Από την οικοδομή των εγκυκλίων σε ένα ορθό πλαίσιο συνταγματικών αξιών.

Εισαγωγή.

Στα πορίσματά του, ο Συνήγορος του Πολίτη διαπιστώνει κάθε χρόνο ότι μεγάλος αριθμός φαινόμενων κακοδιοίκησης, αδιαφάνειας και παράβασης της αρχής της νομιμότητας παρατηρούνται σε υποθέσεις που σχετίζονται με την έκδοση και την εφαρμογή οικοδομικών αδειών, με τις αυθαίρετες κατασκευές και εν γένει με την προστασία του περιβάλλοντος. Τα φαινόμενα αυτά κατά το Συνήγορο συνδέονται με τη δαιδαλώδη και ασυστηματοποίητη νομοθεσία. Τοποθετήσεις και Γνωμοδοτήσεις  του Τ.Ε.Ε, των Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης  και άλλων θεσμικών παραγόντων αναδεικνύουν ότι στο τομέα του αστικού περιβάλλοντος η διοίκηση πολλές φορές δρα πρόχειρα, αποσπασματικά και αναποτελεσματικά. Το ίδιο το Σ.Τ.Ε έχει τονίσει δια των αποφάσεών του ότι πρέπει να επιχειρείται η περιστολή της, συνήθους για την ελληνική Διοίκηση, πρακτικής της ευκαιριακής και απρογραμμάτιστης πολεοδόμησης, ο σχεδιασμός της οποίας αγνοεί την συνταγματική απαίτηση για υψη­λής ποιότητας οικιστικό περιβάλλον και περιορίζεται να επικυρώνει εκ των υστέρων παράτυπες πραγματικές καταστάσεις, εις βάρος της ποιότητας ζωής των κατοίκων. 

 

Ιστορικό.

Τα προβλήματα βεβαίως δεν είναι τωρινά και δεν είναι εύκολο να λυθούν. Απαντούν στην κουλτούρα μας ως λαός γύρω από τα θέματα πολεοδομίας και χωροταξίας. Από τα πρώτα χρόνια του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους διαφάνηκε η αδιάρρηκτη και προστατευτική σχέση του Έλληνα πολίτη με την ιδιοκτησία. Αυτή η ιδιαίτερη σχέση και η  παράλληλη προσπάθεια εκμετάλλευσης της ελεύθερης γης από τους προνομιούχους της εποχής, τότε,  δημιούργησαν δεδομένα και διαδικασίες που δυστυχώς ισχύουν ως σήμερα.

Ιστορικά γεγονότα αναδεικνύουν δυστυχώς την αέναη και συνεχή φοβική στάση του κράτους μπρος στα συμφέροντα ολίγων,  η οποία πρυτανεύει και στις μέρες μας.

1. Με την σύσταση του Ελληνικού κράτους, λόγω οικονομικής ανεπάρκειας της τότε κυβέρνησης τα κτήματα του λεκανοπεδίου πέρασαν στα χέρια των τότε ισχυρών παραγόντων δηλαδή των πλούσιων φιλελλήνων και των πολιτικών της εποχής. (Σούστος, Κατακουζηνός, Πάγκαλος, Γερουλάνος, Φίνλευ, Μπενάκης, κ.α). Οι παράγοντες αυτοί οι οποίοι είχαν ιδιαίτερη επιρροή στο παλάτι, κατά δική τους βούληση διένειμαν την έκταση τους σε οικόπεδα (δηλαδή εμμέσως όριζαν την  αρτιότητα), και με όπλο την επιρροή τους , η περιοχή εντασσόταν στο σχέδιο και τα ακίνητα πωλούνταν. Η λογική αυτή επικράτησε από τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του Ελληνικού κράτους μέχρι περίπου τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι περίπου οικοδομήθηκαν τα κοντινά προάστια της τότε Αθήνας (Ψυχικό Ηλιούπολη, κλπ...) Βεβαίως, η επιρροή των τότε γαιοκτημόνων, όμως, δεν ήταν μόνο στα προάστια της Αθήνας αλλά και στο κέντρο της.

