Πλαίσιο θέσεων για τη λειτουργία των αρχιτεκτονικών επιτροπών

ΕΠΑΕ : 25 ΧΡΟΝΙΑ μετά...

Ο ΣΑΔΑΣ-Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων και οι Αρχιτεκτονικοί Σύλλογοι επί σειρά ετών παρεμβαίνουν με στόχο την εύρυθμη λειτουργία των ΕΠΑΕ, την επίλυση λειτουργικών προβλημάτων και την υπηρέτηση του σκοπού για τον οποίο συστάθηκαν .
Η λειτουργία των αρχιτεκτονικών επιτροπών είναι αντικείμενο συζήτησης του αρχιτεκτονικού κόσμου επί σειρά ετών, σε ημερίδες , συντονιστικά, Διοικητικά Συμβούλια, στις παρέες των αρχιτεκτόνων, στους διαδρόμους της πολεοδομίας  κλπ. Οι παρεμβάσεις που κατά καιρούς έγιναν δεν είχαν το αναμενόμενο αποτέλεσμα, χωρίς βέβαια να ευθύνονται γι΄αυτό μόνο τα συλλογικά όργανα. Τα προβλήματα συνεχίζουν να υπάρχουν τόσο στην λειτουργία των επιτροπών όσο και στην άσκηση του αρχιτεκτονικού ελέγχου.

Το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ με παραστάσεις και έγγραφά του προς το ΥΠΕΧΩΔΕ ζήτησε τη λειτουργική αναβάθμισή τους και την επίλυση των προβλημάτων τους, ενώ αναμένει ακόμη τη συγκρότηση του ΑΠΑΣ και τη ρύθμιση της αποζημίωσης των μελών των ΕΠΑΕ.
Επίσης το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ σε συνεδριάσεις του συζήτησε λεπτομερώς το θέμα σχετικώς με τη λειτουργία των αρχιτεκτονικών επιτροπών διαπιστώνοντας πως βασικά προβλήματα παραμένουν : 

- Η έλλειψη κοινής στρατηγικής και κοινής αντίληψης που οδηγεί μερικές φορές σε αποκλίνουσες αποφάσεις των επιτροπών για παρόμοια θέματα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία προστριβών μεταξύ συναδέλφων και μελών των ΕΠΑΕ.
- Η ποιοτική ανομοιογένεια των μελών των ΕΠΑΕ διότι όσο και αν δεχθούμε ότι υπάρχει κοινό γνωστικό επίπεδο αφετηρίας για όλους, πρέπει άλλο όσο να δεχθούμε ότι η καθημερινή πρακτική και εμπειρία διαμορφώνει την τελική αρχιτεκτονική έκφραση του καθενός.
- Η δυσκολία στην επικοινωνία μεταξύ επιτροπής και μελετητών λόγω έλλειψης του απαραίτητου γνωστικού υπόβαθρου του μελετητή, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις αυξημένων αισθητικών απαιτήσεων ή λόγω αδυναμίας αφομοίωσης των υποδείξεων, σε μελέτες που υποβάλλονται κυρίως από μη αρχιτέκτονες, με αποτέλεσμα την παραγωγή κακέκτυπων που η Επιτροπή καλείται να προσυπογράψει.
- Η έλλειψη επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας επιτροπής με στόχο την ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών στο κοινό αντικείμενο και η λειτουργία της δευτεροβάθμιας ως «εφετείου» με αναφορές σε τυπικά κυρίως σημεία (όπως προκύπτει από το θεσμικό πλαίσιο).
- Οι αρμοδιότητες της επιτροπής ως προς τις εγκρίσεις θέσης, υπέρβασης ποσοστού κάλυψης και διαμορφώσεων δεν οριοθετούνται σαφώς αφήνοντας μεγάλα περιθώρια παρεκκλίσεων και ανάλογων πιέσεων από μέρους των μελετητών ή των ιδιοκτητών,
 

