Πολυώροφοι πύργοι

Το παρασκήνιο για πολλές νομοθετικές ρυθμίσεις είναι συνήθως άγνωστο, όμως μπορούμε να το ανιχνεύσουμε ακόμη και αν δεν είμαστε μέσα στα κυκλώματα και τα lobby των δημοσίων φορέων, ας δούμε τι προηγήθηκε στον τομέα της αθηναϊκής (και όχι μόνο) πολεοδομίας (βλ. άρθρο μου στην Ελευθεροτυπία της 6.8.2010):

• το 1966 στο 5^ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, ο τότε Διευθυντής του Υπουργείου Δημοσίων Εργων Προκόπης Βασιλειάδης πρότεινε την «πολυκεντρική πόλη» για την Αθήνα και επέμενε ότι η Αθήνα θα σωθεί όταν ελαφρυνθεί η πίεση για ανοικοδόμηση στο ήδη βεβαρυμένο κέντρο της και μεταφερόταν αφ' ενός η οικοδομική δραστηριότητα στα προάστια, και αφ' ετέρου δημιουργόνταν 5-6 νέα «περιφερειακά κέντρα». Πολλοί είχαμε αντιδράσει τότε έντονα μεταξύ των οποίων και ο καθηγητής Α.Αραβαντινός, λέγοντας ότι το πρόβλημα του κέντρου δεν είναι η οικοδόμηση αλλά η οικοδόμηση με απαράδεκτα υψηλούς συντελεστές δόμησης (ΣΔ), (εικ.1) και ακόμη ότι τα «νέα κέντρα» θα ήταν πόλοι πολεοδομικής συμφόρησης και επενδυτικοί παράδεισοι για κάποιους. Ένα χρόνο μετά, όταν ήλθε η Χούντα, αμέσως σχεδόν εξέδωσε το ΝΔ 395/68 με το οποίο αυξάνονταν οι Σ.Δ κατά 30% σε όλη την χώρα, (εικ.2) με αποτέλεσμα να πολυκατοικιοποιηθεί κάθε γωνιά της χώρας, χωριά και πόλεις, και η Αθήνα να χάσει την πράσινη ζώνη που την περιέβαλε, τα προάστια, και να μεταβληθεί σε μια ομογενή μάζα μπετόν και ασφάλτου. Το 1972, εκδόθηκε το «15ετές Σχέδιον Προτύπου Μακροχρονίου Προοπτικής της Ελλάδος» και στον τομέα της Πολεοδομίας ο μεν Αραβαντινός λογοκρίθηκε, η δε δική μου εισήγηση αφαιρέθηκε ολόκληρη από τον υπεύθυνο, συνάδελφο επιμελητή τότε και μετά καθηγητή στο Αριστοτέλειο. Το τι έγραφα εκεί, το βλέπει κανείς στο άρθρο μου στα Τεχνικά Χρονικά που δημοσιεύθηκε με την βοήθεια του τότε υπεύθυνου έκδοσης (τεύχος Απριλίου 1973 ) «τάσεις πολεοδομικής εξελίξεως εις το Λεκανοπέδιον Αθηνών». Μετά την Χούντα, το 1978 ο Στ.Μάνος, μείωσε τους συντελεστές αλλά η ζημιά είχε γίνει, (και ο Μάνος έχασε την βουλευτική του έδρα στις επόμενες εκλογές!).

 

 Αριστερά: Εικ. 1. τυπική αθηναϊκή πολυκατοικία. Μπετόν, άσφαλτος και αυτοκίνητο. Δεν μας έφθανε το χάλι της αθηναϊκής πολυκατοικίας, για να το «διορθώσουμε» θεσπίσαμε και την «ελευθέρα δόμηση» και την «ελευθέρα σύνθεση» (βρέ μανία με την «ελευθερία» η Εθνοσωτήριος...). Δεξιά: Εικ. 2. ΑΝ 395/68, το άρθρο περί «ελευθέρας δομήσεως». Εγινε ευρεία εφαρμογή δεδομένου ότι μπορούσε να εφαρμοστεί και σε οικόπεδα και όχι σε ολόκληρο τετράγωνο (πατήστε πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση)

