Πές, που είναι η Αθήνα (Βιβλιοκριτική)

Βιβλιοκριτική
Ζ.Κοτιώνης, (2006), Πές, που είναι η Αθήνα, Εκδ.Άγρα, σσ.153.

Ο Κοτιώνης στο τέταρτο πια βιβλίο του, αναζητά μέσα από διάφορα κείμενά του (εισηγήσεις και άρθρα) την τοπολογία της Αθήνας εστιάζοντας στο περιεχόμενο μιας αρχιτεκτονικής θεώρησης και στις προοπτικές μιας εδαφικής πολιτικής για την ελληνική πρωτεύουσα που θα την αναπτύξει στα πλαίσια του ιστορικού της βάθους και του Ευρωπαϊκού μέλλοντος της ως μια ιδιαίτερη μεσογειακή πρωτεύουσα. 

Ο συγγραφέας  κάνει προτάσεις για την Αθήνα με κοινό χαρακτηριστικό την διαχείριση της μορφής της πόλης ως εδαφικό περιστατικό (σ.11). Ουσιαστικά πραγματεύεται το έδαφος ως μια εν δυνάμει πόλη, μια πόλη που καθίσταται έδαφος καθώς οικοδομείται (σ.9) και το οποίο δύναται να καθορίσει ένα νέο μορφογενετικό πρότυπο για μια σύγχρονη Αθήνα.

Το έδαφος αποτελεί την υποδομή (σ.9) και η ανεγειρόμενη σύγχρονη πόλη την υπερδομή, μια θεώρηση που μας θυμίζει την ιδέα του οριζόντιου επιπέδου και του ορίζοντα από τον ισπανό αρχιτέκτονα Campo Baeza. Η υποδομή καθορίζει έτσι τον σχηματισμό της πόλης και λειτουργεί στα πλαίσια μιας σωματικής εμπειρίας(σ.134) ως το κατεξοχήν στρατηγικό εργαλείο για το επιθυμητό πέρασμα…από την Αθήνα του λεκανοπεδίου στην Αθήνα της αττικής χερσονήσου εκεί που βρίσκεται το μέλλον της.

Ο συγγραφέας θεωρεί την Αθήνα ως εκπρόσωπο του αρχιπελάγους και ως μια μεταφορική νησιωτική οντότητα, μια θαλασσινή πόλη (σ.45-46) και όχι μια πόλη της ενδοχώρας, λάθος που τόνιζαν και οι Κανδύλης και Προβελέγγιος(σ.79). Μια παράκτια πόλη (σ.90) με νέα στρατηγική που θα οδηγήσει μακριά από το καθιερωμένο πρότυπο οικιστικής ανάπτυξης της πολυκατοικίας (σ.90).

Ο συγγραφέας ουσιαστικά συμβάλλει στην κατανόηση της ιδιαιτερότητας της Αθηναϊκής ταυτότητας μέσα από την ανάδειξη της τοπιογραφίας της Αττικής γης μέσω της διαχείρισης των «εδαφικών περιστατικών» που παραθέτονται στο τρίτο μέρος του βιβλίου με τον γενικό τίτλο: Προβολές. Εδαφικά περιστατικά ως αστικές εξελίξεις στα πλαίσια ενός ενιαίου μορφοποιημένου αστικού «χαλιού» που κινείται στα όρια μιας θάλασσας η οποία αποτελεί πια ένα νέο επικοινωνιακό χώρο της νότιας Ευρώπης(σ.79) κάτι που ο Κοτιώνης είχε ήδη αναφέρει στην πρόσφατη μπιενάλε αρχιτεκτονικής Βενετίας [1] αλλά και στην προηγούμενη [2]. Δεν μένει όμως εκεί αλλά προτείνει μια μεταστέγαση του αθηναϊκού αστικού τοπίου (σ.80)

Ν.Β.Μιτζάλης, Δρ.Αρχιτεκτονικής Ε.Μ.Π.

Σημειώσεις
[1] (Φ.Γιαννίση, Ζ.Κοτιώνης, «Πτήση και πτώση από την Ανατολή ως τη Δύση», στο συλλογικό τόμο: Αιγαίο, μια διάσπαρτη πόλη, Υπουργείο Πολιτισμού, 2005, σ.312.)
[2] Ο Κοτιώνης στην 9η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής Βενετίας χειρίζεται τον δισδιάστατο χάρτη της Αττικής ως μια τρισδιάστατη ανάγλυφη μορφή ενώνοντας φαντασιακά τον Ευβοικό Κόλπο και τον Σαρωνικό  με μία φαρδιά υδάτινη επιφάνεια-κανάλι. Βλ.Ζ.Κοτιώνης, «Χειροπραξίες επί του χάρτη της Αττικής», στο συλλογικό τόμο Παραδείγματα, Υπουργείο Πολιτισμού και ΣΑΔΑΣ, 2004, σσ.169-170.