Ο ΑΥΘΑΙΡΕΤΩΝ ΠΛΗΡΩΝΕΙ...

Το 1985, όταν σε αντικατάσταση του   Γενικού Οικοδομικού  Κανονισμού (ΓΟΚ) του 1973  ψηφιζόταν ο νέος ΓΟΚ, προκαλώντας   θύελλα αντιδράσεων  λόγω της θεσπιζόμενης «ελεύθερης τοποθέτησης του κτίσματος» στο οικόπεδο -    η πρόβλεψη   περί «ημιυπαίθριων χώρων»    στόχευε   σε μια καλύτερη  ποιότητα δόμησης. Σε μια ποιότητα  αντίπαλη με τις   προδιαγραφές  της συμβατικής αντιπαροχής, με την άχαρη ορθογωνιοποίηση και «κυτιοποίηση» του χώρου, με  την ολική εξάλειψη του  παραδοσιακού προαύλιου  χώρου της ελληνικής κατοίκησης. Στο  κτιριακό μικροπεριβάλλον της νέας αστικής ζωής, οι ημιυπαίθριοι  χώροι συνιστούσαν - ή μπορούσαν να συστήσουν - μια υβριδική δομή   κατοίκισης και ιδιωτικής αυλής. Μπορούσαν να συμβάλουν στον καλύτερο φωτισμό και αερισμό  του χώρου, να χορηγούν μεγαλύτερες δόσεις  «ανοικτότητας» σε ένα σκηνικό κορεσμένο από  περίκλειστες κατασκευές. . Μπορούσαν να εκθέτουν μεγαλύτερες όψεις  στο δημόσιο «θεαθήναι» και κατά τούτο να ωθούν σε  μια  αισθητική  άμιλλα τους  ιδιοκτήτες  και διαχειριστές όλων των επιφανειών....

Οι ημιυπαίθριοι χώροι ήταν ιδιωτικοί, αλλά υπηρετούσαν και τη δημόσια σφαίρα. .Ο  μεταγενέστερος σφετερισμός  τους από πλεονέκτες ή πλεονεκτούντες πάσης φύσεως, εντασσόταν μέσα  στα πλαίσια  του νεοελληνικού  αρπακτικού φαινομένου : Του  φαινομένου που εκδηλωνόταν σε όλες τις διαβαθμίσεις της δόμησης, από τις πλέον μικροσκοπικές και «πυρηνικές» έως τις  πλέον μακροσκοπικές ,  στο επίπεδο των  πολεοδομικών σχηματισμών. Η άλωση των ημιυπαίθριων χώρων δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία σε ένα αστικό τοπίο που χαρακτηριζόταν    από την παντός είδους ιδιοποίηση των πεζοδρομίων, από τραπεζοκαθίσματα έως την οικολογικοφανή καταπάτηση  μέσω της φύτευσης δέντρων και της έξωσης του πεζού στο οδόστρωμα !  Η άλωση των ημιυπαίθριων και η δημιουργία  «κλειστότητας» και ιδιωτικότητας νέου τύπου,  δεν ήταν άσχετη με το σκεπτικό  των γκλαμουροειδών κατασκευών σε ακριβές περιοχές, όπου ορθώνονταν   εξωφρενικά μεγάλοι  τοίχοι  προς αποφυγή του δημοσίου βλέμματος,   προσδίδοντας  στον περιβάλλοντα δημόσιο χώρο την αίσθηση  φυλακής . Ακόμη , σε  μια μεγαλύτερη χωροταξική κλίμακα, η άλωση των ημιυπαίθριων  δεν ήταν άσχετη  με το πνεύμα των «συγκροτημάτων κατοικιών» σε  περιοχές της Αττικής (Σαρωνίδα, Σούνιο,Λαγονήσι κλπ) - που ιδιωτικοποιούν την ολότητα του περί την κατοικία χώρου(δρόμοι, πεζοδρόμια) προαναγγέλλοντας  το αμερικανικό μοντέλο της ιδιωτικής πόλης : Της  πόλης που είναι απρόσιτη στους ξένους και  τελεί υπό την προστασία των σεκιουριτάδων...

