Η καρδιά της Αθήνας αλλάζει μορφή

Πολεοδομικές, οικιστικές και κοινωνικές παρεμβάσεις μεγάλης εμβέλειας στην καρδιά της Αθήνας με βασικό στόχο την ανάταξη του κέντρου, τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την αναζωογόνηση της επιχειρηματικότητας, περιλαμβάνει το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (ΣΟΑΠ) του υπουργείου Περιβάλλοντος που έχει μπει σε διαδικασία υλοποίησης από τον περασμένο Αύγουστο, όταν ο υπουργός ΠΕΚΑ Γιάννης Μανιάτης έστειλε επιστολή σε όλα τα συναρμόδια υπουργεία ζητώντας να ορίσουν εκπροσώπους ώστε να συντονιστούν και να δρομολογηθούν οι ενέργειες για την πραγματοποίηση του έργου.

Η ανταπόκριση υπήρξε άμεση από όλους και αναμένεται μέσα στον Οκτώβριο να παρουσιαστεί στους συναρμόδιους η πρώτη φάση της μελέτης. Θα ακολουθήσει η δημόσια διαβούλευση, όσο γίνεται πιο ευρεία, με τους πολίτες, τους κοινωνικούς και επαγγελματικούς φορείς της πόλης, τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.

Ο Δήμος Αθηναίων συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία, ενώ ενδιαφέρον για την υλοποίηση ΣΟΑΠ έχει εκδηλώσει και ο Δήμος Θεσσαλονίκης. Το ΥΠΕΚΑ πιστεύει πως το πρώτο τρίμηνο του 2014 θα υπάρχει διαμορφωμένη τελική πρόταση ώστε ο σχεδιασμός να ολοκληρωθεί μέσα σε έναν-ενάμιση χρόνο.

Αντικείμενο της παρέμβασης αποτελούν τέσσερις περιοχές της Αθήνας που συγκροτούν τον πυρήνα της πόλης, δηλαδή: Εμπορικό Τρίγωνο-Ψυρρή, Πλατεία Βάθη-Μεταξουργείο-Κεραμεικός, Μουσείο-Πανεπιστημίου, Πλατεία Βικτωρίας-Πλατεία Αττικής-Αγιος Παύλος. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως ο σχεδιασμός αγκαλιάζει και έργα ανάλογου τύπου, όπως είναι η ανάπλαση της Πανεπιστημίου.

Οι προγραμματιζόμενες δράσεις θα κινηθούν γύρω από τρεις βασικούς πόλους: Πολεοδομική και αρχιτεκτονική αναβάθμιση, βιώσιμη κινητικότητα (με τη χρήση μη ρυπογόνων ΜΜΜ, την κίνηση πεζή, το ποδήλατο), εξοικονόμηση ενέργειας.

Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται η ενίσχυση της προστασίας των διατηρητέων κτιρίων με μια νέα προσέγγιση «που δεν θα καθιστά τους ιδιοκτήτες εχθρούς του ακινήτου τους», καθώς και η αναγέννηση του κτιριακού αποθέματος. «Το μέλλον των πόλεων, το πολεοδομικό και της οικοδομής, δεν μπορεί παρά να είναι η αναβάθμιση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος, ιδίως των κέντρων. Εχουμε 8 εκατομμύρια κτίρια σε όλη την Ελλάδα - το ερώτημα είναι πώς τα χρησιμοποιούμε. Σίγουρα, άλλα ντουβάρια δεν μπορούμε να κτίσουμε...», δήλωσε χαρακτηριστικά στο «Εθνος» ο Γιάννης Μανιάτης.

Στις προτάσεις των μελετητών περιλαμβάνεται η προώθηση μιας πολιτικής αστικών αναδασμών προκειμένου να δημιουργηθούν νέα ακίνητα από τα παλαιά, εγκαταλειμμένα και μη. «Χρειάζεται μια δραστική πολιτική για την αντιμετώπιση της κατάστασης, εν μέρει συνδυαζόμενη με την επανάκαμψη κατοίκων και επαγγελματιών στο κέντρο και εν μέρει με τη δυνατότητα νέων επενδύσεων», τονίζεται στη μελέτη.