 

• Την ίδια εποχή, κυκλοφορούσαν απόψεις σύμφωνα με τις οποίες πρέπει να αυξηθεί ο ακάλυπτος στα οικόπεδα και να εξαντληθεί ο ΣΔ στο ύψος σε περισσότερους ορόφους, μάλιστα προτείνοταν ως «κίνητρο» και η αύξηση του ΣΔ. Τους είχαμε πεί ότι το κακό είναι στους ήδη υψηλούς ΣΔ (και επιπλέον αυξημένους μάλιστα και με το ΝΔ395/68), όμως εκδόθηκε ο Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός του 1973 που περιλάμβανε διατάξεις «ελευθέρας συνθέσεως» με αύξηση υψών και προσαυξημένο ως κίνητρο τον ΣΔ. (εικ. 3,4). Το αποτέλεσμα μπορείτε να το δείτε στα Κάτω Πατήσια σε συγκρότημα γνωστού τότε επιχειρηματία κατασκευαστή, όπου ο «περιβάλλων χώρος» γύρω στους πύργους είναι οι...ράμπες των υπόγειων γκαράζ και ο χώρος φορτοεκφόρτωσης των καταστημάτων του ισογείου (φωτογραφία βλ. στο άρθρο μου του 1973 που αναφέρθηκε και εικ. 5-9). Τα κτισμένα παραδείγματα πολλά, κυρίως όμως στην Μεσογείων, στην Αγία Βαρβάρα (Λ.Κηφισίας), και αλλού, πύργος Αθηνών, Πύργος Απόλλων, Κηφισιά, άλλα πολυτελή και άλλα «λαϊκότερα», και βέβαια το γνωστό στοιχειωμένο τέρας του Πειραιά, αλλά το πολεοδομικό αποτέλεσμα το ίδιο : πύκνωση του κτισμένου όγκου, και πύργοι που διαλύουν το πάλαι ποτέ «αττικόν τοπίον». Πρέπει να σημειωθεί, η πολεμική του Ι.Δεσποτόπουλου το 1960 στον «Ταχυδρόμο» κατά του όγκου του Χίλτον, και ακόμη το 1974 όταν είχε ερωτηθεί ο Κ.Δοξιάδης για την γνώμη του για τα υψηλά κτήρια, είχε απαντήσει κατηγορηματικά ότι «δεν υπάρχει κανένας απολύτως τρόπος με τον οποίο να μπορούν να ενταχθούν οι ουρανοξύστες στο αττικό τοπίο».(Συνέντευξη στο περιοδικό «Επίκαιρα», 27 Ιουνίου 1974, αναφορά στην επιστολή στην «Καθημερινή» της 2ας Απριλίου 2008 του Αντώνη Αντωνιάδη).

 

 

Αριστερά: Εικ. 3. το ΝΔ του  ΓΟΚ του 1973 με την εξειδίκευση της «ελευθέρας δομήσεως» και την εισαγωγή της «ελευθέρας Συνθέσεως»  (πατήστε πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση) Δεξιά: Εικ. 4. διάγραμμα φωτισμού στην «ελευθέρα δόμησιν». Στο ίδιο ΝΔ υπάρχει και «διάγραμμα ηλιασμού», αμφότερα φιλολογικού περιεχομένου και ανεφάρμοστα λόγω των υψηλών Συντελεστών Δόμησης πώς χτίστηκαν τα τερατάκια σε όλη την Αθήνα είναι δυσεξήγητον...

