Προκολομβιανή Αρχιτεκτονική της Κεντρικής Αμερικής

Στην Κεντρική Αμερική, από το 1500 π.Χ. άνθισαν διαδοχικά πολιτισμοί που δημιούργησαν σημαντικότατα αρχιτεκτονικά έργα, με γνωστότερους προ-Κολομβιανούς πολιτισμούς, αυτούς των Μάγια και των Αζτέκων.

Αρχιτεκτονική των Ολμέκων (1500 π.Χ. - 400 π.Χ.)
Ο πολιτισμός των Ολμέκων αναπτύχθηκε σε βαλτώδεις εκτάσεις, στις νότιες ακτές του Κόλπου του Μεξικού. Οι Ολμέκοι (Olmec), κατόρθωσαν να αξιοποιήσουν με εγγειοβελτιωτικά έργα τη γη για καλλιέργεια, αλλά και για συγκομιδή ψαριών, χελωνών και οστρακοειδών. Κατοικούσαν και τελούσαν τη λατρεία τους πάνω σε χωμάτινες υπερυψωμένες πλατφόρμες. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτοί ξεκίνησαν τις αιματοχυσίες με αυτοτραυματισμούς.

Σύμβολα των Ολμέκων, του 900 π.Χ., αποδεικνύουν ότι εφηύραν την πρώτη ιερογλυφική γραφή στην Αμερικανική ήπειρο. Εφηύραν την έννοια του μηδέν και εισήγαγαν τη χρήση του στα μαθηματικά. Εφηύραν το πρώτο ημερολόγιο, όπου γίνεται χρονολόγηση μετρώντας τις μέρες που πέρασαν από τη μυθική ημέρα της δημιουργίας, που αντιστοιχεί στις 11 Αυγούστου του 3144 π.Χ. του δικού μας ημερολογίου.

Δημιούργησαν οικισμούς, οι σημαντικότεροι από τους οποίους βρίσκονται στο Σαν Λορέντζο, στη Λα Βέντα, στη Λαγκούνα ντε λος Σέρρος και στο Μόντε Άλμπαν. Στο δυτικό Μεξικό, βρίσκεται το "Τεοπαντεκουανιτλάν", όπου επεκτάθηκαν οι Ολμέκοι, αν και ορισμένοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για οικισμό άλλης εθνότητας, που ακολούθησε τον πολιτισμό των Ολμέκων.

Ο πολιτισμός των Ολμέκων ήταν ο πρώτος στην Κεντρική Αμερική που διασώζονται αρχιτεκτονικά έργα του. Πέρα από τις χωμάτινες πλατφόρμες και πυραμιδοειδείς κατασκευές, διασώζονται επιμέρους κατασκευές από βασάλτη, όπως ο Τάφος δύο Νηπίων. Βρέθηκαν, επίσης, αρδευτικές κατασκευές από βασάλτη.

Τους τελευταίους αιώνες του πολιτισμού τους, κατασκεύασαν και λιθόκτιστες κατασκευές, όπως την "Πυραμίδα Τεοπαντεκουανιτλάν", που διαθέτει μάλιστα θόλο κατασκευασμένο με το σύστημα επεξοχής ή corbel.

Φαίνεται ότι οι Ολμέκοι εφηύραν το γήπεδο μπάλας (μιας μορφής ποδοσφαίρου) που, στη συνέχεια, διαδόθηκε σε όλη την προ-Κολομβιανή Κεντρική Αμερική.

Εντυπωσιακή άνθιση είχε η γλυπτική τους, όπως μαρτυρούν τα μονολιθικά γλυπτά  γιγάντιων κεφαλών, που βρέθηκαν στο Σαν Λορέντζο.

 

Φ01. (Αριστερά) Πυραμίδα στη Λα Βέντα, Φ02. (Δεξιά) Μονολιθικό γλυπτό στο Σαν Λορέντζο.