Ο ΣΑΔΑΣ-Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων έχοντας υπόψη τη διαχρονική εξέλιξη και τα προβλήματα των ΕΠΑΕ, διατύπωσε το παρακάτω πλαίσιο πάνω στο οποίο πρέπει να κινούνται όλοι οι εκπρόσωποί μας σχετικώς με τις λειτουργίες των αρχιτεκτονικών επιτροπών και εξέφρασε τις ακόλουθες θέσεις οι οποίες πρέπει:
- να αποτελέσουν τη βάση για τη λειτουργία των αρχιτεκτονικών επιτροπών 
- να υιοθετηθούν από την Πολιτεία και τους Φορείς

Α. ΕΝΙΑΙΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΚΡΙΣΗΣ – ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

01. Οι μελέτες διαβιβάζονται στην ΕΠΑΕ, ύστερα από έλεγχο πληρότητας και εφαρμογή των πολεοδομικών διατάξεων από την Υπηρεσία. Η απαρέγκλιτη τήρηση των όρων αυτών αποτελούν την απαραίτητη προϋπόθεση για την ίδια τη λειτουργία των ΕΠΑΕ.

02. Λεπτομερής καθορισμός προδιαγραφών των προς υποβολή ελέγχου μελετών . Για μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα στην παρουσίαση κάθε μελέτης είναι απαραίτητος ο έλεγχος ένταξης της κατασκευής στο περιβάλλον σε σχέση με ύψη, όγκους, στοιχεία όψεων και τον εν γένει χαρακτήρα της περιοχής και όχι μόνο η αντιμετώπιση της αισθητικής, κάθε μεμονωμένου κτιρίου. Πρέπει λοιπόν να ελέγχεται με την άρτια παρουσίαση της μελέτης μαζί με την υποβολή ευκρινών φωτογραφιών, αναπτυγμάτων, μηκοτομών και άλλων  στοιχείων (ανάλογα με την κλίμακα και τις απαιτήσεις του έργου ), η συνέπεια προς τις παρακάτω αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές προδιαγραφές :

Αρχιτεκτονικές προδιαγραφές
- Τήρηση βασικών αρχών της Αρχιτεκτονικής 
- Κλίμακα μεγέθους αναλογιών και σχημάτων 
- Σχέσεις πλήρων  και κενών
- Επιλογή υλικών και μέθοδοι κατασκευής

Πολεοδομικές προδιαγραφές
- Σχέσεις κτιρίου και περιβάλλοντος χώρου
- Σχέσεις τοπίου – ελεύθερων χώρων 
- Σχέσεις κτιρίου και κάλυψης στο οικόπεδο
- Διαλεκτική ένταξη του κτιρίου (διατήρηση του υπάρχοντος πολεοδομικού ύφους ή ένταξη κατ’ αντίθεση με το περιβάλλον πολεοδομικό ύφος)

Πρέπει επίσης να εφαρμόζονται με συνέπεια τα εδάφια στ και η του άρθρου 3 της υπ. Αριθμ. 31252/87 Υπουργικής απόφασης με την οποία « ... οι μελέτες ελέγχονται από τις ΕΠΑΕ με βάση την αρχιτεκτονική άποψη που επέλεξε ο μελετητής, ο έλεγχος αφορά τη σωστή και ολοκληρωμένη έκφρασή της, η δε τυχόν απορριπτική απόφαση της ΕΠΑΕ πρέπει να αιτιολογείται με σαφήνεια....»  Σκοπός του ελέγχου είναι σύμφωνα με την παραγρ. 4 43424/7604/88 Υπουργικής απόφασης «να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης των χρηστών τόσο των υπαρχόντων όσο και των νεοανεγειρόμενων κτιρίων, παράλληλα με τη προστασία του περιβάλλοντος, την κατά το δυνατό διατήρηση των φυτειών και τη λειτουργικότερη οργάνωση των ακαλύπτων χώρων του οικοπέδου και ολόκληρου του οικοδομικού τετραγώνου » . Οι όροι διαβίωσης πρέπει να εκτιμώνται σύμφωνα με τα σταθερότυπα φωτισμού, αερισμού και ηλιασμού, τη λειτουργικότητα της κάτοψης του νεοαναγειρόμενου κτιρίου, τη διατήρηση του υφιστάμενου πρασίνου όχι μόνο γενικά αλλά και με τη δυνατότητα να ενταχθεί λειτουργικά στη συγκεκριμένη μελέτη και την εξασφάλιση της ιδιωτικότητας.

