Νέα Γλώσσα και Διπλή Σκέψη για το Σχεδιασμό της "Νέας Χιλιετίας"

(σκέλος 1 από 2:) "περιβαλλοντική ευαισθησία"

 
Το 1984 είν' ένα έτος περασμένο και ξεχασμένο. Κι όμως, μια σημερινή αίσθηση "επιστροφής στο μέλλον" ή το déjà vue ενός παλιού λογοτεχνικού έργου, μας φέρνει το 1984 μπροστά μας. Το μυθιστόρημα του G. Orwell (που πρωτοκυκλοφόρησε το 1949) έχει μείνει, κυρίως, στη μνήμη μας για το Μεγάλο Αδελφό κι όλο το ζοφερό κλίμα της παρακολούθησης κι ελέγχου της ζωής σε μια κοινωνία, που καταχωρήθηκε στη συνείδησή μας ως ολοκληρωτική. Αμέσως μετά την έκδοσή του, και πολύ περίτεχνα, υποδείχθηκε ότι το βιβλίο ήταν μια μελλοντολογική αλληγορία της απόλυτης εξουσίας ενός και μοναδικού κομματικού μηχανισμού, που -για δες- έμοιαζε τόσο πολύ με το ακμαίο, τότε, σοβιετικό σύστημα. Βέβαια, ο Orwell ποτέ δεν σταμάτησε να κάνει παρόμοιες νύξεις και για τις λεγόμενες "δυτικές δημοκρατίες", ούτε κι ορισμένοι μελετητές του έπαψαν να τονίζουν τις πιο παραμελημένες πτυχές του 1984.

Όπως, ας πούμε, δύο πολύ χαρακτηριστικά φαινόμενα, στ' ολοκληρωτικό κράτος της Ωκεανίας, που λόγω της φύσης τους ήταν μάλλον δύσκολο να μεταφερθούν στις κινηματογραφικές ταινίες που γυρίστηκαν με το ίδιο θέμα. Πρόκειται, κατ' αρχήν, για το νέο λεξιλόγιο, τη Νεο-γλώσσα ή Νέα Ομιλία [το Newspeak] που κατασκευάζεται κι επιβάλλεται στην κοινωνία. Και, μετά, για ένα κάπως πιο περίπλοκο ζήτημα, που 'χει σχέση με τη χρήση και λειτουργία αυτής της γλώσσας στη διαμόρφωση της Διπλής Σκέψης ή Διπλοσκέψης [του Doublethink] [01].

Κάθε ομοιότητα με τη σημερινή πραγματικότητα μπορεί να 'ναι συμπτωματική, τραβηγμένη ή και συγκρατημένη. Πάντως, η αναφορά μας στον Orwell είναι αφετηρία για μια πρώτη προσέγγιση του λόγου που εκπέμπεται στις μέρες μας, σε παγκόσμια πια κλίμακα, από τα αρμόδια ΜΜΕ, και σηματοδοτεί μια καμπή στη διαμόρφωση μιας "πλανητικής συνείδησης". Θ' αρκούσε, βέβαια, να μελετήσει κανείς τη σημερινή φρασεολογία του ίδιου του ΟΗΕ, που υποτίθεται ότι είναι πάντα καλά ζυγισμένη. Αλλά ο τίτλος και μόνο του κειμένου "Στόχοι (του ΟΗΕ) για τη Νέα Χιλιετία [ούτε λίγο ούτε πολύ]" ξεπερνά κάθε προηγούμενο [02].

Ο δικός μας ...στόχος περιορίζεται στην ανάγνωση μόνο κάποιων κειμένων περί την αρχιτεκτονική, και στην υπογράμμιση ορισμένων χαρακτηριστικών λέξεων, εννοιών, εκφράσεων, που συγκροτούν το λεξιλόγιο της Νεο-γλώσσας που χρησιμοποιείται στον υπό διαμόρφωση Προληπτικό κι Ενάρετο Σχεδιασμό (για τη Νέα Χιλιετία). Τα κείμενα, στα οποία αναφερόμαστε παρακάτω, αφορούν το ένα από τα δύο σκέλη του, εκείνο που πατά στη "περιβαλλοντική ευαισθησία". Το δεύτερο σκέλος του Σχεδιασμού, που πατά στην "κοινωνική ασφάλεια", θα μας απασχολήσει σ' ένα επόμενο σημείωμά μας. Και να! -για να μην τρέχουμε μακριά- κάποια τελείως ενδεικτικά παραδείγματα απ' τις "σελίδες" του gra τον τελευταίο καιρό. [Τα έντονα γράμματα κι οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας.]

