3 ΓΕΦΥΡΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΛΛΗΝΗ

Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Πανεπιστήμιο Πατρών

Φοιτήτρια: ΚΟΤΣΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΕΤΑ
Επιβλέπων καθηγητής: ΔΡΑΓΩΝΑΣ ΠΑΝΟΣ

 
Αποστάσεις που άλλοτε φάνταζαν μεγάλες, σχεδόν εκμηδενίστηκαν με τα νέα δίκτυα κίνησης που απέκτησε το Λεκανοπέδιο.

Αυτό που άσκησε την μεγαλύτερη επιρροή στην μεταμόρφωση της πόλης είναι η Αττική Οδός, η οποία διασχίζει την βόρεια Αττική από δύση σε ανατολή.

Η νέα πραγματικότητα των δικτύων μεταφοράς ταυτόχρονα άλλαξε και την εικόνα που έχουμε για την πόλη, θέτοντας ως πρωταγωνιστή τον χρήστη των νέων δικτύων, και κατά κύριο λόγο τον αυτοκινητιστή.

Έχοντας μελετήσει την εξέλιξη των χώρων κατανάλωσης σε σχέση με την ανάπτυξη της πόλης, ήταν προφανές ότι έπρεπε να ασχοληθώ με την καλύτερη δυνατή ένταξη των χώρων αυτών στο νέο μεταφορικό δίκτυο της Αττικής.

Κοιτάζοντας την Αττική Οδό, διαπιστώνουμε την ύπαρξη υπερτοπικών κέντρων που αναφέρονται στους αυτοκινητιστές τοποθετημένων σε σημεία στρατηγικού ενδιαφέροντος. Για παράδειγμα, ο κόμβος της Αττικής Οδού με την Λ. Κηφισίας διαθέτει διάφορους τύπους χώρων κατανάλωσης, από mall και super markets, μέχρι multiplex. Κάτι αντίστοιχο αποτελεί και το εμπορικό πάρκο του αεροδρομίου. Οι υπόλοιποι εμπορικοί χώροι κατά μήκος της Οδού είναι επίσης τοποθετημένοι κατά ομάδες και συνήθως επωφελούνται από τις εγκαταστάσεις με τις οποίες γειτνιάζουν, όπως γραφεία, ξενοδοχεία και εκθεσιακοί χώροι.

Μια ανάλογη κατάσταση έχει αρχίσει να δημιουργείται στο ύψος της Αττικής Οδού το οποίο διαχωρίζει την περιοχή της Παλλήνης από αυτή του Γέρακα.

Η Παλλήνη, σε γενικές γραμμές αποτελεί αραιοδομημένη περιοχή, η οποία φιλοξενεί νησίδες κατοικίας στο νότιο τμήμα της, αναξιοποίητες εκτάσεις στο μεγαλύτερό της μέρος, και τα τελευταία χρόνια χώρους κατανάλωσης, με καταστήματα τύπου big box και εκθεσιακούς χώρους, στο ανατολικό της τμήμα, το οποίο και συνορεύει με την Αττική Οδό.

Δυτικά της Αττικής Οδού συναντάμε την περιοχή του Γέρακα, η οποία διαφέρει αισθητά από την αραιοδομημένη Παλλήνη. Μονοκατοικίες, πολυκατοικίες, σχολικές και αθλητικές εγκαταστάσεις αποτελούν τις βασικότερες χρήσεις της περιοχής, δίνοντας της έναν αστικό χαρακτήρα.

Έτσι, ο άξονας της Αττικής Οδού χωρίζει δύο τελείως διαφορετικές πραγματικότητες, μια περιοχή αστικού χαρακτήρα με σχετικά υψηλή πυκνότητα δομημένου χώρου, η οποία και αυξάνεται και μια περιοχή περισσότερο προαστιακού χαρακτήρα, αναξιοποίητη στο μεγαλύτερό της μέρος, με κάποια καταστήματα αρκετά μεγάλης κλίμακας τα οποία αποτελούν το ξεκίνημα μιας κατάστασης που επωφελείται από το οδικό δίκτυο και τείνει να γίνει πιο οργανωμένη και πιο έντονη.

