Ενα όραμα στην έρημο

Στην ερχόμενη δεκαετία η πόλη του Αμπού Ντάμπι φιλοδοξεί να γίνει ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κέντρα της Μέσης Ανατολής, κατά κάποιο τρόπο ο διάδοχος της Βηρυτού, του Καΐρου και της Βαγδάτης.

Το φιλόδοξο σχέδιο παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια έκθεσης στο Αμπού Ντάμπι και περιλαμβάνει την ανέγερση τεσσάρων μουσείων και ενός κέντρου παραστατικών τεχνών σχεδιασμένων από διάσημους αρχιτέκτονες, όπως ο Φρανκ Γκέρι, η Ζάχα Χαντίντ και ο Ζαν Νουβέλ.

Εκθέσεις και συνεργασίες

Επιπλέον θα κατασκευαστούν και 19 περίπτερα σχεδιασμένα από νεαρούς αρχιτέκτονες, όπου θα διοργανώνονται εκθέσεις. Ενας ακόμη στόχος είναι η συνεργασία με διάσημα ιδρύματα και μουσεία της Δύσης, όπως το μουσείο Γκούγκενχαϊμ, το Λούβρο και το Πανεπιστήμιο του Γέιλ. Ολα αυτά τα μουσεία εντάσσονται σε ένα μεγαλύτερο έργο με προϋπολογισμό 27 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή της Νήσου της Ευτυχίας που θα περιλαμβάνει την ανέγερση κατοικιών, γραφείων και ξενοδοχείων.

Ο σχεδιασμός παραθαλάσσιων ξενοδοχείων και μαρίνας ήταν σχετικά εύκολη υπόθεση για το υπουργείο Ανάπτυξης και Τουρισμού του Αμπού Ντάμπι, για τον σχεδιασμό όμως της «πολιτιστικής γειτονιάς» αποφάσισαν να επιστρατεύσουν τον Τόμας Κρενς, διευθυντή του Ινστιτούτου Σόλομον Γκούγκενχαϊμ. Ο κ. Κρενς με τη σειρά του ζήτησε τις υπηρεσίες διαφόρων διάσημων αρχιτεκτόνων. Για το μουσείο Γκούγκενχαϊμ ζητήθηκε από τον κ. Γκέρι να επαναλάβει την επιτυχία του Μπιλμπάο. Στον κ. Νουβέλ προσφέρθηκε ένα «κλασικό» μουσείο που θα μπορεί να φιλοξενήσει εκθέσεις από το Λούβρο, ενώ από την κ. Χαντίντ ζητήθηκε να σχεδιάσει το κέντρο παραστατικών τεχνών και από τον Ταντάο Αντο ένα ναυτικό μουσείο.

Ο κ. Κρενς επανασχεδίασε το γενικό σχέδιο προσθέτοντας ένα κανάλι στις δύο όχθες του οποίου θα ανεγερθούν τα 19 περίπτερα όπου θα παρουσιάζονται εκθέσεις και αρχιτεκτονικές μπιενάλε. Στο μεσοδιάστημα το υπουργείο άρχισε διαπραγματεύσεις με το Γέιλ για την ίδρυση μιας σχολής καλών τεχνών, όπου θα διδάσκεται τέχνη, αρχιτεκτονική, χορός και δράμα, ακριβώς απέναντι από το κέντρο παραστατικών τεχνών. Είναι αλήθεια ότι η γενική διάταξη των κτιρίων υποδηλώνει μάλλον την πείνα της αγοράς για νεωτερισμούς παρά ένα επεξεργασμένο όραμα. Στην αρχή τα νέα πολιτιστικά ιδρύματα θα βασίζονται κυρίως σε δάνεια από ξένα μουσεία και σε παραστάσεις από περιοδεύοντες θιάσους.

Δεν θα έχει όμοιό του

Το όλο σχέδιο δεν έχει ακόμη εγκριθεί από την ηγεσία της χώρας, όμως στο Αμπού Ντάμπι ο κ. Κρενς έχει να κάνει με έναν πελάτη που δεν ενδιαφέρεται μόνο για τα δολάρια των τουριστών. Ο σεΐχης Σουλτάν μπιν Ταχνούν αλ Ναχιάν, επικεφαλής του υπουργείου Ανάπτυξης και Τουρισμού λέει ότι επιθυμία του εμιράτου είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου πολιτιστικού κέντρου που δεν θα έχει όμοιο του στη Μέση Ανατολή. Δεδομένων των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι μουσουλμάνοι μετά την 11η Σεπτεμβρίου όταν προσπαθούν να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη το σχέδιο του Αμπού Ντάμπι μπορεί να θεωρηθεί σαν μια προσπάθεια να αναπαρασταθεί η εμπειρία της ζωής στη Δύση σε ένα ασφαλές μέρος για τους Αραβες: ένα είδος μικρής Ελβετίας στη Μέση Ανατολή.

Το ερώτημα είναι αν η δυναμική κάθε μεμονωμένου αρχιτεκτονήματος θα περάσει και στο γενικότερο σχέδιο. Τελικά όμως η μεγαλύτερη πρόκληση για τους ιθύνοντες του Αμπού Ντάμπι είναι να αναλογιστούν τον ρόλο που παίζει η τέχνη σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα παλιά κοσμοπολίτικα μοντέλα -ο αβάντ γκαρντ μοντερνισμός της Βηρυτού, η συμβίωση μουσουλμάνων, Εβραίων και χριστιανών στη Βαγδάτη ή τη Βασόρα- έχουν διαλυθεί.

The New York Times