Η ανανέωση της αρχιτεκτονικής δεν είναι θέμα στιλ

Η Ελλάδα «ταξιδεύει» σε λίγες μέρες για τη 12η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας με μια «Κιβωτό». Η πρόταση, που εκπροσωπεί τη χώρα στην κορυφαία διοργάνωση, ανήκει στον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ζήση Κοτιώνη και στην αρχιτέκτονα της νεότερης γενιάς και ποιήτρια Φοίβη Γιαννίση. Πρόκειται για εγκατάσταση με τίτλο «Κιβωτός, Παλιοί Σπόροι για Νέες Καλλιέργειες», αποτελούμενη από ξύλινη κατασκευή, έκθεση εικόνων και βιντεοπροβολή.

Ολη η ομάδα της ελληνικής συμμετοχής στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής ανάμεσα στους καρπούς στο εσωτερικό της «Κιβωτού»

Η «Κιβωτός» θα βρίσκεται στο Ελληνικό Περίπτερο (Giardini di Castello) από τις 27 Αυγούστου μέχρι και τις 21 Νοεμβρίου. Είναι μια ξύλινη, λυόμενη κατασκευή με διαστάσεις 12 μ. μήκος και 2,70 μ. μέγιστο πλάτος. Αποτελείται από τάβλες, δοκούς και επιφάνειες κόντρα πλακέ θαλάσσης. Η κατασκευή είναι επισκέψιμη. Στο εσωτερικό της θα φιλοξενηθούν σε ειδικές θήκες οι σπόροι και οι καρποί (γυάλινα βάζα, κουβάδες, πιάτα). Το φυτογενετικό υλικό θα συλλεγεί ύστερα από έρευνα και επισκέψεις σε αγροτοπαραγωγικές μονάδες και τράπεζες σπόρων. Η συλλογή των καρπών θα τοποθετηθεί μέσα στην «Κιβωτό» σε θεματικές ενότητες: διατροφικά (σιτηρά, όσπρια), θεραπευτικά, καλλωπιστικά, αφροδισιακά, ευφορικά, θανάσιμα.

Στο εσωτερικό της θα εγκατασταθεί επίσης μια μικρή κουζίνα. Η παρασκευή φαγητού από τη συλλογή καρπών και σπόρων της «Κιβωτού» επιτρέπει την κατοίκηση του εκθεσιακού χώρου με διαδραστικό τρόπο. Στην κύρια αίθουσα της «Κιβωτού» θα γίνεται και η διπλή προβολή του βίντεο-ντοκουμέντου από τη σύγχρονη αγροτική ζωή στην Ελλάδα και τις εναλλακτικές καλλιέργειες, που συμβάλλουν στην αύξηση της βιοποικιλότητας και την ανάδειξη του παλαιού φυτογενετικού υλικού.

Η ελληνική συμμετοχή επιλέχθηκε από επιτροπή (Ηλίας Ζέγγελης, Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Αννα Καφέτση) που ορίστηκε, πρώτη φορά, από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής.

Λίγες μέρες πριν αναχωρήσει για τη Βενετία ο Ζήσης Κοτιώνης μάς μίλησε για την ελληνική συμμετοχή στη Βενετία.

Το γενικότερο θέμα της Μπιενάλε είναι «People meet architecture» («Οι άνθρωποι συναντούν την αρχιτεκτονική»). Με ποιον τρόπο εμπεριέχεται στην πρότασή σας;

«Καλούμε τους ανθρώπους να συναντηθούν μέσα σε μια κιβωτό για να τους δείξουμε θέματα που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα και με την αρχιτεκτονική. Μέσα από τη δουλειά μας και την εκπαίδευση των νέων αρχιτεκτόνων στο Πανεπιστήμιο Βόλου ενδιαφερόμαστε να δούμε πώς σχετίζεται η αρχιτεκτονική με τον υπαίθριο χώρο».

Υπάρχει στην πρότασή σας η διάσταση της επιστροφής στη φύση;

«Οχι. Αυτό που λέμε είναι να καταλάβουμε τον υπαίθριο χώρο με τους σύγχρονους όρους της τεχνολογίας και της μετάπολης, τον τρόπο δηλαδή που η πόλη έχει διαχυθεί, μέσω της πληροφορίας, στην ύπαιθρο. Είμαστε ιδεολογικά και πολιτικά αντίθετοι με τη λογική της "επιστροφής στη φύση"».