 

Αρχιτεκτονική Τεοτιχουακάν και Σοτσικάλκο (50 π.Χ. - 900 μ.Χ.)
Στο Τεοτιχουακάν (Teotihuacan), στο Μεξικό, αναπτύχθηκε ένας πολιτισμός πολύ πριν την επέκταση των Μάγια από τη Γουατεμάλα και το Μπελίζε στο Μεξικό. Ο πολιτισμός αυτός εξελίχθηκε παράλληλα με τον πολιτισμό των Μάγια και παρήκμασε περί το 650 μ.Χ. Είχε θετική επιρροή στην ανάπτυξη του πολιτισμού της κλασικής περιόδου των Μάγια.

Το Τεοτιχουακάν ήταν η μεγαλύτερη από τις πόλεις της Αμερικής, μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Υπολογίζεται ότι στη μέγιστη ακμή του, το 500 μ.Χ., είχε περίπου 200.000 κατοίκους κι έναν αστικό πυρήνα έκτασης 20 τετραγωνικών χλμ. Ήταν οργανωμένη σε τεταρτημόρια που διαχωρίζονταν από τον κύριο οδικό άξονα με διεύθυνση βορρά-νότου και από δεύτερο οδικό άξονα με διεύθυνση ανατολής-δύσης. Ο κύριος άξονας, πλάτους 40 έως 95 μέτρων, καταλήγει προς βορρά στην "Πυραμίδα της Σελήνης", ενώ στην ανατολική του πλευρά βρίσκεται η "Πυραμίδα του Ήλιου". Κάτω από αυτόν τον άξονα, ένα μεγάλο αποχετευτικό κανάλι συνέλεγε τα όμβρια ύδατα της πόλης και κατέληγε στον ποταμό Σαν Χουάν.

Οι πυραμίδες του Ήλιου της Σελήνης κατασκευάσθηκαν από πλίνθους αποξηραμένους στον ήλιο. Μεγαλύτερη είναι η "Πυραμίδα του Ήλιου", που έχει τετράγωνη κάτοψη πλευράς 215 μέτρων και ύψος 63 μέτρα.

Στη νοτιοανατολική πλευρά της πόλης, δίπλα σε μια βυθισμένη πλατεία όπου μπορούσε να συγκεντρωθεί όλος ο πληθυσμός της πόλης, κτίσθηκε περί το 220 μ.Χ. το "Ιερό του Φτερωτού Ερπετού" που φέρει περίτεχνο ανάγλυφο χρωματισμένο διάκοσμο. Σε αυτό το ιερό πραγματοποιείται για πρώτη φορά η ογκοπλαστική σύνθεση ενός στερεού με κατακόρυφη όψη που εδράζεται σε ένα στερεό με κεκλιμένη όψη και ονομάζεται talud-tablero. Έτσι, αποτέλεσε πρότυπο για την αρχιτεκτονική του Σοτσικάλκο που ακολούθησε.

Η κατασκευή του Ιερού του Φτερωτού Ερπετού του Τεοτιχουακάν συνοδεύθηκε από μαζικές ανθρωποθυσίες και αυτό ήταν ακόμα ένα πρότυπο που, δυστυχώς, συνεχίσθηκε ακατάπαυστα, μέχρι το τέλος των προ-Κολομβιανών πολιτισμών.

Το Τεοτιχουακάν καταστράφηκε από πυρκαγιά περί το μέσο του 7^ου αιώνα μ.Χ., που ενδεχομένως να προήλθε από εισβολείς που το πυρπόλησαν.

 

Φ03. Πυραμίδα του Ήλιου, Τεοτιχουακάν.

Φ04 - Φ05. Γενικές απόψεις του Τεοτιχουακάν.