 

• Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του '70, εμφανίστηκε γνωστός αρχιτέκτων, ο οποίος με άρθρο του στα «Τεχνικά Χρονικά» υποστήριξε ότι το αντίδοτο στην μονοτονία της πολυκατοικίας είναι το ελεύθερο ύψος με αντίστοιχη αυξομείωση της κάλυψης, και ταυτόχρονα την κατάργηση της υποχρεωτικής οικοδομικής γραμμής, η «σωτήρια» αυτή ιδέα πέρασε στον ΓΟΚ του 1985 και το αποτέλεσμα είναι ξανά ότι με μια ασήμαντη και άνευ σημασίας υποχώρηση 1-1,5 μέτρο της οικοδομικής γραμμής κερδίζεται ένας έως δύο όροφοι που τώρα βγαίνουν πάνω από το επίπεδο των πολυκατοικιών, και φυσικά με απεριόριστη θέα (σε βάρος των γειτόνων τους) και σημαντική αύξηση στις τιμές πώλησης. Και η Αθήνα ουσιαστικά ανέβηκε 1-2 ορόφους περισσότερο. Το αποτέλεσμα μπορείτε να το δείτε σχεδόν σε όλο το Λεκανοπέδιο, με έμφαση στα Ανω και Κάτω Πατήσια, αλλά και στα Λιόσια, και στο Μενίδι, και το Πέραμα και παντού.

 

• στα τέλη της δεκαετίας του '90 εμφανίζονται άλλες «φαεινές ιδέες»: τα μπαλκόνια είναι πολύ στενά (1/10 του πλάτους της οδού, όριζε ο ΓΟΚ) η Ελλάδα είναι μεσογειακή χώρα και έχει ανάγκη το ύπαιθρο και άλλα παρόμοια. Το αποτέλεσμα ήταν η θέσπιση του ΓΟΚ του 2000 για τους γνωστούς «ημιυπαίθριους» με τους οποίους σε μια αγαστή άτυπη «συμφωνία» κατασκευαστών και Υπουργείου, ουσιαστικά αυξήθηκε κατά 40% ο ΣΔ, το θέμα είναι γνωστό και πρόσφατο, η απλή παρατήρηση είναι σωστά να πληρώσουν οι παρανομούντες ιδιοκτήτες, οι παρανομήσαντες κατασκευαστές όμως γιατί να μένουν στο απυρόβλητο ;;;; (με νομική ορολογία έχουμε σχέση «κλέπτη» και «κλεπταποδόχου»), γιατί αυτή ήταν η «συμφωνία», κτίστε τους και εγώ δεν βλέπω...Δεν συζητάμε για τιμωρία πολιτικών προσώπων, αυτό δεν έχει συμβεί στην Ελλάδα ποτέ .

 

• Το Ρυθμιστικό της Αθήνας που θεσμοθέτησε ο Αντώνης Τρίτσης είχε πολλά τρωτά και υποχωρήσεις, όμως είχε και διατάξεις που συγκρατούσαν την απεριόριστη «ανάπτυξη» και φυσικά και ο Τρίτσης εκδιώχθηκε από το Υπουργείο όταν πέρασε η τάχα «σοσιαλιστική» περίοδος του Ανδρέα. Πολύ γρήγορα (1992) τροποποιήθηκε το Ρυθμιστικό -πιο σωστά ανετράπη- και στην θέση των πολυάριθμων «κέντρων ενοτήτων και Δήμων» που έφερναν τις υπηρεσίες και τις κεντρικές λειτουργίες σε απόσταση πεζού, θεσπίστηκαν τέσσερα «κέντρα χωροταξικών ενοτήτων» τα οποία τάχα θα αποσυμφόριζαν την πίεση στο κέντρο της Αθήνας (το παληό γνωστό τροπάριον, εις «ήχον πλάγιον» πάντοτε). Το πόσο πλαστή ήταν η δικαιολογία, φάνηκε αμέσως από την θέση τους : ήταν όλα σε δημόσια γη και επάνω σε κυκλοφοριακούς άξονες, τα δύο βασικά στοιχεία για την δημιουργία από ιδιώτες μεγάλων επενδύσεων σε πολυλειτουργικά κέντρα, Malls και άλλα. Ηταν το Μενίδι, το στρατόπεδο Χαϊδαρίου, το αεροδρόμιο του Ελληνικού και το νότιο Μαρούσι.