Α.
Περιγράφεται το Περίπτερο μιας χώρας σε κάποια Expo [03]:

«Είναι η πρώτη φορά που [η χώρα] δεσμεύτηκε στην οικοδόμηση ενός εθνικού περιπτέρου για μία Διεθνή Έκθεση.»

Γκλουπς... τι άλλο να πεις; Η έμφαση, ωστόσο, βρίσκεται στο "δεσμεύτηκε". Γιατί η χώρα δεν αποφάσισε απλώς; Φαίνεται σαν να 'πρεπε κάπου να μπει η "δέσμευση". Σαν να 'πρεπε, σώνει και καλά, να παρεμβληθεί η συγκεκριμένη λέξη μέσα σε μια πρόταση (και την πρόθεση μιας χώρας) κατά τ' άλλα τελείως κοινότυπη. Τι επιπλέον ζητάει, επομένως, η "δέσμευση";

«Το περίπτερο, με έκταση 2000 τετραγωνικά μέτρα ενθαρρύνει τους επισκέπτες να εξερευνήσουν [κλπ].»

Το περίπτερο δεν υποδέχεται, ούτε καν προσκαλεί: ζητά απ' τους επισκέπτες, τους προτρέπει, να δείξουν θάρρος λες κι είναι κάποιοι άτολμοι περαστικοί. Φαίνεται, ωστόσο, ότι δεν αρκεί να 'ναι καν απλοί επισκέπτες. Η επίσκεψη θα πρέπει να 'ναι μια εξερεύνηση και, μάλιστα, θαρραλέα. Τι πρόκειται ν' ανακαλύψουν εκεί μέσα;

«Μία μοναδική οπτικοακουστική έκθεση θα επιτρέπει στους επισκέπτες να μιλήσουν με τα παιδιά [της χώρας], με επιστήμονες, γιατρούς και εφευρέτες δια μέσου εκατοντάδων οθονών. Οι [εγχώριοι] αυτοί θα αυτοπαρουσιάζονται και θα μοιράζονται τις ελπίδες τους για ένα καλύτερο μέλλον.»

Μια οπτικοακουστική νότα ηπιότητας και συναισθηματισμού [τα "παιδιά" πριν και πάν' απ' όλα]. Αυτοί που μιλούν απ' τις οθόνες παρουσιάζουν τους εαυτούς τους, είναι θαρραλέοι. Και, βέβαια, δεν μοιράζουν, αλλά "μοιράζονται"... Θέλοντας και μη θα πάρεις, σε υποχρεώνουν με την ανιδιοτέλειά τους. Και τι είν' αυτό που σου επιφύλαξε η εξερεύνηση; Τον πάτο του κουτιού της Πανδώρας. Σύμφωνα με τη μυθολογία, εκεί βρίσκονταν (τελευταία) η Ελπίδα...

Οι επισκέπτες, αν δεν εκλαμβάνονται ως ψυχολογικά ράκη, σε κάθε περίπτωση έχουν την ανάγκη τόνωσης με δόσεις ελπίδας, από (εκατοντάδες) οθόνες. [Δεν μας λέει, αν η επικοινωνία είναι αμφίδρομη οπότε το "μοίρασμα" μπορεί να πάρει και τελείως ανάδρομη τροπή...]

Για το Περίπτερο μιας άλλης χώρας:

«[...] που είναι, μοντέρνα, δημοκρατική, δίγλωσση, διαποίκιλλη [;] και περιβαλλοντολογικά υπεύθυνη. Μία χώρα γεμάτη πόλεις που αντιπροσωπεύουν καινοτόμες, δημιουργικές και οικονομικά επιτυχημένες περιοχές", δηλώνει ο Πρωθυπουργός [της χώρας].»

Καινοτομία κι επιτυχία πάνε μαζί. Πιο σωστά, η (οικονομική) επιτυχία τώρα σφετερίζεται την καινοτομία.