03. Πρέπει να αναδειχθεί η πραγματική αξία της αιτιολογικής έκθεσης σαν ουσιαστικό και όχι τυπικό στοιχείο της μελέτης. Η έκθεση αυτή πρέπει να επεξηγεί ολοκληρωμένα την πρόταση, να αναφέρεται στα χαρακτηριστικά του οικοπέδου και του ευρύτερου χώρου, τους περιορισμούς που αντιμετώπισε ο μελετητής και τα αιτήματα του εργοδότη, ώστε να αναπτυχθούν και να προβληθούν τα κοινά σημεία αναφοράς μεταξύ της επιτροπής και του μελετητή, να διευκολυνθεί το ίδιο το έργο της και η προσέγγιση προς την κρινόμενη μελέτη. Επίσης η διατύπωση των παραμέτρων που λήφθηκαν υπόψη, των αξόνων οργάνωσης της μελέτης θα απεικονίσουν με σαφήνεια την ποιότητα της μελέτης και θα θέσουν σε αντικειμενική βάση το διάλογο του μελετητή με τα μέλη της ΕΠΑΕ.

04. Ο σεβασμός στην ελευθερία του μελετητή δε μπορεί να γίνεται πρόσχημα για «αποδέσμευση» από τους στοιχειώδεις κανόνες της αρχιτεκτονικής.

Η μεθοδολογική προσέγγιση απαιτεί :
- Η κρίση να βασίζεται στις απόψεις και τη λύση που προτείνει ο μελετητής. Ο έλεγχος θα γίνεται με στόχο την πληρότητα και τη συνέπεια της μελέτης ως προς την αρχιτεκτονική άποψη που επιλέγεται καθώς και σε σχέση με τη λειτουργία και την ένταξη στο ευρύτερο περιβάλλον.
- Θεωρείται απαραίτητη η παρουσία μελετητή με το απαραίτητο γνωστικό υπόβαθρο στην αντιμετώπιση μελετών με αυξημένες λειτουργικές και αισθητικές απαιτήσεις.
- Κύριο μέλημα των ΕΠΑΕ θα πρέπει να είναι, ο αποκλεισμός των «προδήλως» ακαλαίσθητων προτάσεων.
- Σε καμιά περίπτωση τα μέλη των ΕΠΑΕ δεν θα πρέπει να διορθώνουν τις μελέτες στα σχέδια των μελετητών.
- Εάν δεν παρίσταται ο μελετητής και στην περίπτωση που η επιτροπή έχει σοβαρούς λόγους να μην εγκρίνει τη μελέτη, θα πρέπει να αναβάλλεται η λήψη οριστικής απόφασης, για την επόμενη συνεδρίαση, ειδοποιώντας το μελετητή να παρευρεθεί για να του δοθεί η δυνατότητα να παρουσιάσει την άποψη στην οποία στηρίχθηκε η σύνταξη της μελέτης.
- Δεν επιτρέπεται οι ΕΠΑΕ να κάνουν μονοσήμαντες υποδείξεις για τη διόρθωση της υπό έλεγχο μελέτης ούτε μπορούν να υποκαταστήσουν την έλλειψη μιας κεντρικής ιδέας στην αρχιτεκτονική σύνθεση. Είναι αρμοδιότητα του μελετητή, αν έχει πεισθεί, να επέμβει και να τροποποιήσει την εργασία του. Αν και τα δύο μέρη εμμένουν στις απόψεις τους, είναι προφανώς δικαίωμα του μελετητή να προσφύγει στη Β’ βάθμια ΕΠΑΕ αντικρούοντας τη διαφωνία με την πρωτοβάθμια.
- Η γνωμοδότηση της επιτροπής, η έγκριση αλλά και ενδεχομένως η απορριπτική απόφαση πέραν του ότι πρέπει να είναι αιτιολογημένες, πρέπει να τηρούνται στα πρακτικά της επιτροπής και απόσπασμα αυτών να διαβιβάζονται στο μελετητή.
- Η αντικειμενική εξέταση, η λειτουργία της επιτροπής, η αποφυγή παρεμβάσεων από εξωγενείς παράγοντες,  η τήρηση πρακτικών , η τήρηση ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων και αντιπροσωπευτικών δειγμάτων μελετών αποτελούν τις υποχρεώσεις των εκπροσώπων μας στις ΕΠΑΕ.
- Υποχρέωση των εκπροσώπων των Συλλόγων είναι ακόμα να ενημερώνουν το συλλογικό όργανο διοίκησης για πιθανά προβλήματα, τις δραστηριότητες, τις εκτιμήσεις, τις προτάσεις τους.
- Ο έλεγχος της ΕΠΑΕ αποσκοπεί κυρίως στην προστασία του περιβάλλοντος και την ομαλή ένταξη των νέων κατασκευών σ΄αυτό και κατόπιν στην επίτευξη μιας βέλτιστης κατά περίπτωση αρχιτεκτονικής λύσης.
- Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στη διατήρηση του παραδοσιακού φυσικού και οικιστικού πλούτου της χώρας μας.
- Με αυξημένη ευθύνη πρέπει να αντιμετωπίζονται οι μελέτες των δημοσίων κτιρίων και γενικά κτιρίων που αποτελούν σημεία αναφοράς στην πόλη.