2. Χαρακτηριστικό επίσης  είναι το παράδειγμα του Πρώτου Πολεοδομικού Σχεδίου της Αθήνας, του σχεδίου Κλεάνθη - Schaubert. Το σχέδιο αυτό προέβλεπε την διάνοιξη της Οδού Σταδίου η οποία ξεκινούσε  από την σημερινή Ομόνοια,  ακολουθούσε την σημερινή της χάραξη και κατέληγε (εξού και το όνομα της) στο Στάδιο των Αθηνών (Καλλιμάρμαρο). Όμως με την αρχική της χάραξη περνούσε μέσα από την ιδιοκτησία του Γ.Φίνλευ ο οποίος δυσαρεστήθηκε, και λόγω της επιρροής που είχε, πέτυχε να τροποποιηθεί το αρχικό σχέδιο και η οδός Σταδίου να μην φτάσει ποτέ μέχρι το Στάδιο. Περαιτέρω εκείνο το σχέδιο κατακρεουργήθηκε.

Οι πλατείες λιγόστεψαν ,οι δρόμοι κόπηκαν, τα πεζοδρόμια έγινα μικρότερα .....

Η ίδια λογική μας ακολουθεί και σήμερα και μάλιστα σε επίπεδο νομοθέτησης...

 

Οικοδομή των Εγκυκλίων.

Ο σημερινός Γ.Ο.Κ ήταν ένα πρωτοπόρο πραγματικά δημιούργημα  τους έτους 1985 με την αθρόα τότε συμμετοχή Μηχανικών και κυρίως Αρχιτεκτόνων που όμως στις μέρες μας σε κάποιο βαθμό έχει απαξιωθεί. Η ευρύτερη απαξίωση της Δημόσιας Διοίκησης παρουσιάστηκε εντόνως και στις πολεοδομικές υπηρεσίες. Δεν είναι ανάγκη να ανατρέξουμε σε εθνικές ή διεθνείς εκθέσεις και πορίσματα για την διαπίστωση  του μεγέθους της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας των πολεοδομικών ειδικά υπηρεσιών. Με νομικούς όρους θα έλεγα ότι αποτελεί  πλέον ''δίδαγμα κοινής πείρας'' ότι οι πολεοδομικές υπηρεσίες διαφθείρονται και ότι οι πολίτες αυθαιρετούν. Μέσα σε ένα ορυμαγδό εγκυκλίων και ερμηνειών είναι λογικό και το σπουδαιότερο νομοθέτημα του κόσμου να παραγκωνίζεται . Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα νομοθέτημα που η προσπάθεια των συντακτών να είναι σαφές και ορισμένο μεταφράστηκε  μέσα από εκατοντάδες εγκυκλίους κάθε φορά κατά το δοκούν αναλόγως του αιτούντος και του δίδοντος  την απάντηση στον αιτούντα.

Επίσης, στην κλίμακα του σχεδιασμού δυστυχώς στις μέρες μας η εντολή δεν είναι ο σχεδιασμός , η πρωτότυπη ιδέα , η δημιουργία και η παροχή επιστημονικής εργασίας Μηχανικών αλλά η έκδοση της 'άδειας''. Καλός και επιτυχημένος δημιουργός και  επαγγελματίας είναι αυτός που γρήγορα μπορεί να εξάγει με τους καλύτερους όρους, , εύκολα και ''αναίμακτα'' το μαγικό χαρτί της άδειας οικοδομικών εργασιών και όχι αυτός που έχει την πρωτότυπη αρχιτεκτονική ιδέα από όλες τις απόψεις. Καλός και συνεπής υπάλληλος που σέβεται τον πολίτη επίσης είναι αυτός που θα βγάλει από το μανίκι του ως ''άσσο'' μια ξεχασμένη εγκύκλιο η οποία όμως τυγχάνει απολύτου λύσεως του συγκεκριμένου ζητήματος που θα του τεθεί. Επιτυχημένος Δήμαρχος ή Νομάρχης είναι αυτός που λύνει με εγκυκλίους - διαταγές πάμπολα πολεοδομικά ζητήματα και προστατεύει την ''αειφορία'' της ιδιοκτησίας των ψηφοφόρων του. Η μείωση των υψών των οικοδομών και οι περιορισμοί του τροποποιημένου πλέον Γ.Ο.Κ είχαν σαν αποτέλεσμα ένα συνολικό νομοθέτημα που βασιζόταν σε μια αδιάρρηκτη σχέση των κανόνων μεταξύ τους να αποψιλωθεί να απολέσει  τον σκοπό του . Τονίζεται ότι θεωρήθηκαν αντισυνταγματικές διατά­ξεις του ΓΟΚ/1985 (ν. 1577/1985) με τις οποίες αυξήθηκε το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης του οικοπέδου.[1]Τα τελευταία χρόνια  κύρια χαρακτηριστικά αδυναμιών του είναι :Αντίθετες ερμηνείες, κενά νόμου, αποσπασματικές διατυπώσεις.

 

Βασικοί κανόνες Γ.Ο.Κ.

Τους πρώτους ''ολοκληρωμένους'' κανόνες Οικοδομικού Κανονισμού τους συναντούμε στα χρόνια του Βυζαντίου κατά την εποχή του Θεοδοσίου.

Αποτυπώνονται  ξεκάθαρα στην  εξάβιβλο του Αρμενόπουλου  και στο βιβλίο δεύτερο αυτού. Υπό τον τίτλο ''καινοτομίες''.Π.χ περί οικοδομής οίκων. Εδ.27Περί υψωμάτων οίκων.εδ.28.Περί οικοδομής και εποικοδομής εν ψιλώ τόπω και περί των εν αυταίς στεγών, όπως χρην την αρχήν γίγνεσθαι και διορθούσθαι. εδ.42

Είναι πραγματικά δεδομένη η κοινή θέση των νομοθετών για το επίπεδο διαβίωσης η οποία εκφράστηκε πρώτα από το ρωμαϊκό και βυζαντινό δίκαιο και αποτυπώνεται σήμερα ανά κράτος υπό την μορφή Κτιριοδομικών και οικοδομικών κανονισμών. Κοινές είναι και οι βασικές αξίες που διαμόρφωσαν τις πρώτες νόρμες. Από την ανάλυσή τους προκύπτει ότι  οι νόρμες αυτές είχαν ως επίκεντρο τον άνθρωπο , την αξιοπρέπεια ως στάση ζωής και τον στόχο οι συνθήκες ζωής του να βελτιώνονται με το να χαίρεται στην καθημερινότητά του το μεγαλείο του φυσικού περιβάλλοντος. Επίσης, σαφέστατα αυτές οι νόρμες δεν είχαν ως επίκεντρο την έννοια της ιδιοκτησίας , της δυναμικής αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας.

Ειδικά στην Ελλάδα, με την σύσταση και την δημιουργία του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους  η θεσμοθέτηση αντιστοίχων κανόνων έγιναν υπό την εξουσία του Όθωνα. Εάν και κανόνες δόμησης υπήρχαν και στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Aποκρυπτογραφούμε  σε διάταγμα του 1836 τα εξής: ''Ο όρος αυτός θέλει προπάντων τηρηθεί εις τας οικοδομάς των τριών προτέρων οδών κσι όλων των της νέας πόλεως οσάκις ζητεί .....από τας αρχάς οικοδομής άδεια , θέλει αναφέρει πάντοτε εις την αίτησίν του εάν συνεννοηθεί  ήδη με τους γείτονας του περί της μεταρρυθμίσεως των ορίων .....εάν όχι δια την εκτέλεση του σχεδίου της πόλεως επιφορτισμένος μηχανικός θέλει μεταβαίνει επιτοπίως δια να πληροφορηθεί δια του πράγματος.....................''

