Αστικός χώρος σε τομή: Δημόσιος τόπος στην Αγίου Δημητρίου.

ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΩΜΑΣ  , ΑΛΕΞΙΑ ΡΑΙΣΗ

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΣΑΣΑ ΛΑΔΑ

ΣΧΟΛΗ: ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΤΟΝ ΟΚΤΩΒΡΗ ΤΟΥ 2008

Κύριος στόχος της σύνθεσης είναι η ανάπτυξη ενός κτιρίου όπου δημόσιος χώρος και κτισμένο συνυπάρχουν και διαμορφώνουν μια ενιαία ολότητα, όπου ο ελεύθερος δημόσιος χώρος δίνει πνοή αντί να είναι ο υπολειμματικός του κτισμένου. Ο δημόσιος χώρος θα πρέπει να λειτουργεί ως γεννήτορας δράσης και επικοινωνίας μεταξύ των χρηστών-πολιτών. Ο χρήστης πρέπει να αισθάνεται ελεύθερος να συμμετέχει στη δράση και να σχεδιάζει τη δική του πορεία μέσα στο συγκρότημα. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει μια εκ των προτέρων προδιαγεγραμμένη πορεία, αλλά πολλές. Δημιουργείται, λοιπόν, ένα δίκτυο από πορείες, προσβάσεις και συλλογικούς χώρους-κόμβους.
Αυτό εκφράζεται με τη στροφή των λειτουργιών προς τους υπαίθριους και ημι-υπαίθριους χώρους. Ο υπαίθριος χώρος επιτρέπει περισσότερο τις τυχαίες ή αυθόρμητες δράσεις της καθημερινότητας και την οικειοποίηση του χώρου από τον χρήστη. Έτσι, το κτίριο έχει ως κύριο στόχο να είναι ανοιχτό προς την ευρύτερη περιοχή και να μεταβάλλει τον κτισμένο χώρο σε συσχέτιση με τον υπαίθριο.

Η πρόταση τοποθετείται στο οικόπεδο της παλιάς λαχαναγοράς Θεσσαλονίκης το οποίο βρίσκεται επί της οδού Αγίου Δημητρίου, δίπλα στον υποσταθμό της ΔΕΗ και 200μ περίπου από το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης. Πρόκειται για ένα οικοδομικό τετραγώνο 3300 τ.μ. το οποίο έχει υψομετρική διαφορά (9 μέτρα) από την Αγ. Δημητρίου προς την Πλατεία Μουσχουντή. Περιμετρικά του οικοδομικού τετραγώνου βρίσκονται πολυώροφες πολυκατοικίες με καταστήματα στο επίπεδο του δρόμου. Στην οδό Φιλώτα βρίσκεται το εγκαταλελειμμένο κτίριο ενός εργοστασίου ζάχαρης ενώ γωνιακά με την Αγ. Δημητρίου βρίσκεται ο προαύλιος χώρος του υποσταθμού της ΔΕΗ όπου υψώνονται στύλοι ηλεκτρισμού και άλλες εγκαταστάσεις. Βορειοανατολικά δημιουργείται ένα άνοιγμα καθώς εκεί βρίσκονται τα υπολείμματα των τειχών της Θεσσαλονίκης ενώ η πλατεία Μουσχουντή συνορεύει και με τα όρια της περιοχής της Άνω Πόλης. 
Ο Δήμος, σκοπεύει να κατεδαφίσει το κτίριο της Λαχαναγοράς και στη θέση του να αναγερθεί σχολική κτιριακή μονάδα, ενώ το εργοστάσιο ζάχαρης προορίζεται να μετατραπεί σε αθλητικές εγκαταστάσεις.

