Τίς πταίει άραγε στους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς;

Φωτογραφία Αλέξιος Βανδώρος

Οι αρχιτέκτονες σε συζητήσεις τους μέσα από συλλογικά τους όργανα αλλά και κατ' ιδίαν  διαμαρτύρονται για την απαξίωση του ρόλου τους στην διαμόρφωση του κτισμένου περιβάλλοντος.

Διαμαρτυρόμαστε κατηγορώντας κάτι απρόσωπο, κάποιον άλλο, σαν τον κακομοίρη που του φταίνε τα πάντα εκτός από τον εαυτό του.

Τι κάνουμε όμως εμείς γι' αυτό; Αυτός είναι ο λόγος που ξεκινήσαμε αυτή την συζήτηση ορμώμενοι από τα κακώς κείμενα της διοργάνωσης του ''Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για την ανάπλαση του άξονα Αχειροποιήτου - Αγίας Σοφίας ''.

Γύρω στις 20 Οκτωβρίου, μετά τη δημοσίευση του άρθρου μας με τίτλο «Το παράλληλο σύμπαν της Αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα» στις 13.10 στην εφημερίδα Αγγελιοφόρος, πήραμε στο γραφείο τα πρακτικά της επιτροπής του διαγωνισμού με τα οποία αποφασίστηκαν οι νικητές, αλλά όπως φαίνεται και οι ηττημένοι..

Λάβαμε κείμενα όπου με ''λόγια'' περιγράφονται οι αρετές και τα μειονεκτήματα της κάθε μελέτης. Πέντε μήνες μετά την δημοσίευση των νικητών και πολλούς περισσότερους μετά την ημερομηνία παράδοσης των μελετών στην επιτροπή και μετά από συνεχείς οχλήσεις τηλεφωνικές αλλά και δημοσιεύσεις μάθαμε, οι σχεδόν πενήντα ομάδες (ή μήπως μόνο εμείς;) το σκεπτικό της επιτροπής.

Το γεγονός αυτό είναι από μόνο του απαράδεκτο και δεν δείχνει σεβασμό προς τις πενήντα ομάδες και τους εκατοντάδες αρχιτέκτονες που κόπιασαν για να παραδώσουν και δεν είναι το μόνο απαράδεκτο της διαδικασίας.

Αρχιτεκτονικές ομάδες οι οποίες δούλεψαν σκληρά για αυτό το διαγωνισμό έφυγαν από τα βραβεία ή από τις διακρίσεις γιατί έλειπε η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ενός φυτοτέχνη ή ειδικού στο φωτισμό!

Χαρακτηριστικά η ομάδα που κέρδισε με την δουλειά και την πρόταση της το 3^ο βραβείο ακυρώθηκε η συμμετοχή της διότι ο συνεργάτης που συμμετείχε στην κυκλοφοριακή μελέτη «προσκόμισε αποδεικτικά ότι διαθέτει την απαιτούμενη από την προκήρυξη ειδική τεχνική ικανότητα για την εκπόνηση κυκλοφοριακής μελέτης, ωστόσο δεν προσκόμισε αποδεικτικά της ιδιότητας του ως μηχανικού». Το παραθέτουμε αυτούσιο όπως γράφτηκε στα επίσημα πρακτικά, χωρίς περαιτέρω σχολιασμό για την ελεύθερη κρίση του καθενός.

Επίσης το γεγονός ότι ενώ είναι ένας διαγωνισμός ανάμεσα σε ειδικούς στην οπτική επικοινωνία (αρχιτέκτονες οι οποίοι εκφραζόμαστε όχι λεκτικά αλλά οπτικά ), δεν έχουμε δει ούτε εμείς ούτε κανένας άλλος το επίπεδο των προτάσεων που κέρδισαν, μια που δεν δημοσιεύτηκαν πουθενά ούτε από την επιτροπή αλλά ούτε καν από τους ίδιους τους νικητές. Εν έτει 2012 και με την υποχρέωση του διαγωνισμού να παραδοθούν όλες οι συμμετοχές και σε ηλεκτρονική μορφή είναι αδιανόητο να μην υπάρχει ταυτόχρονα με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων κάθε διαγωνισμού η ανάρτηση τους σε μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, ανοικτά στο κοινό και σε κάθε ενδιαφερόμενο. Αυτό είναι εξάλλου το βαθύτερο νόημα των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, η συλλογή διαφορετικών ιδεών και προσεγγίσεων και εν τέλει ο δημόσιος διάλογος και η ευαισθητοποίηση του κοινού.