 

Από το 650 μέχρι το 900, αναπτύχθηκε στο Σοτσικάλκο (Xochicalco), σε απόσταση 110 χλμ. νοτιοδυτικά του Τεοτιχουακάν, ένας πολιτισμός που φαίνεται ότι είναι διάδοχος του πολιτισμού του Τεοτιχουακάν. Το Σοτσικάλκο κτίσθηκε σε πολλά επίπεδα, στην κορυφή ενός λόφου και περιβλήθηκε με οχυρωματικά τείχη.

Στο Σοτσικάλκο ξεχωρίζουν η "Μεγάλη Πυραμίδα", το "Βασικό Γήπεδο", που είναι το πρώτο μεγάλο γήπεδο μπάλας και, κυρίως, το "Ιερό του Φτερωτού Ερπετού", που όλες του οι όψεις καλύπτονται από εντυπωσιακά ανάγλυφα φίδια. Τα ανάγλυφα αυτά μοιάζουν πολύ με τα ανάγλυφα του ομώνυμου ιερού του Τεοτιχουακάν, δείχνοντας τη συνέχεια του πολιτισμού των δύο πόλεων.

Το τέλος του πολιτισμού του Σοτσικάλκο ήρθε όταν εισέβαλαν οι Τολτέκοι, περί το 900, που σηματοδοτεί και την έναρξη της μετακλασικής περιόδου των Μάγια.

 

Φ06. (Αριστερά) Πυραμίδα στο Σοτσικάλκο, Φ07. (Δεξιά) Γήπεδο μπάλας στο Σοτσικάλκο.

Προκλασική Αρχιτεκτονική των Μάγια (800 π.Χ. - 300 μ.Χ.)
Οι Μάγια κατοικούσαν, από τα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ., στα δάση βροχής της σημερινής Γουατεμάλα, της Μπελίζε, του Ελ Σαλβαδόρ και σε τμήμα του Μεξικού.

Οι εποχιακά βαλτώδεις περιοχές έκαναν αποδοτική τη γεωργία, δημιουργώντας περίσσευμα τροφής που οδήγησε στην ανάπτυξη εμπορίου γεωργικών προϊόντων, όπου εμπορεύονταν συγχρόνως και οψιδιανό, αλάτι, χελώνες, οστρακοειδή και αργότερα και κεραμικά.  Οι διάσπαρτες στα δάση κοινότητες συνδέονταν μεταξύ τους με ένα πυκνό οδικό δίκτυο. Η κοινωνία τους οργανώθηκε ιεραρχικά, υπό την καθοδήγηση μιας θρησκευτικής ελίτ που ήλεγχε αυστηρά τα πάντα, απαιτούσε συνεχείς ανθρωποθυσίες και αιματοχυσίες από αυτοτραυματισμούς και δεν ανεχόταν χαλαρότητα σε οποιαδήποτε πτυχή της ζωής τους.

Καθώς λοιπόν αναπτύσσονταν, μπόρεσαν από τον 8ο αιώνα π.Χ. να δημιουργήσουν την προκλασική αρχιτεκτονική, η οποία έθεσε τις βάσεις για τη λαμπρή κλασική αρχιτεκτονική των Μάγια που εμφανίσθηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ.

Οι πρώτες τους κατασκευές ήταν υπερυψωμένες πλατφόρμες, ώστε να ζουν πάνω από το βαλτώδες έδαφος. Στη συνέχεια, δημιούργησαν λίθινες πυραμιδοειδείς κατασκευές για να δοξάζουν τους θεούς τους, προσφέροντάς τους, κυρίως, ανθρωποθυσίες.

Οι κατοικίες τους ήταν απλές καλύβες, ορθογωνικής ή οβάλ κάτοψης, με τοίχους από επιχρισμένα καλάμια και με οροφές από κλάδους φοίνικα. Μη έχοντας άλλα πρότυπα, έφτιαξαν τους λίθινους ναούς τους κατ' εικόνα της καλύβας τους, σε τέτοιο βαθμό, που κάποιοι ιστορικοί τούς χαρακτηρίζουν ως "απολιθωμένες" πρωτόγονες καλύβες.

