Γκαράζ με καμπύλες

Ο βρετανός αρχιτέκτονας λατρεύει επίσης την αίσθηση φόβου που αποπνέουν τα γκαράζ και τα αναδεικνύει σε αγαπημένους χώρους τηλεοπτικών και κινηματογραφικών γυρισμάτων για δολοφονίες, βιασμούς, καταδιώξεις: «Παρ' όλο που αποδεικνύεται τόσο χρήσιμος, για να μην πούμε απαραίτητος, στις καθημερινές μας μετακινήσεις, ο χώρος παραμένει στο περιθώριο για τους περισσότερους ανθρώπους, ενώ, αντίθετα, η διάρθρωση ενός πάρκινγκ έχει προκαλέσει και συνεχίζει να προκαλεί τη φαντασία συγγραφέων, φωτογράφων και κινηματογραφιστών», γράφει ο Χένλεϊ.

Χώρος πειραματισμού

Πράγματι, οι χώροι στάθμευσης τράβηξαν πάνω τους όλα τα ρεύματα της τέχνης, ασκώντας ιδιαίτερη επίδραση στους αρχιτέκτονες.

Από τον Λουις Καν στον Ρεμ Κουλχάς και τη Ζάχα Χαντίντ, οι αρχιτέκτονες χρησιμοποιούν τα γκαράζ σαν χώρο ευρύτατου πειραματισμού, εφαρμόζοντας νέες ιδέες για το σχήμα, τα υλικά, την ένταξή τους στην αισθητική της πόλης. Δεν είναι μόνο οι φωτογραφίες, τα σχέδια και τα σχεδιαγράμματα που κάνουν τις σελίδες του βιβλίου να τρέχουν. Γιατί οι παθιασμένες αναλύσεις του Χένλεϊ για τη γέννηση, την εξέλιξη, τη μετεξέλιξη του γκαράζ περιέργως συγκρίνονται με τις περιγραφές κορυφαίων γαστρονόμων όταν έχουν δώσει πολλά αστέρια Μισελέν σε ένα εστιατόριο.

Οταν στις αρχές του 1900 το αυτοκίνητο σταμάτησε να είναι παιχνίδι των λίγων και να γίνεται εργαλείο των πολλών, γεννήθηκε η ανάγκη για τη δημιουργία των πρώτων γκαράζ. Ελάχιστα ήταν τα αξιόλογα παραδείγματα στην Ευρώπη και την Αμερική πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αυτά που έδιναν το στίγμα της εποχής, «έμοιαζαν δηλαδή με μεγάλες αποθήκες», γράφει ο Χένλεϊ, ήταν το γκαράζ του Ογκίστ Περέ στο Παρίσι, το γκαράζ των Μάρβιν και Ντέιβις στη Νέα Υόρκη κ.ά. Το 1925, ο ρώσος αρχιτέκτονας Κονσταντίν Μελνίκοβ οραματίστηκε και προέβλεψε την επιτυχία του γκαράζ σε σχήμα σπείρας, στη μορφή που έχουμε συνηθίσει και σήμερα. Η εξέλιξη στην κατασκευή των κλειστών πάρκινγκ σταμάτησε την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου όταν οι πεσμένες τιμές στην αγορά γης και οι ατελείωτες βομβαρδισμένες περιοχές στην Αγγλία και την Ευρώπη επέτρεψαν σε εταιρίες όπως η Νάσιοναλ Καρ Παρκς να δημιουργούν μεγάλα ανοιχτά πάρκινγκ, χωρίς ιδιαίτερο σχεδιασμό.

Οπως υποστηρίζει ο Χένλεϊ, μόνο λίγο πριν από το 1950 άρχισε να ανθεί η αρχιτεκτονική του πάρκινγκ στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Τότε δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στο σχεδιασμό της ράμπας, την ενσωμάτωση ανελκυστήρων και τη διαρρύθμιση των θέσεων στάθμευσης για να επιταχύνεται η διαδικασία του παρκαρίσματος. Ο Μπέρτραντ Γκόλντμπεργκ από το Σικάγο ήταν από τους πρώτους που το 1962 ενσωμάτωσαν ελικοειδή γκαράζ (εκατοντάδων θέσεων) στις κατασκευές διπλών ουρανοξυστών. Από τα μέσα της δεκαετίας του '80, τα γκαράζ «άρχισαν να ανακυκλώνονται» και να αλλάζουν χρήση, όπως για παράδειγμα συνέβη με ένα πενταώροφο γκαράζ κοντά στην Πλατεία της Δημοκρατίας στο Παρίσι, που το 1987 στέγασε τα νέα γραφεία της «Λιμπερασιόν».

Στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις, τα γκαράζ είναι ακόμα πιο απαραίτητα. «Το γεγονός ότι πρέπει να είναι μεγάλα, λειτουργικά, εύκολα προσβάσιμα, σε κομβικά σημεία, δεν σημαίνει ότι πρέπει να είναι ακαλαίσθητα», υποστηρίζει ο Χένλεϊ, που εργάζεται στο βραβευμένο αρχιτεκτονικό γραφείο Μπάσοου Χένλεϊ στο Λονδίνο, για τα κτίριά του από τη Μόσχα μέχρι το Δουβλίνο. Και εκμυστηρεύεται ότι αγαπά τα γκαράζ... όσο και τα γυναικεία εσώρουχα. Γιατί στη διπλωματική του για το πτυχίο το 1989 επέλεξε να μεταμορφώσει ένα γκαράζ, εμπνευσμένος από έναν γυναικείο κορσέ - «πρέπει να το δεις για το πιστέψεις» λέει, υποστηρίζοντας ότι οι ράμπες μοιάζουν πολύ με κορδόνια...

Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΝΙΑΩΤΗ