ΑΠΟΦΑΣΗ Δ.Σ. ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

« ΑΠΟΦΑΣΗ Δ.Σ. ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ»
        

Ο τομέας του τουρισμού είναι πλέον άρρηκτα συνδεδεμένος με τον πολιτισμό και την αειφορία και αναδεικνύεται ως κεντρικός μοχλός για την πρόοδο, την ισόρροπη ανάπτυξη , την ενδυνάμωση της οικονομίας και της κοινωνικής συνοχής.

Η πρόκληση την οποία καλείται να αντιμετωπίσει σήμερα ο χωροταξικός σχεδιασμός, σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και ανταγωνιστικό περιβάλλον, οφείλει να βασίζεται στην ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος, ως προϋποθέσεις για την στήριξη επενδυτικών  πρωτοβουλιών και την ισόρροπη ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών.

Η απόφαση του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.  για την κατάρτιση ειδικών, χωροταξικών, τομεακών, πλαισίων και του εθνικού χωροταξικού, κρίνεται από τον Σ.Α.Θ. καταρχήν θετική.
Η απόφαση αυτή έρχεται να καλύψει και το κενό που υπήρχε από την έλλειψη ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τον τουρισμό.

Ωστόσο- και παρά τα άρθρα 1 & 2 που αφορούν το σκοπό και τους στόχους του Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α., την ιδιαίτερη έμφαση στην ποιοτική, περιβαλλοντική αναβάθμιση, την αειφορία, την υγιή επιχειρηματικότητα κ.λ.π., με τα οποία δεν μπορεί κανείς να διαφωνήσει-, το Δ.Σ. του Σ.Α.Θ. καταθέτει μια σειρά παρατηρήσεων και διαφωνιών:

- Ένα χωροταξικό σχέδιο οφείλει να είναι από την φύση του γενικό μεν, αλλά
              απόλυτα σαφές. Αν υποθέσουμε ότι στα άρθρ. 1& 2 καταγράφεται η γενική
              στρατηγική της χώρας για τον τουρισμό, στα άρθρα 3,4 & 5 ορίζεται
              και συγκεκριμενοποιείται χωρικά με σοβαρές όμως αοριστίες : π.χ. σε έννοιες
              όπως  «Μαζικός Τουρισμός, Αποδεκτό Επίπεδο Υποδομών» κ.α.

-  Θεωρούμε ότι απουσιάζει μια καταγραφή και αξιολόγηση των δεδομένων
   χωρικής ανάπτυξης του τουρισμού σε εθνικό επίπεδο όσο και των πολιτικών
   που ακολουθήθηκαν έως σήμερα. Επίσης, λείπει η αναφορά στην Ευρωπαϊκή -
              Μεσογειακή τουριστική εμπειρία, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει
              παράδειγμα προς μίμηση ή αποφυγή.

-Υπό αυτή την έννοια δεν λαμβάνονται υπόψη τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά
            (ιστορικά-περιβαλλοντικά –οικονομικά) του κάθε τόπου, ούτε αποτυπώνεται
  το πολυσχιδές περιβάλλον της Ελλάδος στο ειδικό πλαίσιο για την
  ανάπτυξή της.

Η κατηγοριοποίηση του Ελλαδικού χώρου γίνεται κυρίως μέσα από την
λογική του «Γεωγραφικού Ανάγλυφου» εξομοιώνοντας περιοχές που
ανήκουν στην ίδια κατηγορία υψομετρικά, διαθέτουν όμως τελείως
 διαφορετικά χαρακτηριστικά μεταξύ τους.

-Tα νησιά και οι παράκτιες περιοχές της Ελλάδος που αποτελούν την
            προμετωπίδα του περιβαλλοντικού μας πλούτου και του τουριστικού μας
            προϊόντος, χρήζουν ενδελεχέστερης και ασφαλέστερης κατηγοριοποίησης.

