Πολιτική και πολεοδομία

Οι χρήστες μπορούν πατώντας την ένδειξη H.D. στον player να ενεργοποιήσουν την υψηλή ποιότητα προβολής
Η εκπομπή προβάλλεται και αρχειοθετείται στο GRATV (www.gratv.gr)

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ

H πόλη δομείται πάνω στη βάση «τακτικών» λειτουργιών, όπως είναι η κατοίκηση, η εστίαση, η κυκλοφορία, η αναψυχή, όμως εκτός από αυτές υπάρχουν και «έκτακτες» ή «ασυνεχείς» λειτουργίες, απέναντι στις οποίες συντελούνται προσαρμογές πάσης φύσεως - παθητικές ή ενεργητικές. Η διαδήλωση, η πολιτική διαμαρτυρία στον δημόσιο χώρο, ακόμη και τα οδοφράγματα κάποιων εξεγερμένων ή οι εχθροπραξίες τύπου Δεκέμβρη 1944, συνιστούν πολιτικές καταστάσεις, που επιβάλλουν αλλαγές στον αστικό χώρο αλλά και προσαρμόζονται στην ιδιαιτερότητά του. Όταν ο Νομάρχης Οσμάν αναπλάθει το Παρίσι της δεκαετίας του 1850 γκρεμίζοντας χιλιάδες κατοικίες και δημιουργώντας στη θέση τους ευρύχωρες λεωφόρους, η πρόθεση της καταστολής των πιθανών λαϊκών εξεγέρσεων του μέλλοντος είναι εμφανής. Ακόμη και η «Αμυντική Αρχιτεκτονική» παρελθόντων εποχών, συνιστά κάτι περισσότερο από μια πρώϊμη μορφή σεκιουριτάδικης αυτοπροστασίας : Στην αφετηρία της είναι ενεργητική προσαρμογή στην πολιτική ρευστότητα και μέσο αντιμετώπισης πολιορκιών μικρής κλίμακας. Το αγγλικό γνωμικό "my house is my castle" ξεκινάει τη ζωή του ως κυριολεξία(=το σπίτι ένα μικρό οχυρό !) μέχρι να προσλάβει το νόημα της εγκάρδιας σχέσης του ατόμου με την κατοικία του. Οι πύργοι της Μάνης που ενδημούν μέσα σε ευρύτερα οικιστικά σύνολα δεν είναι απλό στυλ ή αρχιτεκτονικό βίτσιο, αλλά τρόπος προστασίας από έκτακτα πολιτικά γεγονότα....
Στην μεταμοντέρνα εποχή των έντονων κοινωνικών συγκρούσεων και των οξύτατων ταξικών διαφοροποιήσεων, η πολεοδομία είναι αδύνατο να αγνοήσει το στοιχείο του φόβου, της διαμαρτυρίας, της ανάγκης των ανθρώπων να συνευρεθούν άμεσα και χειροπιαστά, ανεξάρτητα από τις όποιες ηλεκτρονικές ή τηλεοπτικές «συνευρέσεις»... Είτε ως πρακτική της εξουσίας με στόχο την «κοινωνική ασφάλεια» και την καταστολή είτε ως κοινωνική απαίτηση για την προσαρμογή του αστικού χώρου στις πολιτικές ανάγκες του λαού, η πολεοδομία είναι υποχρεωμένη να εντάσσει στους υπολογισμούς της και νέες παραμέτρους...
Η πολεοδομία δεν κατασκευάζει ουδέτερα και άσχετα δοχεία με το περιεχόμενο της πόλης - δηλαδή τους πολίτες....Όπως στην περίπτωση του «Διεθνούς Δικαίου του Πολέμου» τα εμπόλεμα μέρη καλούνται να τηρήσουν στοιχειώδεις αρχές - π.χ απέχοντας από το να πλήξουν αμάχους ή να ιδιοποιηθούν ξένες περιουσίες ή να βομβαρδίσουν κατοικημένες περιοχές - έτσι και η πολιτική της διαμαρτυρίας μέσα στον αστικό ιστό καλείται να απέχει από βανδαλισμούς ή σκόπιμες καταστροφές κτιρίων, καταστημάτων, κοινωφελών εγκαταστάσεων . Η κοινωνική διαμαρτυρία και οι αντιπαλότητες μέσα στον δημόσιο χώρο ίσως δεν θα πάρουν ποτέ τον χαρακτήρα «ιπποτικής μονομαχίας», όμως ο σεβασμός του πολεοδομικού περίγυρου μπορεί να εμπεδωθεί και να γίνει πολιτικό πρόταγμα ....Γιατί τελικά, μια πολιτική διαμαρτυρία «χαμηλού πολεοδομικού κόστους», είναι προς το συμφέρον των ίδιων των διαμαρτυρομένων.....

Οικολογείν

Ένα "δια ζώσης" κριτικό σχόλιο για τη σχέση φύσης και πόλης, για τους ελεύθερους χώρους, για τη κυκλοφορία, για την πολεοδομία "τριών διαστάσεων", γενικώς για όσα ορατά και αόρατα διαδραματίζονται στον αστικό ιστό. Μια επίθεση αισθητικών προθέσων, για ό,τι συνιστά κιτς το εδώδιμον ή άλλοτε κιτς το αποικιακόν. Μια εμμονή σε κάποιες "διατηρητέες" ιδέες, για τα " όπτιμουμ" μεγέθη χρήσεων και καταστάσεων, για την φέρουσα ικανότητα της πόλης στην αθλιότητα, στην αποδόμηση του κοινωνικού ιστού,στον βανδαλισμό, στη δυσμορφία και δυσλειτουργία.

Λυσσώδης αγών πρωτοτυπίας, όχι όμως χάριντης ίδιας της πρωτοτυπίας, αλλά για τη νεκρανάσταση ριζοσπαστικών νεωτερισμών που ετάφησαν στα χρονοντούλαπα των πολιτικών περί αστικού χώρου. Για να πάρουν εκδίκηση τα πολεοδομικά όνειρα - παλιότερα, πρόσφαται ή τρέχοντα....

Γιάννης Σχίζας