Η περιοχή όμως δεν εξυπηρετείται μόνο από το δίκτυο της Αττικής Οδού, αλλά και από την Λ. Μαραθώνος, η οποία αποτελεί συνέχεια της Λεωφόρου Μεσογείων και διατρέχει το ανατολικό τμήμα της Αττικής, ξεκινώντας από την Αγ. Παρασκευή και καταλήγοντας στον Άγιο Στέφανο εξασφαλίζοντας έτσι την πρόσβαση στις παράκτιες περιοχές της Ανατολικής Αττικής, όπως τη Ραφήνα και την Ν. Μάκρη.

Σημαντικοί επίσης, είναι και οι οδικοί άξονες της Λεωφόρου Γέρακα και της Λεωφόρου Ανθούσας, που είτε απευθείας, είτε μέσω του τοπικού οδικού δικτύου, παρέχουν πρόσβαση στην περιοχή.

Σε μία προσπάθεια σύνδεσης αυτών των αντιφατικών καταστάσεων, οι οποίες αλληλεξαρτούνται, θεώρησα πως το συγκεκριμένο σημείο παρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την δημιουργία ενός πολυχώρου, που θα εξυπηρετεί τους χρήστες της Αττικής Οδού, αλλά και τους κατοίκους των χωρισμένων από το νέο οδικό δίκτυο περιοχών.

Βασικός πυρήνας πάνω στον οποίο εξέλιξα την ιδέα μου είναι η κίνηση. Ένας χώρος στα όρια της Αττικής Οδού περιέχει κινήσεις οριζόντιες, κάθετες, κινήσεις πεζών, οχημάτων, παράλληλες με την ροή του οδικού δικτύου, αλλά και κάθετες σε αυτό. Φυσικά η ταχύτητα της κάθε μια από αυτές κάνει το δίκτυο κίνησης σε έναν τέτοιο χώρο ακόμα πιο συνετό και πλούσιο.

Το κτίριο βρίσκεται ολόκληρο κάτω από το έδαφος με εξαίρεση τις όψεις που βλέπουν προς την Αττική Οδό. Αποτελείται από δύο βασικούς πυρήνες, έναν σε κάθε πλευρά του δρόμου, οι οποίοι επικοινωνούν μέσω τριών γεφυρών, ενώ κάθε πυρήνας διασχίζεται κατά μήκος από παράπλευρο δρόμο της Οδού. Η επιφάνεια του οικοπέδου έχει μετατραπεί σε πάρκο, κάνοντας έτσι το κτίριο φανερό μόνο από συγκεκριμένα σημεία και κυρίως από τους χρήστες του οδικού δικτύου.

Όσον αφορά τις χρήσεις που φιλοξενούνται στο κτίριο, αυτές είναι κατανεμημένες κατά μήκος αυτού και χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, ψυχαγωγία, κατανάλωση και εστίαση. Κάθε γέφυρα αναφέρεται και εξυπηρετεί μια από τις παραπάνω χρήσεις.

Η πρόσβαση στο κτίριο από τους αυτοκινητιστές γίνεται είτε μέσω παράπλευρου δρόμου της Αττικής Οδού, είτε από την γύρω περιοχή. Εισερχόμενοι στο κτίριο, οι αυτοκινητιστές έχουν τρεις επιλογές: να παρκάρουν το αυτοκίνητό τους ώστε να επισκεφθούν το κτίριο, να σταθμεύσουν για μικρό χρονικό διάστημα ή να συνεχίσουν την πορεία τους προς την Αττική οδό ή την γύρω περιοχή. Η στάση μεγάλης διάρκειας γίνεται στο parking του κτιρίου, στο οποίο οδηγούμαστε από μια ράμπα που καταλήγει στο υπόγειο. Η στάση μικρής διάρκειας γίνεται στο επίπεδο της Αττικής Οδού, όπου μπορεί κανείς να εφοδιαστεί με καύσιμα ή να φάει κάτι. Η πορεία ένταξης στους δρόμους που εξυπηρετούν το κτίριο γίνεται χωρίς καμία διακοπή, κάνοντάς το αναπόσπαστο κομμάτι του οδικού δικτύου.

