Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάπλαση του χώρου του παλιού ΓΣΠ (κ.71117)

 

URBAN FOLIAGE - Ένα πολυλειτουργικό τοπίο που οργανώνεται σε δύο κλίμακες:

Στη μεγάλη κλίμακα παρέχει ένα πολυεπίπεδο έδαφος το οποίο οργανώνει events και δραστηριότητες, ρυθμίζοντας τη μικροκλίμακα με στοχευμένη φύτευση, ενώ στη μικροκλίμακα δημιουργεί ένα πρωτότυπο καταφύγιο, το οποίο διευρύνεται και διαφοροποιείται ανάλογα με τις ανάγκες του προγράμματος, σχηματίζοντας ένα προστάτη σκιασμού, ένα ρυθμιστή κλίματος και ένα φιλόξενο χώρο για περαστικούς και περιπατητές της πόλης.

DESIGN STRATEGY
Foliage: Στη βοτανολογία foliage (πληθυντικός για το φύλλο) αποτελούν φυτικούς οργανισμούς οι οποίο εξελίχθηκαν έτσι ώστε να μεγιστοποιήσουν την εκτεθειμένη επιφάνεια τους σε ήλιο και αέρα, να βελτιστοποιήσουν την ικανότητα τους να αποθηκεύουν νερό και να παρέχουν σκιά. Για να το πετύχουν αυτό, η εσωτερική δομή ενός φύλου αποτελείται από ένα αγγειώδες ιστό με νευρώσεις σε διάφορους σχηματισμούς. Αυτές οι παλαμοειδής διατάξεις οργανώνονται γύρω από μια πρωτεύουσα αρτηρία η οποία διακλαδώνεται σε μικρότερες. Οι δευτερεύουσες αυτές διακλαδώσεις εκτίνονται ως τα άκρα των φύλων, δημιουργώντας ένα αμφίδρομο δίκτυο επικοινωνίας το οποίο μεταφέρει νερό και άλλες ουσίες από τις ρίζες στο φύλλο και αντίστροφα, αποσυντεθημένη σακχαρόζη, παράγωγο της φωτοσύνθεσης, από το φύλο. Αυτές οι αρχές σε συνδυασμό με τις οικολογικές αρχές της βιωσιμότητας καθόρισαν τη βάση της αρχιτεκτονικής μας πρότασης για μία αστική πλατεία ονομαζόμενη Urban Foliage.

 

Η διαρκής ανάμιξη και εναλλαγή μεταξύ αστικού και φυσικού τοπίου αναπτύσσεται γύρω από δύο επικοινωνούντα συστήματα πρασίνων θυλάκων (Green Network) οι οποίοι προωθούν νέες αστικές δυνατότητες και events (cultural network).

Η πρόταση καλείται URBAN FOLIAGE, παραπέμποντας στο παραγόμενο Τοπίο όπου το αστικό μεταβάλλεται και αναδιαμορφώνεται μαζί με το φυσικό μέσα από τη στρατηγική κατανομή θυλάκων πρασίνου [Δίκτυο Πρασίνου] που εντείνουν νέες αστικές δυνατότητες και γεγονότα [Δίκτυο Πολιτισμού] για τον παραγόμενο δημόσιο χώρο.

Δίκτυο Πρασίνου: Διαφοροποιούμενες τυπολογίες φυτοκοινωνιών προσαρμόζονται στο ευρύτερο δίκτυο οίκο-διαδρόμων και εντείνουν την φυσική συνέχεια ενώ παράλληλα λειτουργούν σαν στοιχείο προσανατολισμού και κατεύθυνσης. Προτείνονται οι παρακάτω τυπολογίες φυτοκοινωνιών:

1. Γραμμικές αλέες σκιάς,
2. Δενδρώνες σε οικολογικές νησίδες,
3. Ο κάμπος των εποχών
4. Η χαμηλή φρυγανική μεσογειακή βλάστηση από αρωματικά φυτά και μεσογειακά είδη

Δίκτυο Πολιτισμού: Γραμμική ανάπτυξη πολύ-λειτουργιών σε δύο διαζώματα. Το απαιτούμενο πρόγραμμα εγγράφεται ως κτιριακό έδαφος, συν-λειτουργεί στο μόρφωμα της πλατείας οριοθετώντας κινήσεις και στάσεις, ράβεται σε πορείες που καθορίζουν φυγές και κατευθύνουν το βλέμμα προς το άμεσο αστικό περιβάλλον του Θεάτρου και των υπολοίπων κτηριακών συνόλων υπερτοπικού χαρακτήρα.]