 

Φ08. (Αριστερά) Ναός των Λιθόκτιστων Βωμών  στη Μπελίζε, Φ09. (Δεξιά) Ναός Προσωπείου στη Μπελίζε.

 

Κλασική Αρχιτεκτονική των Μάγια (300 μ.Χ. - 900 μ.Χ.)
Η κλασική περίοδος των Μάγια εκτείνεται από την αρχή του 4ου αιώνα μ.Χ., μέχρι το τέλος  του 9ου αιώνα μ.Χ. Είναι η εποχή της εκρηκτικής αστικοποίησης γύρω από μεγάλα ιερά κέντρα, που ξεπέρασε τα όρια της σημερινής Γουατεμάλας, του Μπελίζε και του Ελ Σαλβαδόρ και πραγματοποιήθηκε, στο μεγαλύτερο μέρος της, στο Μεξικό.

Οι Μάγια, παρ' όλο που επεδείκνυαν βαρβαρότητα, αρπάζοντας και θανατώνοντας τελετουργικά, συνεχώς, γείτονές τους και πολλούς άλλους, και παρά το γεγονός ότι ο πόλεμος ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της ζωής τους, κατάφεραν να έχουν μια λαμπρή πνευματική δημιουργία που κορυφώθηκε στην κλασική περίοδο.

Η ζωγραφική, η γλυπτική και η κεραμική τους, δεν ήταν απλώς περίτεχνες, αλλά και εικαστικά ώριμες.

Η αριθμητική τους είχε τρία σύμβολα, το μηδέν, το ένα και το πέντε και με τους συνδυασμούς τους σχηματίζονταν όλοι οι αριθμοί και εκτελούνταν αριθμητικές πράξεις.

Οι αστρονομικές τους γνώσεις, επικουρούμενες από τις μαθηματικές τους, επέτρεψαν να δημιουργήσουν ένα ημερολόγιο 365 ημερών και ένα άλλο 260 ημερών, που ήταν όμως μόνο για θρησκευτική χρήση.

Ανέπτυξαν ένα άρτιο σύστημα ιερογλυφικής γραφής που είχε τις ρίζες του στους Ολμέκους. Από τον 5ο αιώνα έγραφαν πλήθος κείμενα σε χαρτί που κατασκεύαζαν από φυτικές ίνες. Οι Ισπανοί έκαψαν τα γραπτά τους και διασώθηκαν μόνο ελάχιστα, όπως ο "Κώδικας της Δρέσδης". Είχαν όμως χαράξει και πλήθος επιγραφές σε πλάκες που, μετά την αποκρυπτογράφηση της γραφής τους, παρέχουν πλήθος πληροφορίες για την ιστορία και τον πολιτισμό τους.

Εμπεριστατωμένες μελέτες κατατάσσουν την κλασική αρχιτεκτονική των Μάγια σε τέσσερις υποκατηγορίες, με κριτήριο τη γεωγραφική περιοχή όπου αναπτύχθηκε. Είναι οι περιοχές:

- Πετέν της Γουατεμάλα, Ονδούρα και Μπελίζε, με κυριότερα κέντρα το Uaxactun, το Τικάλ και το Κοπάν
- Γιουκατάν του Μεξικού, με κυριότερα κέντρα το Ουξμάλ και το Τσιτσέν Ιτζά
- Τσίαπας του Μεξικού, με κυριότερο κέντρο το Παλένκε
- Καμπέτσε και Κουϊντάνα-Ρου του Μεξικού, με κυριότερα κέντρα το Τσικάνα, το Μπεκάν και το Εντσνά

Η Κλασική Αρχιτεκτονική των Μάγια δημιούργησε επιβλητικά πέτρινα κτίρια, με υψηλής καλλιτεχνικής αξίας γλυπτικό διάκοσμο. Έδινε έμφαση στις όψεις των κτιρίων και όχι στους εσωτερικούς χώρους. Πάντως, οι εσωτερικοί χώροι στεγάζονταν με συμπαγείς θόλους. Κατασκευάζονταν είτε με διαδοχικούς πλακοειδείς λίθους, δομημένους με το σύστημα επεξοχής (corbel), είτε με βαθμιδωτούς θόλους από μια μορφή σκυροδέματος που παρασκεύαζαν από υδραυλικό κονίαμα και χαλίκια.