Για τους πεζούς, από την άλλη, η είσοδος στο κτίριο γίνεται από το επίπεδο της γύρω περιοχής μέσω της κεντρικής γέφυρας του κτιρίου.  

Η οργάνωση των ορόφων γίνεται με την ακολουθία βοηθητικός χώρος – κατάστημα – ελεύθερος χώρος αφήνοντας έτσι έναν διάδρομο κατά μήκος της όψης του κτιρίου ελεύθερο, στον οποίο κυριαρχεί μια παράλληλη προς το ρεύμα τον οχημάτων κίνηση, η οποία διασταυρώνεται από την κάθετη κίνηση που λαμβάνει μέρος στις τρεις γέφυρες ενώνοντας τα δυο απέναντι τμήματα του κτιρίου. Οι διάδρομοι αυτοί έχουν πλάτος 10m, αφήνοντας έτσι περιθώρια σε αυτό τον χώρο να τοποθετηθούν στοιχεία στήριξης τα οποία καθιστούν την όψη του κτιρίου ελεύθερη, κάποια κενά που προσφέρουν οπτική επαφή στα δύο επίπεδα, καθώς επίσης και χώρους στάσης.

 
Το βόρειο τμήμα του κτιρίου στεγάζει το πρόγραμμα της ψυχαγωγίας, φιλοξενώντας κινηματογραφικές αίθουσες και πολυχώρους. Η γέφυρα που ανταποκρίνεται στο συγκεκριμένο πρόγραμμα αποτελείται από έναν εκθεσιακό χώρο, ενώ το τμήμα της γέφυρας το οποίο διεισδύει στο κτίριο στεγάζει το κατάστημα του χώρου αυτού. Το πέρασμα από τη μια πλευρά του κτιρίου στην απέναντι θα γίνεται μέσα από τον εκθεσιακό χώρο, ο οποίος προορίζεται να συνδέεται στο δίκτυο του δημόσιου χώρου του κτιρίου. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ρολά ασφαλείας στην είσοδο της γέφυρας σε περίπτωση που η έκθεση δεν δύναται να παραμένει ελεύθερη για το κοινό καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας.
 

Το κεντρικό τμήμα του κτιρίου φιλοξενεί καταστήματα μεγάλης κλίμακας στο δυτικό τμήμα και μικρότερης στο ανατολικό. Η γέφυρα των χώρων κατανάλωσης είναι η μοναδική γέφυρα στο κτίριο η οποία παρέχει πρόσβαση στην γύρω περιοχή, αποτελώντας έτσι έναν από τους βασικότερους άξονες κίνησης του κτιρίου, συνδέοντας το ανατολικό με το δυτικό τμήμα του κτιρίου, τα δύο επίπεδα αυτού και όλα τα παραπάνω με το πάρκο που βρίσκεται στην επιφάνεια του οικοπέδου. Το πρόγραμμα της γέφυρας σχετίζεται τόσο με το εσωτερικό του κτιρίου όσο και με το πάρκο στο οποίο παρέχει πρόσβαση, φιλοξενώντας ένα spa στο βόρειο τμήμα της και ένα γυμναστήριο στο νότιο. Έτσι, ενώ προγραμματικά δεν ξεφεύγει από το πλαίσιο της κατανάλωσης, την αναμειγνύει με το πρόγραμμα του αθλητισμού, δημιουργώντας έτσι μια συνοχή με τις αθλητικές εγκαταστάσεις της ανατολικής πλευράς του πάρκου.