Συμπληρωματικά σημειώνουμε τα παρακάτω:
- Απαραίτητη προϋπόθεση για την εξέταση μελέτης από ΕΠΑΕ είναι η αυστηρή τήρηση των προδιαγραφών σύνταξης  των  μελετών για την διασφάλιση της ποιότητας της μελέτης.
- Να τηρείται η διάταξη που προβλέπει την παραπομπή κατασκευών μείζονος ή υπερτοπικής σημασίας από την πρωτοβάθμια στη δευτεροβάθμια ΕΠΑΕ, όπως προβλέπεται στη απόφαση με αρ.31252/1987

Β. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ – ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ

01. Ο ΣΑΔΑΣ-Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων πιστεύει καταρχήν, ότι η πιστή τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας (προδιαγραφές μελετών, έλεγχος μελετών πριν την εισαγωγή θεμάτων στις ΕΠΑΕ, πλήρης γραμματειακή εξυπηρέτηση και τήρηση αξιόπιστων πρακτικών, έλεγχος κατασκευών κ.α. ) και ο συντονισμός της λειτουργίας των ΕΠΑΕ από τα συλλογικά όργανα των φορέων που τις στελεχώνουν, αποτελούν αναγκαία προϋπόθεση για την αποτελεσματική  λειτουργία τους . Η σωστή ερμηνεία και τήρηση των Πολεοδομικών διατάξεων και όχι οι υποκειμενικές ερμηνείες των νόμων και των εγκυκλίων και ο έλεγχος πληρότητας των διαφόρων μελετών τόσο των ιδιωτών όσο και των δημόσιων φορέων και οργανισμών, πρέπει να αποτελούν μέλημα των Υπηρεσιών της Πολεοδομίας.

02. Κοινή διαπίστωση αποτελεί επίσης , η ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλιών εκ μέρους και των Υπηρεσιών για την βελτίωση των συνθηκών και του περιβάλλοντος λειτουργίας των ΕΠΑΕ και ειδικότερα, μεταξύ των άλλων, η παροχή πλήρους και ουσιαστικής γραμματειακής υποστήριξης από πλευράς Πολεοδομικών Γραφείων ως άμεση προτεραιότητα .