Το ΥΠΕΚΑ επιδιώκει τη διαμόρφωση κινήτρων ώστε να συντηρηθούν και να αναβαθμιστούν όσο το δυνατόν περισσότερα διατηρητέα ακίνητα. Τα κίνητρα μπορεί να είναι πολεοδομικά και οικονομικά στην κατεύθυνση της ενεργειακής αναβάθμισης, ενώ δεν αποκλείεται να διευρυνθεί ο ορισμός των διατηρητέων και να συμπεριληφθούν ακίνητα αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, όπως π.χ. του Μεσοπολέμου.

Τη μελέτη για την διαμόρφωση του ΣΟΑΠ έχει αναλάβει από την άνοιξη το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στη βάση σύμβασης με ΥΠΕΚΑ και Δήμο Αθηναίων. Τον συντονισμό έχει ο Οργανισμός Αθήνας εκ μέρους του υπουργείου Περιβάλλοντος.

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
Πόροι από το Jessica

Η βασική χρηματοδότηση του ΣΟΑΠ προβλέπεται να διασφαλιστεί από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα αστικών αναπλάσεων Jessica, μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αναπτύχθηκε από κοινού με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται να συγκροτηθεί στον Δήμο Αθηναίων Ταμείο Αστικής Ανάπτυξης (ΤΑΑ) στη βάση μελέτης που ολοκληρώνει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Στόχευση
Το πρόγραμμα Jessica επενδύει κυρίως σε αστικές υποδομές (μεταφορών, ύδρευσης, λυμάτων, ενέργειας), σε χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς ή πολιτιστικού ενδιαφέροντος για τουριστικές ή άλλες βιώσιμες χρήσεις, σε αποκαταστάσεις υποβαθμισμένων βιομηχανικών περιοχών, στη δημιουργία νέων εμπορικών χρήσεων, σε πανεπιστημιακές και άλλες ειδικευμένες εγκαταστάσεις και σε βελτιώσεις στην ενεργειακή αποδοτικότητα.

Τα παράπονα και οι προτάσεις των πολιτών

Η έλλειψη δημόσιων χώρων, τα κενά και γερασμένα κτίρια που έχουν μετατραπεί σε εστίες βρώμας και παραβατικότητας, η μεγάλη συσσώρευση παράνομων μεταναστών, η μείωση των θέσεων εργασίας, οι αυξανόμενες κοινωνικές εντάσεις, η ελλιπής καθαριότητα είναι τα βασικά παράπονα που εκφράζουν οι πολίτες και οι φορείς της Αθήνας, όπως αυτά προέκυψαν από συνεντεύξεις που διενήργησαν οι μελετητές και από επιτόπου αυτοψίες.

Οι Αθηναίοι διαμαρτύρονται επίσης για τον υπερβολικό όγκο κτιρίων, το μεγάλο έλλειμμα χώρων πρασίνου, τον χαμηλής ποιότητας σχεδιασμό σε μεγάλο μέρος του δημόσιου χώρου, τη μη υλοποίηση ή αποσπασματική και χωρίς συνέχεια υλοποίηση πολλών παρεμβάσεων αναβάθμισης, την ηχορύπανση, την εκτεταμένη χρήση των πεζοδρομίων από επιχειρήσεις εστίασης και άλλες δραστηριότητες, το παράνομο παρκάρισμα ακόμα και σε πεζόδρομους ή σε στάσεις λεωφορείων, την αδυναμία πρόσβασης στο κέντρο των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Μεταξύ των προτάσεων που καταθέτουν, σημειώνουμε την επανάχρηση εγκαταλειμμένων κτιρίων και κτιρίων υπό κατάληψη, επιλεκτικές κατεδαφίσεις για την αντιμετώπιση της πυκνής δόμησης και τη δημιουργία χώρων πρασίνου, κεντρικό στρατηγικό σχεδιασμό για τις χρήσεις στο κέντρο, όχι απομάκρυνση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων με τυχαίο τρόπο, ανακοπή της απομάκρυνσης και επιστροφή στο κέντρο δημόσιων φορέων κύρους, δράσεις ώστε να λειτουργήσει η Αθήνα ως προορισμός για το Σαββατοκύριακο και να προσελκύσει τουρισμό για ψώνια.

Μανίνα Νικολοπούλου
ethnos.gr