Το υπόλοιπο κτίριο στεγάζει καταστήματα που σχετίζονται με την εστίαση, όπως super market, καθώς επίσης και εστιατόρια. Η γέφυρα του προγράμματος αυτού αποτελεί μια πιο ελεύθερη παραλλαγή των εστιατόριων που συναντά κανείς στα δύο τμήματα του κτιρίου, φιλοξενώντας κάποια μικρά εστιατόρια στο κέντρο της και αφήνοντας τον υπόλοιπο χώρο ελεύθερο στους χρήστες του κτιρίου, να καθίσουν οπουδήποτε θέλουν είτε για φαγητό είτε για να ξεκουραστούν και να απολαύσουν τη θέα.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η κίνηση τον οχημάτων κατά μήκος της Αττικής Οδού γίνεται με 120kmm/h, η οπτική επαφή με το κτίριο για έναν αυτοκινητιστή διαρκεί περίπου 15 δευτερόλεπτα. Έχοντας αυτά τα στοιχεία κατά νου, η όψη του κτιρίου αποτελείται από χρωματιστούς υαλοπίνακες οι οποίοι ανά 3,5 δευτερόλεπτα, χρόνος ο οποίος χρειάζεται για να συναντήσει κανείς την κάθε μια γέφυρα του κτιρίου, αλλάζουν χρώμα, αλλά και ένταση. Τα σημεία κορύφωσης της χρωματικής αυτής εναλλαγής βρίσκονται στο μέσο του διαστήματος που χωρίζει την κάθε γέφυρα από την επόμενη ή από την άκρη του κτιρίου. Έτσι στα σημεία που βρίσκονται οι γέφυρες το χρώμα της όψης του κτιρίου είναι διαφανές, τονίζοντας έτσι την παρουσία των γεφυρών. Εκτός από την χρωματική εναλλαγή, η όψη είναι ντυμένη με αυτοκόλλητο το οποίο απεικονίζει αφηρημένα συστάδες κορμών δέντρων. Συνεπώς ο αυτοκινητιστής ο οποίος συναντάει το κτίριο στον δρόμο του, μπαίνει σε μια διαδοχική εμπειρία κορύφωσης και σβησίματος των χρωμάτων της όψης, τα οποία τονίζουν την παρουσία των γεφυρών, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζει ένα κοινό μοτίβο το οποίο τρέχει καθ’ όλη την επιφάνεια της όψης κάνοντας αναφορές στο πάρκο το οποίο βρίσκεται 10m πάνω από το σημείο στο οποίο κινείται ο ίδιος.

Όσον αφορά τις όψεις των γεφυρών, τόσο η βόρεια όσο και η νότια κινούνται στα ίδια πλαίσια. Εξωτερικά του σκελετού και της γυάλινης επιφάνειας που καλύπτει και τις δύο πλευρές των δυο γεφυρών αντίστοιχα, έχει τοποθετηθεί ένα πλέγμα το οποίο φέρει λαμπτήρες ικανούς να μεταδίδουν εικόνες και βίντεο στο σύνολό τους, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν την διαφάνεια της όψης τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Οι δύο λοιπόν ακριανές γέφυρες του κτιρίου θα μεταδίδουν εικόνες που θα αναφέρονται στους χρήστες της αττικής οδού αλλά και στους χρήστες του κτιρίου που έχουν οπτική επαφή με αυτές. Οι εικόνες αυτές μπορούν να είναι από πληροφορίες σχετικά με το κτίριο και τις δραστηριότητες που μπορεί αυτό να φιλοξενεί, μέχρι διαφημίσεις.