Στη συνέχεια με το Ν.διάταγμα του 1923 '' Περί σχεδίων πόλεων κομών κτλ κατοχυρώνονται οι Βασικές αρχές που θα μας δώσουν την εξουσιοδότηση για τον πρώτο Γ.Ο.Κ. Έτσι στο άρθρο 11 αυτού (ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΟΜΗΣΗΣ) Δια Β.Δ/των, εκδιδομένων μετά γνώμην του συμβουλίου των δημοσίων έργων, δύναται:

α) Να κανονίζηται το είδος της χρήσεως των οικοδομών αναλόγως της θέσεως, των διαστάσεων και της εν γένει διατάξεως των κτιρίων, και ν' απαγορεύηται η χρησιμοποίησις επικινδύνων και ανθυγιεινών οικοδομών δι' ωρισμένους σκοπούς.

β)Να απαγορεύεται δια λόγους γενικωτέρων κοινωνικών αναγκών η χρησιμοποίησις των κτιρίων των περιλαμβανομένων εις ωρισμένα τμήματα των πόλεων, κωμών κλπ. και της περιοχής των ή και εις ολοκλήρους συνοικισμούς, προς ωρισμένους σκοπούς (π.χ. νοσοκομεία και κλινικαί εντός κέντρων αναψυχής κλπ.) καίτοι ουδένα εκ της τοιαύτης χρησιμοποιήσεως δύναται να διατρέξη κίνδυνον η δημοσία υγεία και ασφάλεια.

γ)Να επιβάλλωνται εις τους ιδιοκτήτας οικοδομών υποχρεώσεις καλής συντηρήσεως τούτων μετά των συναφών εγκαταστάσεων πάσης φύσεως και των περί αυτάς ιδιωτικών πρασιών, αυλών και κήπων και των περιτοιχισμάτων αυτών, από απόψεως υγιεινής, ασφαλείας ευπροσώπου παραστάσεως και δυνατού χρησιμοποιήσεως δι' ους διατίθενται αύται σκοπούς.

Από την απλή αναφορά των ως άνω διατάξεων προβάλλεται απόλυτα ότι Οι περιορισμοί τέθηκαν από το '23. Σήμερα απλά δεν τηρούνται...Ακολούθησε ο ΓΟΚ του 1929 , του 55 , του 73 του 85. Σήμερα, εν έτη 2010, με την σύσταση ενός νέου Υπουργείου, του  ΥΠΕΚΑ, στους κύκλους  των εμπλεκόμενων επιστημονικών φορέων άρχισαν να θέτονται επί τάπητος πολλά ζητήματα που αναδεικνύουν τα προβλήματα της Ελληνικής επικράτειας σε σχέση με τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό. Παράλληλα θεωρείται ώριμη η στιγμή να συζητηθεί η ανάγκη 

• εφαρμογής ορθών  νόμων και όχι αναρίθμητων εγκυκλίων σε μια Κοινωνία και ένα Κράτος Δικαίου που σέβεται τον πολίτη.
• αντικατάστασης κάποιων διατάξεων  με σύγχρονα νομικά εργαλεία που θα απαντούν στις σημερινές προκλήσεις.
• εισαγωγής της Αρχιτεκτονικής και της Αισθητικής στις πόλεις μας , στα κτίρια, στην πολεοδομική κουλτούρα μας.

Σ' αυτή την προσπάθεια δεν πρέπει να εκφεύγουν της προσοχής μας βασικές νομοθετικές ρυθμίσεις του δικαιϊκού μας συστήματος καθώς και πληθώρα αποφάσεων του  Σ.Τ.Ε  που αποτυπώνουν την έννοια του πολεοδομικού κεκτημένου. Ρυθμίσεις οι οποίες ως νομικοί φάροι θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κάθε φορά που θεσμοθετημένες  ομάδες ανθρώπων  διαβουλεύονται και συγκοινωνούν  ώστε να νομοθετήσουν. 