03. Οι τακτικές συνεδριάσεις σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους που θα εξασφαλίζουν τη δυνατότητα για ουσιαστικό έλεγχο και διάλογο με τους μελετητές, σε ημέρες και ώρες που δεν θα συνδυάζονται με την ταυτόχρονη διεκπεραίωση άλλων θεμάτων από τα στελέχη των Πολεοδομικών Υπηρεσιών καθώς και η τήρηση καθορισμένου ωραρίου και σειράς προτεραιότητας μαζί με την σωστή κατανομή των τομέων ελέγχου και την αποσυμφόρηση από δευτερεύοντα θέματα , μπορεί να αποτελέσουν απλές αλλά ουσιώδεις διορθωτικές παρεμβάσεις για την αντιστροφή της κατάστασης.

04. Ταυτόχρονα ο έλεγχος των κατασκευών, που σήμερα ουσιαστικά είναι υποτυπώδης, αρχής γενομένης έστω από έργα που έχουν ελεγχθεί από τις ΕΠΑΕ  , πρέπει να  εφαρμοστεί με ευθύνη των Υπηρεσιών αλλά και την συνδρομή των ιδίων των ΕΠΑΕ, εφόσον κριθεί αναγκαίο.

Από την άλλη πλευρά , ο ρόλος των ΕΠΑΕ  ως Επιτροπών αρχιτεκτονικού αλλά και πολεοδομικού ελέγχου μπορεί να ενισχυθεί με την εστίαση του αντικειμένου των στους τομείς μείζονος σημασίας όπως:
- την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και κυρίως των «υπό  κατεδάφιση» αξιόλογων κτιρίων που δεν καλύπτονται από χαρακτηρισμό ως διατηρητέων
- τις κατασκευές  σε περιοχές  ιδιαίτερης  σημασίας για το φυσικό περιβάλλον
- τις σημαντικές οικιστικές περιοχές (πλατείες, βασικοί οδικοί άξονες, περιοχές έντονης ανοικοδόμησης και επεκτάσεων σχεδίων πόλεων κ.α.)
- τα έργα διαμόρφωσης υπαιθρίων χώρων και στοιχείων αστικού εξοπλισμού  .

05. Η αναβάθμιση του ρόλου των ΕΠΑΕ συναρτάται άμεσα με την ουσιαστική υιοθέτηση του θεσμικού ρόλου που καλούνται να υπηρετήσουν. Τόσο η διεκπεραιωτική λογική όσο και απομάκρυνση τους από τις σημερινές πρακτικές πρέπει να αναθεωρηθούν. Πρέπει όμως, οι στοιχειώδεις κανόνες άσκησης της αρχιτεκτονικής και της τήρησης των νομίμων διαδικασιών, να τηρούνται από όλους τους συντελεστές που παρεμβαίνουν στο έργο των ΕΠΑΕ.

06. Ταυτόχρονα πρέπει στο Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ να λειτουργεί επιτελική επιτροπή που θα υποστηρίζει τη λειτουργία των επιτροπών και θα αλληλοτροφοδοτεί με θέσεις και πρωτοβουλίες που θα στοχεύουν τόσο στην επίλυση προβλημάτων όσο και στον καλύτερο συντονισμό. Η θεσμοθέτηση αλλά η επιβαλλόμενη άμεση σύσταση και λειτουργία του πρέπει ακριβώς να υπηρετήσει το σκοπό αυτό.

Γ. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΕΙΣ - ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΑΕ

01. Για την κατάρτιση του καταλόγου εκπροσώπων εφαρμόζονται διαδικασίες «αντικειμενικής επιλογής». Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει οι διαδικασίες να γίνουν πιο συγκεκριμένες και η κρίση να στηρίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα. Οι εκπρόσωποι πρέπει να εναλλάσσονται, να αποφεύγονται δηλαδή φαινόμενα «μόνιμης εκπροσώπησης» και στα κριτήρια που ήδη υπάρχουν πρέπει να απαιτείται η προσκόμιση βιογραφικού σημειώματος συνοδευόμενο από το έργο του ενδιαφερόμενου. Η κρίση επί θεμάτων αρχιτεκτονικής δεν πρέπει να αφήνει στο απυρόβλητο τους ίδιους τους εκπροσώπους του κλάδου.

