Το κτήριο Δοξιάδη ανήκει πια στο παρελθόν

Ανηφορίζοντας την οδό Δημοκρίτου και στρίβοντας στην οδό Στρατιωτικού Συνδέσμου η ματιά θέλοντας και μη αντικρύζει τα έντονα χρώματα ενός πραγματικά πολύ μεγάλου κτηρίου για τις υπώρειες του Λυκαβηττού, το οποίο είναι γνωστό ως κτήριο Δοξιάδη. To oχταόροφο κτήριο κτίστηκε τα έτη 1957-8 για να στεγάσει το γραφείο του αρχιτέκτονα-πολεοδόμου Κωνσταντίνου Δοξιάδη, τον Αθηναϊκό Τεχνολογικό Όμιλο και τις Σχολές Δοξιάδη.

Κοιτάζοντας το και ακόμα καλύτερα περπατώντας το, ό,τι έχει πια απομείνει, μπορεί κανείς να δει και να νιώσει πολλά. Μπορεί να δει ότι πρόκειται για ένα κτήριο πρωτοποριακό για την εποχή του. Θεωρείται σήμερα ένα από τα σημαντικότερα κτήρια του μοντερνισμού της μεταπολεμικής Ελλάδας. Χώροι μεγάλοι, ενιαίοι, πολυλειτουργικοί, άπλετοι σε φως και ευάεροι. Σχεδιασμένοι οικολογικά ώστε να αξιοποιούν το φως και τον αέρα. Τα κλιματιστικά δεν είχαν καμία χρησιμότητα εδώ. Τα χρώματα στους τοίχους θυμίζουν ότι ο Τσαρούχης δούλεψε στην επιλογή τους και ότι ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης συνεργαζόταν με καλλιτέχνες στη διαμόρφωση των κτηρίων του. Το αμφιθέατρο, καταργημένο εδώ και πολλά χρόνια, φιλοξένησε πάμπολλες  εκδηλώσεις δίνοντας στο κτήριο ζωή πνευματική, καλλιτεχνική. Το κτηριακό συγκρότημα των γραφείων Δοξιάδη είναι σαφές ότι εκφράζει μια εποχή, εκφράζει το πνεύμα ενός οραματιστή αρχιτέκτονα.

Το 2008 άλλαξε ιδιοκτήτη και σήμερα εντατικές εργασίες το μετατρέπουν σε κτήριο κατοικιών. Επιστολές πολιτών έφθασαν στη MOnuMENTA ζητώντας την παρέμβασή της προκειμένου να διατηρηθεί, να μην αλλοιωθεί. Μικρή έρευνα έδειξε ότι δεν είναι κηρυγμένο διατηρητέο μνημείο από το ΥΠΠΟ και το άλλοτε ΥΠΕΧΩΔΕ, κάτι εξάλλου που φανερώνουν και οι εργασίες που έχουν αλλάξει πια ριζικά το εσωτερικό του. H μεταμόρφωση του κτηρίου Δοξιάδη σε ένα συγκρότημα πολυτελών κατοικιών με στόχο τη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας elite, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα http://www.oneathens.gr/about , δεν σέβεται τον εμπνευσμένο αρχικό σχεδιασμό του δημιουργού του. Ένα είναι βέβαιο ότι πρόκειται για ολοκληρωτική αλλοίωση της γενικής μορφής. Το κτήριο Δοξιάδη αποτελεί πια παρελθόν.

Με αφορμή τη μεγάλη αυτή καταστροφή ενός τόσο σημαντικού κτηρίου και μην μπορώντας να μείνουμε αδιάφοροι, η MOnuMENTA επιθυμεί να καταθέσει τον προβληματισμό της. Ενα εξέχον κτήριο, σημαντικό για την αρχιτεκτονική του, γνωστού αρχιτέκτονα, έμβλημα μιας εποχής, δεν θα έπρεπε να διατηρηθεί, δεν θα έπρεπε οι αρμόδιοι φορείς προστασίας του ΥΠΠΟ και του ΥΠΕΧΩΔΕ άλλοτε και σήμερα Υπουργείου Περιβάλλοντος να αποφασίσουν για την προστασία, για το μέλλον του. Ποια η στάση της Πολιτείας για τη νεότερη και σύγχρονη αρχιτεκτονική κληρονομιά. Ποιος αποφασίζει; Ομολογουμένως η γενικευμένη αλλοίωση του κτηρίου Δοξιάδη δημιουργεί μια ιδιαίτερα ανησυχητική εικόνα για το παρόν και το μέλλον της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής.

Ας προσθέσουμε πως είναι ειρωνικό ότι όλα αυτά γίνονται δύο χρόνια μετά τη μεγάλη εκδήλωση στο Μουσείο Μπενάκη για τα 30 χρόνια από το θάνατο του Δοξιάδη, η οποία ανέδειξε τη μεγάλη προσωπικότητα και τη συμβολή του στην πολεοδομία και την αρχιτεκτονική στην Ελλάδα και στον κόσμο, και μέρες μόνο από την έκδοση όλων των ομιλιών αυτού του συνεδρίου σε δύο καλαίσθητους τόμους από το ΤΕΕ.

Αναρωτιόμαστε αν δεν θα έπρεπε, έστω και την ύστατη αυτή ώρα, οι Υπουργοί Πολιτισμού και Περιβάλλοντος να παρέμβουν για τη διατήρηση τουλάχιστον των εξωτερικών όψεων του κτηριακού αυτού συγκροτήματος στο οποίο ο Δοξιάδης έβαλε την ψυχή του.

Ειρήνη Γρατσία