• Προστασία  Οικιστικού Περιβάλλοντος και Αρχιτεκτονική.
• Συνταγματικές κατευθύνσεις.

Σε ένα πλαίσιο παγκοσμιοποίησης , διακίνησης ιδεών και οραμάτων υπό τους σημερινούς απίστευτα γρήγορους ρυθμούς η έννοια της προστασίας της αρχιτεκτονικής αποκτά άλλη διάσταση. Προς τούτο ένα νέο συνολικό νομοθέτημα θα πρέπει πρώτα και πάνω από όλα, υπό τη σκέπη του συντάγματος, να προστατέψει τα ανωτέρω. Να διασφαλίσει την ύπαρξη της ιδέας , της σκέψης και της δημιουργίας στα σπίτια μας και στο περιβάλλον, Να διασφαλίσει στον επιστήμονα αρχιτέκτονα δημιουργό ότι μπορεί να δράσει  και να υλοποιήσει όλα αυτά που διδάχθηκε. Ο Γ.Ο.Κ ήταν πρωτοποριακό νομοθέτημα για την εποχή του. Σήμερα όμως απαιτούνται βελτιώσεις. Απαιτούνται καινοτομίες που θα ενθαρρύνουν τους πολίτες να εισάγουν την αρχιτεκτονική στα κτίρια, θα δημιουργήσουν συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και θα προβάλλουν ως αξία την επιστήμη , την προστασία της πολιτιστικής εθνικής αλλά και διεθνούς  κληρονομιάς. Απαιτούνται καινοτομίες και ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν νέες μεθόδους κατασκευής και σχεδιασμού να εισαχθούν ομαλώς στις πόλεις μας. Απαιτούνται καινοτομίες που θα επιβάλλουν τους όρους της τέχνης και της επιστήμης και όχι τα ''κουτιά'' της αγοράς.

 

Συνταγματική προστασία του οικιστικού περιβάλλοντος και της αξίας της Αρχιτεκτονικής.

Α. Πολεοδομικό κεκτημένο.

Εν όψει της επιταγής του αρθ. 24 παρ. 2 Συντ., σύμφωνα  με την οποία ο χωροταξικός σχεδιασμός και η οικιστική διαμόρφωση της χώρας πρέπει να αποβλέπουν στην ανάπτυξη και τη λειτουργικότητα των οικισμών και στη βελτίωση των όρων διαβίωσης, το ΣτΕ έχει διαμορφώσει την έννοια του «πολεοδομικού κεκτημένου», συμφωνά με την οποία οι τροποποιήσεις πολεοδομικών ρυθμίσεων πρέπει να αποβλέπουν στη βελτίωση των όρων διαβίωσης ενώ, όσες συνεπάγο­νται υποβάθμιση τους, κρίνονται ανεφάρμοστες ως αντισυνταγματι­κές.

Ειδικότερα, «κατά την άσκηση της συναφούς ρυθμιστικής δρα­στηριότητας του κράτους επιβάλλεται εις αυτό η λήψη μέτρων που συντελούν στην αναβάθμιση του οικιστικού περιβάλλοντος για να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής, πάντως δε απαγορεύεται η λήψη μέ­τρων που επιφέρουν την υποβάθμιση του»

Η πολεοδομία αποσκοπεί στη δημιουργία βιώσιμου αστικού περιβάλλοντος, στη διασφάλιση υγιεινών συνθη­κών στέγασης και εργασίας και την ικανοποίηση των στεγαστικών αναγκών του πληθυσμού καθώς και των αναγκών της οικονομίας, με βάση τις αρχές της φειδωλής και φιλικής προς το περιβάλλον.