02. Θα καταρτισθεί κατάλογος – επετηρίδα, η οποία θα είναι δεσμευτική για τις εκπροσωπήσεις των Συλλόγων. Η επιλογή των υποψηφίων για την επετηρίδα με την έννοια του ελέγχου των απαραίτητων  προϋποθέσεων θα γίνεται με ευθύνη του ΔΣ της Ένωσης και των Περιφερειακών Συλλόγων. Οι εκπρόσωποι, θα πρέπει να είναι ελεύθεροι επαγγελματίες και προφανώς μέλη των Συλλόγων.

03. Να εξασφαλίζεται κυκλική εκπροσώπηση από συναδέλφους αρχιτέκτονες του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα και όχι μόνο από τα πολεοδομικά γραφεία. Για το σκοπό αυτό θα γίνουν οι οφειλόμενες ενέργειες από το ΔΣ της Ένωσης. Η δε επιλογή τους θα πρέπει να γίνεται με αξιοκρατικά κριτήρια, βάσει βιογραφικού και άλλων αξιόπιστων κριτηρίων.

04. Τέλος ως εκπρόσωποι της ΤΕΔΚ πρέπει να ορίζονται οι καταλληλότεροι, να είναι γνώστες του αντικειμένου και να έχουν τη δυνατότητα της συνεχούς συμμετοχής. Για την επίλυση των προβλημάτων αυτών ο ΣΑΔΑΣ-Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων θα αναλάβει πρωτοβουλίες τόσο προς το ΥΠΕΧΩΔΕ όσο και προς την ΤΕΔΚΝΑ και τις ΤΕΔΚ στους Νομούς.

Δ. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΑΕ

Η βελτίωση των συνθηκών και του περιβάλλοντος εργασίας των ΕΠΑΕ καθώς και η επίλυση των λειτουργικών προβλημάτων είναι στις άμεσες προτεραιότητες των Συλλόγων . Το πλέγμα των θεμάτων που αναφέρονται :

01. Στο περιβάλλον εργασίας, στο φόρτο, στην εξυπηρέτηση των μελετητών, στη δυνατότητα ύπαρξης πλήρους και λειτουργικού αρχείου, στην τήρηση ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων, πρακτικών, κωδικοποίησης  των αποφάσεων ανά θεματική περιοχή, πρέπει να επιλυθούν άμεσα.

02. Επίσης, πρέπει να βρει λύση και το θέμα της αποζημίωσης των μελών των ΕΠΑΕ, δίδοντας τελικά σημασία και σε θέματα που δεν τα αναδεικνύουμε ως μείζονος σημασίας.

Ο ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ με παρεμβάσεις της στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ έχει διατυπώσει τις θέσεις του για την επίλυση του προβλήματος.

1. Λειτουργικά θέματα των ΕΠΑΕ

1.1 Ηλεκτρονική πρωτοκόλληση του φακέλου με τον ειδικό αύξοντα αριθμό πρωτοκόλλου της ΕΠΑΕ και συσχέτιση  με το γενικό πρωτόκολλο της υπηρεσίας. Ο φάκελος διακινείται από και προς την ΕΠΑΕ με ευθύνη της υπηρεσίας. Ο έλεγχος πληρότητας, τήρησης των προδιαγραφών και κατά ΓΟΚ από τους ελεγκτές της πολεοδομίας πάντα προηγείται.

1.2 Αυστηρή τήρηση της προτεραιότητας στην συγκρότηση της ημερήσιας διάταξης και δημοσιοποίησή της προς τους ενδιαφερομένους. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί η Επιτροπή  να εγκρίνει αιτιολογημένα παρέκκλιση από τη σειρά προτεραιότητας που θα αναγράφεται στα πρακτικά.

1.3 Τήρηση ουσιαστικών πρακτικών από την γραμματεία της ΕΠΑΕ  και  ενημέρωση των ενδιαφερομένων για την πορεία του ελέγχου.

