WAF 2009 - Αντί απολογισμού

Το "μεγαλύτερο παγκοσμίως αρχιτεκτονικό γεγονός", το World Architecture Festival πραγματοποιήθηκε στην Βαρκελώνη για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά.

Το greekarchitects.gr ως επίσημος χορηγός επικοινωνίας του W.A.F, συμμετείχε στο φεστιβάλ με τον αρχιτέκτονα - αρχισυντάκτη Αλέξιο Βανδώρο, εξασφαλίζοντας παράλληλα και 2 δωρεάν συμμετοχές αναγνωστών - συναδέλφων, οι οποίοι συμμετείχαν στις εκδηλώσεις.

Ο προσωπικός απολογισμός του τριήμερου των εκδηλώσεων θα μπορούσε να είναι, όπως κάθε “καλή” ανταπόκριση ενός χορηγού επικοινωνίας, διθυραμβικός. Για ένα φεστιβάλ που προσέλκυσε πλήθος κόσμου, που ανέδειξε την αρχιτεκτονική δημιουργία, έδωσε την ευκαιρία σε νέους αρχιτέκτονες να παρουσιάσουν το έργο τους και προέβαλε την αρχιτεκτονική στα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης. Τα παραπάνω είναι αληθινά γεγονότα και αποτελούν το δελτίου τύπου των διοργανωτών. Ως απλός επισκέπτης όμως του WAF, χωρίς την περσινή εμπειρία η οποία ήταν ομολογουμένως τελείως διαφορετική σύμφωνα με τη μαρτυρία συναδέλφων που συμμετείχαν και στις δύο, θα καταθέσω μια διαφορετική οπτική.

world building of the year (culture)
Mapungubwe Interpretation Centre in South Africa by Peter Rich Architects

World Sport Building of the Year
Berry Sports Hall in Berry by Allen Jack & Cottier

World Shopping Building of the Year
Havaianas by Isay Weinfeld

Η οργάνωση του φεστιβάλ δεν ήταν ανάλογη των προσδοκιών μας. Υπήρχε ελάχιστο έντυπο υλικό (χωρίς αυτό να συνδέεται όπως σε άλλα συνέδρια με την οικολογική ευαισθησία και τη μη κατανάλωση χαρτιού…), ελλειπή πληροφόρηση και μηδαμινές παροχές. Ενδεικτικά αναφέρεται το γεγονός ότι σε μια διοργάνωση όπου η συμμετοχή κόστισε ένα αξιοσέβαστο χρηματικό ποσό, υπήρχε περαιτέρω χρέωση για το πιο απλό και κοινό στις μέρες μας αγαθό – την πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Η θεματική έκθεση του φεστιβάλ ”Less Does More” εξέτασε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αρχιτέκτονες στη παγκόσμια οικονομία. Η έκθεση επικεντρώθηκε στον τρόπο με τον οποίο ο δημιουργικός σχεδιασμός, η φαντασία και η καινοτόμα σκέψη μπορούν να μειώσουν το ποσοστό του χρόνου, της ενέργειας, των υλικών και του κόστους τα οποία απαιτούνται για τη δημιουργία κτιρίων και πόλεων – παράγοντας μεγαλύτερη αξία με λιγότερο κόστος. Όλα τα παραπάνω κατάφεραν οι διοργανωτές να τα παρουσιάσουν σε μερικές οθόνες βίντεο και ορισμένες πινακίδες. Το σεμινάριο με τον ομώνυμο τίτλο καθώς και το παράλληλο σεμινάριο με τίτλο “Cities” είχαν αρκετό ενδιαφέρον, γεγονός που μάλλον δε συγκίνησε τους επισκέπτες καθώς η κεντρική αίθουσα δε φιλοξένησε πάνω από μερικές δεκάδες σε κάθε ομιλία. Με εξαίρεση τις δύο κεντρικές ομιλίες (keynote speakers) των Farshid Moussavi των F.O.A. και Rafael Viñoly, τις οποίες παρακολούθησε πλήθος κόσμου και είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