Η ευρεία έννοια του περιβάλλοντος υιοθετείται τόσο από τις διατάξεις του άρθρου 24 Συντ. οι οποίες δημιουργούν υποχρέωση του κράτους να λαμβάνει μέτρα για την προστασία τόσο του φυσικού (άρθ. 24 παρ. 1 και 117 παρ. 3 και 4) όσο και του πολιτιστικού περι­βάλλοντος (άρθ. 24 παρ. 2-5) όσο και από τον εκτελεστικό ν. 1650/1986, ο οποίος, στο άρθρο 2 παρ. 1, ορίζει το περιβάλλον ως «το σύ­νολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων, που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες».

Οι διατάξεις αυτές αποσκοπούν στην προστασία κάθε αγαθού που επηρεάζει την ποιότητα ζωής του ανθρώπου. Και μέσα από τις διατάξεις καθίσταται σαφές ότι οι αισθητικές μας αξίες οι αξίες της Αρχιτεκτονικής μας είναι προστατευτέες.

Το οικιστικό περιβάλλον, ως προστατευόμενο αγαθό τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημοσίου δικαίου, συμπίπτει με τον υπό ευρεία έννοια ζωτικό χώρο του ανθρώπου, το σύνολο των απειράριθμων αγαθών και στοιχείων που είναι απαραίτητα για την επιβίωση, την διατήρηση της υγείας του, την ποιότητα ζωής και την ανάπτυξη της προσωπικότη­τας του.

Υπό την παραπάνω διατύπωση καθίσταται σαφές ότι το πεδίο της Αρχιτεκτονικής που διαμορφώνει τις αισθητικές αξίες κάθε εποχής εντάσσεται στην σφαίρα προστασίας της διάταξης του άρθου 24.

Η έννοια της αισθητικής των πόλεων και η σημερινή ανάγκη των πολιτών όχι μόνο να ''διαβιώνουν'' αλλά να ζουν σ' ένα κόσμο με σκοπό ένα καλύτερο αύριο απευθύνουν μέσω του συντάγματος την ρύθμιση και την λήψη των μέτρων που θα φέρουν την αρχιτεκτονική στο δομημένο περιβάλλον και θα δίνουν το δικαίωμα στον Αρχιτέκτονα δημιουργό να σχεδιάσει υπό την σκέπη και την προστασία του Συντάγματος και του Κράτους Δικαίου προς όφελος των πολιτών.

Ειδικότερα, πρέπει να εξασφαλιστεί δια των κανόνων μας ότι δίδεται στον Αρχιτέκτονα η ελευθερία  να σχεδιάσει και να υλοποιήσει σύννομα ένα κτίριο εκφράζοντας στο χώρο το δικό του αξιακό σύστημα που ακολουθεί  την επιστήμη του και το γνωστικό του αντικείμενο. Οι κανόνες που θα του επιτρέπουν την άσκηση του θεμελιώδους δικαιώματος θα πρέπει να απαντούν στην αισθητική και την πορεία μιας σύγχρονης εποχής για την αρχιτεκτονική...

 

Β. Νέες ρυθμίσεις - Προϋποθέσεις.

Με τις ανωτέρω κατευθυντήριες αρχές είναι συνταγματικά ανεκτή και απαραίτητη στο σήμερα η τροποποίηση και προσθήκη διατάξεων στο Γ.Ο.Κ. Οι συγκεκριμένες νομικές ρυθμίσεις  κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να λάβουν υπόψη και τους εξής οριζόντιους άξονες :

• Oι νέες ρυθμίσεις θα πρέπει να στηρίζονται στις κατευθυντήριες αρχές του συντάγματος και του Ν.Δ του 1923 (Κώδικας Πολεοδομικής Νομοθεσίας)   και του Ν.1337/1983 το οποίο άλλωστε  εξουσιοδοτεί.
• Θα πρέπει να γίνει αποδελτίωση  των αποφάσεων του ΣΤΕ ώστε να μην επαναληφθούν φαινόμενα αντισυνταγματικών ρυθμίσεων στο μέλλον.