Συνθετικά η πρόταση βασίζεται στην συνύπαρξη δύο εννιαίων χειρονομιών που χαρακτηρίζουν το κτισμένο και τον υπαίθριο χώρο. Το κτισμένο ακολουθεί μια ενιαία χειρονομία που διατρέχει από άκρη σε άκρη το οικόπεδο διατηρώντας την ιδέα της περιμετρικής και χαμηλής δόμησης μέσα στο οικοδομικό τετράγωνο. Όσον αφορά τον υπαίθριο χώρο αναπτύσσεται πάνω σε μια λωρίδα που διατρέχει διαγώνια τον χώρο και υποβαθμίζεται σταδιακά από το επίπεδο του δρόμου.
Η κατεύθυνση που παίρνει ορίζεται από τη σύνδεση του οπτικού ανοίγματος που δημιουργείται από τον προαύλιο χώρο της ΔΕΗ και την επιθυμία ενίσχυσής του, με το άνοιγμα της πλατείας Μουσχουντή στο πίσω μέρος του οικοδομικού τετραγώνου. Τα δύο αυτά συστήματα συναντιούνται κατά το μέσο του οικοπέδου όπου οι ρόλοι τους αντιστρέφονται. Ο υπαίθριος χώρος ανυψώνεται δημιουργώντας ένα πλάτωμα ενώ το κτισμένο υποβαθμίζεται. Σχεδιαστικά, ο κάνναβος σχεδιασμού του κτισμένου στρέφεται διαγώνια για να ακολουθήσει αυτόν του υπαίθριου χώρου. Με αυτό τον τρόπο η σύνθεση αποκτά μια πολυεπιπεδότητα πάνω στην οποία έρχονται να προστεθούν οι κλίμακες και οι πορείες που συνθέτουν τις κινήσεις.

Τα κτίρια συνθέτονται βάσει διαφορετικών δομών σύμφωνα με την τοποθέτησή τους στο οικόπεδο αλλά και τη λειτουργία που παραλαμβάνουν. Διαχωρίζονται δύο κτίρια, ένα κτίριο –“γραμμή” και ένα κτίριο –“γέφυρα”. Το κτίριο –“γραμμή”, βρίσκεται προς τη γωνία της οδού Γυμν. Μπούντωνα και την Αγ. Δημητρίου, και ορίζεται από ένα κεκλιμένο μπετονένιο τοιχίο πάνω στο οποίο «αναρτώνται» οι όγκοι που παραλαμβάνουν τις λειτουργίες ενώ την άλλη του πλευρά διατρέχει μια ελαφριά κατασκευή που λειτουργεί ως διάδρομος κίνησης.
Με αυτή τη χειρονομία το κτίριο μιμείται το δομικό σύστημα που θέλει το κτισμένο στα όρια του οικοπέδου, κρύβοντας από πίσω του τον υπαίθριο χώρο. Ταυτόχρονα, όμως, ο ημιδιάφανος χαρακτήρας και η ελαφριά κατασκευή του διαδρόμου καθώς και η χρήση του προβάλλουν προς τις πολυκατοικίες ένα λιγότερο αυστηρό όριο, δίνοντας μέσω τις κίνησης των χρηστών και τις εναλλαγές του φωτισμού ζωντάνια και εναλλαγές στην όψη.

Οι όγκοι που αναρτώνται πάνω στο τοιχίο ανοίγουν την κύρια λειτουργία προς τον υπαίθριο χώρο μέσω μεγάλων ανοιγμάτων. Χωρίζονται σε δύο κυρίως τμήματα σύμφωνα με τις απαιτήσεις των λειτουργιών που φιλοξενούν. Μπροστά από τους όγκους αυτούς περνάει ένας ελαφρύς εξωτερικός διάδρομος-γέφυρα που προσφέρει εναλλακτικές κινήσεις και προσβάσεις στο κτίριο. Το κτίριο ακολουθεί την οικοδομική γραμμή των γειτονικών κτιρίων διαμορφώνοντας ένα ομαλό πέρασμα από τα συμπαγή κτίρια προς τον ελεύθερο χώρο. Μετά το αυστηρό όριο του κεκλιμένου τοιχίου, το κτίριο ανυψώνεται από το έδαφος σε πιλοτή ανοίγοντας έτσι σταδιακά τη θέαση του περιπατητή προς τον υπαίθριο χώρο και προσφέροντας μία ακόμα δυνατότητα πρόσβασης. 

