Συρία - Tο σταυροδρόμι 3 ηπείρων

Με μεγάλη ιστορία και πανάρχαιο πολιτισμό η Συρία είναι η δεύτερη (άγνωστη) "Μεγάλη Ελλάδα". Προϊστορικός πολιτισμός, Ελληνικός αποικισμός, Ελληνιστικές, Βυζαντινές, Φράγκικες και Αραβικές αρχαιότητες. Ταξιδεύοντας στη Συρία πραγματοποιεί κανείς ένα συναρπαστικό οδοιπορικό στην Ιστορία.

Πρωτεύουσα της Συρίας είναι η Δαμασκός, η οποία είναι η αρχαιότερη πόλη διεθνώς αφού κατοικείτο από το 5000 π.Χ. Στο μουσείο της πόλης εκτίθενται Ελληνικά αγγεία, ψηφιδωτά και αγάλματα, πινακίδες και εκθέματα ποικίλων πολιτισμών.
Το Μεγάλο Τέμενος της Δυναστείας των Ομεϊαδών είναι από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης και είναι χτισμένο πάνω σε Ελληνιστικά και Βυζαντινά κτίσματα. 

Περπατώντας στην ευθεία οδό, την γνωστή παγκοσμίως από την ιστορία ως «Βία Ρέτκα», την οδό που περπάτησε ο Απόστολος Παύλος υπάρχουν ορισμένα κτίσματα αρκετά καλά διατηρημένα με ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία, ιδιαίτερα στενοί κάθετοι πάροδοι, καθώς και πλήθος ετοιμόρροπων κτιρίων.

Το μεγαλύτερο παζάρι της πόλης είναι το Χαμιντίγιε, το οποίο εκτείνεται σε μήκος, με το μεγαλύτερο μέρος να είναι στεγασμένο και ορισμένες προσόψεις καταστημάτων να είναι ενδιαφέρουσες.

 

Σε κάθε βήμα σε κάθε σημείο και πόλη της χώρας υπάρχουν άπειρες οι φωτογραφίες με την εικόνα του προέδρου της Συρίας Μπασχάρ Αλ Άσαντ (κατά την περίοδο της επισκέψης διενεργούνταν το δημοψήφισμα που γίνεται κάθε επτά χρόνια για την ανανέωση της θητείας του Άσαντ. 

 

 
Στην πόλη της Δαμασκού και γενικότερα στις μεγάλες πόλεις της Συρίας ισχύει ένας στοιχειώδης οικοδομικός κανονισμός ο οποίος ορίζει ως μέγιστο ύψος ανάλογα με την περιοχή τους τρεις έως επτά ορόφους. Σε συγκεκριμένες όμως περιοχές ύστερα από ειδική άδεια προχώρησαν στην κατασκευή ορισμένων ψηλών κατασκευών για συγκεκριμένο σκοπό (συνήθως ξενοδοχεία ή κυβερνητικά κτίρια).

Ιδιαίτερη εντύπωση προξενεί ο τρόπος κατασκευής των σύγχρονων κτισμάτων. Σε κανένα κτίριο δεν χρησιμοποιούνται δοκάρια,  παρά μόνο κολόνες και απλές πλάκες, εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις όπου γίνεται για μορφολογικούς λόγους.

   

Στην τοιχοποιία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά τσιμεντόλιθοι και πουθενά οπτόπλινθοι. Τα περισσότερα ιδιωτικά σπίτια είναι επενδυμένα με ένα τοπικό μπεζ Συριακό μάρμαρο, το οποίο υπάρχει σε αφθονία και ως εκ τούτου έχει πολύ χαμηλή τιμή – γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό λόγω της εξαιρετικά αδύναμης Συριακής οικονομίας.

Μέχρι πρόσφατα – ίσως και ακόμα – η σκυροδέτηση γινόταν με τον παραδοσιακό τρόπο, χωρίς αντλίες, με μπετονιέρες και κουβάλημα στην πλάτη. Το καλούπωμα του ξυλότυπου γίνεται επίσης με κατακόρυφα καλάμια και αποκλειστικά με ξύλα. 

 

Πάγια τακτική των κατασκευαστών σε συγκροτήματα κατοικιών αποτελεί η κατασκευή του οικοδομικού σκελετού και της τοιχοποίας και στη συνέχεια η πώληση των κατοικιών. Είτε πρόκειται για διαμέρισμα είτε για μονοκατοικία ο αγοραστής είναι αυτό που συνεχίζει την κατασκευή του σπιτιού σύμφωνα με τις προτιμήσεις του. Αυτό οδηγεί προφανώς σε τραγελαφικά αποτελέσματα, με τη δημιουργία ‘πρωτότυπων’ κτιρίων. Από ορισμένους θεωρητικούς της Αρχιτεκτονικής θα μπορούσε να θεωρηθεί ίσως ως ένα είδος ανώνυμης λαϊκής αρχιτεκτονικής, αλλά μάλλον μαρτυρεί την παντελή έλλειψη αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.

Κοντά στη Δαμασκό βρίσκεται η Μααλούλα που είναι ένα γραφικότατο χωριό κτισμένο σε μια ρεματιά. Ανάμεσα στους Χριστιανικούς τόπους της Συρίας πρέπει να αναφερθεί και η Μααλούλα που, ακόμη και σήμερα, οι κάτοικοι της μιλούν την Αραμαική γλώσσα, την γλώσσα του Ιησού. Παρόλο που είναι καθολικοί, ακολουθούν ορθόδοξο τελετουργικό. Κοντά στη Μααλούλα βρίσκεται η Συντιάγια, ένα Χριστιανικό Μοναστήρι όπου εκεί φυλάσεται η αυθεντική εικόνα της Παρθένου που φιλοτεχνήθηκε από τον Απόστολο Λουκά.