Φτάσαμε, όμως, σε μια λέξη-κλειδί: στην "υπευθυνότητα". Διαβάζουμε κάπου αλλού: «"Ανεύθυνη" χαρακτήρισε τη στάση της [γερμανικής] κυβέρνησης η Greenpeace.» [04] "Ανεύθυνος" θα 'ναι η χειρότερη βρισιά (της νεο-γλώσσας). Δηλαδή, σου επιτρέπεται, στα πλαίσια της "διαφορετικότητας", να είσαι ό,τι θέλεις στο κάτω- κάτω. Αλλά δεν θα μπορείς να 'σαι ανεύθυνος, απέναντι στο "community", όπως θα δούμε, τι κομμουνισμός! [Το ότι η Πράσινη Ειρήνη (Greenpeace) "υιοθετεί" τη γλώσσα της Νέας Χιλιετίας, δεν είναι παρά μια απ' τις φάρσες της Ιστορίας. Αν και, δεν θα 'ταν υπερβολή να πούμε ότι, από πολλές απόψεις συνέβαλε και συμβάλλει "ενεργά" στην εκλέπτυνση κι εμβάθυνση του περιβαλλοντο...κρατορικού σχεδιασμού, υπό την απειλή της "κλιματικής αλλαγής".]

Πιο συγκεκριμένα, το "περιβαλλοντικά" (όπως και "κοινωνικά") "υπεύθυνος/η" είναι μια τυπική διατύπωση που, υπό το πρίσμα της Διπλής Σκέψης (στην οποία θ' αναφερθούμε παρακάτω), δεν αρκείται στο να προσδιορίζει απλώς μία "στάση", αλλά παρακινεί ταυτόχρονα σε ("δίκαιη") δράση.

Δε νομίζουμε ότι έχει και καμιά ιδιαίτερη σημασία, για ποιες ακριβώς χώρες πρόκειται, παραπάνω. Ακόμα κι οι όποιες ιδιαιτερότητες των χωρών, παρουσιάζονται πάνω σ' αυτόν τον ενιαίο (γλωσσικό και νοηματικό) καμβά, που τον συναντάς σ' όλα τα περίπτερα της έκθεσης. Τελικά, εκείνο για το οποίο ..."ενθαρρύνεται" ο αναγνώστης είναι η "υιοθέτηση" του λεξιλογίου και, βέβαια, του υπόρρητου μηνύματός του.

Β.
Από συνοπτική ανακοίνωση για μια Έκθεση (με τα παρελκόμενά της) με θέμα το "Κτίσιμο Αειφόρων Κοινοτήτων" [05]:

«Η έκθεση [...] δεν παρουσιάζει απλώς τη διεθνή παρουσία των Δανών αρχιτεκτόνων και μηχανικών, αλλά αποτελεί μια παγκόσμια πλατφόρμα δράσης, μια πρόσκληση για την αύξηση της συνειδητοποίησης και της κοινωνικής ευθύνης στην αρχιτεκτονική και ευρύτερα στα τεχνικά έργα.»

Συστήνεται, λοιπόν, μια "παγκόσμια πλατφόρμα δράσης", με τον πλέον "συνειδητό" κι "υπεύθυνο" τρόπο. Ρωτήθηκε περί του θέματος, ωστόσο, ο Υποσαχάρειος, ο κάτοικος της Υπερδνίστριας ή ο Μικροσουλιώτης μιας κι η "δράση" θα 'ναι παγκόσμια; Το ερώτημα θα μείνει μετέωρο, για λίγο.

«έργο 29 δανέζικων σχεδιαστικών εταιριών»

«Με τη διεθνή τους ενασχόληση και εμπειρία οι εταιρίες αυτές βελτιώνουν αποτελεσματικά την καθημερινή ζωή χιλιάδων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, συμβάλλοντας στην κοινωνική αλλαγή.»

"Σχεδιαστικές [!] εταιρίες", "κοινωνικά υπεύθυνες", κι εκείνο το "κοινωνικά υπεύθυνη εταιρεία" ή "εταιρική κοινωνική ευθύνη"... "υπόσχονται" τη βελτίωση της ζωής, ακόμα κι αυτού που δεν γίνεται να ρωτηθεί. Κι όχι μόνο τη βελτιώνουν, την "αλλάζουν" κι από πάνω.