-Οι δέκα κατηγορίες περιοχών του Ελλαδικού χώρου δημιουργούν σύγχυση
            που αποδεικνύεται από τις αλληλοκαλύψεις που υπάρχουν μεταξύ τους και
            τις διαφοροποιήσεις. Το σημαντικότερο είναι οτι δεν καθορίζεται ο βαθμός και
 το κριτήριο της επιθυμητής ανάπτυξης.

 Πουθενά επίσης στο κείμενο δεν αναφέρεται η έννοια της
            φέρουσας ικανότητας κάθε περιοχής, συνιστώσα η οποία συνδέεται με το βαθμό
            και την αναπτυξιακή κατεύθυνση κάθε περιοχής.

-Ειδικότερα σε προστατευόμενες περιοχές όπως υψηλής παραγωγικότητας,
            natura, δάση, παραδοσιακούς οικισμούς, επιβάλλεται η συγκεκριμενοποίηση
            των ειδικών παρεμβάσεων και των περιγραφομένων στα αντίστοιχα άρθρα όρων
 και περιορισμών παρέμβασης, με σκοπό την αυστηρή προστασία του συνόλου του
            οικοσυστήματος.

 -Σκόπιμο θα ήταν η όποια κατηγοριοποίηση του Εθνικού χώρου να λάβει
            υπόψιν  την διαρθρωτική πολιτική συνοχής της Ε.Ε. και τις προγραμματικές
            περιφέρειες της χώρας μας.
          
Οι πολεοδομικές διατάξεις που αναφέρονται στο Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α., τυπικά δεν είναι μέρος ενός χωροταξικού πλαισίου.

            Η άτυπη και «βίαιη» αύξηση της πολεοδομημένης –επί της ουσίας - γης σε ακτίνα 500 μέτρων γύρω από τους οικισμούς για τουριστική χρήση, χωρίς διαδικασίες σχεδιασμού, βρίσκει τον ΣΑΘ αντίθετο σχετικά με την αναγκαιότητα και αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος . (Οδεύουμε προς ένα ιδιότυπο Zoning;)

Η μείωση της αρτιότητας των οικοπέδων και η αύξηση του Σ.Δ. εντός της ζώνης των 500 μέτρων αφορά  το σύνολο σχεδόν της ενδοχώρας και μάλιστα τις περιοχές με περιβαλλοντικές –πολιτιστικές ιδιαιτερότητες (όπως περιοχές με δυνατότητα ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού και ορεινές περιοχές). Με αυτόν τον τρόπο προωθείται ένα μοντέλο μαζικού τουρισμού μέσα από την υπερεκμετάλλευση αδόμητων-ακόμη- τμημάτων της ελληνικής υπαίθρου, που εστιάζει την ανάπτυξή τους σε νέα καταλύματα και κτιριακές υποδομές, χωρίς να λαμβάνει υπόψιν την επιβάρυνση του ήδη διαταραγμένου και ασχεδίαστου ελληνικού τοπίου.

Λοιπές πολεοδομικές διατάξεις που αφορούν στην αύξηση της αρτιότητας και μείωση του Σ.Δ. ή των κλινών / ΣΤΡ. ή στην αύξηση της απόστασης από τον αιγιαλό σε κορεσμένες, αναπτυγμένες τουριστικά και μητροπολιτικές περιοχές αποτελούν αναγκαία εκλογίκευση του συστήματος.

Στο άρθρο 9 εισάγεται ο όρος «Σύνθετες και ολοκληρωμένες αναπτύξεις τουριστικών  υποδομών σταθερού παραθερισμού»,  όρος που στην ουσία περιγράφει την λεγόμενη «Τουριστική κατοικία». Αν το τουριστικό μοντέλο ανάπτυξης των ακτών της Ισπανίας είναι αποτυχημένο και αδόκιμο, λόγω των «CONDO HOTELS»,  η Ιταλία θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τον τρόπο ανάπτυξης της «Τουριστικής κατοικίας».