Αντιπροσωπευτικό έργο είναι η "πυραμίδα του Μεγάλου Ιαγουάρου". Με τετράγωνη βάση, πτυχωτές πλευρές με απότομη κλίση και ύψος 44 μ., εντυπωσιάζει με την απέριττη στιβαρότητα, την αρτιότητα και τον όγκο της λίθινης κατασκευής.

 

Φ10. (Αριστερά) Πυραμίδα του Μεγάλου Ιαγουάρου στο Τικάλ, Φ11. (Δεξιά) Ακρόπολις Τικάλ.

 

Τα τελετουργικά κέντρα των πόλεών τους, όπως της Παλένκε, της Τικάλ και της Κοπάν, είναι έργα τέχνης, καθώς έχουν προσαρμοσθεί άριστα στο φυσικό ανάγλυφο. Έχουν αποφευχθεί συνειδητά οι μνημειακοί άξονες και κατά την πορεία του οδοιπόρου εναλλάσσονται εικόνες και οπτικές φυγές, επιφυλάσσοντας ευχάριστες εκπλήξεις, χωρίς όμως να διασπάται η αισθητική ενότητα του συνόλου. Και όλα αυτά έχουν επιτευχθεί με χρήση ενός περιορισμένου λεξιλογίου αρχιτεκτονικών στοιχείων, όπως η πυραμίδα, η πλατφόρμα, οι κλίμακες, οι εγχάρακτες στήλες, οι χαμηλοί τοίχοι και οι επιχώσεις.

 

Φ12. (Αριστερά) Συγκρότημα Ανακτόρων στο Ουξμάλ, Φ13. (Δεξιά) Αψίδα στο Κτίριο Διοικητή στο Ουξμάλ.

Φ14.(Αριστερά) Πυραμίδα του Μάγου στο Ουξμάλ, Φ15. (Δεξιά) Ναός του Ήλιου στο Παλένκε.

Φ16. (Αριστερά) Πυραμίδα πέντε ορόφων στο Εντσνά, Φ17. (Δεξιά) Στήλη Β στο Κοπάν (λεπτομέρεια).

Φ18. (Αριστερά) Πυραμίδα στο Chacchoben, Φ19. (Δεξιά) Πυραμίδα στο Κόμπα.

Φ20. Γήπεδο μπάλας στο Κόμπα

 

Ο πολιτισμός των Ζαποτέκων, που διαδέχθηκαν τους Ολμέκους, αναπτύχθηκε στην κοιλάδα της Οαξάκα, στο Μεξικό, από τον 1ο αιώνα π.Χ. μέχρι τον 8ο αιώνα μ.Χ. Η αρχιτεκτονική τους θεωρείται ως παρακλάδι της αρχιτεκτονικής των Μάγια.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πηγαδόμορφοι τάφοι στο Γκουαχιμόντον, που έχουν είσοδο στην κορυφή ενός βαθμιδωτού αναχώματος κυκλικής κάτοψης. Εκεί, αρχίζει ένα κατακόρυφο φρέαρ με βάθος που φθάνει μέχρι 18 μ. Στον πάτο του υπάρχουν οριζόντιοι διάδρομοι πρόσβασης προς τρεις, συνήθως, ταφικούς θαλάμους.

Οι Ζαποτέκοι ανέπτυξαν το Μόντε Άλμπαν ως διοικητικό τους κέντρο, όταν το κατέλαβαν, μετά τους Ολμέκους. Τα σημαντικότερα από τα κτίρια που υπάρχουν σήμερα στο Μόντε Άλμπαν κτίσθηκαν από τον 3ο μέχρι τον 7ο αιώνα μ.Χ.

 

Φ21. Παρατηρητήριο στο Μόντε Άλμπαν.

Μετακλασική Αρχιτεκτονική των Μάγια(900 μ.Χ. - 1524 μ.Χ.)
Το τέλος της κλασικής περιόδου των Μάγια ήρθε περί το 900, όταν στην περιοχή των Μάγια άρχισαν να εισβάλλουν διάφορες γειτονικές εθνότητες, όπως οι Τολτέκοι (Toltecs), οι Κιουίτσες (Quichés), οι Πίπιλς (Pipils) και οι Πουτούνς (Putuns).

Οι Τολτέκοι εισέβαλαν περί το 950 και ανέπτυξαν τον πολιτισμό τους με κέντρο την Τούλα. Η Τούλα καταστράφηκε το 1168 ή το 1179. Το 975 κατέλαβαν την Τσιτσέν Ιτσά, όπου υπήρξε μια καταπληκτική ανάπτυξη υπό τον αποικισμό τους, ενώ το τέλος της ήρθε τον 13ο αιώνα.

Η γοητευτική πόλη της Τουλούμ, με τους ναούς της κτισμένους στην απότομη ακτή προς την Καραϊβική θάλασσα, άνθισε αργότερα, από τον 13ο μέχρι τον 15ο αιώνα και προξένησε άκρατο θαυμασμό στους Ισπανούς κονκισταδόρες.

Τον 15ο αιώνα η φυλή "Κακτσικουέλ" (Cakchiquel), των υψιπέδων της Γουατεμάλας, δημιούργησε την πόλη Ιξίμχε, όπου μέχρι την καταστροφή της το 1524, άνθισε το τελευταίο στάδιο της Μετακλασικής Αρχιτεκτονικής των Μάγια.

Οι Μάγια, μαζί με τους Τολτέκους και τις άλλες εθνότητες που εισέβαλαν στην περιοχή, χρησιμοποίησαν ως υπόβαθρο την κλασική αρχιτεκτονική των Μάγια, την οποία τροποποίησαν και εμπλούτισαν, αναπτύσσοντας εσωτερικούς χώρους υψηλής αρχιτεκτονικής αρτιότητας, δημιουργώντας έτσι αυτό που ονομάζεται σήμερα Μετακλασική Αρχιτεκτονική των Μάγια.

Εμπλούτισαν την αρχιτεκτονική με νέους κτιριακούς τύπους, με κυριότερο τις εκτεταμένες υπόστυλες αίθουσες συνάθροισης πολεμιστών, που ερείπιά τους σώζονται στην Τούλα και στην  Τσιτσέν Ιτσά.

Δημιούργησαν οχυρωμένες πόλεις που περιείχαν ναούς, παλάτια και παρατηρητήρια γύρω από ένα κυρίαρχο κτίριο (castillo), όπως φαίνεται στην Τουλούμ και στην Τσιτσέν Ιτσά.

Όμως, στη μετακλασική αρχιτεκτονική δε συναντάμε την αυστηρή οικοδομική και διακοσμητική τελειότητα της κλασικής αρχιτεκτονικής των Μάγια.

 

Φ22. Το Κάστρο τουΤσιτσέν Ιτσά.

Φ23 - Φ24. Ναός των Πολεμιστών στο Τσιτσέν Ιτσά.

Φ25. (Αριστερά) Κάστρο στο Τουλούμ, Φ26. (Δεξιά) Πυραμίδα με τις Κόγχες στο Ελ Τατζίν.

Αρχιτεκτονική των Αζτέκων (1325 μ.Χ. - 1521 μ.Χ.)
Μέσα στο κλίμα παρακμής των Μάγια, τρεις εθνότητες στο Μεξικό, οι Τενόκα (Tenochca) του Τενοκτιτλάν, οι Ακολχούας (Acolhuas) του Τεξκόκο και οι Τεπανέκς (Tepanecs) του Τλακοπάν, συνασπίσθηκαν μεταξύ τους, δημιουργώντας τον πολιτισμό των Αζτέκων.