Η κεντρική γέφυρα διαφέρει στην όψη της από τις δύο υπόλοιπες στο τι θα προβάλει. Επειδή κατά μήκος της γέφυρας υπάρχουν χώροι που δεν δύναται να έχουν οπτική επαφή από το εξωτερικό της γέφυρας, η εικόνα που θα προβάλλεται από την όψη της θα είναι σταθερή και θα έχει τέτοια ένταση ώστε να επιτρέπει μόνο στους χρήστες των χώρων της γέφυρας την οπτική επαφή πέρα από την επιδερμίδα αυτής. Όμως σε συγκεκριμένα σημεία της όψης ο επισκέπτης του γυμναστηρίου ή του spa μπορεί να θέλει να έχει καλύτερη οπτική επαφή με το γύρω περιβάλλον και θα μπορεί ο ίδιος να απενεργοποιεί συγκεκριμένα τμήματα των λαμπτήρων της όψης του κτιρίου, καδράροντας έτσι την θέα, ή θα μπορεί ο ίδιος να αποτελεί εικόνα του κτιρίου, ενεργοποιώντας κάποιες κάμερες που θα βρίσκονται σε συγκεκριμένα σημεία της γέφυρας, οι οποίες θα προβάλλουν την εικόνα του χρήστη που είτε χαλαρώνει στην σάουνα είτε τρέχει σε διάδρομο γυμναστικής, στην όψη του κτιρίου.

Όπως ανέφερα και προηγουμένως στο επίπεδο της γύρω περιοχής έχει διαμορφωθεί ένα πάρκο το οποίο χωρίζεται σε δύο τμήματα από τον άξονα της αττικής οδού. Η πρόσβαση από το ένα τμήμα στο άλλο γίνεται υπέργεια από τις δύο ακριανές γέφυρες και μέσα από το κτίριο από την κεντρική γέφυρα. Κατά μήκος του πάρκου έχουν χαραχτεί πορείες που οδηγούν τον χρήστη στα διάφορα σημεία του, οι οποίες αποτελούν συνέχεια των οδικών αξόνων της γύρω περιοχής προσαρμοσμένες κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κυκλοφορία σε συνδυασμό και με το κτίριο. Το πάρκο είναι διαμορφωμένο κάθετα από τμήματα γκαζόν και ξερής χαμηλής βλάστησης, αναπαράγοντας την εικόνα της ευρύτερης περιοχής, όταν την βλέπει κανείς από ψηλά. Το μοτίβο γκαζόν – ξερή βλάστηση διακόπτεται από νησίδες δενδροστοιχιών, οργανωμένες σύμφωνα με τους άξονες της γύρω περιοχής. Ακόμη, σε συγκεκριμένα σημεία υπάρχουν χώροι που διαθέτουν το υγρό στοιχείο, και λειτουργούν ως χώροι στάσης και συνάντησης. Επειδή το πάρκο συνδέει μια περιοχή κατοικίας στο δυτικό του τμήμα με μια περιοχή που φιλοξενεί μεγάλες εγκαταστάσεις εμπορικών χώρων στο ανατολικό, τοποθετήθηκαν γήπεδα στην πλευρά του πάρκου που ανήκει στην Παλλήνη, ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία του πάρκου και από τις δύο πλευρές.
  

Έτσι λοιπόν, το κτίριο στο σύνολό του θα λειτουργεί σε διάφορα επίπεδα και διαθέτει ταυτόχρονα τοπικό και υπερτοπικό χαρακτήρα. Το πάρκο σε συνδυασμό με το κτίριο καθεαυτό θα αποτελεί τον καταλυτικό παράγοντα σύνδεσης των δύο αντίθετων, μεταξύ τους, καταστάσεων που κυριαρχούν ανατολικά και δυτικά. Η σύνδεση αυτή θα γίνεται με γνώμονα την Αττική Οδό, εντάσσοντας την στο πρόγραμμα του κτιρίου αλλά και στην ροή αυτού, προσφέροντας έτσι μια νέα πραγματικότητα και έναν νέο τρόπο σύνδεσης του αστικού περιβάλλοντος με τα νέα δίκτυα κίνησης της Αθήνας.  

ΚΟΤΣΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΕΤΑ, απόφοιτος Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών 
Επιβλέπων καθηγητής: ΔΡΑΓΩΝΑΣ ΠΑΝΟΣ

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.