 

• Κατά καιρούς, και τώρα μετ' επιτάσεως και κατά συρροήν (και αυτό είναι το ανησυχητικό) εμφανίζονται οι απόψεις ότι τα ψηλά κτήρια θα δώσουν αναπνοή και πράσινο στην Αθήνα. Τελευταία είναι και οι εμφανιζόμενες απόψεις του γνωστού αρχιτέκτονα ειδικευμένου στα ψηλά κτήρια, με το ...προωθημένο σλόγκαν «γκρεμίστε τις πολυκατοικίες και χτίστε ουρανοξύστες» οι οποίες πρέπει να σημειωθεί ότι έλαβαν ευρεία και επαινετική δημοσιότητα. Αν αυτό μου το έλεγε ένας τριτοετής φοιτητής μου, το λιγότερο θα τον έστελνα για τον Σεπτέμβρη, αλλά να το λέει ώριμος αρχιτέκτων δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω με τον συνάδελφο κ.Χριστοφιλόπουλο στο άρθρο του στην Ελευθεροτυπία της 15^ης Ιουνίου 2010. Δεν είναι δυνατόν να μην γνωρίζει ο αρχιτέκτων των υψηλών κτηρίων ότι για να γκρεμίσης μια πολυκατοικία πρέπει να αποζημιώσεις τα κτισμένα τετραγωνικά της στους ιδιοκτήτες της, είτε σε χρήμα δι' απαλλοτριώσεως είτε σε είδος δηλαδή σε νέα τετραγωνικά στους νέους πύργους. Αποτέλεσμα : η δεύτερη περίπτωση είναι ταυτόσημη με εκείνες του ΓΟΚ του 1973, δεν μας φθάνει η πυκνότητα θα την έχουμε και σε μεγαθήρια τώρα (επαναλαμβάνω, δείτε τα τέρατα στα Κάτω Πατήσια ΝΑ του σταθμού των ΗΣΑΠ -εικ. 5-9) και θα δείτε πού οδηγεί η «φωτισμένη» πρόταση των πύργων). Για την πρώτη περίπτωση, αν έχουμε χρήματα για τέτοιας κλίμακας απαλλοτριώσεις, ας το κάνουμε και ας μετατρέψουμε κάποια οικοδομικά τετράγωνα σε πάρκα, όχι με ψηλούς πύργους αλλά με ψηλό πράσινο.

 

 

Αριστερά: Εικ. 5. η εφαρμογή της «ελευθέρας δομήσεως» του ΑΝ 395/68. ο πολυόροφος πύργος (αποτελείται από δύο δίδυμα τμήματα) και δίπλα η τυπική πολυκατοικία, είναι σαφές τι σημαίνει αυτό πολεοδομικά. Δεξιά: Εικ. 6. η εφαρμογή της «ελευθέρας δομήσεως» του ΑΝ 395/68. Ιδού ο ακάλυπτος που θα ήταν καταπράσινος και θα έλυε το πρόβλημα του πρασίνου στην Αθήνα!

 

Εικ. 9. η εφαρμογή της «ελευθέρας δομήσεως» του ΑΝ 395/68. Το πράσινο που περιβάλλει την ελευθέρα δόμηση (γι' αυτό θεσπίστηκε άλλωστε!)

 

 

Αριστερά: Εικ. 7. η εφαρμογή της «ελευθέρας δομήσεως» του ΑΝ 395/68.ο ηλιασμός δεν είναι αρκετός ούτε και για τους ίδιους τους πύργους, πόσο μάλλον για τις γύρω πολυκατοικίες.  Δεξιά: Εικ. 8. η εφαρμογή της «ελευθέρας δομήσεως» του ΑΝ 395/68. και η Λεκορμπυζιακή πιλοτί (la ville vert) σε όλη της την μεγαλοπρέπεια !

 

• Καλό θα είναι να γνωρίζουμε ακόμη ότι τα lobby's των διαφόρων επενδυτικών κύκλων, έχουν ρίζες και μέσα στα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, και αυτό το βλέπουμε όχι μόνο από ιδιωτικά έργα και δημοσιεύσεις ορισμένων καθηγητών αλλά και από τις εκπονούμενες διπλωματικές εργασίες, κάποιες από τις οποίες είναι πολύ χαρακτηριστικές στις κατευθύνσεις τους είτε αυτές είναι υπέρ συγκεκριμένων έργων και Ομίλων, είτε γενικώς υπέρ ορισμένων απόψεων στην αρχιτεκτονική και την πολεοδομία, οι οποίες εμφανώς εξυπηρετούν συγκεκριμένα κυκλώματα.