World Production, Energy, & Recycling Building of the Year
 Bodegas by Rogers Stirk Harbour + Partners

World Office Building of the Year
Unileverhaus by Behnisch Architekten
Photo: Adam Mork

World New & Old Building of the Year
TKTS by Choi Ropiha, Perkins Eastman and PKSB Architects
Photo: Ari Burling

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της διοργάνωσης ήταν οι παράλληλες παρουσιάσεις των αρχιτεκτονικών έργων που είχαν διακριθεί σε πρώτο επίπεδο (shortlisted) από την πολυμελή κριτική επιτροπή. Χωρισμένοι σε αίθουσες ανά κατηγορίες, οι αρχιτέκτονες είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν το έργο τους στους επισκέπτες και στην τριμελή επιτροπή που είχε συσταθεί ανά κατηγορία. Δύο ήταν τα στοιχεία που κυριάρχησαν σε αυτή τη διαδικασία, το πρώτο, ήταν η εμφανής αδυναμία των περισσοτέρων αρχιτεκτόνων (πέρα από τους εκπροσώπους ορισμένων μεγαλογραφείων και κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις) να εκφραστούν δημόσια για το έργο τους και το δεύτερο, το πολύ χαμηλό επίπεδο των ερωτήσεων και των κριτικών τοποθετήσεων των μελών της κριτικής επιτροπής. Ενώ υπήρχε η ευκαιρία να προκύψει γόνιμος διάλογος με αφορμή την ίδια την ουσία της αρχιτεκτονικής, το κατασκευασμένο αρχιτεκτονικό έργο, το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό. Με τον τρόπο αυτό προέκυψαν οι νικητές για τη φετινή χρονιά ανά κατηγορία, οι οποίοι παρουσίασαν αναλυτικότερα τα έργα τους την τελευταία μέρα στην κεντρική κριτική επιτροπή (με το φανταχτερό τίτλο super jury) που αποτελούνταν από τους Kengo Kuma, Farshid Moussavi, Suha Ozkan , τον πολιτικό μηχανικό Tim Macfarlane και πρόεδρο τον Rafael Viñoly. Καλύτερο αρχιτεκτονικό έργο για το 2009 ψηφίστηκε αυτό του αρχιτέκτονα Peter Rich για το έργο Mapungubwe Interpretation Centre στη Νότια Αφρική. Η επιλογή του έργου είναι ακόλουθη με τη μόδα της βιώσιμης και “ταπεινής” αρχιτεκτονικής του τρίτου κόσμου.

Με ένα έξυπνο κόλπο, του διπλασιασμού των κατηγοριών έργων με την προσθήκη των “μελλοντικών έργων” (future projects), οι διοργανωτές κατάφεραν να αυξήσουν τις συμμετοχές προσελκύοντας περισσότερους αρχιτέκτονες από την περσινή διοργάνωση. Με τον τρόπο αυτό βέβαια απεμπόλησαν το βασικό πλεονέκτημα του φεστιβάλ, αυτό της παρουσίασης και βράβευσης κατασκευασμένου αρχιτεκτονικού έργου.

World Learning Building of the Year
Pearl Academy of Fashion by Morphogenesis

World Landscape of the Year
The Adaption Palettes by Turenscape (Beijing Turen Design Institute) 
 

