Αρχιτεκτονική Τοπίου vs. Ανθρώπινη Ψυχολογία. Ο κήπος ως μέσο θεραπείας.

     

 

Ο σύγχρονος άνθρωπος, απομακρυσμένος από το φυσικό περιβάλλον, επηρεασμένος από την ψυχρότητα του πυκνού οικιστικού περιβάλλοντος και ενοχλημένος από το θόρυβο και τη ρύπανση, προσπαθεί να αποδράσει δημιουργώντας μικρούς ιδιωτικούς κήπους. Η ψυχοσωματική επίδραση της φύσης και γενικά του πράσινου στην ανθρώπινη συμπεριφορά είναι σημαντική και αποφέρει ψυχική ισορροπία, υγεία, ευφορία και γαληνή. Ο συνδυασμός των στοιχείων που συνθέτουν τον κήπο μπορεί να αποτελέσει αγχολυτικό και καταπραϋντικό μέσο, ικανό να βοηθήσει τον κάθε άνθρωπο να αλλάξει την διάθεση του. 

Κρίνεται αναγκαία συνεπώς η ύπαρξη μιας συνετής σχεδιαστικής λύσης που θα ικανοποιεί αυτή την ανθρώπινη ανάγκη και παράλληλα θα χαρακτηρίζεται από υψηλή αισθητική. Αδιαμφισβήτητα, ο συγκερασμός των παραπάνω υλοποιείται μέσα από την Αρχιτεκτονική Τοπίου, μια μορφή τέχνης που έρχεται να δώσει οντότητα στις ανθρώπινες ανάγκες μέσα στο χώρο και να τις εναρμονίσει με το ευρύτερο περιβάλλον, κάνοντας τες αναπόσπαστο κομμάτι του.  

 

      

Η Αρχιτεκτονική του Τοπίου αποτελεί σχεδιαστική ανάσα για κάθε είδους εξωτερικό χώρο. Έρχεται να εξυγιάνει τυχόν προβληματικά περιβάλλοντα πάντα όμως με γνώμονα   τον άνθρωπο και τις επιθυμίες του.

Η Αρχιτεκτονική τοπίου είναι μια σύνθετη έννοια- λέξη. Με τον όρο <<τοπίο>> περιγράφεται η πολιτιστική ερμηνεία του τόπου. Αυτή η ερμηνεία περιορίζεται μόνο στη νοητική σφαίρα της αντίληψης, άλλοτε σχετίζεται με γνωστικές περιοχές, όπως οι ανθρωπιστικές ή φυσιογνωστικές επιστήμες, άλλοτε επεκτείνετε σε εκφραστικές πρακτικές, όπως η ζωγραφική τοπιογραφία , η φωτογραφία , ο κινηματογράφος , που επεξεργάζονται την εικόνα του τόπου και άλλοτε καταλήγει στην ολοκληρωμένη κατασκευαστική τοπιακή  παρέμβαση.

Η Αρχιτεκτονική σχετίζεται επομένως άμεσα με το τοπίο και το αντίστροφο. Η σχέση αυτή δεν αναγνωρίζει μόνο την αρχιτεκτονική πράξη ως κεντρικό πολιτιστικό γεγονός , το οποίο αποδίδει κατασκευαστική και ερμηνευτική δομή στον τόπο.

Η αρχιτεκτονική κατασκευή θέτει πάντα θέματα <<ένταξης>> , θέτει δηλαδή όρους συσχέτισης με έναν ευρύτερο τόπο, ερμηνευμένο και κατασκευαστικά επεξεργασμένο από την πολιτιστική κοινότητα. Αναφέρεται επομένως με την έννοια αυτή η αρχιτεκτονική, σε συνθήκες τοπιακής ένταξης, είτε αυτές αφορούν το αστικό τοπίο, είτε αυτές αφορούν το πέραν της πόλης τοπίο, που καταχρηστικά συνήθως το αποκαλούμε <<φυσικό>>.

 

Ο κήπος ως μέσο θεραπευτικής αγωγής.

Ο κήπος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως μέσο θεραπευτικής αγωγής. Το 14,4% των ασθενών ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα ασκήσεων και για  το λόγω αυτόν το ένα τρίτο του προσωπικού δηλώνει ότι η απασχόληση εργοθεραπευτών με τους ασθενείς τους σε απλές κηπουρικές ασκήσεις θα μπορούσε να βοηθήσει στη βελτίωση της κατάστασης της υγείας τους. Οι ασκήσεις αυτές είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες κυρίως σε άτομα που είχαν κάποιο ατύχημα και χρειάζονται φυσικοθεραπεία και κινησιοθεραπεία, σε ασθενείς που αναρρώνουν από ένα εγκεφαλικό ή καρδιακό επεισόδιο, σε παιδιά για την εκτόνωση της συσσωρευμένης τους ενέργειας και σε ψυχιατρικούς ασθενείς ως μέσον έκφρασης του ψυχισμού τους. (Simson & Straus, 1997).

