Τάσος Μπίρης, προσωπικώς (Βιντεοσκόπηση)

"Η πρόσκληση του Ε.Ι.Α. να συμμετάσχω με ομιλία μου στον κύκλο: «Διαλέξεις Ελλήνων Αρχιτεκτόνων» είχε μία βασική ιδιομορφία. Δηλαδή, το ότι μου ζητήθηκε να έχει η ομιλία αυτή ένα - κατά το δυνατόν- προσωπικό χαρακτήρα σε αναφορά με το έργο του «Γραφείου των Τάσου Μπίρη, Δημήτρη Μπίρη και Συνεργατών». 'Έργο ήδη γνωστό, μιας και έχει δημοσιοποιηθεί σε αρκετές περιπτώσεις, πάντα όμως με τη μορφή της κοινής, εξ' αδιαιρέτου αρχιτεκτονικής σύμπραξης των δύο αρχιτεκτόνων. Με άλλα λόγια, ακριβώς με τον τρόπο που σχεδιάσθηκε και υλοποιήθηκε η αρχιτεκτονική τους στο μακρύ χρονικό διάστημα της συνεχούς συμπόρευσης τους. Πιστεύω ότι η, (για πρώτη φορά μετά από τον θάνατο του Δημήτρη Μπίρη) παρουσίαση του έργου αυτού με την προσωπική ματιά του Τάσου Μπίρη (άμεσα όμως ενταγμένη στο πλαίσιο του ομαδικού του χαρακτήρα) μπορεί να έχει μια ουσιαστική χρησιμότητα. Ιδιαιτέρως μάλιστα σήμερα, ενώ κορυφώνεται η μεγάλη κρίση, αγγίζοντας βίαια (ανάμεσα σε πολλά άλλα) και τις συνθήκες άσκησης της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Συνθήκες που, όπως πιστεύω, καθιστούν όλο και πιο αναγκαίες τις συνεργασίες στον σχεδιασμό και την εφαρμογή της αρχιτεκτονικής. Και τούτο αφορά ιδιαιτέρως τους νέους και τις νέες συναδέλφους, που τώρα κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην τέχνη τους. Εννοώ όμως εδώ μια ομαδικότητα που δεν θα εξαφανίζει, αντιθέτως θα αναδεικνύει και θα αξιοποιεί, τα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας κάθε μέλους της ομάδας, χωρίς επιβολή ιεραρχικών δομών ή μοναδικών κυρίαρχων τάσεων. Κινούμενη προς την κατεύθυνση αυτή, η παρουσίαση μου θα επιχειρήσει κυρίως το εξής: Να δημοσιοποιήσει σκέψεις, εμπειρίες και συμπεράσματα, σε αναφορά με τις ειδικές προϋποθέσεις που (στην περίπτωση μας) έκαναν δυνατή την δύσκολη σύνδεση «ατομικότητας» και «συλλογικότητας», προς όφελος μάλιστα, τόσο της μίας όσο και της άλλης, όπως λειτούργησαν.

Βιογραφικό Σημείωμα Τάσου Μπίρη
Ο Τάσος Μπίρης γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1942 στην Αθήνα. Μεγάλωσε σε περιβάλλον αρχιτεκτόνων. Ο πατέρας του Κυπριανός Μπίρης, αρχιτέκτονας και Καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ και ο θείος του Κώστας Μπίρης, επίσης αρχιτέκτονας-πολεοδόμος και γνωστός μελετητής της αρχιτεκτονικής ιστορίας της Αθήνας, οδήγησαν τα πρώτα του βήματα προς την κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής. Σπούδασε στην Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, από την οποία αποφοίτησε το 1966. Τον ίδιο χρόνο δέχτηκε πρόταση του καθηγητή Ιωάννη Δεσποτόπουλου, του οποίου ήταν μαθητής, να υπηρετήσει στην έδρα «Γενικής Κτηριολογίας και Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων» της ίδιας Σχολής, ως μέλος του διδακτικού προσωπικού. Δίδαξε στον Τομέα Ι ( του οποίου υπήρξε πρώτος διευθυντής προερχόμενος από την νεότερη γενιά διδασκόντων που εκλέχθηκαν με το Π.Δ. 123) ως Καθηγητής στην περιοχή των Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων.