World Housing Development of the Year
The Met by WOHA

Στο σημείο αυτό θα επιχειρηθεί η κατάθεση μιας κριτικής σκέψης για την αναγκαιότητα του ίδιου του φεστιβάλ και της προβολής της αρχιτεκτονικής και των βραβείων γενικότερα. Στα παραλειπόμενα του φεστιβάλ μπορεί να αναφερθεί ότι επρόκειτο για μια καθαρά “αγγλική” διοργάνωση από την Emap (www.emap.com), ενός media group που εκδίδει μεταξύ άλλων τα Architectural Review και Architects' Journal, και διευθυντή προγράμματος τον Paul Finch, επίτιμο αρχισυντάκτη των παραπάνω περιοδικών. Για το λόγο αυτό οι Ισπανοί δε συμμετείχαν ενεργά, σχεδόν καθόλου, στη διοργάνωση όπως και πολλές άλλες χώρες με πλούσια αρχιτεκτονική παραγωγή. Γεωπολιτικά επομένως και κυρίως σε οικονομικό επίπεδο η όλη διοργάνωση μοιάζει περισσότερο με μια συντεχνιακή προώθηση συγκεκριμένων αρχιτεκτονικών γραφείων (χωρίς καμία αιχμή για τις ελληνικές συμμετοχές, η αναφορά γίνεται σε συγκεκριμένα μεγαλογραφεία του εξωτερικού) και λιγότερο με μια αγνή προσπάθεια δημόσιας προβολής της νέας αρχιτεκτονικής δημιουργίας.

World House of the Year
Klein Bottle House by McBride Charles Ryan

World Holiday Building of the Year
Restaurant Tusen designed by Murman Arkitekter
Photo:Åke Eson Lindman 

World Health Building of the Year
Teleton Tampico by Sordo Madaleno Arquitectos of Mexico
Photo: Fernando Cordero

Καταλήγοντας τίθενται ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα, τα οποία μπορούν να αναχθούν και στα ελληνικά αρχιτεκτονικά δρώμενα (θα ακολουθήσει σχετικό άρθρο), γύρω από τη δημόσια προβολή της αρχιτεκτονικής και της χορήγησης βραβείων αρχιτεκτονικής.

Ποιος δικαιοδοτείται να διοργανώνει διεθνή αρχιτεκτονικά φεστιβάλ και να αποδίδει αρχιτεκτονικά βραβεία, κηρύσσοντας μάλιστα το “καλύτερο αρχιτεκτονικό κτήριο” στον κόσμο;

Ποιος είναι ο ρόλος των επίσημων διεθνών φορέων της Αρχιτεκτονικής (UIA – international union of architects, CAE – council of European architects κ.α.) στον τομέα της προώθησης της αρχιτεκτονικής δημιουργίας;

Είναι η διοργάνωση αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και εκθέσεων μια ανοικτή και ελεύθερη διαδικασία σε παγκόσμιο επίπεδο ή διέπεται από συγκεκριμένους κανόνες ελάχιστα αποδεκτών απαιτήσεων και διαδικασιών;

World Display Building of the Year
Cages for Macaws by Battle & Roig Architects

World Civic and Community Building of the Year
Emergency Terminal Zagreb by Produkcija 004

Με όλα τα παραπάνω το World Architecture Festival καταγράφεται ως μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα διοργάνωση, η οποία μέσα σε ένα ιδιαίτερα αρνητικό κλίμα λόγω της έντονης οικονομικής κρίσης κατάφερε να συγκεντρώσει ένα σημαντικό αριθμό αρχιτεκτόνων από όλο τον κόσμο, αποδεικνύοντας ότι υπάρχει έντονη η ανάγκη της δημόσιας προβολής εκ μέρους των δημιουργών. Για την ίδια την Αρχιτεκτονική, και τον κλάδο των Αρχιτεκτόνων πιθανώς κάθε αντίστοιχη διοργάνωση και μαζική δημόσια παρουσίαση του αρχιτεκτονικού έργου να είναι θετική για την ενίσχυση του προφίλ του επαγγέλματος και της προσθετικής αξίας της αρχιτεκτονικής σε όλα τα επίπεδα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Η προσπάθεια επομένως κρίνεται θετική, κρατώντας πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού τις προαναφερόμενες προβληματικές.

Φωτογραφίες: ευγενική παραχώρηση του World Architecture Festival 2009 στο GreekArchitects.gr ως αποκλειστικός χορηγός επικοινωνίας του W.A.F.

Αλέξιος Βανδώρος,
Αρχιτέκτων, Αρχισυντάκτης GreekArchitects.gr

Για να δείτε τους νικητές των βραβείων World Architecture Festival 2009 πατήστε εδώ