Στόχος μας δεν είναι η κριτική μόνο σ' αυτόν  το διαγωνισμό, σκοπός είναι να αλλάξει το πλαίσιο αλλά και ο ρόλος του αρχιτέκτονα.

Θέλουμε να διεισδύσει η αρχιτεκτονική συζήτηση στην κοινωνία, μιλάμε για έργα που αλλάζουν τη φυσιογνωμία της πόλης σαν καθημερινότητα των κατοίκων της αλλά και σαν εικόνες που κουβαλούν μαζί τους οι επισκέπτες της.

Θεωρούμε ότι η αρχιτεκτονική αφορά τους πάντες και όχι μόνο μια μικρή ομάδα «πεφωτισμένων» και δεν μπορεί να εκπαιδευτεί αρχιτεκτονικά το κοινό αν αφήσουμε τον ρόλο αυτό μόνο στα εμπορικά περιοδικά που παρουσιάζουν καρέκλες και τραπέζια.

Πιστεύουμε ότι δεν πρέπει να κρυβόμαστε πίσω από περίπλοκα κείμενα αλλά να πάρουμε την ευθύνη να μας κρίνουν και όλοι όσους αφορά η δουλειά μας.

Προσοχή, δεν ζητούμε να κρίνει τα αποτελέσματα ενός διαγωνισμού ο κάθε ένας αλλά σαν μια πρώτη πρόταση ζητούμε να γίνει παρουσίαση όλων των μελετών υπό την αιγίδα του δήμου σε κάποιο μέρος όπου όλοι θα μπορούσαν να τις δουν.

Ιδανικά θα ήταν να γινόταν αυτό στην ίδια την Αγία Σοφίας.

Ας μείνουν οι πινακίδες μας εκεί για ένα μήνα, μια βδομάδα, ας θεσπίσουμε ακόμα και ένα people choice βραβείο.

Ας γίνει η επέμβαση αυτή καθημερινή κουβέντα όλων των Θεσσαλονικιών και των επισκεπτών της πόλης.

Ακόμα και οι ίντριγκες και τα λάθη, οι πικρίες από τα αποτελέσματα ας περάσουν στην συζήτηση και στην καθημερινότητα και ας κάνουμε την αρχιτεκτονική talk of the town έστω και για μια μέρα.

Ποιος θα είχε αντίρρηση σ' αυτό;

των Αντώνη Περπατίδη (OFFICE 25 ARCHITECTS (www.o25.gr) και Aλέξιου Βανδώρου ARCHITEAM (www.architeam.org)

Υστερόγραφο
Το κείμενο αυτό αποτελεί συνέχεια του κειμένου με τίτλο «Το παράλληλο σύμπαν της Αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα», το οποίο είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα Αγγελιοφόρος και στο GreekArchitects.gr.

Μερικές μέρες μετά τις δημοσιεύσεις λάβαμε (όλα τα διακριθέντα αρχιτεκτονικά γραφεία τόσο στο διαγωνισμό του άξονα της Αγ. Σοφίας όσο και στο διαγωνισμό για την Βαλκανική Πλατεία της Νεάπολης) μια πρόσκληση για να συμμετέχουμε στην επερχόμενη έκθεση που πρόκειται να γίνει. Δεν έχει σημασία αν μια πεταλούδα που πέταξε στο Πεκίνο προκάλεσε τον ερχομό της έκθεσης ή ο όποιος λόγος, σημασία έχει ότι πιθανότατα θα μπορέσουν οι πολίτες της Θεσσαλονίκης και φυσικά οι διαγωνιζόμενοι αρχιτέκτονες να δουν τις συμμετοχές, βραβευθείσες και μη.