 

Πέραν τούτων, και επειδή στην απάντησή του ο υπέρμαχος των πύργων αρχιτέκτων (Ελευθεροτυπία 6.7.10) αναφέρθηκε στην Ευρώπη, θα ήθελα μεν να τονίσω την πολύ μεγάλη οικοδομική δραστηριότητα την τελευταία δεκαετία σε ευρωπαϊκές πόλεις σε πύργους, αλλά στο σημείο αυτό θέλω να κάνω μερικές επισημάνσεις για να έχουμε και ένα συμπέρασμα:

• Ανεξάρτητα αν συμφωνώ ή διαφωνώ με τους πύργους, στις ευρωπαϊκές πόλεις ο συνολικός ΣΔ της περιοχής των πύργων δεν ξεπερνά το 1.0 σε σχέση με το 3,5 - 4,7 που ισχύει στην Αθήνα. Στο Αμστερνταμ, στο Ρόττερνταμ, στο Ελσίνκι, στην Βιέννη, κτίζονται τερατώδη συγκροτήματα αλλά τουλάχιστον σε  περιοχές που μπορούν να έχουν ύψη αλλά όχι υψηλούς ΣΔ, και αυτό γίνεται κατά κανόνα εκτός πόλεως (υπάρχουν άραγε στην Αθήνα περιοχές εντελώς άκτιστες που θα μπορούσαν να αποκτήσουν πύργους με συνολικό ΣΔ κάτω του 1.00; Αυτό θα σήμαινε με απλή αριθμητική ότι οι πύργοι είναι εντεταγμένοι σε ένα πάρκο μερικών χιλιάδων στρεμμάτων σε μια πόλη που ο συνολικός ΣΔ είναι ήδη γύρω στο 1 και όχι στο 5. Και για να προλάβω μερικούς έξυπνους που θα πουν «ωραία το Ελληνικό έχει 4500 στρέμματα, να βάλω και δυό πύργους»: Σ' αυτό είμαστε κάθετα αντίθετοι, το Ελληνικό, και κάθε εναπομείνας άκτιστος χώρος στο Λεκανοπέδιο, είναι πολύ κάτω του ελάχιστου ορίου επιφάνειας πρασίνου που αναλογεί συνολικά στο Λεκανοπέδιο. Η μόνη ελάχιστα διορθωτική πολιτική θα ήταν «κάθε δημόσιος χώρος, πρώην αεροδρόμια (Τατόϊ, Ελληνικό, Ελευσίνα), πρώην βιομηχανικές περιοχές (Δραπετσώνα κ.α) πρώην στρατόπεδα (Γουδή, Χαϊδάρι, Διονύσου, Αγ. Αναργύρων...) να μετατραπεί σε οργανωμένο πυκνό και υψηλό πράσινο μήπως και καταφέρουμε να αναστρέψουμε έστω και ελάχιστα τα ποσοστά πρασίνου» (1-2 τ.μ. ανά κάτοικο στην Αθήνα σε σχέση με 20, 40, 60 στην Βιέννη, το Αμστερνταμ, το Ελσίνκι). Θυμίζω την άποψη του συναδέλφου από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ειδικού για το αστικό μικροκλίμα κ.Σανταμούρη ο οποίος ήταν κάθετα αντίθετος στην σαλαμοποίηση του Ελληνικού επεξηγώντας την σχέση μεγέθους της πράσινης επιφάνειας (με δέντρα και όχι γκαζόν) ως προς την επίδραση στο μικροκλίμα και την εμβέλειά της στο ευρύτερο περιβάλλον. Λοιπόν, ούτε ένα μέτρο μπετόν στο Ελληνικό  (ούτε γκαζόν !)