- οι δύο βασικοί παράμετροι που θα πρέπει να συνεκτιμηθούν είναι οι τόποι εφαρμογής αυτού του συστήματος και τα μεγέθη, με δεδομένο ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος της δημιουργίας κλειστών  «πόλεων» σε εκτός σχεδίου και κατά τεκμήριο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους περιοχές χωρίς πολεοδομικές μελέτες, ελεγχόμενες υποδομές και προσπελάσεις .

- Μια πρόταση είναι να επαναπροσδιορισθεί η αρτιότητα των γηπέδων και ο Σ.Δ., να διερευνηθεί το συγκεκριμένο μοντέλο σε περιοχές της Ελλάδος που έχουν περιορισμένη χρονικά τουριστική περίοδο, να επαναπροσδιορισθεί το ποσοστό τους σε σχέση με την συνολική τουριστική μονάδα και να μην επιδοτείται η επένδυση.
- Σε κάθε περίπτωση οι κατοικίες αυτές  δεν μπορούν να χωροθετούνται σε προστατευόμενες περιοχές αγροτικής υψηλής παραγωγικότητας, σε δάση και περιοχές natura.

Όσον αφορά τις ειδικές μορφές τουρισμού διαπιστώνεται η απουσία του οικοτουρισμού και αγροτουρισμού, ή και άλλων μορφών του όπως κρουαζιέρες, ούτε υπάρχει αναφορά στην δημιουργία αντίστοιχων υποδομών. Αντιθέτως, ιδιαίτερο ενδιαφέρον φαίνεται να υπάρχει για επιζήμιες περιβαλλοντικά μορφές αθλητικού τουρισμού :π.χ. Γκόλφ. (διαχείριση υδάτινων πόρων)

           Τέλος τα άρθρα που αναφέρονται στις υποδομές, στις συγκρούσεις με τις υπόλοιπες χρήσεις, στο πρόγραμμα δράσης και στις καταργούμενες διατάξεις είναι περισσότερο διατυπώσεις ευχολογίου, εφόσον δεν αποσαφηνίζονται ούτε ιεραρχούνται:

- το είδος των αναγκαίων υποδομών για κάθε δράση και η χρηματοδότησή τους
- οι κατισχύουσες χρήσεις ανά περιοχή και η σχέση τους με τον τουρισμό
- το χρονοδιάγραμμα και οι πόροι του προγράμματος δράσης
- οι αντικρουόμενες διατάξεις με το Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α. και η σχέση του με τα υπόλοιπα εργαλεία πολεοδόμησης.

Το Δ.Σ. του Σ.Α.Θ. θεωρεί ότι το υπάρχον κείμενο του Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.  ΔΕΝ μπορεί να γίνει αποδεκτό στην σημερινή μορφή του. Μαζί με τις προτάσεις που κατατέθηκαν από τους ενδιαφερόμενους φορείς στη διάρκεια της συζήτησης στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας, θα αποτελέσουν τη βάση για την ριζική του αναδιάρθρωση.

Ως Σύλλογος  Αρχιτεκτόνων θεωρούμε ότι ένα Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α., οφείλει να στηρίζεται στην βιώσιμη ανάπτυξη, στην προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς με την έννοια ότι η επανάχρηση των υπαρχόντων κελυφών, η επανακατοίκηση των υπαρχόντων ερημωμένων οικισμών, η διατήρηση της κλίμακας της ελληνικής υπαίθρου, σε συνδυασμό με την προστασία των τοπικών οικοσυστημάτων, την χρησιμοποίηση εναλλακτικών μορφών ενέργειας, την προστασία των φυσικών πόρων, μπορούν να καταστήσουν την χώρα μας έναν μοναδικό προορισμό εσωτερικού και εξωτερικού τουρισμού.
 
Διοικητικό Συμβούλιο Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης