Αριστοτέλης Ζάχος & Josef Durm

Η Καρλσρούη, πρώτη πρωτεύουσα της φιλελεύθερης και γαλλόφιλης Βάδης, είναι μια πόλη με μεγάλη επιστημονική και αρχιτεκτονική παράδοση. Στον αστικό σχεδιασμό και την αρχιτεκτονική κοσμογονία της πρωτεύουσας του γερμανικού αυτού κρατιδίου κατά την περίοδο 1870-1914 θα συμβάλουν δημιουργοί ευρωπαϊκού διαμετρήματος υπό τη διπλή ιδιότητα του αρχιτέκτονα-συμβούλου του κράτους και του πανεπιστημιακού δασκάλου, στην οποία προστίθεται ενίοτε και η ιδιότητα του ερευνητή-θεωρητικού. Το Πολυτεχνείο της Καρλσρούης, που ιδρύθηκε το 1825 με πρότυπο την École Polytechnique του Παρισιού από τον πολιτικό μηχανικό J.G. Tulla ήταν το πρώτο Πολυτεχνείο επί γερμανικού εδάφους.

Η φήμη της Αρχιτεκτονικής Σχολής του εκπαιδευτικού αυτού ιδρύματος κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα οφείλεται στους καθηγητές της. Ο Friedrich Weinbrenner (1766-1826), θεμελιωτής της Σχολής και συντάκτης του πασίγνωστου πολεοδομικού σχεδίου της Καρλσρούης (1797 / 1824), ανήκει στους κορυφαίους αρχιτέκτονες του γερμανικού νεοκλασικισμού μαζί με τους Karl Friedrich Schinkel και Leo von Klenze. Ο μαθητής του Weinbrenner Heinrich Hübsch (1795-18) υπήρξε εξέχων θεωρητικός της αρχιτεκτονικής ρυθμολογίας και εμνευσμένος αρχιτέκτων του Rundbogenstil. Με το μεγάλης επιρροής φυλλάδιό του In welchem Style sollen wir bauen? («Σε τι στιλ πρέπει να χτίζουμε;», 1828) εισηγήθηκε την απομάκρυνση από τον κλασικισμό. Ο ουμανιστής και φιλέλληνας Josef Durm, σημαντική μορφή του όψιμου ιστορισμού και εκλεκτικισμού της νότιας Γερμανίας, ήταν ερευνητής-ιστορικός με ειδίκευση στην αρχιτεκτονική της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας και της ιταλικής Αναγέννησης. Μαθητής, συνεργάτης και φίλος του τελευταίου υπήρξε ο Αριστοτέλης Ζάχο, ηγετική μορφή της ελληνικής αρχιτεκτονικής από την πρώτη έως την τέταρτη δεκαετία του 20ού αιώνα.

Το 2015 αυτή η μητρόπολη της αρχιτεκτονικής παιδείας κατά τον 19ο αιώνα και τις αρχές του 20ού συμπληρώνει 300 χρόνια από την ίδρυσή της. Μία από τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό αυτής της επετείου ήταν η ομιλία της ιστορικού της αρχιτεκτονικής και ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ελένης Φεσσά-Εμμανουήλ στα εγκαίνια της έκθεσης με θέμα «Ο Josef Durm στην Ελλάδα» (8-26 Ιουλίου 2015). H ομιλία της δόθηκε στα αγγλικά στον χώρο του Αρχιτεκτονικού Επιμελητηρίου της Βάδης-Βυρτεμβέργης - Παράρτημα Καρλσρούης και είχε τίτλο «Josef Durm και Αριστοτέλης Ζάχος. Μια ελληνογερμανική αρχιτεκτονική φιλία και συνεργασία».