2ο Βραβείο για τη Δημοτική Αγορά και το Δημοτικό Χώρο στάθμευσης στη Λάρνακα

The Folding Market

Η βασική αρχή της πρότασης βασίζεται στην ανάγκη υλοποίησης μιας κτιριακής ενότητας και όχι δύο ξεχωριστών κτιρίων. Γι' αυτό το λόγο χρησιμοποιείται η κεκλιμένη πλάκα της οροφής ως γεωμετρικό στοιχείο σύνδεσης: η πορεία κίνησης που ουσιαστικά ξεκινά απ' το ισόγειο και μέσω της κλίμακας ανόδου φτάνει στην πλατεία του 1ου ορόφου συνεχίζει με κλίση ανόδου προς το νότιο όριο. Εκεί δημιουργεί μια αναδίπλωση συνεχίζοντας ως κεκλιμένη στέγη της οροφής μέχρι το βόρειο όριο του τεμαχίου και ύψος +10μ υπερκαλύπτοντας (στην ουσία «κρύβοντας») τα πρώτα 3 επίπεδα του κτιρίου στάθμευσης και αφήνοντας μόνο από πάνω τα δύο τελευταία, τα οποία ενοποιημένα σαν ένας όγκος δείχνουν ότι εδράζονται στην οροφή της αγοράς.

Βασικό ζητούμενο επίσης η σύνδεση του τεμαχίου της αγοράς τόσο με το ανατολικό όριο (οδός Ερμού) όσο και με το νότιο σύνορο του τεμαχίου, ώστε να μη δημιουργηθεί μια εσώκλειστη πλατεία της αγοράς σαν ένας χώρος αδιέξοδος και τερματικός.

Η κίνηση προς και από τον 1ο όροφο και η ανάγκη για άμεση, άνετη και απρόσκοπτη σύνδεση για τους πεζούς έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας ευθυτενούς κλίμακας στο βόρειο μέρος της υπαίθριας αγοράς η οποία παραλαμβάνει τις κινήσεις απ' το ισόγειο προς τον όροφο. Η κίνηση στον 1ο όροφο γίνεται περιμετρικά της αγοράς, όπου απ' έξω μπορεί να δει κανείς το εσωτερικό, την κίνηση και τις εμπορικές δραστηριότητες, το χώρο έκθεσης ή να εξυπηρετηθεί απ' τα καταστήματα εστίασης. Αυτή η περιμετρική υπερυψωμένη κίνηση ουσιαστικά αποκαλύπτει όλες τις φυγές του τεμαχίου.

Το κτίριο του χώρου στάθμευσης κατασκευάζεται με κλιμακωτό μέγεθος κάλυψης ώστε να απελευθερώνεται περισσότερος χώρος στο ισόγειο και να υλοποιείται μεγαλύτερη κάλυψη στους άνω ορόφους. Επίσης δημιουργείται το δημόσιο πέρασμα 5μ περίπου και ύψους 10μ το οποίο παραλαμβάνει τους πεζούς απ' την οδό Ερμού και τους οδηγεί στην αγορά και στον υπαίθριο χώρο. Οι όψη του επί της οδού Ερμού χωρίζεται σε 2 κομμάτια ώστε τα πρώτα 3 επίπεδα να συνάδουν με τα ύψη και τη μορφολογία των υφιστάμενων κτιρίων του εμπορικού δρόμου.

Το κτίριο της αγοράς τοποθετείται με άξονα κίνησης κάθετο στο νότιο όριο ώστε η διαμπερής γραμμική κίνηση δια μέσου της αγοράς, σε συμπλήρωση του δημόσιου περάσματος στο δυτικό όριο, να ενοποιεί το δημόσιο χώρο με το εσωτερικό της αγοράς. Το ίδιο συμβαίνει και στον όροφο.

Με αυτή την προτεινόμενη διάταξη και διατηρώντας σε μεγάλο βαθμό τα προκαθορισμένα εσωτερικά όρια ανάπτυξης των χρήσεων του τεμαχίου η πρόταση επιτυγχάνει να υλοποιήσει 1500τμ ελεύθερου χώρου στο ισόγειο και 650τμ στον όροφο.

Η αρχή που διέπει το κτίριο της αγοράς είναι η κλασσική κεντρική διάταξη του χώρου κίνησης και η απρόσκοπτη αίθουσα. Η πρόταση δεν επαναπροσδιορίζει τη φύση της δημόσιας αγοράς, αντίθετα τονίζει την ιστορικά αξονική διάταξη της σε αντίθεση με την πολυδιάσπαστη διάταξη που παρατηρείται σε εμπορικά κέντρα και lounges αεροδρομίων, κάτι το οποίο έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία χώρων με άνιση κατανομή, προσβασιμότητα και προβολή. Η διαχρονική ανάγκη «περισκοπικότητας», δηλαδή ανάγκη διαρκούς κεντρικού προσανατολισμού στις δημόσιες αγορές δημιούργησε ένα εσωτερικό αίθριο 220τμ που ενοποιεί το ισόγειο με τον όροφο, ενώ στο κέντρο της αγοράς ένα κενό 70τμ ενοποιεί τους εμπορικούς χώρους του υπογείου με το ισόγειο και τον όροφο. Μια εμβληματική σκάλα περιμετρικά απ' τον ανελκυστήρα μετατρέπει τα καταστήματα στο υπόγειο προέκταση του ισογείου. Η δυνατότητα ανάγνωσης του εσωτερικού χώρου και άμεσου προσανατολισμού σε αυτόν είναι οι αρχές που προωθεί η συγκεκριμένη διάταξη.

