«Βυζαντινή θολωτή Ναοδομία στη δυτική Μικρά Ασία»

Περίληψη εισήγησης Νικ. Καρύδη
Το πέρασμα από την αρχιτεκτονική της ξυλόστεγης βασιλικής στη θολωτή ναοδομία υπήρξε μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της ιστορίας της Βυζαντινής Αρχιτεκτονικής. Οι κατασκευαστικές μέθοδοι και μορφές που επινοήθηκαν στο πρώτο στάδιο αυτής της εξέλιξης, από τον 5ο έως τον 7ο αιώνα, καθώς και η επιρροή τους εκτός της περιοχής της Κωνσταντινούπολης είναι σε μεγάλο μέρος τους άγνωστες. Η διερεύνηση των θολωτών εκκλησιών της δυτικής Μικράς Ασίας μπορεί να καλύψει αυτό το κενό. Τα ερείπια μνημείων μεγάλης σημασίας, όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος και η εκκλησία της Παρθένου Μαρίας στην Έφεσο, το «Κτίριο Δ» στις Σάρδεις, και ο Άγιος Ιωάννης στη Φιλαδέλφεια προσφέρουν την καλύτερη ευκαιρία για την εξερεύνηση των κατασκευαστικών τεχνικών και αρχιτεκτονικών μορφών οι οποίες σημάδεψαν τη γέννηση της θολωτής ναοδομίας σε αυτή την περιοχή. Η γραφική αποκατάσταση παίζει ζωτικό ρόλο στην έρευνα αυτή. Πράγματι, ο ερειπωμένος ιστός αυτών των μνημείων εμποδίζει το σύγχρονο παρατηρητή να αντιληφθεί την αρχική τους μορφή. Ενώ κάποια μέρη της κατασκευής παραμένουν προσιτά για διερεύνηση, άλλα, όπως οι θόλοι, πρέπει να αποκατασταθούν με βάση ένα αρκετά περιορισμένο αρχαιολογικό υλικό. Όσο η μορφή των εκκλησιών αυτών παραμένει άγνωστη, είναι αδύνατο να σχηματίσουμε κάποια εικόνα για τον τρόπο με τον οποίο αυτές κατασκευάστηκαν.

Η κατασκευαστική ανάλυση αυτών των μνημείων, καθώς και η αποκατάσταση των κατεστραμμένων θόλων τους είναι οι βασικοί στόχοι της έρευνάς μου. Ένα μέρος της επιζητεί να αποσαφηνίσει το είδος των δομικών υλικών και τις κατασκευαστικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στο φέροντα οργανισμό των μνημείων. Η κύρια πτυχή της έρευνας αυτής, όμως, είναι η εξερεύνηση του λιγότερο γνωστού μέρους των εκκλησιών, το οποίο είναι οι περίτεχνοι θόλοι τους. Η πλήρης γραφική αποκατάσταση των μνημείων φιλοδοξεί να δώσει μία ολοκληρωμένη εικόνα της μορφής τους. Η αποκάλυψη των ιδιαίτερα εξελιγμένων Βυζαντινών τεχνικών θολοδομίας ρίχνει νέο φως πάνω σε ένα από τα πιο σημαντικά μέρη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της δυτικής Μικράς Ασίας.

Βιογραφικά στοιχεία
Ο Νίκος Καρύδης σπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο από το 1998 έως το 2004. Έχοντας αποφοιτήσει με άριστα, βραβεύτηκε με την υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών, η οποία του έδωσε τη δυνατότητα να συνεχίσει τις σπουδές του στο πρόγραμμα αποκαταστάσεων ιστορικών κτιρίων του Πανεπιστημίου του Bath, από όπου αποφοίτησε με το δίπλωμα Master of Science και τιμητική διάκριση το 2006. Τα τρία επόμενα χρόνια παρέμεινε στο Bath, εκπονώντας τη διδακτορική του διατριβή στον τομέα Ιστορίας Αρχιτεκτονικής. Το 2009 του απονεμήθηκε διδακτορικό δίπλωμα και το 2010, η διδακτορική του διατριβή διακρίθηκε με το ετήσιο βραβείο του προέδρου του Βασιλικού Ινστιτούτου Βρετανών Αρχιτεκτόνων (R.I.B.A).
Η αναλυτική αποτύπωση και συντήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς είναι μία από τις Κύριες πτυχές της ερευνητικής του δραστηριότητας. Οι πρώτες έρευνες και δημοσιεύσεις του (2000-2003) εστίασαν στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική των οικισμών του Ανατολικού Αιγαίου, αποκαλύπτοντας ξεχασμένες κατασκευαστικές τεχνικές πρόληψης του σεισμού. Η διδακτορική του διατριβή αντιμετώπισε ένα από τα πιο σύνθετα προβλήματα στο ερευνητικό πεδίο της πρώιμης Βυζαντινής αρχιτεκτονικής: αυτό της κατασκευαστικής ανάλυσης και γραφικής αποκατάστασης των θολωτών εκκλησιών της δυτικής Μικράς Ασίας. Στα πλαίσια αυτής της έρευνας, δραστηριοποιήθηκε ως αρχιτεκτονικός σύμβουλος του πανεπιστημίου του Harvard και του κέντρου έρευνας Archaeological Exploration of Sardis, για τη διερεύνηση των ερειπίων της μητρόπολης των Σάρδεων.

Αυτή η έρευνα έχει οδηγήσει σε επιστημονικές δημοσιεύσεις οι οποίες περιλαμβάνουν άρθρα γύρω από την αποκατάσταση του Άγιου Ιωάννη της Εφέσου, καθώς και το βραβευμένο βιβλίο «Ερεσός» (εκ. Παπασωτηρίου, 2003) πάνω στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική ενός από τους πιο σημαντικούς οικισμούς της Λέσβου. Το βιβλίο του πάνω στην πρώιμη Βυζαντινή Αρχιτεκτονική της Μικράς Ασίας θα δημοσιευτεί από τον εκδότη British Archaeological Reports International Series το 2011.

Ο Νίκος Καρύδης συνδυάζει την έρευνα στην ιστορία της αρχιτεκτονικής με την αρχιτεκτονική πρακτική και διδασκαλία. Έχοντας σχεδιάσει μία κατοικία στη Σάμο, η οποία κατασκευάστηκε το 2005, συνεργάστηκε με το διακεκριμένο γραφείο Porphyrios Associates στο Λονδίνο από το 2005 έως το 2010, ως Project Designer, υπεύθυνος για το σχεδιασμό σειράς Αρχιτεκτονικών και Πολεοδομικών μελετών ανά τον κόσμο. Ως υποψήφιος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Bath, δίδαξε αρχιτεκτονική σύνθεση όπως και ιστορία και θεωρία της Αρχιτεκτονικής. Πρόσφατα, διορίστηκε καθηγητής στο Πρόγραμμα Ρωμαϊκών Σπουδών της σχολής Αρχιτεκτονικής του πανεπιστημίου Notre Dame.

Τόπος :  Βιβλιοθήκη της Ενώσεως Σμυρναίων (οδός Καρύτση 3, Αθήνα, 3ος όροφος)
Ημερονημία : Τετάρτη 22 lουνίου 2011 στις 7.00 μ.μ.

Τηλ. Επικοινωνίας: 210-3633618, 6972693597