Το Σ.τ.Ε έχει αναχθεί σε θεματοφύλακα του πολεοδομικού κεκτημένου της χώρας μας. Εκτός νομικού πολιτισμού  όμως είναι το γεγονός ότι το κράτος μας νομοθετεί αδιαλείπτως, ως αποδεικνύεται, κατά παρέκκλιση του Συντάγματος.

• Θα πρέπει μια ειδική νομική έκθεση να εξειδικεύει τους νέους όρους σχεδίασης και κατασκευής με βάση την Αρχιτεκτονική, την  ανάπτυξη, την οικονομία, την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων.
• οι νέοι κανόνες που θα τροποποιήσουν παλαιοτέρους θα πρέπει  να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του σήμερα.
• Το ζήτημα των υψών των οικοδομών θα πρέπει να επανεξεταστεί με κύριο γνώμονα την ευχέρεια για Αρχιτεκτονική Ελευθερία. Διαφορετικά  οι όποιες τροποποιήσεις θα εισάγουν μόνο νέους κανόνες χωρίς ουσιώδες αποτέλεσμα.
• Παράλληλα , θα πρέπει να διατηρήσουμε και να επικαιροποιήσουμε τους περιβαλλοντικούς κανόνες του σημερινού Γ.Ο.Κ.
• Θα πρέπει να εξεταστεί ο Επανακαθορισμός των Ειδικών Πολεοδομικών και Αρχιτεκτονικών Επιτροπών  ως προς το έργο και την διαδικασία ελέγχου που παράγουν.

''Κτίριο που πληρεί τις βασικές συνταγματικές προϋποθέσεις σχετικά με την υγιεινή, ασφάλεια , όρους δομήσεως και την σύγχρονη αισθητική είναι σύννομο και εκτελέσιμο.''

• Θα πρέπει να προβλεφθούν κίνητρα πολεοδομικού περιεχομένου για ειδικές πολεοδομικές ενότητες αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος.
• Θα πρέπει να γίνει αποδεκτή μια Νομοθετική Ενίσχυση των προβλέψεων του Γ.Ο.Κ  για δημιουργία χώρων πρασίνου.

(Στο Λονδίνο σήμερα οι ιδιοκτήτες οφείλουν να συντηρούν με άριστο τρόπο την πρασιά τους . Διαφορετικά σε περίπτωση κρατικού ελέγχου το κόστος το αναλαμβάνει αμέσως το κράτος και ο ιδιοκτήτης οδηγείται στην πληρωμή υψηλού προστίμου. Κάποτε στα χωριά μας δια διατάγματος ορίστηκε η υποχρέωση ασβεστώματος των αυλών και των πεζοδρομίων από τις νοικοκυρές για λόγους υγιεινής και αισθητικής ως όρισε το  διάταγμα του 1923. Τα λευκά σοκάκια έγιναν παράδοση, ισχυρό πολιτιστικό στοιχείο κληρονομιάς που διατηρείται ως τις μέρες μας). Για να γίνει όμως κουλτούρα κάποτε υπήρξε ένας  κανόνας και μία ποινή -πρόστιμο...

