Η ‘ορθότητα’ του Arno Lederer

Εάν, σύμφωνα με την συλλογιστική του Arno Lederer, η μόνη «ορθή» επιλογή που έχει σήμερα η αρχιτεκτονική -τουλάχιστον σε αισθητικό επίπεδο- είναι η συνέχιση της ιστορικής διαδρομής του εμπλουτισμού του κατασκευαστικού αστικού αποθέματος χωρίς μιμήσεις και προαποφασισμένες μορφές αλλά με εμπέδωση της εμπειρίας και της διαμορφωμένης παράδοσης, τότε σίγουρα το Kunstmuseum μουσείο στο Ravensburg αποτελεί ένα υπόδειγμα αρχιτεκτονικής «ορθότητας».

Ένα υπόδειγμα που τιμήθηκε πρόπερσι με το Deutscher Architekturpreis και φέτος με την προαγωγή του στα υποψήφια φιναλίστ έργα για το βραβείο Mies van der Rohe.

Το αρχιτεκτόνημα ξεχωρίζει μορφολογικά από τα μεσαιωνικά γερμανικά κτήρια του ιστορικού κέντρου με τα χρωματικά έντονα επιχρίσματα και τις μονότονες όψεις και σκεπές. Ακολουθώντας μια απλότητα κυρίαρχων ορθογωνικών γραμμών σε κάτοψη και όψη, με εξαίρεση την κυματοειδή σκεπή, διαμορφώνει μια ασκητική, συμπαγής σύνθεση με σαφές αναφορές στην κατασκευαστική παράδοση της πόλης. Και λόγω της επαναληπτικότητας των ορθογώνιων παραθύρων της κύριας όψης και λόγω της επιλογής του οπτόπλινθου ο οποίος χωρίς επίχρισμα (κι εδώ η μεγάλη αντίθεση-σύνθεση) αναδεικνύεται ως ο κύριος πρωταγωνιστής του έργου.

Ο τελευταίος, με την επιμήκη χειροποίητη μορφή του και προερχόμενος από ένα κατεδαφισμένο μοναστήρι του 14ου αιώνα συνδυάζεται εντέχνως με ανοιχτό γκρι κονίαμα αποδίδοντας ένα τραχύ και επιβλητικό αποτέλεσμα, κατάλληλο ίσως για ένα δημόσιο κτίσμα.

Ήταν μια σαφή επιλογή του αρχιτέκτονα που συνηθίζει να το χρησιμοποιεί στη δουλειά του καθώς το θεωρεί, πέρα από τις θερμικές και ανακυκλώσιμες ιδιότητές του, ως «το υλικό με τις πιο ανθρώπινες διαστάσεις». Αναμφίβολα εδώ η επιρροή του Aalto και κυρίως του Hans Dollgast είναι εμφανής, με την επιλογή και την παρέμβαση του στην πινακοθήκη του Μονάχου το '50 να αποτελεί έναν μπούσουλα και ως προς τον τρόπο (αποφυγή της μίμησης και της νοσταλγίας) και ως προς τα υλικά.

Ο στιλβωμένος χαλκός στα κουφώματα, στην κορνίζα της κύριας εισόδου και στα κάθετα στοιχεία παραπλεύρως του μπροστινού όγκου που αποτελεί το κλιμακοστάσιο αναδεικνύει περισσότερο την αισθητική επιλογή του Lederer.

Η σκεπή αποτελεί μια γνωστή ιδιαιτερότητα του αρχιτέκτονα (Βλ. σχολείο στο Buchloe και στο Ostfildern αλλά και Diocesan Curia στο Rottenburg). Οι κυματοειδείς τραπεζοειδείς εναλλασσόμενοι θόλοι υπογραμμίζουν, σύμφωνα και με τα λεγόμενα του δημιουργού, τον δημόσιο χαρακτήρα του κτηρίου, το οποίο και διαφοροποιούν ριζικά από την υπόλοιπη ομοιομορφία των γύρω κατασκευών χωρίς να προκαλούν ενώ εντείνουν την δραματικότητα του εκθεσιακού χώρου.

Η επίδραση εδώ του Sigurd Lewerentz (βλ. εκκλησία του Αγ.Μάρκου στο Bjorkhagen, Στοκχόλμη) είναι καταλυτική και επαληθεύει την σταθερή θέση του Lederer ότι η αρχιτεκτονική δημιουργία ιστορικά είναι μια παλέτα από εργαλεία τα οποία επαναχρησιμοποιούνται για την δημιουργία του καινούργιου.

Εσωτερικά, η χρωματική ουδετερότητα τηρείται ευλαβικά στους ορόφους προκειμένου να αναδειχθούν τα 230 έργα γερμανικού εξπρεσιονισμού της συλλογής Selinka για να αντιπαρατεθεί με την χρωματική πανδαισία του υπογείου όπου τα έντονα χρώματα των δωματίων υπηρεσίας προκαλούν μια λιγυρή εμπειρία. Ο κλιματισμός και οι εγκαταστάσεις(αντλίες θερμότητας κλπ.) παρέχουν ένα σταθερό μικροκλίμα 20 βαθμών κελσίου και υγρασίας 50% (+/- 5%) ενώ αποτρέπουν και τα ρεύματα αέρα.

Το μικρό αυτό, για τα δεδομένα της Γερμανίας,  μουσείο των 800 τ.μ. και η διάκρισή του αποτελεί μια επιβράβευση του Lederer και της νέο-φονξιοναλιστικής αρχιτεκτονικής η οποία τηρώντας υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές προσπαθεί να ενταχθεί στο αστικό απόθεμα της πόλης περιορίζοντας τα οντολογικά της ερωτήματα στο τεχνικό και αισθητικό πεδίο και προωθώντας μια 'ορθότητα' που διδάσκεται, ευτυχώς ή δυστυχώς, στα μεγαλύτερα πανεπιστημιακά ιδρύματα.

του Νικόλα Μιτζάλη

Photographer Roland Halbe