«Οι εταιρίες απολαμβάνουν τη δίκαιη διεθνή αναγνώριση για την ποιότητα της δουλειάς τους.»

Εταιρείες αναγνωρίζονται από άλλες εταιρείες. Οι πρώτες το ανταποδίδουν σ' ένα πλαίσιο (κι ένα δίκτυο) αμοιβαίας εκτίμησης, αξιολόγησης κι αξιοσύνης. Αλληλο-λιβανίζονται, αλληλο-ενθαρρύνονται, αλληλο-δεσμεύονται, σ' έναν ευρύ κύκλο αλλαξο...θεσίας. Συνήθως, σ' έναν (χαρωπό) κύκλο εναλλαγής κολιέ και βραχιολιού, όπως λέει το παρατράγουδο.

Το "δίκαιη", όμως, (διεθνής αναγνώριση) πώς κολλάει; Υπάρχει μήπως καμιά αμφισβήτηση για το κύρος των αλληλο-αυτο-αναγνωρίσεων; Επ' ουδενί. Τότε; Όπως θα διαβάσουμε, αμέσως μετά, μαζί μ' όλ' αυτά (τα χαρωπά) φτιάχνεται δίκαιο και, κυρίως, διεθνές. Εναντίον των "άλλων".

«μέλη της Παγκόσμιας Βιώσιμης Ανάπτυξης, της διεθνούς συλλογικής πρωτοβουλίας των Ηνωμένων Εθνών, δεσμεύονται στις καθημερινές επαγγελματικές τους δραστηριότητες να σέβονται τα 10 διεθνώς αναγνωρισμένα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των εργαζομένων, τις καμπάνιες κατά της διαφθοράς και τις περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες.»

Οι "εταιρίες" (αυτο-)δεσμεύονται. Ωστόσο, υπάρχουν ανάμεσα στις "χιλιάδες ανθρώπων σε όλο τον κόσμο" κάποιοι που, εκτός του ότι δεν σέβονται τ' "ανθρώπινα δικαιώματα" ("10" και λίγα είναι), είν' επιρρεπείς προς τη "διαφθορά" [από ποιους τα παίρνουν;]. Προμηνύονται μελλοντικές "πρωτοβουλίες", στ' όνομα του δίκαιου. Το μίγμα "ανθρώπινα δικαιώματα" και "διαφθορά", εμπλουτισμένο με "περιβάλλον", επιφυλάσσει ανθρωπιστική, εξυγιαντική και περιβαλλοντική επέμβαση, αυτόκλητη.

«Οι εταιρίες αυτές όχι μόνο βελτιώνουν τη ζωή των ντόπιων κατοίκων, αλλά εμμένουν στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους με κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο.»

Φρίκη! κι όχι μοναχά της αυτο-αναφοράς. Προφανώς δεν χρειάζεται να το επαναλάβουμε, οι "ντόπιοι" έχουν μια ροπή προς την κοινωνική ανευθυνότητα... Οι "εταιρείες", ωστόσο, θα "εμμείνουν". Δεν επιμένουν μόνο, έχουν εμμονές.

Μετά τους Δαναούς, ακολουθούν οι "Νορβηγοί".

Γ.
Από την ανακοίνωση ενός (διεθνούς) Συνεδρίου στο Stavanger της Νορβηγίας [06]:

[κείμενο πολύ πιο "ήπιο" απ' το προηγούμενο, γι' αυτό κι η τοξικότητά του είναι πιο δύσκολα ανιχνεύσιμη. Γι' αυτό, επίσης, μπορεί ν' αποβεί πολλαπλώς βλαπτικότερη]

«μελέτη της αστικής και βιώσιμης ανάπτυξης των πόλεων, συνδυάζοντας την οικολογία, την κλιματική αλλαγή και τη βιωσιμότητα με το συμφέρον της κοινότητας, την ποιότητα διαβίωσης και τον αστικό σχεδιασμό»

Μέσα σε μια πρόταση, έχουμε όλα τα βασικά (λεκτικά) στερεότυπα -των περιβαλλοντο-κρατορικών ενδιαφερόντων για τη νέα χιλιετία-: οικολογία, κλιματική αλλαγή, βιωσιμότητα. Στερεότυπη συνταγή της επιτυχίας για κάθε μελέτη, διαγωνισμό, συνέδριο, έκθεση, workshop, και τα συναφή; Κάτι πιο στοιχειώδες: απαραίτητη (κι αμείλικτη) προϋπόθεση για την απλή και μόνη ύπαρξη σ' ένα δίκτυο (δίκαιης) "αναγνώρισης".