• Θα πρέπει να σχεδιάσουμε και να οραματιστούμε νέες μορφές πρασίνου στις πόλεις μας. (βλ.Έκθεση Επιτροπής για τα δικαιώματα του Ανθρώπου στη χώρα μας. ''Δεν πρέπει πλέον να χαθεί ούτε μια σπιθαμή πρασίνου από την πόλη μας'')
• Θα πρέπει να προχωρήσουμε σε ουσιώδη καθορισμό και Έλεγχο των επαγγελματικών δικαιωμάτων ώστε να διασφαλίσουμε ότι αυτός που Αρχιτεκτονεί έχει τα νόμιμα και ουσιαστικά προσόντα προς τούτο.
• Θα πρέπει να τεθούν οι βάσεις για Ειδικούς Γενικούς Οικοδομικούς Κανονισμούς ανά οριοθετημένη περιοχές (ίσως σε επίπεδο νέων Δήμων Καλλικράτη)  με κοινά χωροταξικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά η οποία θα στηρίζεται στην ιδιαίτερη φυσιογνωμία και τις ιδιαίτερες ανάγκες της περιοχής. Παράλληλα θα διασφαλίζει το όραμα τοπικής βιώσιμης ανάπτυξης για την περιοχή . Άλλωστε και το όραμα του προηγούμενου Γ.Ο.Κ ήταν η δημιουργία ενός Γενικού Κανονισμού ο οποίος θα θέσει τη βάση για να εξαχθούν οι ειδικοί κανονισμοί ώστε στην πορεία των χρόνων  ο ίδιος να αυτοαναιρηθεί.
• Βεβαίως θα πρέπει να οδηγηθούμε σε περιορισμούς στην έννοια δόμησης. Υφίστανται περιοχές εντός σχεδίου και περιοχές εκτός σχεδίου. Υφίστανται οικόπεδα και γήπεδα ή αγροτεμάχια. Ειδικά στην Αττική θα πρέπει να είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρη η συζήτηση για την εκτός σχεδίου δόμηση. Επισημαίνεται ότι σύγχρονοι εκφραστές της βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής τονίζουν την ανάγκη μείωσης των κατασκευών προς όφελος του περιβάλλοντος.
• Θα πρέπει να καταστεί πραγματική επιτέλους η συγκρότηση του ΑΠΑΣ όπως προβλεπόταν στο άρθρο 3 του Γ.Ο.Κ (Το Α.Π.Α.Σ. έχει την αρμοδιότητα να γνωμοδοτεί και να εισηγείται στον Υπουργό Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων για θέματα που έχουν σχέση με τον αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό σχεδιασμό αυτεπαγγέλτως ή ύστερα από σχετικό ερώτημα του Υπουργού. Επίσης γνωμοδοτεί για θέματα σχετικά με τις επιδράσεις / επιπτώσεις από την κατασκευή κάθε είδους τεχνικών έργων σε ευαίσθητες περιβαλλοντικά ή πολιτισμικά περιοχές και οικισμούς της χώρας, καθώς και για κάθε άλλο θέμα που προβλέπεται από τις κείμενες διατάξεις).

              

Τέλος, Όλες οι πολεοδομικές τροποποιήσεις πρέπει να αποβλέπουν στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων και την εισαγωγή της Αρχιτεκτονίας στα κτίριά μας.

Το δομημένο περιβάλλον έχει βαρύνουσα σημασία και αποφασιστικό κοινωνικό ρόλο, εν γένει θετικό αλλά και πλειστάκις αρνητικό στις μέρες μας. Οι Αρχιτέκτονες πρέπει και αυτοί να αναλάβουν τις ευθύνες τους.  Πέρα και πάνω από όλα όσα αναφέρθηκαν το αρχιτεκτονικό έργο έχει την μοναδική και σπάνια ιδιαιτερότητα να εκτίθεται εις αεί. Αυτή η έκθεση από μόνη της αποδίδει και μια ιδιαίτερη ευθύνη στον δημιουργό. Ας μην ξεχνούμε ότι με την πολιτεία του Πλάτωνος αναζητείται η βέλτιστη ιδανική πολιτεία , η οποία θα ικανοποιούσε τα ηθικά και κοινωνικά ιδεώδη σε μια πολεοδομικώς άρτια πόλη.

 

Σημείωση [1] * Βλ. αναλυτικά Σιοντη, Δίκαιο του περιβάλλοντος, Γενικό Μέρος, 1993, σ. 80 επ. και ΣτΕ 1961/1992, Νόμος και Φύση 2/1994, σ. 483, με σχόλιο Μακρή, ΣτΕ 292/1990, ΕλλΔνη 32, σ. 898. Ολ. ΣτΕ 4314/1990, ΤοΣ 17, σ. 140. ΟλΣτΕ 106/1991, ΤοΣ 17, σ. 140.