MASTERPLAN LAYOUT

FOLIAGE PLAZA
Η Foliage Plaza καθορίζει πρωτεύουσα και δευτερεύουσα κυκλοφορία στο τεμάχιο, συνδέοντας όλες τις περιβάλλουσες διαδρομές με πολυάριθμες διαφορετικές διαδρομές, παρέχοντας μια παράκαμψη στην πολιτιστική διαδρομή ‘ΑΛΕΑ' της Λευκωσίας. Το κεντρικό μέρος της πλατείας δημιουργεί ένα υπερυψωμένο αμφιθεατρικό σημείο θέας το οποίο λειτουργεί ως panopticon.

 

Αυτή η υπερυψωμένη πλατεία, ένα ελαφρώς κεκλιμένο επίπεδο προσβάσιμο από όλους, ενώνει το πρόγραμμα του τεμαχίου το οποίο εκτίνεται από την γκαλερί ως τα follies, τις καφετέριες, τις ταβέρνες και το ΓΣΠ Point Central. Πρόγραμμα, κτίρια και στέγαστρα φτιάχνουν μια μεγάλη ενοποιημένη πλατεία η οποία βλέπει κάτω σε 3 θύλακες (clusters) οι οποίοι φιλοξενούν γεγονότα, αλληλοεπιδρούν και δημιουργούν μια ενοποιημένη, πλην όμως εντατικά διαφοροποιημένη, αστική πλατεία.

 

CLUSTERS
Cluster 1: Η Πλατεία Θεάτρου - Μια δυναμική οβάλ πλατεία στο επίπεδο του θεάτρου προσφέρει το χώρο εκτόνωσης ένα δημόσιο θέατρο χρειάζεται για να λειτουργήσει, ενώ η περιμετρική στοά συνδιαλέγεται, σε γεωμετρικό επίπεδο, το ισόγειο του θεάτρου δημιουργώντας μια ενιαία εικόνα.

Cluster 2: Η Σκηνή Πόλης - Τοποθετημένη στη γωνία Ευαγόρου και Γρ. Αυξεντίου, με ελαφριά κλίση καθόδου για εύκολη πρόσβαση, εμπνέει το σχήμα της από αστικές πλατείες όπως η Piazza Del Campo. Με το νέο κτίριο του Θεάτρου ως σαν σκηνικό και με βόρειο προσανατολισμό για αποφυγή αντηλιάς, λειτουργεί και σαν μια πλατεία εισόδου. Ένας φυτεμένος λοφίσκος την προστατεύει οπτικά και ακουστικά από την κίνηση του δρόμου. Αποτελεί μια αστική πλατεία για οργανωμένα και αυθόρμητα δρώμενα, με το κτίριο της γκαλερί να λειτουργεί ως οθόνη προβολής για τα events.

Cluster 3: Το Αστικό Άλσος - Αποτελεί ένα θύλακα ενιαίου πρασίνου με πλούσια είδη Μεσογειακών Δέντρων, θάμνων και αναρριχητικών φυτών σε αναληματικούς τοίχους. Αποτελεί το 15% του συνολικού τεμαχίου και βρίσκεται επί της Βασ. Παύλου, ένα ήσυχο και ασφαλή δρόμο από κίνηση, δημιουργώντας έτσι ένα ιδανικό πράσινο καταφύγιο.

 

 

ΓΣΠ Point Central
Γύρω από το κέντρο του τεμαχίου, όπου παλαιότερα βρισκόταν η σέντρα του σταδίου, μια σκεπασμένη περιοχή 1275τμ ανοιχτών χώρων δημιουργείται στο επίπεδο των τριών cluster, συνδέοντας τα σε οπτικό επίπεδο, επιτρέποντας στον κόσμο να μετακινείται ελεύθερα ανάμεσα τους. Σ' αυτό το χώρο δημιουργούμε ένα εμπορικό κέντρο, το ΓΣΠ Point Central: ένα σκιασμένο περιβάλλον, 24ωρης χρήσης πολύ-λειτουργικό χώρο.

ΒΛΑΣΤΗΣΗ
Οι προτεινόμενοι τύποι βλάστησης αφορούν μεσογειακές ενδημικές ποικιλίες της Κύπρου με χαμηλές απαιτήσεις σε συντήρηση και νερό. Η πρόταση ενσωματώνει αρκετά από τα προϋπάρχοντα δέντρα του χώρου ιδίως αυτά από τις παρειές του οικοπέδου ενώ εντείνει τη βιοποικιλότητα αυξάνοντας την ποικιλία και τους τύπους βλάστησης.

