Τα μουσεία κάνουν τις πόλεις καλύτερες

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΑΦΚΟΥ

«Τελικά τοποθέτησα έναν Καραβάτζιο σ' έναν τοίχο από τσιμέντο», λέει ο Ρέντζο Πιάνο και χαμογελά ικανοποιημένος. Ο διάσημος Ιταλός αρχιτέκτονας έχει κάθε λόγο να είναι χαρούμενος. Η νέα πτέρυγα του Μουσείου των Τεχνών Κίμπελ στο Φορτ Γουόρθ του Τέξας που σχεδίασε ο ίδιος, έχει ολοκληρωθεί και έχει ανοίξει από την προηγούμενη εβδομάδα, φιλοξενώντας ένα θησαυρό έργων των: Τιτσιάνο, Τιντορέτο, Καναλέτο, Μικελάντζελο, Μπερνίνι, Μαντένια, Γκρέκο, Γκόγια, Ρούμπενς κ.ά.

Το Κίμπελ είναι το τέταρτο μουσείο που δημιουργήθηκε σε σχέδια του Πιάνο στο Τέξας, ύστερα από αυτό που φιλοξενεί τη συλλογή Μενίλ,
το Σάι Τουόμπλι (στο Χιούστον) και το Κέντρο Γλυπτικής Νάσερ στο Ντάλας.

«Νιώθω σαν στο σπίτι μου»

Ο αρχιτέκτονας ο οποίος σχεδίασε επίσης τα κτήρια της νέας Λυρικής Σκηνής και της Νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης που υψώνονται σταδιακά τώρα στο χώρο του παλιού ιπποδρόμου, θα πει για τη σχέση του με το Τέξας: «Εδώ νιώθω σαν στο σπίτι μου. Γνωρίζω αυτή την Πολιτεία που απλώνεται στην Κεντρική Αμερική, στο Μεξικό, εδώ και 30 χρόνια. Για μένα το Τέξας είναι τα απέραντα λιβάδια, ο ανοιχτός ουρανός, το υπέροχο φως. Εδώ γνώρισα το συγγραφέα και υπέροχο φίλο μου Οκτάβιο Παζ, εδώ ερχόταν συχνά ο Ροσελίνι για να φιλοξενηθεί στο σπίτι της Ντομινίκ ντε Μενίλ, της Αλσατής που συγκέντρωνε γύρω της τους σημαντικότερους της ποίησης, του κινηματογράφου, της φιλοσοφίας και της αρχιτεκτονικής».

Αν αντιπαραβάλει κανείς στον Πιάνο πως στην Ευρώπη το Τέξας είναι συνώνυμο με τα όπλα και τη θανατική καταδίκη, θα απαντήσει: «Βρισκόμαστε σε παράξενο τόπο, πολιτικά απρόσεκτο, συντηρητικό, όπου βασιλεύουν οι Ρεπουμπλικάνοι. Είναι ο τόπος των μεγάλων οικογενειών του πετρελαίου. Ομως η οικογένεια Κίμπελ κατάλαβε πως ομορφιά είναι η τέχνη να δημιουργείς την επιθυμία, η τέχνη να δημιουργείς την ελπίδα. Η ομορφιά όταν γίνεται αντιληπτή στη βαθύτερη ουσία της, είναι ένα ερέθισμα άξιο να ανταγωνιστεί εκείνα που σπρώχνουν προς τα εμπρός τον κόσμο: τη δόξα, την ισχύ, τον πλούτο».

Και συνεχίζει εξηγώντας: «Η ομορφιά μέσω της τέχνης -όποια και να 'ναι, το γράψιμο, η μουσική, η ζωγραφική- είναι ισχυρό ερέθισμα γιατί έχει να κάνει με το βάθος της ύπαρξής μας, με τις επιθυμίες. Η τέχνη και η ομορφιά κάνουν τον κόσμο πιο περίεργο, τον συνδέουν. Κτήρια όπως τα μουσεία κάνουν τις πόλεις καλύτερες, αποτελούν μικρά θαύματα. Η τέχνη αλλάζει τον κόσμο αν και αυτή η διαδικασία είναι πολύ αργή. Το υπογραμμίζω γιατί ενώ σ' αυτή τη χώρα -τις Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικά στο Τέξας- η ομορφιά είναι η εξαίρεση πάνω στην οποία αρπάζεσαι για να σωθείς, στην Ευρώπη η ομορφιά είναι τόσο εξαιρετικά διαδεδομένη που καταλήγει εθισμός, τη βιώνεις αφηρημένα, δίχως να την αντιλαμβάνεσαι».

Φιλόδοξο στοίχημα

Για ό,τι αφορά τη νέα πτέρυγα του Κίμπελ, ο Πιάνο έβαλε κυριολεκτικά ένα φιλόδοξο στοίχημα με τον εαυτό του επεμβαίνοντας στο χώρο που είχε αρχικά σχεδιάσει ο Λουίς Ισαντόρ Χαν. Ενα στοίχημα που αφορούσε τη σύμπνοια του δικού του κτηρίου με το πρωτογενές, δημιούργημα ενός συναδέλφου του που θεωρείται βασικός εκπρόσωπος της μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής του 1900.

Το κτήριο, που κόστισε 135 εκατ. δολάρια, υψώνεται πενήντα μέτρα πιο πέρα από το αρχικό και εξελίσσεται σε τρεις ορόφους, έναν υπέργειο και δύο υπόγειους. Τα δε υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του είναι το γυαλί, το ξύλο της ντόπιας καρυδιάς και το τσιμέντο.

Η αναγκαιότητα της ύπαρξης διαλόγου ανάμεσα στα δύο κτήρια απαντήθηκε μέσα από το φωτισμό. Ο χώρος που έχει σχεδιάσει ο Χαν είναι διάσημος για τον φυσικό φωτισμό των σκεπαστών και συχνά κυκλοειδών στοών του, των βασισμένων σ' ένα σύστημα που είχε χρησιμοποιηθεί στα τέλη της δεκαετίας του '60.

Ο Πιάνο με τη σειρά του ξεπέρασε εαυτόν χρησιμοποιώντας την τεχνολογία για να ενδυναμώσει τις αντοχές της κατασκευής. Σχεδίασε την οροφή από γυαλί και αλουμίνιο τοποθετώντας πετάσματα καλυμμένα από φωτοβολταϊκά που ανοίγουν και κλείνουν, ελέγχοντας και διαχέοντας το φως στο εσωτερικό του μουσείου, ενώ παράλληλα το τροφοδοτούν με ενέργεια για το φωτισμό του τη νύχτα.

Η ψύξη και η θέρμανση του χώρου επίσης βασίστηκαν στις αρχές της οικονομίας της ενέργειας ως «μόνη σωστή λύση σχεδιασμού», υποστηρίζει ο Πιάνο, χάρη σε 36 γεωθερμικά πηγάδια που φτάνουν σε βάθος 140 μέτρων.

enet.gr