Οδοιπορικό στην εκκλησία Basilica Catedral Nuesta Senora de la Altagracia

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

 

Ήταν οι πρώτες μέρες της 14^ης Biennale αρχιτεκτονικής της Βενετίας και ανάμεσα στον λιγοστό κόσμο στα περίπτερα του Arsenale, μια γνωστή ψιλόλιγνη φιγούρα κινούταν ανάμεσα στα εκθέματα. Το περίπτερο του Άγιου Δομίνικου και τα εκθέματά του στάθηκαν η αφορμή για ένα μακρινό ταξίδι στην Καραϊβική.

Η άνετη θέση του airbus είχε γεμίσει με διάφορες σημειώσεις και χαρτάκια την ίδια στιγμή που η πέννα πλημμύριζε με γράμματα τις σελίδες της μαύρης ατζέντας. Η φωνή του πιλότου διέκοψε των ειρμό τον σκέψεων και τα μαύρα μάτια του περιηγητή στράφηκαν στην οθόνη που έδειχνε τη θέση του αεροπλάνου πάνω στον παγκόσμιο χάρτη. Σε λίγη ώρα θα έφτανε στον πρώτο σταθμό, αυτόν της Νέας Υόρκης, όπου θα έμενε για μια μέρα ώστε την επόμενη να αναχωρήσει για το νότο. Το δωμάτιο με τη ξύλινη επένδυση στους τοίχους  με θέα το  Manhattan είναι ιδανικό για λίγη ξεκούραση μέχρι την περιπέτεια στον Άγιο Δομίνικο.

Το αεροπλάνο της ΑΑ μόλις τροχοδρομούσε στο ιδιωτικό αεροδρόμιο της Puda Gana στα ανατολικά του νησιού. Έξω από το καλοκαιρινό αεροδρόμιο με τις ανοικτές αίθουσες αναμονής  περίμενε ένα 4Χ4 στρατιωτικού τύπου ξεκινώντας αμέσως το μακρινό ταξίδι για την ηπειρωτική πόλη Hiqua. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια του περιηγητή σας καλειδοσκόπιο χρωμάτων, αρωμάτων και ανθρώπων. Ο πραγματικός Άγιος Δομίνικος πέρα από τους διαφημιστικούς καταλόγους της δύσης.

Φτάνουμε στην πόλη Hiqua, η οποία αναπτύσσεται περίπου σε κυκλική διάταξη με κέντρο του κύκλου μια ενδιαφέρουσα εκκλησία για την οποία έγινε και το ταξίδι. Το αυτοκίνητο μπαίνει σιγά σιγά στον αστικό ιστό της πόλης, μια πόλη με γενικά χαμηλά κτίρια τα οποία επιτρέπουν τη θέα στα επιβλητικά μεγάλα τόξα της εκκλησίας σχεδόν από κάθε σημείο της. Ακολουθεί την οδό Agustin Guerrero, που οδηγεί στην κεντρική είσοδο του περιβάλλοντα χώρου, και σταδιακά αναπτύσσεται μπροστά στα μάτια του ο εκκλησιαστικός όγκος, με την σχετικά δυσανάλογη σχέση με την υπόλοιπη πόλη. Αυτή η διαφορά της κλίμακας κάνει την εκκλησία επιβλητική φαντάζοντας κάτι το «θεϊκό» διαδραματίζοντας ηγετικό ρόλο στην πόλη.

Εκείνη τη στιγμή το αυτοκίνητο σταμάτησε στην άκρη του δρόμου και μόνος του ο περιηγητής ξεκίνησε να  περπατάει στον κεντρικό μονοπάτι που οδηγεί στην είσοδο της εκκλησίας. Δεξιά και αριστερά του μονοπατιού αναπτύσσονται κήποι με φοίνικες στοιχισμένοι τέλεια στον οριζόντιο, κάθετο και διαγώνιο άξονα.  Στο βάθος το μπετονένιο σώμα της εκκλησίας κάνει επιβλητική την παρουσία του με τις κλιμακωτές τοξωτές οροφές και τοξωτά στοιχεία να δίνουν την αίσθηση της αιώρησης του κτιρίου προς τον ουρανό, την ίδια στιγμή που τα οριζόντια στοιχεία ισορροπούν αυτήν την αίσθηση κίνησης προς τον ουρανό.

Η κεντρική είσοδος πλαισιώνεται από τοξωτά στέγαστρα από μπετόν που η μορφή τους παραπέμπει στους φοίνικες των κοντινών κήπων δημιουργώντας έναν αίθριο χώρο για συναθροίσεις. Μια σειρά σκαλοπατιών οδηγεί στην κεντρική είσοδο όπου σε ένα από αυτά κάθισε ο περιηγητής για να συμβουλευτεί τις σημειώσεις του. Η Basilica Catedral Nuesta Senora de la Altagracia είναι καθολικός ναός αφιερωμένος στην Παναγία της Altagracia. Είναι αποτέλεσμα διεθνή αρχιτεκτονικού διαγωνισμού του 1949, στον οποίο η αρχιτεκτονική μελέτη των γάλλων αρχιτεκτόνων Andre-Jacques Denoyer και Pierre Dupre κέρδισε το πρώτο βραβείο. Η κατασκευή της ξεκίνησε το 1954 αλλά η πολιτική και οικονομική αστάθεια στα πρώτα χρόνια της επανάστασης  καθυστέρησαν την ολοκλήρωση των εργασιών μέχρι και το 1977 όπου και τελικά ολοκληρώθηκε. Τα εγκαίνια έγιναν από τον πρόεδρο της χώρας Balaguer.  Είναι ένα μνημειώδες έργο με μοναδικά διακοσμητικά στοιχεία στη κύρια όψη και όχι μόνο. Είναι κατασκευασμένη στο σύνολό της με εμφανές μπετόν και με κύριο μορφολογικό στοιχείο τα οξυκόρυφα τόξα. Ο μεγάλος αριθμός των καμπανών εντάσσεται στον σκελετό από μπετόν στην κύρια όψη και το εμφανές μπετόν συνδυάζεται αρμονικά με το κόκκινο χρώμα της εισόδου καθώς και με τα μπλε στοιχεία των διάτρητων τοίχων. Η κεντρική είσοδος που βρίσκεται λίγα μέτρα από το τελευταίο σκαλοπάτι είναι κατασκευασμένη από χυτοσίδηρο με ανάγλυφα γλυπτά που απεικονίζουν πτηνά και αγίους.

Οι ακτίνες του ήλιου είχαν αρχίσει να ενοχλούν την ίδια στιγμή που μέσα στο ναό άρχιζε η λειτουργία οπότε η ψιλόλιγνη φιγούρα του περιηγητή πέρασε την μεταλλική πόρτα μπαίνοντας στο εντυπωσιακό εσωτερικό του ναού. Το εσωτερικό του ναού οριοθετείται κυρίως από το μεγάλο οξυκόρυφο τόξο από μπετόν ύψους ογδόντα μέτρων που εξωτερικά είναι και το ψηλότερο. Η βάση του τόξου διακοσμείται από γεωμετρικά σχέδια με εσοχές και εξοχές που σε συνδυασμό με μικρότερα τόξα δημιουργούνται εξώστες και επίπεδα. Στο βάθος του ναού, στον άξονα της κεντρικής εισόδου, βρίσκεται το ιερό και σε ψηλότερο επίπεδο ο άμβωνας. Ο ιερός χώρος παίρνει χρώμα από τις ακτίνες του ήλιου που φιλτράρονται στο πολύχρωμο βιτρό που συμπληρώνει τα κενά ανάμεσα στα τόξα της ανατολικής όψης.

Η περιήγηση στους εσωτερικούς χώρους του ναού κράτησε αρκετή ώρα και το φώς της μέρας είχε αρχίσει να πέφτει. Έτσι πριν την αναχώρηση επιβαλλόταν μια βόλτα στον περιβάλλοντα χώρο και τις υπόλοιπες όψεις του κτιρίου. Η εκκλησία έχει κατασκευαστεί σε οικόπεδο χωρίς υψομετρικές διαφορές με αποτέλεσμα ο όγκος της να είναι επιβλητικός σε όλες τις όψεις της. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της εκφράζει τις πολιτικές φιλοδοξίες ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος για επίδειξη δύναμης ταυτόχρονα με την έκφραση των θρησκευτικών συμβολισμών που είναι η ελευθερία στην αισθητική γλώσσα, έστω και μιας παλαιότερης εποχής.

Ο Άγιος Δομίνικος έχει να επιδείξει μια σειρά από μνημειώδη κτίρια του μοντέρνου κινήματος, τα οποία στην πλειοψηφία τους προέρχονται από την περίοδο της δικτατορίας  τη δεκαετία του 1930. Εκμεταλλευόμενη μια μεγάλη φυσική καταστροφή που κατέστρεψε το νησί,  η δικτατορία προσπάθησε να εδραιωθεί μέσω της αρχιτεκτονικής ακολουθώντας τις αρχές του μοντερνισμού αγκαλιάζοντας το μπετόν ως ένα μοντέρνο, εύπλαστο, ασφαλές υλικό του μέλλοντος. Οι νέες κατασκευές που έγιναν όπως και η εκκλησία της πόλης Hiqua εξέπεμπαν διεθνές κύρος και δύναμη.

Με αυτές τις σκέψεις έφτασε στο αεροδρόμιο ενώ είχε νυχτώσει πια, τα φώτα του αεροπλάνου φώτιζαν τα βήματά του προς τη σκάλα επιβίβασης, ο δυνατός αέρας ανέμισε το φουλάρι που είχε στο λαιμό του λίγο πριν κλείσει η πόρτα της επιστροφής.

 

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Εσωτερική όψη (Σκίτσο Οικονόμου Μανώλης)

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Υλικό παρουσίασης από το περίπτερο του Άγιου Δομίνικου στη 14η Biennale αρχιτεκτονικής της Βενετίας 2014. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Υλικό παρουσίασης από το περίπτερο του Άγιου Δομίνικου στη 14η Biennale αρχιτεκτονικής της Βενετίας 2014. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Υλικό προυσίασης από το περίπτερο του Άγιου Δομίνικου στη 14η Biennale αρχιτεκτονικής της Βενετίας 2014. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Υλικό προυσίασης από το περίπτερο του Άγιου Δομίνικου στη 14η Biennale αρχιτεκτονικής της Βενετίας 2014. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

Κάτοψη ισογείου (Σκίτσο Οικονόμου Μανώλης)

Η εκκλησία το καλοκαίρι του 2013. (Φωτογραφία Οικονόμου Μανώλης).

 

του Μανώλη Οικονόμου
Οι φωτογραφίες είναι του υπογράφοντα όπως και τα σκίτσα μετά από επίσκεψη στον χώρο (2013).

 

Βιβλιογραφία
Rem Koolhaas, Fundamentals cataloque, 14^th international architecture exhibition, Marsilio, 2014
Peter Gossel, Gabriele Leuthauser, Architecture in the twentieth century, Tschen, 2001