 

• Ας δούμε και κάτι άλλο σχετικό: η δομή της Βιέννης, του Αμστερνταμ, του Ελσίνκι, είναι μια πόλη που αποτελείται από οικοδομημένες μονάδες γύρω από τις οποίες υπάρχει ελεύθερος χώρος κάθε είδους : αστικό πράσινο με πάρκα της τάξης των 5-10 «εθνικών κήπων» της Αθήνας το καθένα, και δάση φυσικής κατάστασης πενταπλάσιας έκτασης έκαστον του περίφημου ενός και μοναδικού μας Αττικού Αλσους, ύδατα (θάλασσα, ποταμοί και λίμνες) σε μεγάλη έκταση που ουσιαστικά αποτελούν -παρ' όλο που χρησιμοποιούνται και γιά λιμενικές χρήσεις-  χώρους αναψυχής με υψηλό πράσινο και νερό. (εικ. 10 και 11). Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι στο Ελσίνκι έχουμε 8% κατοικία και 3% άλλες οικοδομημένες επιφάνειες, 2% βιομηχανία, 49% ύδατα, 4% γεωργία 18% περιβάλλον για αναψυχή και 11% μη αστική έκταση. Στην Αθήνα όμως έχουμε ένα συμπαγές «συνεχές» που καλύπτει όλο το Λεκανοπέδιο, οικοδομημένο σε ενιαία επιφάνεια μπετόν και ασφάλτου, όπου οι «ελεύθεροι χώροι πρασίνου» δίνουν 2-3 τετρ. μέτρα ανά κάτοικο (οι πόλεις που αναφέρθηκαν ξεπερνάν τα 20-50 τ.μ. ανά κάτοικο) και οι υδάτινες επιφάνειες ή έχουν καλυφθεί (Ιλισσός) ή έχουν επίσημα χαρακτηριστεί διά Νόμου «οχετοί» (Κηφισσός) και έχουν μετατραπεί στα μεν ύδατά τους ως αποχετευτικοί αγωγοί (παλαιότερα και λυμμάτων) και στην δε άνω επιφάνειά τους ως κυκλοφοριακοί άξονες βαρείας κυκλοφορίας.

 

 

Αριστερά: Εικ. 10. το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Ελσίνκι 2002. Η αναλογία ελευθέρων χώρων, πρασίνου και υδάτων σε μια τυπική ευρωπαϊκή πόλη. Δεξιά: Εικ. 11. αστικό πράσινο στο Ελσίνκι.  Διακόσια  μέτρα από το δάσος αυτό είναι ο πυκνός πυρήνας του Ελσίνκι

 

• Επαναλαμβάνουμε ότι στην Ευρώπη επενδύσεις σε πολύ υψηλά κτήρια γίνονται πολλές τα τελευταία χρόνια, η αρχή ήταν στην γνωστή Defence στο Παρίσι που ξεκίνησε την δεκαετία του '60 και ολοκληρώθηκε στο τέλος του περασμένου αιώνα, αλλά τώρα έχουν γεμίσει οι ευρωπαϊκές πόλεις με τερατώδη συγκροτήματα: Βερολίνο (Potsdammerplatz κ.α), Αμβούργο (παλιό λιμάνι) Ελσίνκι (Pasila, νέο λιμάνι και Aviapolis στο νέο αεροδρόμιο) Αμστερνταμ (παλιό λιμάνι και νέα νησιά) Ρόττερνταμ (Kopp van Ζee και παλιό λιμάνι) (εικ 13 και 14) Λονδίνο (Docklands κ.α.) Βιέννη (παλιά βιομηχανική περιοχή του Gasometer, νέα περιοχή Donaucity κ.α.) (εικ. 16).  και πολλές άλλες. Κοινό χαρακτηριστικό, οι τεράστιοι πύργοι γραφείων πολυεθνικών κυρίως του χρηματοπιστωτικού τομέα (αυτό είναι μια άλλη ιστορία, ίσως μας δοθεί η ευκαιρία να το δούμε μια άλλη φορά) και πολυτελείς κατοικίες,  σε εγκαταλειμμένες περιοχές (παλιές βιομηχανικές, παλιές λιμενικές εγκαταστάσεις, ή και γεωργική γη εκτός πόλης η οποία προικοδοτείται με άψογη συγκοινωνία μέσων σταθερής τροχιάς (προαστειακός, μετρό, τραμ).  Εκεί τα πράγματα είναι καθαρά, ξέρουμε επίσημα ποιοί είναι οι επιχειρηματικοί όμιλοι που κινούν τις υποθέσεις αυτές, συνήθως αναλαμβάνουν και την πολεοδόμηση του χώρου (!) σε «συνεργασία» με τον αντίστοιχο Δήμο, αλλά που να πάρει ο διάβολος, κρατάν και κάποια προσχήματα και κάποια πρότυπα, έτσι που η σχέση Ελσίνκι-Αθήνας να είναι σχέση Ελλάδας-Μπαγκλαντές...