Η  επιβολή οικονομικών κυρώσεων στους «καταπατητές» των ημιυπαίθριων χώρων αντί της υποχρεωτικής επαναφοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση, συνιστά ένα είδος εφαρμογής της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η «αμνήστευση» των παραβάσεων μόνο για 40 χρόνια και οι  επιβαλλομενες κυρώσεις , έχουν αναμφίβολα  κάποια  «διαπαιδαγωγητική» λειτουργία έναντι των μελλοντικών κατασκευαστών και οικιστών, χωρίς όμως να  είναι  και  ριζικά αντίπαλη με  το παραδοσιακό τσαμπουκοκρατικό ιδεώδες : «Αυθαιρετώ και πλερώνω»...

Σήμερα, σε μια εποχή οικονομικής δυσπραγίας  και αποδυνάμωσης της αγοράς, η οποιαδήποτε μεταφορά πόρων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα θα έπρεπε να αρθρώνεται με τις λογικές της μετέπειτα  διάθεσης  αυτών των πόρων για την ενίσχυση της απασχόλησης και  της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Πέρα όμως  από αυτή τη γενικής χρήσεως  ντιρεκτίβα,  σε σημασία έπεται  το θέμα  της χρήσης  των προστίμων  για την  εξυπηρέτηση  στόχων   διορθωτικών σε σχέση  με τις συγκεκριμένες πολεοδομικές παραβιάσεις. Είναι αυτό που η κ. Μπιρμπίλη χαρακτηρίζει ως «περιβαλλοντική αποκατάσταση», η οποία υποτίθεται ότι θα «ισοφαρίσει» τις  βλάβες .Και η οποία   «περιβαλλοντική  αποκατάσταση»  συνδέεται -  με έναν μάλλον  επισφαλή συλλογισμό  -  με την ενίσχυση των Δήμων και την εκ μέρους αυτών αντιμετώπιση του προβλήματος  της δυσμορφίας και δυσλειτουργίας,  που επιφέρουν οι κακοποιημένοι ημιυπαίθριοι..Να υποθέσουμε ότι αυτός ο διαδημοτικός κατακερματισμός των πόρων και των αναπλάσεων, υπηρετεί τη «λογική» του κυβερνώντος κόμματος  για τις ερχόμενες εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;

Η «περιβαλλοντική αποκατάσταση» κατά την έννοια της κ. Μπιρμπίλη,  προκάλεσε  συνειρμούς και συλλογισμούς για την προώθηση  ενός υπερτοπικού και αμφιλεγόμενου έργου,  όπως είναι η ανάπλαση του Ελληνικού. Με αυτό όμως  ή κάθε άλλο παρεμφερές σκεπτικό,  τα πρόστιμα των ημιυπαίθριων κινδυνεύουν να αλωθούν από σημειακές αναπλάσεις  «πολυτελείας», αφήνοντας  ουσιαστικά   ανεπανόρθωτο το διάσπαρτο ενδοαστικό ατόπημα των τέως ημιυπαίθριων και νυν περίκλειστων   - ιδιαίτερα μάλιστα στις λαϊκές συνοικίες , που έχουν πολύ μεγαλύτερη ανάγκη αισθητικής και οικιστικής αναβάθμισης... ....             

Σε μια πόλη όπου  «περπατάς και δεν έχεις που να ακουμπήσεις το βλέμμα σου», κατά πως λέει ο ζωγράφος και ακαδημαϊκός Π.Τέτσης (Καθημερινή, 11.4.2010), οι αυθαιρετούχοι των ημιυπαίθριων πρέπει αναμφίβολα  «να πληρώσουν», πρέπει όμως  και να «εισπράξουν» ένα βελτιωμένο αστικό τοπίο. Ένα τοπίο που  αξίζει να είναι  θέμα, έστω και μέσα σε συνθήκες βαθιάς κρίσης και  γενικευμένου  οικονομολογικού πανζουρλισμού....