Ειδικά για τις κατηγορίες των παιδιών και των ψυχιατρικών ασθενών ο κήπος μπορεί να αποτελέσει ένα βασικό "εργαλείο" στα χέρια των λογοθεραπευτών και των ψυχολόγων, οι οποίοι μπορούν να βρουν πολλά στοιχεία για την ανάπτυξη συζητήσεων ή και να αποκρυπτογραφήσουν την ψυχοσύνθεση τους ανάλογα με τις περιοχές και τα στοιχεία του χώρου που προτιμούν.

 

Βασικά σημεία σωστής σχεδίασης ενός θεραπευτικού κήπου.

Ο χώρος θα πρέπει να είναι μελετημένος με τρόπο, ώστε να παρέχει διαφορετικά περιβάλλοντα, ικανά να ανταποκρίνονται σε διαφορετικές ψυχολογικές καταστάσεις που νιώθει ο κάθε ασθενής, όπως ένταση, τάση φυγής, ηρεμία, διάθεση για επικοινωνία με τρίτους. Ενδιαφέροντα σκληρά υλικά κατάλληλα συνδυασμένα μπορούν να προσδώσουν άλλη οντότητα στο χώρο και να τον μεταμορφώσουν σε χώρο συνάντησης και επικοινωνίας.

Είναι γενικά παραδεκτό ότι ο άνθρωπος αλλάζει ψυχοσύνθεση όταν περνά χρόνο στον κήπο. Ενδιαφέρον προκαλεί η αντίδραση τους στην επαφή με το περιβάλλον. Πράγματι ερωτώμενοι για το πως αισθάνονται αφού έχουν «σπαταλήσει» λίγο από το χρόνο τους στον κήπο απαντούν πως

-Αισθάνονται περισσότερο ήρεμοι και γαλήνιοι (79%)

-Ανανεωμένοι και πιο δυνατοί ( 25%)

-Αποφασισμένοι, Ικανοί να πάρουν αποφάσεις( 22%)

-Πολύ πιο θετικοί και καλύτεροι ( 19%)

-Θρησκευτική και πνευματική επαφή( 6% )

-Καμία αλλαγή 5%,

( Marcus,C. And M. Barnes 1995), (Απαντήσεις από 143 επισκέπτες των κήπων του θεραπευτικού ιδρύματος του Σαν Φρανσίσκο, ΗΠΑ).

            

   

   

Η θεωρητική βάση ενός θεραπευτικού κήπου είναι ότι βοηθά στην ανακούφιση του άγχους. Θα πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπ' όψιν μας την παροχή πρασίνου προκειμένου να ωφελήσουμε το ευρύ κοινό, βοηθώντας στην σωματική και συναισθηματική του υγεία. Το πράσινο είναι ανάσα ζωής!

Αναμφισβήτητα συνεπώς η όψη του εξωτερικού περιβάλλοντος έχει θετική επίδραση στον άνθρωπο. Πάντα όμως θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε κάθε σχεδιαστική πρόταση οι προσωπικές του προσδοκίες προκειμένου αυτός να αισθάνεται οικεία μέσα του.

Σκεφτείτε πόσο γεμάτος και προνομιούχος νιώθει ένας άνθρωπος που έχει έστω και μια μικρή αυλή ή όταν περιποιείται τις γλάστρες στο μπαλκόνι του ή ακόμη και όταν κόβει μερικά αγριολούλουδα  για να τα τοποθετήσει στο βάζο που βρίσκεται μέσα στο μουντό του διαμέρισμα. Τι θα λέγατε λοιπόν για περισσότερο πράσινο; Πως θα σας φαινόταν η ιδέα «πράσινων στάσεων » ανάπαυσης για τους οδηγούς φορτηγών μεγάλων αποστάσεων ή «νότες πρασίνου»   σε καταφύγια κακοποιημένων γυναικών, σε σωφρονιστικά ιδρύματα  και στα κέντρα απεξάρτησης; Οι δυνατότητες είναι ατελείωτες. Δυστυχώς ελάχιστες από αυτές έχουν αρχίσει να εμφανίζονται. Στο χέρι μας είναι να μεταβάλλουμε την αστική αρχιτεκτονική...σε αρχιτεκτονική τοπίου!

 

 

Αναστασία  Λιάπτση
Αρχιτέκτων Τοπίου -  Τεχνολόγος  Γεωπόνος