Το ‘ουφάκι’ του Ν. Ξάστερου

Η κατασκευή που παρουσιάζει η ομάδα errands στα πλαίσια της 2ης Μπιεννάλε της Αθήνας, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον επειδή αποκαλύπτει μια πτυχή της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα του ’70, που σχετίζεται με τον φουτουρισμό. Η κατοικία σε σχήμα ιπτάμενου δίσκου, η αλλιώς ‘τουριστικός οικίσκος’, κατασκευασμένη από fiberglass (ενισχυμένη χημική ρητίνη) σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Νικόλαο Ξάστερο και κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας της Ακαδημίας Αθηνών τον Σεπτέμβριο του 1969 στο όνομα της ‘Ανώνυμηας Βιομηχανικής εταιρείας Μεταλλικών κατασκευών ΑΛΤΑ’ με την οποία συνεργαζόταν, και ύστερα το Μάιο του 1973 στο όνομα του.

Ο Ν. Ξάστερος, που σπούδασε αρχιτεκτονική στην Ecole des Beaux Arts στο Παρίσι του ’50, σχεδίασε την δεκαετία του ’60 στην Ελλάδα, μια σειρά προκατασκευασμένων κατοικιών από ένα νέο τότε υλικό, που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή ελαφρών σκαφών, το fiberglass. Μέσα σε μια οραματιστική προοπτική, τα πανάλαφρα αυτά σπίτια μπορούσαν να στήνονται, συναρμολογούμενα πολυ έυκολα, οπουδήποτε στην εξοχή, στήνοντας και μια αυτόνομη ζωή στο όνειρο των διακοπών, μυθολογία της εποχής. Η έρευνα στο αρχείο της οικογένειας Ξάστερου έδειξε μια εκτενή σειρά σχεδίων διαφορετικών κατοικιών. Απ αυτές πρέπει να παράχθηκαν ως δείγματα μόνο, όχι πάνω από δέκα, μιας και δεν έγινε μαζική παραγωγή τελικά. Έχουν εντοπιστεί 5 σε όλη την Ελλάδα μέχρι στιγμής.

Η πιο εμβληματική απ αυτές βρισκόταν στην λεωφόρο Καβάλας (του Πουλιέζου) για πολλά χρόνια, στην έξοδο της πόλης, και αποτελεί βασική ανάμνηση των παιδιών του ’70 που έφευγαν για διακοπές με τα οικογενειακά αυτοκίνητα προς την Πελοπόννησο. Πιθανόν είναι η ίδια με αυτήν που τώρα βρίσκεται στην Ανδραβίδα.

Οι παραλλαγές εκτείνονται από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 μέχρι τα μέσα του’70. Ο Ν.Ξάστερος, έχοντας οργανώσει ένα εργοστάσιο παραγωγής των φουτουριστικών κατοικιών στην Κομοτηνή και έχοντας λάβει πολλές προτάσεις από ενδιαφερόμνεους αγοραστές, ετοίμασε τα εγκαίνια της πρώτης έκθεσης το 1977. Ατυχώς, συνέπεσε με την αλλαγή του νομοσχεδίου για την εκτός σχεδίου δόμηση (κατά μαρτυρίες, το ίδιο κιόλας πρωινό), αλλάζοντας το ελάχιστο οικόπεδο για τοποθέτηση λυόμενου σπιτιού, από 250τμ σε 4 στρέμματα. Με αυτόν τον τρόπο καταργούνταν το όνειρο να τοποθετηθεί ένα μικρό, οικονομικό και εύχρηστο κέλυφος διακοπών σε ένα μικρό οικόπεδο.

Το ‘ουφάκι’, όπως συνηθίσαμε να το αποκαλούμε,  του Ν.Ξάστερου συμπίπτει με μια παράλληλη αναζήτηση οραματιστών αρχιτεκτόνων σε όλο τον κόσμο. Απ’ αυτά προηγείται το Dynamaxion House του Αμερικανούσχεδιαστή, συγγραφέα και εφευρέτη Buckminster Fuller, αλλά την ίδια εποχή με τον Ν.Ξάστερο ο Φινλανδός αρχιτέκτονας Matti Suuronen σχεδιάζει και κατασκευάζει το ‘futuro’ από fiberglass,με ελάχιστο κόστος, που μπορείνα μεταφερθεί και τοποθετηθεί με ελικόπτερο!

Το ‘ουφάκι’ που εκτίθεται στο Φάληρο βρέθηκε σ ‘ένα μικρό παραλιακό οικόπεδο στο Λουτράκι, όπου είχε στηθεί στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ως δείγμα εκθεσιακό.Είναι μάλλον η δέυτερη παραλλαγή στη σειρά των οικίσκων με μορφή ιπτάμενου δίσκου που έχουν και βεράντα. Το ‘ουφάκι’ αυτό αποσυναρμολογήθηκε από την αρχική του θέση στο Λουτράκι, μετά από περίπου 40 χρόνια, σε μία μέρα και μεταφέρθηκε σε 7 κομμάτια στην παραλία του Φλοίσβου, όπου και ξαναστήθηκε με αμελητέες αποκλίσεις, φανερώνοντας μια πολυ προσεγμένη κατασκευή. Το ‘ουφάκι’ μαζί με την ‘υπόθεση Τσιρώνη’ αποτελούν το διπλό έργο τραγικών ουτοπιών αυτονομίας του ’70, με το οποίο συμμετείχε η ομάδα errands στην 2η Μπιεννάλε της Αθήνας, Heaven, στην έκθσεη Live, σε επιμέλεια Ζαφου Ξαγοράρη και Δημήτρη Παπαιωάννου.

Πάρκο Φλοίσβου (δίπλα στο κτίριο του Φλοίσβου)
Στάση τραμ: Φλοίσβος

koufakisgeorge@gmail.com