Λειτουργικά το κτίριο-“γραμμή” διαθέτει ένα κύριο φουαγιέ στο ισόγειο που συνδέεται με τον διάδρομο κίνησης καθώς και με τον χώρο εκδηλώσεων εκθέσεων. Στο επίπεδο -3.00μ βρίσκονται χώροι γυμναστικής και χορού καθώς και ένα κυλικείο που επικοινωνεί με τον υπόσκαφο ημι-υπαίθριο χώρο. Οι χρήσεις αυτές συνδέονται με το φουαγιέ μέσω διαφορετικών κατακόρυφων κινήσεων. Στον 1ο όροφο του κτιρίου βρίσκεται η αίθουσα φωτογραφίας και ηλεκτρονικών μέσων καθώς και ένας χώρος φύλαξης παιδιών που επικοινωνεί με έναν υποβαθμισμένο υπαίθριο χώρο σε σχέση με την κεντρική πλατεία ώστε να εξυπηρετήσει στον περιορισμό που επιβάλλεται από τη χρήση του. Σε ένα ξεχωριστό όγκο προς την Αγ. Δημητρίου βρίσκεται το καφέ, που επιβλέπει ολόκληρο τον υπαίθριο χώρο.
Οι χώροι που βρίσκονται στον όροφο αυτό διατρέχονται εξωτερικά από έναν σταυροειδή διάδρομο που λειτουργεί ταυτόχρονα ως χώρος κίνησης και εξωτερικός χώρος των αιθουσών. Στον 2ο όροφο βρίσκονται οι αίθουσες διδασκαλίας και καλλιτεχνικών που διαχωρίζονται μεταξύ τους με έναν κοινό υπαίθριο χώρο. Πάνω από το καφέ τοποθετείται το γραφείο διοίκησης. Οι χώροι διδασκαλίας χρήζουν προστασίας από το θόρυβο και έτσι απομακρύνονται από τον κεντρικό δρόμο. Ακόμα οι αίθουσες είναι στοιχειωδώς διαμορφωμένες από μόνιμα δομικά στοιχεία ώστε να είναι ευέλικτες και προσαρμοζόμενες σε αλλαγές χρήσεις και στις ανάγκες του χρήστη.

Η δεύτερη μονάδα κτιρίου τοποθετείται προς την πλατεία Μουσχουντή και αποτελεί ένα διάτρητο όριο ανάμεσα στο άνοιγμα της πλατείας και του πλατώματος που δημιουργείται κεντρικά της σύνθεσης. Αποτελείται από 3 ορόφους από τους οποίους μόνο ένας υψώνεται πάνω από το επίπεδο του δρόμου. Δομικά αποτελείται από δύο επιφάνειες σε σχήμα Π που αγκαλιάζουν τις δύο βασικές λειτουργικές ενότητες, τη βιβλιοθήκη και το αμφιθέατρο. Στη συνάντηση των δύο επιφανειών ορίζεται ο χώρος κίνησης. Ένας όγκος τοποθετείται για να ορίσει τη χρήση της αίθουσας υπολογιστών. Η πρόσβαση από την πλευρά της πλατείας Μουσχουντή γίνεται μέσω μιας γέφυρας που διαπερνά το κτίριο και οδηγεί πάνω από το χώρο του αμφιθεάτρου, όπου μέσω της κεκλιμένης επιφάνειας της οροφής του κατεβάζει προς το μεγάλο πλάτωμα. Το πέρασμα αυτό γεφυρώνει την υποχώρηση του κτιρίου από το όριο του δρόμου. Η υποχώρηση αυτή επιτρέπει να αναπτυχθεί ο δημόσιος χώρος αφήνοντας ένα πλατύ πεζοδρόμιο, ενώ φύτευση αναλαμβάνει να εξομαλύνει την υψομετρική διαφορά. Ο χώρος του αμφιθεάτρου αποτελείται από έναν όγκο που εισχωρεί μέσα στο κτίριο. Η κλίση του αμφιθεάτρου φέρνει τον όγκο ώστε να «πατήσει» στο υποβαθμισμένο επίπεδο κάτω από την κεντρική πλατεία.        

Το κτίριο –“γέφυρα” παραλαμβάνει τη χρήση της βιβλιοθήκης η οποία εξελίσσεται σε τρία επίπεδα, την είσοδο που συνδέεται και με τον χώρο υπολογιστών, το βιβλιοστάσιο, και το αναγνωστήριο που βρίσκεται στο επίπεδο του αιθρίου. Αντίστοιχα εξυπηρετείται και η λειτουργία του αμφιθεάτρου όπου διαμορφώνεται ξεχωριστή είσοδος και χώρος πληροφοριών, το φουαγιέ που οδηγεί στη αίθουσα του αμφιθεάτρου και στους βοηθητικούς- υποστηρικτικούς χώρους. Κάτω από τον όγκο του αμφιθεάτρου, στο επίπεδο -3.00μ, διαμορφώνεται μια αίθουσα για πρόβες μουσικής και θεάτρου που επικοινωνεί με το κτίριο και με τον υπόστεγο ημι-υπαίθριο χώρο.

Ο υπαίθριος χώρος μπροστά από το κτίριο-“γραμμή” παίρνει τη μορφή μιας πλατείας-πορείας που βρίσκεται στο επίπεδο του δρόμου της Αγ. Δημητρίου. Το μεγάλο άνοιγμα που βρίσκεται εκεί επιτρέπει την ελεύθερη πρόσβαση σχεδόν από όλο το μέτωπο αυτό ορίζοντας όμως ταυτόχρονα το χώρο με έναν υπερυψωμένο διάδρομο-γέφυρα. Προς την οδό Φιλώτα και το άνοιγμα του προαύλιου της ΔΕΗ ξεκινά η υποβάθμιση της διαγώνιας λωρίδας η οποία εκφράζεται από έναν χώρο πρασίνου. Έτσι, το οπτικό άνοιγμα ενισχύεται, ενώ ταυτόχρονα η υποβάθμιση και η φύτευση κρύβουν τους στύλους ηλεκτρισμού. Μετά το κατέβασμα αυτό δημιουργείται μια ακόμα πλατεία στο επίπεδο -3.00μ ενώ ακριβώς από πάνω βρίσκεται μια υπερυψωμένη (+ 4.50μ) που λειτουργεί ως στέγαστρο του υπόσκαφου χώρου. Στον χώρο αυτό εδράζεται ο όγκος του αμφιθεάτρου ενώ δημιουργείται και ένας χώρος πολλαπλών λειτουργιών ως συνέχεια του κτιρίου-“γραμμή”. Συνεχίζοντας συναντάται ένα αίθριο μπροστά από το κτίριο –“γέφυρα”. Ο χώρος του αιθρίου επικοινωνεί άμεσα και με τον χώρο που βρίσκεται πίσω από το κτίριο και δημιουργείται από την υποχώρηση από την οικοδομική γραμμή. Από το σημείο αυτό υπάρχει μια κατακόρυφη σύνδεση με την υπερυψωμένη πλατεία και μια ακόμη που περνάει μέσα από το κτίριο για να οδηγήσει στο επίπεδο του δρόμου προς την πλατεία Μουσχουντή. Δημιουργείται έτσι ένα σύστημα υπαίθριων χώρων που επιτρέπουν πολλαπλές κινήσεις μέσα στο συγκρότημα.

Οι υπαίθριοι χώροι μπορούν να παραλάβουν διάφορες χρήσεις, από μικρές εκθέσεις και συζητήσεις, μέχρι υπαίθριο κινηματογράφο, μικρές συναυλίες και παραστάσεις.

ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΩΜΑΣ  , ΑΛΕΞΙΑ ΡΑΙΣΗ

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΣΑΣΑ ΛΑΔΑ

ΣΧΟΛΗ: ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΤΟΝ ΟΚΤΩΒΡΗ ΤΟΥ 2008

 Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.