να το αφήσετε στην αυτενέργεια των πολιτών; Μας έχετε εμπιστοσύνη;

Νίκος Δίκας
http://theblogofanarchitect.blogspot.com