Τι σημασία αποδίδετε στην «Κιβωτό»;

«Με την "Κιβωτό" διαφυλάττεις τους καρπούς, ένα πρόγραμμα που εμπεριέχεται στους σπόρους της φύσης που απειλείται με εξαφάνιση. Με βάση αυτό το πρόγραμμα, που μας δίνει η ίδια η φύση, προτείνουμε να ξαναδούμε πώς κατοικείται και άρα πώς διαμορφώνεται το τοπίο. Αρχιτεκτόνημα δεν είναι μόνο ένα κτίριο, αλλά και η σχέση που υπάρχει ανάμεσα σε δύο δέντρα».

Η «εναλλακτική» διάσταση της πρότασης έχει σχέση με το γεγονός ότι εκπροσωπείτε και μια χώρα που δεν συνδέθηκε ποτέ με την αρχιτεκτονική των μητροπολιτικών κέντρων;

«Βεβαίως. Είμαστε και ιδεολογικά αντίθετοι με την αρχιτεκτονική των σταρ του είδους. Οι καλές στιγμές στη μοντέρνα αρχιτεκτονική της Ελλάδας ήταν εκείνες που οι αρχιτέκτονες αντιλαμβάνονταν την ιδιαιτερότητα του χώρου που έχτιζαν. Αυτό δημιούργησε νέες προτάσεις, και όχι η υπερτεχνολογία και η μίμηση των λεγόμενων πρωτοποριών. Μας ενδιαφέρει να διαχειριστούμε αυτή την παρακαταθήκη του ελληνικού μοντερνισμού. Θα αναφερθώ σε δύο διαφορετικά παραδείγματα: ο Πικιώνης και οι διαμορφώσεις της Ακροπόλεως ήταν ένα εξαιρετικό παράδειγμα συνάντησης της αρχιτεκτονικής με το τοπίο. Το ίδιο και ο Τάκης Ζενέτος με τις προτάσεις που είχε κάνει για τις διαμορφώσεις οικισμών στη νότια Κρήτη. Μέσω της σύγχρονης αρχιτεκτονικής διαχειριζόταν με εξαιρετικό τρόπο τα θέματα του εδάφους».

Αντιτίθεστε μήπως στην αστική αρχιτεκτονική;

«Καθόλου. Να το πω αλλιώς. Το άστυ πλέον διαχέεται παντού. Μπορεί να σκεφτόμαστε με αστικό τρόπο το έδαφος και την ύπαιθρο».

Πώς συνδέεται η πρότασή σας με την πρόσφατη οικονομική κρίση;

«Με την πολύ απλή επισήμανση ότι διαρκώς η ύπαιθρος και οι αγροτικές περιοχές χάνουν την παραγωγικότητά τους. Είτε ερημοποιούνται είτε οικοδομούνται. Πρόθεσή μας είναι να επισημάνουμε ότι αν η ύπαιθρος αποκτήσει με τις βιολογικές και βιοδυναμικές καλλιέργειες έναν καινούργιο παραγωγικό ρόλο, τότε μπορεί να δημιουργηθεί εκεί και μια σύγχρονη παραγωγική ζωή.

Ο αγροτικός χώρος διέρχεται αυτή τη κρίση μετά τα αδιέξοδα της εκμηχανισμένης γεωργίας των μονοκαλλιεργειών και των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Ο τρόπος με τον οποίο βιώνεται αυτή τη στιγμή η κρίση στη "Μητρόπολη" δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε διαφορετικοί άνθρωποι να βρεθούν εκτός αστικών κέντρων και να διαχειριστούν διαφορετικά τα προβλήματα της υπαίθρου. Τέτοιου είδους σχέσεις ψάχνουμε και τις αναγνωρίζουμε ήδη στον αγροτικό ακτιβισμό. Προς το παρόν λείπει η επινοητικότητα στη διαχείριση του τοπίου και του εδάφους».

Πώς κρίνετε γενικότερα την αρχιτεκτονική παραγωγή των τελευταίων χρόνων στην Ελλάδα;

«Δεν θα ήθελα να κάνω μια συνολική αποτίμηση αλλά να πω ότι τα ζητήματα του περιβάλλοντος, της οικονομικής κρίσης και των νέων τεχνολογιών είναι αυτά που πρέπει να κατανοήσουμε για να ανανεώσουμε την ελληνική αρχιτεκτονική. Κάποια στιγμή θεωρήθηκε ότι μπορεί να ανανεώνεται μέσα από το στιλ και την εκλέπτυνση της "γλώσσας". Επί δεκαπέντε χρόνια κυριάρχησε αυτό το νεομοντέρνο στιλ, το οποίο δεν βοήθησε στην επεξεργασία των ζητημάτων της αρχιτεκτονικής παρά μόνο στο στιλιζάρισμα, το οποίο είχε να κάνει μ' έναν εφησυχασμό πολιτικό και κοινωνικό και την ψευδαίσθηση ότι ζούμε σε μια ευημερία, η οποία τώρα καταρρέει».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗΣ
enet.gr