Το "συμφέρον της κοινότητας". Το αγγλοσαξονικό community αποκτά μια ειδική (και δραστική) βαρύτητα, ανάλογα με την περίπτωση, όταν δεν γίνεται επίκληση του ονόματος της "κοινωνίας".

«οι συμμετέχοντες να ενημερωθούν για την παράκτια ανάπτυξη στην προκυμαία της Stavanger»
Όποιο και να 'ναι το πρόβλημα για επίλυση στη Stavanger, γιατί θα πρέπει αυτό να εξαχθεί (να το "μοιραστούν") ως πρότυπο επίλυσης;

Για τι πραγματικά, ίσως, ανησυχούν στη γαλήνια (υποθέτουμε) "υπερβόρεια" προκυμαία, πόλη, χώρα;

«Πρόθεση του συνεδρίου να παράσχει πρακτικές ιδέες για τους ενεργούς πολίτες που θέλουν να ''κάνουν έργο'' και όχι απλά να ''ονειρεύονται''.»

Μαθαίνουμε -παρεμπιπτόντως- ότι στη Νορβηγία, τουλάχιστον, οι άνθρωποι ονειρεύονται κι από πάνω. Αυτοί (οι συντάκτες του κειμένου) είναι που το προδίνουν, και μάλιστα μ' έναν τόνο μάλλον επιτιμητικό για τους ...ονειροπαθείς κατοίκους. Τώρα, οι κάτοικοι θα πρέπει να "κάνουν (πρακτικό) έργο", να δράσουν. Και, δρώντας, να γίνουν ενεργοί. Που σημαίνει, για την ακρίβεια, ότι θ' "(αυτο-)δεσμευτούν" να "δράσουν" "υπεύθυνα".

Δεν αρκεί να ονειρεύεσαι, πόσο μάλλον κατ' ιδίαν αυτό από μόνο του θα καταστεί, απ' ό,τι προδιαγράφεται, καταδικαστέο. Έτσι, λοιπόν, εκείνο που ονειρεύεσαι, θα πρέπει κατ' αρχήν (όπως είδαμε παραπάνω) να το "μοιράζεσαι". Είναι κιόλας το πρώτο βήμα παρακίνησης σε, κι αλληλο-ενθάρρυνσης για, (ενάρετη) δράση. Λες κι ο "πολίτης" (όπου Δύσης) έχει καταστεί αδρανής, μαλθακός, "παθητικός". [Πώς και γιατί;] Μια σταυροφορία "ενεργοποίησης" εξαπολύεται, και μια νέα ανθρωπολογική οντότητα κατασκευάζεται και φιλοτεχνείται: ο "ενεργός πολίτης".

Όλες οι παραπάνω φράσεις, λες κι είναι από ένα και το αυτό κείμενο, που προέρχεται από το ίδιο Δελτίο ενός κοινού Γραφείου Τύπου. Μια δεύτερη διαπίστωση: τα (επιμέρους) κείμενα γίνονται, όλο και πιο συχνά, όλο και πιο ακατανόητα. Σαν να 'ναι παραγέμισμα των φράσεων ανάμεσα στην παράθεση "λέξεων-κλειδιών". Η αίσθηση του ακαταλαβίστικου επιτείνεται, όταν αυτά μεταφράζονται (ας πούμε στα ελληνικά) οπότε ελάχιστα διαφέρουν απ' την εκροή μιας μεταφραστικής μηχανής.

Θα μπορούσαμε να το δούμε κι αλλιώς: προέχει, φαίνεται, η εμφύτευση των "λέξεων-κλειδιών" στο σώμα του κειμένου, που, κατά τ' άλλα, θα μπορούσε να 'ναι σκέτη επανεμφάνιση, στο παρόν, παλιότερων κειμένων, από αλησμόνητες εποχές όταν τα κείμενα αυτά λέγονταν "προπαγανδιστικά". Έφυγε ποτέ απ' τη μόδα το ξύλο στη ...γλώσσα; Στο 1984 η ξύλινη γλώσσα λέγονταν "παπιομιλιά" [Duckspeak]. Η συγκυρία μας δίνει το ερέθισμα να μιλήσουμε, σήμερα, για πρασινο-λαλιά.

η (κακή) μετάφραση
Το πρώτο που σου 'ρχεται στο μυαλό είναι ότι πρόκειται -όχι για κακό όνειρο, αλλά- για κακή μετάφραση κειμένου. Δεν είναι μόνον αυτό, αλλά κι ότι ο μεταφραστής ή η μεταφράστρια δεν πολυ-καταλαβαίνουν τι λένε. Υπάρχει τίποτα χειρότερο; Ναι: το αστείο είναι ότι καταλαβαίνουν τι λένε, αλλά σε ...κακή μετάφραση. Μιλούν (και σκέφτονται;) όχι σε διαφορετική γλώσσα, αλλά σε μια δυσνόητη μετάφραση (της ίδιας της γλώσσας που χρησιμοποιούν)... Φτάνεις, λοιπόν, να μιλάς τη γλώσσα σου κακομεταφρασμένα. [Σας θυμίζει κάποιον συγκεκριμένο;]

οι λέξεις-κλειδιά
Υπεύθυνη, δεσμεύτηκε, ενθαρρύνει υπευθυνότητα, δέσμευση (κι αυτο-δέσμευση), ενθάρρυνση. Λέξεις-κλειδιά: από έναν αριθμό επαναλήψεων και μετά, δεν χρειάζεται καν να βγάζουν νόημα, απευθύνονται όμως στ' αντανακλαστικά του δέκτη. Αυτός "καταλαβαίνει", για την ακρίβεια: αντιδρά ενστικτωδώς ("θετικά", εννοείται) [07].

Πρόκειται για "λέξεις-κλειδιά" του Newspeak. Αλλά "κλειδί" ποιας κλειδαριάς; Τι ξεκλειδώνουν; Λάθος το ερώτημα, διότι -απεναντίας- κλειδώνουν. Σφαλίζουν το νόημα [το μονοδρομούν, το πεζοδρομούν, το ποδηλατοδρομούν]. Το ασφαλίζουν, κι από πάνω, στις "ορθές και καλές πρακτικές" [και στο τέλος το πνίγουν].

«να δημιουργήσουν κοινές παραστάσεις, να διεξάγουν πολιτιστικά προγράμματα και στρατηγικά εταιρικές συμμαχίες για το περίπτερο» [08]

Καμιά φορά, σ' αυτό το συμπίλημα [των δυο-τριών "λέξεων-κλειδιών" και του παραγεμίσματός τους] ρίχνονται οι "στρατηγικά εταιρικές συμμαχίες". Ε, αυτές είναι όλο το ανάπτυγμα της παρτίδας, που 'ναι μεγαλειώδες. Είναι το αποκορύφωμα του ερεθισμού.

σύνθημα και παρασύνθημα -- σ' ένα
Καθώς, λοιπόν, επαναλαμβάνονται κι επαναλαμβάνονται (χωρίς ν' αναλύονται ή να επεξηγούνται), οι ...νεο-λέξεις αποκτούν κάτι παραπάνω απ' το ειδικό βάρος του σλόγκαν. Γίνονται συνθηματικό αναγνώρισης. Παράλληλα, γίνονται τόσο συμπαγείς (κι αδιαφανείς, βέβαια), που λειτουργούν σαν ...μαύρες τρύπες του νοήματος. [Θα 'πρεπε κιόλας να μιλάμε για πράσινες τρύπες, αν δεν υπήρχε το γλίστρημα στο ανούσιο πια λογοπαίγνιο.] Στοχεύουν στο ένστικτο. Ο ρόλος τους, μετά, είναι καθαρά εργαλειακός, για τη ρύθμιση των συμπεριφορών στο κλουβί του Παβλώφ.