Στο ισόγειο υλοποιείται το 75% των εμπορικών χρήσεων, δηλαδή 15 καταστήματα τα οποία είναι κατανεμημένα σε ίσου εμβαδού χώρους μετωπικά τοποθετημένους. Η αντιθετική αυτή διάταξη αφήνει ένα εσωτερικό χώρο κίνησης και στάσης (πλατειακό χώρο) συνολικού εμβαδού 450τμ.

Στον όροφο της αγοράς τοποθετούνται οι τέσσερις χώροι αναψυχής συμμετρικά και εκατέρωθεν του αίθριου κατανεμημένοι έτσι ώστε να έχουν όλοι άμεση οπτική επαφή με το εσωτερικό αίθριο και εύκολη πρόσβαση απ' τον κυρίως χώρο της αγοράς. Οι χώροι αυτοί έχουν περιμετρικό φωτισμό αλλά και φωτισμό απ' το εσωτερικό αίθριο της αγοράς.

Οι χώροι αναψυχής είναι τοποθετημένοι έτσι ώστε να εξυπηρετούν ταυτόχρονα κόσμο απ' το εσωτερικό της αγοράς αλλά και απ' τους εξωτερικούς υπαίθριους χώρους. Με αυτή τη διάταξη επίσης δίδεται η δυνατότητα λειτουργίας τους τις ώρες που η αγορά είναι κλειστοί, ενώ επιτυγχάνεται και διαφορετική ποιότητα θέασης ανάμεσα στους τέσσερις χώρους, αποκαλύπτοντας τις διαφορετικές φυγές του τεμαχίου προς το νότο, το βορρά και τη δύση. Σε κάθε περίπτωση η μεγάλη περιμετρική ράμπα κίνησης συνδέει όλους τους χώρους με την υπερυψωμένη βορειοδυτική πλατεία.

Για τα κενά των κυψελών του χωροδικτυώματος (πλάκα οροφής) επιλέγονται 3 στρατηγικές: ορισμένες κλείνουν εντελώς με Fiber-Concrete panels αποτρέποντας τόσο το φως, τον αέρα και τη βροχή να εισέρχεται στο κτίριο. Άλλες κλείνουν με φωτοβολταικά πάνελ τα οποία λόγω ιδανικού προσανατολισμού (νότος) και κλίσης θα καλύπτουν μέρος των ενεργειακών αναγκών της αγοράς. Και τέλος άλλες κλείνουν με περιστρεφόμενα ανοίγματα από γυαλί τα οποία αφήνουν το φως να εισρέει στο εσωτερικό αίθριο και έχουν τη δυνατότητα με αυτοματισμούς να ανοίγουν ανάλογα με την ανάγκη για θερμική εκτόνωση του εσωτερικού του κτιρίου. Αυτά, σε συνδυασμό με την περιμετρική τζαμαρία του 1ου ορόφου αλλά και τους φεγγίτες του ισογείου δημιουργούν ένα σύστημα άπλετου και διάχυτου φωτισμού στο εσωτερικό της αγοράς, μειώνοντας την εξάρτηση σε τεχνητό φωτισμό. Ταυτόχρονα μετατρέπουν το χώρο της αγοράς σε διαμπερή και απ' τις τέσσερις του πλευρές τόσο στο ισόγειο όσο και στον όροφο καθώς και απ' την οροφή, δηλαδή σε ένα ιδανικό σύστημα αερισμού.

Όλες οι παραπάνω αρχές συμβάλλουν στην υλοποίηση ενός κτιρίου με βέλτιστη βιοκλιματική λειτουργία, που αποδίδει ελεύθερους δημόσιους χώρους συνολικού εμβαδού 2.050τμ σε σύνολο οικοπέδου 3.337τμ (=60%), σκιασμένους και κλιματικά βιώσιμους κατά τη διάρκεια όλου του 24ώρου, συνδεδεμένους με όλους τους περιμετρικούς δρόμους του τεμαχίου, αλλά κυρίως ένα κτίριο που αναγνωρίζεται ως μια κτιριακή ενότητα αποτέλεσμα μιας συνεχούς κίνησης στο χώρο, μιας αναδίπλωσης. The Folding Market.

Μελέτη: Fereos + Associates Architects