Κέντρο τους ήταν το Τενοκτιτλάν, που έκτισαν το 1325 πάνω σε μια νησίδα, στην τότε λίμνη Τεξκόκο, όπου σήμερα εκτείνεται η Πόλη του Μεξικού.

Το 1376 επέλεξαν βασιλιά, μετατρέποντας το συνασπισμό τους σε βασίλειο. Επί του πέμπτου κατά σειρά βασιλιά τους, του Μοντεζούμα Α΄ (1440-1468), οι Αζτέκοι έγιναν πολύ ισχυροί και κατέλαβαν την Οαξάκα, καθώς και περιοχές στις ακτές του Κόλπου του Μεξικού. Απέκτησαν μεγάλο πλούτο που οφειλόταν στο εμπόριο, αλλά, κυρίως, στους φόρους υποτέλειας που επέβαλαν στους άλλους λαούς με τη στρατιωτική τους ισχύ.

Το βασίλειο των Αζτέκων κατακτήθηκε από τους Ισπανούς το 1521, μετά την απόβαση του Κορτές το 1519. Οι Ισπανοί προχώρησαν σε "αρχιτεκτονική κάθαρση", κατεδαφίζοντας τα περισσότερα κτίρια των Αζτέκων.

Από όλους τους λαούς της προ-Κολομβιανής Αμερικής, οι Αζτέκοι έκαναν τις περισσότερες ανθρωποθυσίες. Όταν επεξέτειναν τους κύριους ναούς τους, το έτος 1487, θυσίασαν περισσότερους από 20.000 αιχμαλώτους, στην Τενοκτιτλάν.

Είναι πολύ δύσκολο για έναν σύγχρονο άνθρωπο να αντιληφθεί τους Αζτέκους.

Οι Αζτέκοι ήταν πολύ θρήσκοι και γι' αυτό ήταν οι μεγαλύτεροι φονιάδες· για να εκπληρώνουν το θρησκευτικό τους χρέος απέναντι στους θεούς τους, τους προσέφεραν ακατάπαυστα ανθρωποθυσίες.

Φρόντιζαν συνεχώς τη σωματική τους καθαριότητα και γι' αυτό στο κάθε σπίτι τους αντιστοιχούσε ένα κτίριο ατμόλουτρου. Συγκρίνοντάς τους με τους ευγενείς στις Βερσαλλίες, θα έπρεπε να συμπεράνουμε ότι είναι πιο πολιτισμένοι, αν εξαρτήσουμε τον πολιτισμό από την καθαριότητα.

Οι πόλεις τους ήταν εκτενείς (υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός του Τενοκτιτλάν έφτασε τις 200.000). Σχεδιάζονταν ακολουθώντας βασικούς άξονες που αλληλοτέμνονταν καθέτως. Το κεντρικό κτίριο κάθε πόλης ήταν μια υπερμεγέθης πυραμίδα, κατάλληλα σχεδιασμένη για να πραγματοποιούν πολυάνθρωπες θυσίες.

Χαρακτηριστικό των μεγάλων πυραμίδων τους ήταν οι δίδυμες σκάλες που οδηγούσαν σε δίδυμους ναούς που τους αντιστοιχούσαν. Άλλες χαρακτηριστικές πυραμίδες τους ήταν οι αφιερωμένες στο θεό του ανέμου "Εχεκάλτ", που ήταν καμπυλωμένες για να μην εμποδίζουν τη ροή του ανέμου.

Για να θεμελιώσουν τα βαριά λίθινα κτίριά τους στα βαλτώδη εδάφη, δημιουργούσαν μεγάλες πλατφόρμες έδρασης ή πυκνές πασσαλοπήξεις. Στις  πασσαλοπήξεις τους εφήρμοζαν τις ίδιες αρχές με αυτές που εφαρμόζονται στις σύγχρονες θεμελιώσεις, σε μη συμπαγή εδάφη.