Υπάρχουν, βέβαια, κι οι μυημένοι στα μυστικά του νέου λεξιλόγιου και της λειτουργίας του στη νέα ομιλία. Οι "ελίτ", δηλαδή, που αντιλαμβάνονται και τη δίκοπη σημασία των ("ξύλινων", κατά τ' άλλα) όρων κι εννοιών. Ίσα-ίσα μάλιστα, που, όσο πιο άκαμπτη γίνεται η γλώσσα, τόσο πιο εύκολο είναι να σμιλευτούν οι όροι της κατά τρόπον, ώστε να καταστούν αμφίστομοι [να κόβουν κι έτσι και αλλιώς].

Για παράδειγμα, το 'χουμε δει να γίνεται με τις "ανθρωπιστικές κρίσεις" και τις επακόλουθες "ανθρωπιστικές" επεμβάσεις για την "προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων". Οι όλο και πιο συχνές "περιβαλλοντικές", τώρα, κρίσεις κι οι (καλοπροαίρετες πάντα) εκκλήσεις για "περιβαλλοντικό δίκαιο" δημιουργούν προϋποθέσεις τελείως διαφορετικές, απ' αυτές που κατονομάζουν σε πρώτο επίπεδο. Έτσι, η "περιβαλλοντικού" τύπου επέμβαση (όπου χρειαστεί) καθίσταται αυτονόητη, σχεδόν επιβεβλημένη.

Η μία και αυτή έννοια μπορεί να 'χει δύο σημασίες-εναλλάκτες, καθώς το νόημά τους μπορεί να εναλλάσσεται, μαζί και ταυτόχρονα, απ' το ένα άκρο του φάσματος του νοήματος κατευθείαν στο άλλο, κατά το δοκούν [σύμφωνα με τα εκάστοτε καλά και συμφέροντα]. Το σημαντικό έγκειται στο ότι, για τους γνώστες της Διπλής Σκέψης [τους "διπλόσκεφτους" του Orwell], αυτό μπορεί να συμβαίνει ανά πάσα στιγμή και ώρα, χωρίς να (τους) προκύπτει η οποιαδήποτε αντίφαση ή το ελάχιστο λογικό κενό. Η Διπλοσκέψη -στην Ωκεανία- ήταν το προνόμιο της εξουσίας.

σημειώσεις
[01]    Ως υπενθύμιση, ανατρέχουμε στο George Orwell, 1984, Signet Classics, (χρ. α' έκδ. 1949), σσ. 185-217 (ειδικά για το Doublethink) και σσ. 299-312 (στο παράρτημα: "The Principles of Newspeak").
[02]    Βλ. σχετικά στην ιστοσελίδα του υπουργείου εξωτερικών [το μόνο υπουργείο που δεν άλλαξε όνομα, ακόμα].
[03]    Παρουσίαση των Περίπτερων της Shanghai Expo 2010, στο Greekarchitects, (3/8/10).
[04]    Ενημερωτικό Δελτίο, ΤΕΕ, τ. 2600 (20/9/10), σ. 6.
[05]    Greekarchitects, (17/9/10).
[06]    Ανακοίνωση Συνεδρίου στο Stavanger της Νορβηγίας, Greekarchitects, (10/8/10).
[07]    Οι εν λόγω "λέξεις-κλειδιά" κουβαλούν, ωστόσο, το δικό τους πολιτισμικό υπόβαθρο (πλαίσιο ή συγκείμενο), απ' το οποίο δεν είν' εύκολο ν' απαλλαγούν. Αλλιώς ακούγονται σ' έναν Δυτικό, απ' ό,τι σ' έναν Μη Δυτικό (ας πούμε). Εν πάση περιπτώσει, αυτός που καταλαβαίνει "καλύτερα", είν' αυτός που μοιράζεται ή έχει ενστερνιστεί το συγκεκριμένο (δυτικό) συγκείμενό τους. Η νεο-γλώσσα γίνετ' έτσι (εκ)πολιτιστικό όργανο, εξολοθρεύοντας πριν απ' όλα την πολιτισμική (cultural) ποικιλότητα στον πλανήτη. Εν τούτοις, κι η παρανόηση, η παραφθορά ή η διαστρέβλωση των λέξεων-κλειδιών από τις εκάστοτε κουλτούρες, δεν είναι λιγότερο ενδιαφέρουσες, που, ευτυχώς απ' την μεριά τους, περιπλέκουν (αν δεν διαστρέφουν) την όλη επιχείρηση.[08]    Όπως σημ. [03].