Οι παρακάτω τύποι φύτευσης ενορχηστρώνουν του τοπίο και παρουσιάζονται ανά «ορόφους βλάστησης»:

- Δέντρα πυκνής σκίασης - Αειθαλή: Μεσογειακό Κυπαρίσσι, Πεύκο και Κουκουναριά, Ελιά, Ασημόλευκα και Κουτσουπιά [Ceratonia L.] γνωστή στα κυπριακά ως «Τερατσιά», Grevilea R.Br, RICINUS L, MYRTUS L. var. leukocarpa η αρχαία «μυρσίνη» κ.α.
- Γραμμικά Συστήματα Δένδρων: Φυλλοβόλα που ταιριάζουν σε αργιλικά εδάφη: Melia L (azedarach) γνωστή στην Κύπρο ως «Λουλουδιά» και «Μαυρομάτα» , Robinia L.( pseudoacacia) αλλιώς «Ακακία η Σάλκιμη»,
- Ο κάμπος των Εποχών: Ενδεικτικά προτείνονται: Οπορωφόρα δέντρα όπως Αμυγδαλιές ή Προυνοί (Prunus nigra), ή ανθοφόρες ποικιλίες όπως Magnolia L.
- Αναρριχητικά: Γλυτσίνιες, Glysina L.W.Sinensis, γνωστή στην Κύπρο ως « Βενετή Ακακία»
- Αρωματικοί και Φαρμακευτικοί Μεσογειακοί Θάμνοι: κυρίως χαμηλές ξυρικές πόες (λεβάντα, δενδρολίβανο, θυμάρι) κ.α.
- Υδροφυτική Βλάστηση: Από πόες και υδροχαρή φυτά, (Nerium Oleander L., Τypha, Papyrus, Phragmites και Miscanthus, κ.α.) που αναπτύσσεται κατά μήκος των καναλιών αποστράγγισης.

 

 

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ - ΧΡΗΣΕΙΣ
Η πρόταση μας εντάσσει το πρόγραμμα εντός του τοπίου ελαχιστοποιώντας την κτιριακή επιφάνεια χωρίς όμως να δημιουργεί «υπόγεια» ή «υπόσκαφα» κτίρια διασφαλίζοντας για όλους τους κύριους χώρους φυσικό φωτισμό και αερισμό. Μέσω αυτής της ένταξης του προγράμματος στο τοπίο δημιουργούμε, και στα δύο επίπεδα, 13.000τμ ανοικτών χώρων, όσα και το συνολικό τεμάχιο, ενώ ταυτόχρονα υλοποιούμε 3200τμ κλειστών χώρων.

Γκαλερί
Το βασικό κτίριο στην είσοδο της πλατείας κατευθύνει την κίνηση του επισκέπτη προς το εσωτερικό δίκτυο πεζοδρόμων ενώ λειτουργεί σαν τοπόσημο και info-box για τα δρώμενα. Η μεγάλη προβολική του όψη λειτουργεί σαν γιγαντοοθόνη και στις δύο πλευρές, ενώνοντας το ισόγειο (urban stage) και τις υπερυψωμένες περιοχές (foliage plaza) κατευθύνοντας το βλέμμα στην πρόσοψη του και κατ' επέκταση ανάμεσα τους.

 

 

Ταβέρνες
Οι δύο ταβέρνες τοποθετούνται σε ισόγειο και υπερυψωμένο επίπεδο επί της οδού βας. Παύλου όπου και άλλες εμπορικές χρήσεις εστίασης ήδη υπάρχουν, σε ένα ήσυχο περιβάλλον και βλέποντας εντός του αστικού άλσους. Ένα φυτεμένο δώμα δημιουργείται στον 2ο όροφο για open-air dining τις καλοκαιρινές νύχτες.

 

Follies
Στο ανατολικό όριο του foliage, μια σειρά από canopies ενταγμένα στο περιβάλλον επεκτείνονται ώστε να φιλοξενήσουν χρήσεις αντί αναρριχητικών φυτών. Έτσι μια γραμμική «στοά» υλοποιείται με καταστήματα περιπτέρου, ανθοπωλείου, βιβλιοπωλείου και καφετέριας εξυπηρετώντας τόσο την πλατεία όσο και το αστικό άλσος.

Καφετέριες
Τοποθετημένες σε τέσσερα σημεία του τεμαχίου, δύο εξυπηρετούν το υπερυψωμένο επίπεδο και δύο το ισόγειο, καλύπτοντας και τα τρία clusters, την γκαλερί και το ΓΣΠ point central.

 

 

Ομάδα : Fereos + Associates Architects
Παύλος Φεραίος, Design Lead - Architect NTUA, MPhil NTUA, MArch AA DRL
Μυρτό Λάμπρου , Architect AUTh

Συνεργάτες
Ιό Ιςάννα Καρύδη , Landscape Planner - Architect NTUA, MA AA
Γιώργος Πατσούμας, Architect NTUA