1.4 Αυστηρή τήρηση της ώρας έναρξης των συνεδριάσεων και καθιέρωση ανώτατου ορίου αριθμού μελετών που συζητούνται ανά συνεδρίαση. Σε περίπτωση που τα θέματα είναι περισσότερα θα γίνεται έκτακτη συνεδρίαση σε εύλογο χρόνο, που θα ανακοινώνεται έγκαιρα.

2. Επιλογή μελών

Για την διασφάλιση της διαφάνειας στην επιλογή των εκπροσώπων του ΣΑΔΑΣ και του ΤΕΕ , αλλά και την ενδυνάμωση του θεσμού με την συμμετοχή στις ΕΠΑΕ όσο το δυνατόν περισσότερο έμπειρων συναδέλφων προτείνουμε τα παρακάτω:

2.1 Διαδικασία επιλογής εκπροσώπων των φορέων μετά από δημόσια πρόσκληση σύμφωνα με τα ουσιαστικά και τυπικά  προσόντα.

2.2 Μέλη που έχουν ήδη συμμετάσχει  σε δύο συνεχόμενες θητείες δεν συμμετέχουν σε καμία επιτροπή για τη επόμενη  θητεία.

2.3 Μέλη της διοίκησης του ΤΕΕ ή των Συλλόγων δεν συμμετέχουν ως μέλη των ΕΠΑΕ όσο διαρκεί η θητεία τους  για λόγους δεοντολογίας.

2.4 Μέλη που δεν θα ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους να ανακαλούνται με σχετική απόφαση των οργάνων διοίκησης.

2.5 Για την συμμετοχή των εκπροσώπων του δημοσίου, προτείνεται η κυκλική τοποθέτηση από όλες τις νομαρχιακές υπηρεσίες κατ΄αρχήν και αργότερα από όλο τον ευρύτερο δημόσιο τομέα με στόχο την ανανέωση και την ενδυνάμωση του στελεχιακού δυναμικού των Επιτροπών.

3. Υποχρεώσεις μελών

Για την συλλογή στοιχείων σχετικά με τις μελέτες που εξετάζονται από τις ΕΠΑΕ που θα οδηγήσουν  στην εξαγωγή συμπερασμάτων για τη λειτουργία της ίδιας της επιτροπής και την ποιότητα του αρχιτεκτονικού έργου, προτείνουμε τα παρακάτω:

3.1 Συμπλήρωση στατιστικού δελτίου από τους εκπροσώπους του ΣΑΔΑΣ  για κάθε μελέτη. Τα δελτία θα μηχανογραφούνται από ομάδα εργασίας του Συλλόγου και θα επεξεργάζονται με στόχο την  εξαγωγή στατιστικών συμπερασμάτων  τα οποία θα δημοσιοποιούνται.

3.2 Οι εκπρόσωποι του ΣΑΔΑΣ  αλλά και όλοι οι συνάδελφοι μέλη των ΕΠΑΕ θα πρέπει να καταγράφουν αντιπροσωπευτικά δείγματα από τις διάφορες κατηγορίες μελετών, ώστε να διοργανωθεί ειδική έκθεση για τον ρόλο του αρχιτέκτονα στην διαδικασία παραγωγής του τεχνικού έργου και για το θέμα των αρμοδιοτήτων των διαφόρων κλάδων που εμπλέκονται στην διαδικασία έκδοσης οικοδομικών αδειών.

3.3 Η απαρέγκλιτη τήρηση των διατάξεων που διέπουν την λειτουργία των ΕΠΑΕ από τα μέλη των επιτροπών και  η απόκρουση φαινομένων “διασταλτικής ερμηνείας κλπ.” αποτελεί υποχρέωση των εκπροσώπων μας .

3.4 Υποχρέωση των εκπροσώπων του συλλόγου είναι ακόμα να ενημερώνουν το συλλογικό όργανο διοίκησης για πιθανά προβλήματα , τις δραστηριότητες, τις εκτιμήσεις και τις προτάσεις τους.

