Φυσική κάλυψη

H Αθήνα, πόλη που τα τελευταία χρόνια έρχεται αντιμέτωπη με το φαινόμενο της θερμικής νησίδας, κατακλύζεται από πλακοστρωμένες επιφάνειες, ασφαλτοστρωμένους δρόμους, πλάκες και κυβόλιθους πακτωμένους στο σκυρόδεμα. Αν σκεφτεί κανείς ότι οι χώροι αυτοί δεν σκιάζονται στην πλειοψηφία τους, καταλαβαίνει ότι τα υλικά πλακόστρωσης από τη μία αντανακλούν το φως και από την άλλη απορροφούν και συσσωρεύουν θερμότητα την οποία αποδίδουν στο περιβάλλον τις νυχτερινές ώρες. 

Το βρόχινο νερό που θα μπορούσε να εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα της αττικής γης οδηγείται στις αποχετεύσεις και καταλήγει στη θάλασσα φορτίζοντας το αποχετευτικό δίκτυο και δημιουργώντας πλημμυρικά φαινόμενα μέσα στην πόλη. Εκατό τετραγωνικά πλακόστρωσης «παράγουν» ένα κυβικό νερού που φτάνει στην αποχέτευση μετά από μία βροχούλα των 10mm.

Το έδαφος παύει να είναι ένα ζωντανό οικοσύστημα, συμπιέζεται και δημιουργούνται κακές συνθήκες ανάπτυξης των φυτών.

Βραβείο από τον ASLA για την μεταμόρφωση μιας τσιμεντοστρωμένης αυλής όπου χαράχτηκε με κομπρεσέρ το μπετό και δημιουργήθηκαν φυτεύσιμες επιφάνειες.(πηγή Tom Fox)

Η βιοκλιματική συμπεριφορά των υλικών εξαρτάται από το χρώμα, την υφή, τη σύνθεση του υλικού, την αρμολόγησή τους και τη δυνατότητα που δίνουν για φυσική απορροή των νερών. Ανοιχτόχρωμα δάπεδα με λεία επιφάνεια αντανακλούν το φως και δημιουργούν μη ευχάριστες συνθήκες ενώ οι σκούρες επιφάνειες αποθηκεύουν θερμική ενέργεια. Η καλύτερη επιλογή είναι καταρχήν να πλακοστρωθούν οι επιφάνειες που είναι απαραίτητο και από κει και πέρα να επιλεγούν φυσικά υλικά όπως σταθεροποιημένο χώμα, χαλίκι, βότσαλο, κυβόλιθος που τοποθετούνται χωρίς στερέωση επάνω σε καλά συμπυκνωμένη στρώση αδρανών κατάλληλης κοκκομετρίας. Αυτές οι επιλογές διευκολύνουν την εγκατάσταση αλλά και τις αλλαγές στα υπόγεια δίκτυα κοινής ωφέλειας.  

Οι τραχιές, φυσικές, ανοιχτόχρωμες επιφάνειες, που τοποθετούνται σε υπόβαση που διευκολύνει την απορρόφηση των νερών, μαζί με κατάλληλες φυτεύσεις θα δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες στις πόλεις. Η αλήθεια είναι ότι από τους κατοίκους των πόλεων λείπει η επαφή με το χώμα και αυτό έχει τις προεκτάσεις στη ψυχολογία τους γιατί το χώμα συμβολίζει και είναι η ίδια η γονιμότητα και το μέσο δημιουργικής παρέμβασης του ανθρώπου στη φύση.

Κριτήρια επιλογής του κατάλληλου υλικού για το δάπεδο εκτός από το κλίμα είναι:

 
- Η χρήση της πλακοστρωμένης επιφάνειας και η συσχέτιση της με την αντοχή των υλικών
- Η Ασφάλεια που προσφέρει στον περιπατητή το δάπεδο
- Η Εντοπιότητα των υλικών κατασκευής 
- Το Κόστος κατασκευής και συντήρησης
- Το Ύφος και η ενοποίηση του περιβάλλοντα χώρου τόσο με το οίκημα όσο με το ευρύτερο περιβάλλον

Πληθώρα φυσικών υλικών κυκλοφορούν στην αγορά όπως χαλίκι, ψηφίδα, βότσαλο, ξύλο, μάρμαρο, γρανίτης, φυσικός κυβόλιθος, σχιστόλιθοι, κεραμικά, σταθεροποιημένο χώμα, που αν συνδυαστούν κατάλληλα εξασφαλίζουν λειτουργικότητα και αισθητική.

Το δάπεδο δεν θα πρέπει να κυριαρχεί στο χώρο και να ανταγωνίζεται άλλα στοιχεία του τοπίου αλλά να εντάσσεται μέσα σε αυτό προσφέροντας αρμονία. Μπορεί να πετύχουμε την ζητούμενη φυσικότητα σε ένα αστικό τοπίο αφήνοντας τη βλάστηση να εισχωρεί στο δάπεδο.εικόνα2)

Έπαινος στο πρόσφατο διαγωνισμό για την ανάπλαση της πλατείας θεάτρου. Λευκό δάπεδο που δημιουργεί δυσφορία στον περιπατητή λόγω ανάκλασης του φωτός. Φανερή η απουσία πρασίνου.(πηγή greekarchitects.gr)

Η ανάπλαση και η διαμόρφωση  ελεύθερων χώρων, πλατειών, πεζόδρομων κλπ είναι πλέον γνωστό ότι δεν είναι αντικείμενο εργασίας μόνο μιας συγκεκριμένης επιστημονικής ομάδας αλλά διεπιστημονική. Το αποτέλεσμα είναι μονοδιάστατο όταν οργανώνονται διαγωνισμοί για την ανάπλαση χώρων που απευθύνονται  σε αρχιτεκτονικά γραφεία, δίνοντας τους την ευχέρεια, αν θέλουν να εντάξουν στην ομάδα κάποια άλλη ειδικότητα και να αξιολογούνται οι προτάσεις αυτές από επιτροπές που  αποτελούνται αποκλειστικά από αρχιτέκτονες. Οι προτάσεις των διαγωνιζομένων πρέπει να αφορούν  τους κατοίκους αυτής της πόλης, να υπηρετούν τις ανάγκες τους για να αγκαλιάζονται από αυτούς και να αποκτούν χρήσεις αλλιώς οι χώροι  θα οδηγούνται  στην υποβάθμιση.

Καλύτερες συνθήκες ζωής για τον άνθρωπο μέσα στις πόλεις σημαίνει αλλαγή σκεπτικού και προτεραιοτήτων εφαρμόζοντας πιο απλές και φυσικές ιδέες που κοστίζουν λιγότερο σε όλα τα επίπεδα.

Πολυσύχναστο χωμάτινο μονοπάτι στο κέντρο της Μόσχας που ενώνει το πανεπιστήμιο Λεμονόσοφ με τον πλησιέστερο σταθμό μετρό.(φωτογραφία Κατσογιάννη Σταυρούλα)