Πέρα από αυτό, για να μειώσουν το βάρος των κτιρίων τους, χρησιμοποιούσαν λίθους από ένα ελαφρύ ηφαιστειογενές πέτρωμα, το τεζόντλε (tezontle). Αυτό έχει ενδιαφέρουσες αποχρώσεις και είναι ευκατέργαστο, επιτρέποντας στους Αζτέκους να αξιοποιούν τις λιθοξοϊκές τους ικανότητες.

Κατά τα λοιπά, υπήρξαν συνεχιστές της οικοδομικής που είχαν αναπτύξει οι προγενέστεροι κάτοικοι της περιοχής.

 

Φ27. (Αριστερά) Μακέτα του Τενοκτιτλάν, Φ28. (Δεξιά) Πυραμίδα της Σάντα Σετσίλια στο Acatitlan.

 

του Χρήστου Φλώρου

 

Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Baudez C.-F., Becquelin P., Μάγια, Η Καθημερινή, 2009
Bernal Ι., Simoni-Abbat Μ., Αζτέκοι, Η Καθημερινή, 2009
Ching F., Jarzombek M., Prakash V., A Global History of Architecture, John Wiley & Sons, Inc., New Jersey, 2007
Coe M. D., Koontz R., Mexico - From the Olmecs to the Aztecs, Thames & Hudson, London, 2002
Hardoy J., Urban Planning in Pre-Columbian America, George Braziller, Netherlands, 1968
Kubler G., The Art and Architecture of Ancient America - The Mexican, Maya, and Andean Peoples, CT: Yale University Press, New Haven, 1990
Lourie P., Hidden World of the Aztec (Ancient Civilizations of the Americas), Boyds Mills Press, 2006
Miller M. E., Maya Art and Architecture (World of Art), Thames & Hudson, 1999
Norwich J. J. (editor), The Great Cities in History, Thames & Hudson, London, 2009
Onians J. (editor), The Art Atlas, Laurence King Publishing, Singapore, 2008
Parmington A., Space and Sculpture in the Classic Maya City, Cambridge University Press, 2011
Stierlin H., The Maya - Palaces and Pyramids of the Rainforest, Taschen, Köln, 1997
UNESCO, History of Humanity, Scientific and Cultural Development, UNESCO Publishing, 1994

Κτίρια και δομικές κατασκευές που περιλαμβάνονται στον Κατάλογο μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ
Μεξικό
αριθμός   411, Pre-Hispanic City and National Park of Palenque
αριθμός   412, Historic Centre of Mexico City and Xochimilco
αριθμός   414, Pre-Hispanic City of Teotihuacan
αριθμός   415, Historic Centre of Oaxaca and Archaeological Site of Monte Albán
αριθμός   483, Pre-Hispanic City of Chichen-Itza
αριθμός   560, Archaeological Zone of Paquimé, Casas Grandes
αριθμός   631, El Tajin, Pre-Hispanic City
αριθμός   791, Pre-Hispanic Town of Uxmal
αριθμός   939, Archaeological Monuments Zone of Xochicalco
αριθμός 1061, Ancient Maya City of Calakmul, Campeche
Ονδούρα
αριθμός  129, Maya Site of Copan
Γουατεμάλα
αριθμός    64, Tikal National Park
αριθμός  149, Archaeological Park and Ruins of Quirigua
Ελ Σαλβαντόρ
αριθμός  675, Joya de Cerén Archaeological Site
Βλέπε  http://whc.unesco.org/en/list

Πηγές φωτογραφιών
Λ. Τουρλίδα : Φ00, Φ03, Φ05, Φ12, Φ13, Φ14, Φ21, Φ22, Φ25
P. Ostyn : Φ10
Public domain : Όλες οι λοιπές φωτογραφίες