 

  

Αριστερά: Εικ. 13. πύργοι στο Ρόττερνταμ. Κατά την ισχύ των επενδυτών και η πυκνότητα των πύργων, και η σχέση τους με τον ελεύθερο χώρο. Παρ' όλα αυτά η πόλη αναπνέει (ακόμη...) Αριστερά: Εικ. 14. πύργοι στο Ρόττερνταμ . Οι πυκνώσεις, ανάλογα με τη ισχύ του Κεφαλαίου.

 

• Επανερχόμαστε στην σημερινή Αθήνα. Υπάρχει άραγε backround στις κινήσεις αυτές, υπέρ των υψηλών πύργων; Υπήρχε, όπως αποδείχτηκε στους Νόμους από το 1966 ως το 2000, το ισχυρό lobby των κατασκευαστών. Μήπως τώρα τα πράγματα είναι χειρότερα και τα backround δεν είναι ο «πολυκατοικιτζής της γειτονιάς μας» ή έστω ο κάθε Βωβός, αλλά κάποιοι επιχειρηματικοί τραπεζικοί όμιλοι όπως στην περίπτωση της Δραπετσώνας (Ελευθεροτυπία 6.7.10); Θα δούμε στην επόμενη κίνηση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, το αποτέλεσμα της συγκεντροποίησης του Κεφαλαίου και την ισχύ του ...

 

Εικ. 16. Βιέννη, τα «αρχιτεκτονιλίκια» θα σώσουν την πόλη;  Προσθήκη πύργου σε παληά βιομηχανία γκαζιού που μετατράπηκε σε εμπορικό κέντρο και κατοικίες. Η κατάπτωση της σύγχρονης αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας, τουλάχιστον υπάρχει γύρω ελεύθερος χώρος μερικών χιλιάδων στρεμμάτων. Ως πότε όμως; η πορεία της πολεοδομίας στο Βερολίνο και κάποιων άλλων πόλεων δεν προοιωνίζει φωτεινό το μέλλον.

 

Γεώργιος Μ.Σαρηγιάννης
ομότιμος καθηγητής
Ε.Μ.Πολυτεχνείου

Φωτογραφία πρώτου επιπέδου: Κωνσταντινούπολη, πύργοι στην παλιά πόλη. Στην γειτονιά μας και στα δικά μας πρότυπα, ο εργολάβος έχει πάντα δίκιο και η πολεοδόμηση είναι δική του αρμοδιότητα!

Πηγές: οι 2-4 σκαναρισμένα ΦΕΚ και η 10 από ενημερωτικό φυλλάδιο της Πολεοδομικής Υπηρεσίας του Ελσίνκι (Helsinki City Planning Department), και στο Περιφερειακό Κέντρο Περιβάλλοντος του Ελσίνκι (Regional Environmental Center) η εικόνα κυκλοφορεί και στο διαδίκτυο στον ιστότοπο Helsinki e-atlas. Σε καμία από τις εμφανίσεις των σχεδίων δεν αναφέρεται απαγόρευση αναδημοσίευσης, προφανώς λόγω του πληροφοριακού χαρακτήρα τους. Όλες οι άλλες είναι προσωπικές λήψεις του συγγραφέα.