3.5 Απαραίτητη θεωρούμε τέλος την αποζημίωση των μελών των ΕΠΑΕ που μπορεί να εξασφαλισθεί από το ειδικό τέλος υπέρ Νομαρχίας ή από ανάλογες πιστώσεις.

Όλες οι παραπάνω προτάσεις θα είναι κενές σημασίας αν δεν εξευρεθεί λύση στο μεγάλο πρόβλημα του ελέγχου των κατασκευών. Διότι όπως πολύ καλά γνωρίζουμε όλοι,  άλλες μελέτες εγκρίνονται από τις Επιτροπές και άλλες κατασκευάζονται.

Ε. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Συμπερασματικά οι ΕΠΑΕ πρέπει να ενισχυθούν ως «θεσμική παρέμβαση» των αρχιτεκτόνων και να αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος για τη βελτίωση του αρχιτεκτονικού έργου, το οποίο σήμερα ασκείται ποικιλοτρόπως . Πρέπει να αποφεύγονται γενικές προσεγγίσεις και επαναδιατύπωση γενικοτήτων, ενώ αντίθετα πρέπει με σαφήνεια να προβούμε στην ενίσχυση του ρόλου των, να αναδείξουμε το ρόλο της αρχιτεκτονικής στην προοπτική της κατοχύρωσης του δικαιώματος «άσκησης της αρχιτεκτονικής από τους αρχιτέκτονες».

Ακριβώς σε αυτό το λεπτό σημείο πρέπει να επικεντρωθεί το ενδιαφέρον τόσο των συλλογικών φορέων των αρχιτεκτόνων, όσο και των εκπροσώπων μας, ώστε με τους κατάλληλους χειρισμούς και την ανάδειξη των πτυχών του προβλήματος να αναδείξουμε το στόχο μας.

Η υλοποίηση των παραπάνω έγκειται αποκλειστικά στην υπευθυνότητα των εκπροσώπων μας, των ΕΠΑΕ οι οποίες επωμίζονται ένα ρόλο διάκρισης, τη μοναδική άλλωστε διακριτή αρμοδιότητα του κλάδου των αρχιτεκτόνων.

Παράλληλα με τη λειτουργία των ΕΠΑΕ είναι απαραίτητο να ληφθούν αντίστοιχα μέτρα αναβάθμισης της λειτουργίας και της ίδιας της δομής των Νομαρχιακών Υπηρεσιών. Η ουσιαστική και αποτελεσματική λειτουργία των πολεοδομικών γραφείων , θα διασφαλισθεί κατά τη γνώμη μας και με την λήψη και την εφαρμογή των παρακάτω μέτρων.

- Βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής, των μέσων και του εξοπλισμού των πολεοδομικών γραφείων .
- Μηχανοργάνωση του αρχείου πολεοδομικών αδειών, του μητρώου μελετητών, του αρχείου της Γραμματείας και της πολεοδομικής ενημέρωσης προς χρήση των υπαλλήλων.
- Επαρκής Νομική κάλυψη όλων των Υπηρεσιών.
- Ελεγχόμενη και διαφανής ροή διαδικασιών (πρωτόκολλο, τήρηση προτεραιότητας κ.α)
- Ουσιαστικός έλεγχος της πληρότητας των φακέλων .
- Άμεση αντιμετώπιση προβλημάτων έλλειψης προσωπικού στα πολεοδομικά γραφεία.  Η στελέχωση των γραφείων με όλες τις ειδικότητες των μηχανικών αποτελεί προϋπόθεση για την λειτουργία τους.

Ο στόχος όλων μας πρέπει να είναι η αντιγραφειοκρατική, ευέλικτη λειτουργία των Υπηρεσιών και η ταχύτητα στην έκδοση των οικοδομικών αδειών, με πληρότητα, διαφάνεια  και αποτελεσματικότητα.

Το κείμενο παρουσιάστηκε από τον Κ. Μπελιμπασάκη εκ μέρους του Δ.Σ. του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ στην ημερίδα του Σ.Α.Ν.Αχαϊας στην Πάτρα στις 15/12/2007