Κατά την περίπου 40 χρόνων δράση του εκεί διαμόρφωσε και διατύπωσε δημοσίως προσωπικές του θέσεις για το μάθημα των Συνθέσεων (ορισμός εκπαιδευτικού αντικειμένου, θεματολογίας, μεθόδων διδασκαλίας των Συνθέσεων κ.α). Πολλές από τις απόψεις του αυτές παρουσιάζονται στο πρώτο του βιβλίο «Αρχιτεκτονικής Σημάδια και Διδάγματα. Στο ίχνος της Συνθετικής Δομής» το οποίο δίδεται ως εκπαιδευτικό σύγγραμμα στους σπουδαστές και τις σπουδάστριες των μεγαλύτερων εξαμήνων. Κεντρικά θέματα αυτής της έρευνάς του, αλλά και της διδασκαλίας του, απετέλεσαν έννοιες όπως η «Κεντρική Ιδέα», η «Συνθετική Δομή σε συνάρτηση με τη Μορφή», οι «Αρχέτυπες χωρικές διατάξεις», οι «Αντίρροπες συζυγίες», η σημασία του συσχετισμού θεωρίας και πράξης στο μάθημα των Συνθέσεων κ.α.

Ταυτοχρόνως, ο Τάσος Μπίρης δίδαξε ως προσκεκλημένος (άμισθος με δική του επιθυμία) καθηγητής στο νεοσύστατο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Δ.Π.Θ. στη Ξάνθη για έξι συνεχή έτη. Κατά το διάστημα αυτό, οργάνωσε τις βασικές κατευθύνσεις του μαθήματος των Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων, το οποίο τώρα εμπλουτίζουν με δικές τους ιδέες νεότεροι εκλεγμένοι διδάσκοντες του Τμήματος.

Το μάθημα αυτό στηρίζεται στη χρήση του «μεταλλασσόμενου μοντέλου συνθετικών εφαρμογών», ένα διδακτικό εργαλείο δικής του επινοήσεως. Το μοντέλο αυτό σε κλίμακα 1:50 συναποτελούν τα ελάχιστα δυνατά πρωτογενή στοιχεία (στύλοι, δοκοί και επίπεδα) που συγκροτούν τον αρχιτεκτονικό χώρο στο σύστημα «δοκός επί στύλου». Με συνδυασμένους χειρισμούς του διδάσκοντα και του διδασκόμενου συντίθενται και διερευνώνται με άμεσο τρόπο βασικές - αρχέτυπες διατάξεις χώρου, όπως το αίθριο, η στοά, η άνοδος σε δεύτερο επίπεδο κτλ.

Εξάλλου, υπήρξε εταίρος σε συνεργασία εξ' αδιαιρέτου με τον αδελφό του Δημήτρη Μπίρη (αρχιτέκτονα και Επίκουρο Καθηγητή της ίδιας Σχολής, ο οποίος χάθηκε αδόκητα το 2002) του "Αρχιτεκτονικού Γραφείου Καθηγητού Κυπριανού Μπίρη και συνεργατών". Στο πλαίσιο αυτής της ομάδας έχει εκπονήσει μελέτες ιδιωτικών και - κυρίως- δημοσίων κτηρίων. Από αυτά τα περισσότερα έχουν υλοποιηθεί και παρουσιάζονται στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Η κύρια δράση του στο χώρο της αρχιτεκτονικής εφαρμογής εξακολουθεί να πραγματοποιείται μέσω συμμετοχών και βραβεύσεων σε σημαντικούς πανελλήνιους και διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς (π.χ. Β' βραβείο διεθνούς διαγωνισμού για το «Νέο Μουσείο Ακρόπολης», Α' βραβείο πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για το «Νέο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης» και Α' Βραβείο πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για το «Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης» κ.α.).

Έχει συγγράψει σειρά άρθρων για θέματα αρχιτεκτονικής σε ελληνικά και ξένα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες και έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Επίσης, έχει συγγράψει τρία ατομικά βιβλία και έχει συμμετάσχει σε δύο συλλογικούς τόμους με θέμα την αρχιτεκτονική. Ο πρώτος αφορά τις αρχιτεκτονικές ιδέες και ο δεύτερος τη σχέση αρχιτεκτονικής και μουσικής σύνθεσης. Είναι παντρεμένος με την αρχιτέκτονα και επικ. Καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, Σοφία Τσιράκη, επίσης μόνιμο μέλους της ίδιας αρχιτεκτονικής ομάδας.

Μετά την αποχώρηση του από τη Σχολή Αρχιτεκτόνων το 2009, ο Τάσος Μπίρης συνεχίζει τη δράση του ως ομότιμος Καθηγητής και παράλληλα ως δρών αρχιτέκτων.

Τόπος : Πνευματικό κέντρο Δήμου Αθηναίων - Αμφιθέατρο 'Αντώνης Τρίτσης'
Ημερομηνία : 14 Μαϊου 2015