Στο νότιο άκρο της Συρίας βρίσκεται η αρχαία πόλη Μπόσρα. Μια μοναδική βασαλτική πόλη με ένα από τα καλύτερα διατηρημένα Ρωμαϊκά θέατρα στον κόσμο.

  

Τα μνημεία των διαφόρων πολιτισμών – Ρωμαικών, Βυζαντινών και Ισλαμικών – δίνουν στην πόλη μια μοναδική δομή. Όπως τα περισσότερα μνημεία στη Συρία ο αρχαιολογικός βρίσκεται σε πλήρη εγκατάλειψη.
Παρατηρείται επίσης το φαινόμενο κατοίκησης ορισμένων από τα κτίρια που διατηρούνται σε ελαφρώς καλύτερη κατάσταση, χωρίς κανέναν απολύτων έλεγχο. Δημιουργείται έτσι μια πρωτόγνωρη συνύπαρξη των αρχαίων ερειπίων με την αυθαίρετη κατοίκηση στον ίδιο χώρο.

 

Στην αρχαία αυτή πόλη χρησιμοποιούσαν ένα – πρωτοποριακό για την εποχή του – σύστημα φυσικού αερισμού των υπόγειων χώρων των κτισμάτων μέσω της δημιουργίας διαγώνιων σχισμών στα περιμετρικά τοιχεία μέχρι το επίπεδο του εδάφους.

Στο κέντρο της Συρίας, στη μέση της ερήμου βρίσκεται η Παλμύρα η οποία στα χρόνια των Ελλήνων ονομάστηκε πόλη των Φοινίκων. Πρόκειται για τα απομεινάρια της παλιάς πόλης με τους αρχαιολογικούς χώρους, το Nαό του Βάαλ Δία, το Aρχαίο Θέατρο, την Αγορά, το Βουλευτήριο και το πιο εντυπωσιακό από όλα 1000 μέτρα λεωφόρο που στολίζεται με διπλή Κορινθιακή κιονοστοιχία στην κοιλάδα των τάφων.
Εντυπωσιακή είναι και η κοιλάδα με τους υπόγειους και υπέργειους τάφους, που φτάνουν το ύψος εξαώροφων πολυκατοικιών, καθώς και τα μπάνια της Βασίλισσας Ζηνοβίας.

Κοντά στην Παλμύρα βρίσκεται και το Κράκ Ντε Σεβαλιέ, το οποίο είναι το περιφημότερο φρούριο παγκοσμίως και θεωρείται ένα από τα πιο εντυπωσιακά έργα του Μεσαίωνα, ενώ επίσης διατηρεί τον τίτλο του καλύτερου φρουρίου των Σταυροφόρων.

Ανάμεσα στο Αλέππο και τη Δαμασκό βρίσκεται η Χάμα (Επιφάνεια). Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δέκα πελώριοι ξύλινοι τροχοί που ανεβάζουν νερό από τον Ποταμό Ορόντη.

Το Αλέππο, γνωστό ως Χαλάμπ, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρουν παρουσιάζουν η Ακρόπολη και το Μουσείο του Αλέππο.

Στο κέντρο της πόλης έχει μόλις αποπερατωθεί το ξενοδοχείο Sheraton, το οποίο αποτελεί ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο με μοντέρνο σχεδιασμό και είναι κατασκευασμένο ανάμεσα σε αρχαία ερείπια, τα οποία έχουν ληφθεί υπ’όψιν στο σχεδιασμό. 

Γενικότερα στην πόλη του Αλέππο συνυπάρχουν μισοερειπωμένα κτίρια με ορισμένα καλά διατηρημένα με ενδιαφέροντα παραδοσιακά χαρακτηριστικά και κάποια νεόδμητα κτίρια.

Στην ευρύτερη περιοχή του Αλέππο υπάρχει ο Ναός του Αγίου Συμεών, το οποίο θεωρείται το πιο συγκλονιστικό μνημείο της Πρωτοχριστιανικής περιόδου. Ήταν ο μεγαλύτερος στην εποχή του και χτίστηκε επί του βυζαντινού αυτοκράτορα Ζήνωνα τον 5ο π.Χ. αιώνα. Αφιερωμένος στη μνήμη του Συμεών του στυλίτη, ο οποίος πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του πάνω σ ένα πέτρινο στύλο, ζώντας ασκητικά και διδάσκοντας τους πιστούς.

 

 

Αλέξιος Βανδώρος

Το χρονικό διάστημα 25-05-07 έως 01-06-07 ο Σ.Α.Θ. (Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης) πραγματοποίησε, στα πλαίσια των ταξιδιωτικών του διαδρομών σε προορισμούς με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, εκδρομή στη Συρία με τίτλο ‘Πολιστικός Γύρος Συρίας’. Ο γράφων, ως μέλος του προεδρείου του Δ.Σ. του Συλλόγου συμμετείχε στην οργάνωση της εκδρομής και παραθέτει μια συνοπτική αποτίμηση του ταξιδιού όπως το έζησε.

Σημείωση:
Όλες οι φωτογραφίες που περιέχονται στο αφιέρωμα είναι μέρος του προσωπικού αρχείου του συγγραφέα. Οποιαδήποτε αναδημοσίευση πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη του συγγραφέα.