Βιομηχανικό τοπίο του Αλιβερίου

 

Το εργοστάσιο της  ΔΕΗ στο μέσον του κόλπου με τη νέα μονάδα παραγωγής με φυσικό αέριο στο σημείο που φαίνεται η διαρροή ατμού. Στο βάθος η πόλη του Αλιβερίου.

21 Μαίου 2012, του Αγίου Κων/νου εν πλω για Ερέτρια
Απέναντί μου ο νοτιάς συγκέντρωσε μια σειρά συννεφάκια ομίχλης κάτω από τις κορφές της Εύβοιας. Μόνη στο κατάστρωμα του πλοίου «Πρωτοπόρος ΙΙ» ταξιδεύω. Η στεριά γίνεται ένα με τη θάλασσα του νοτιά και νομίζεις ότι καπνίζει. Πίσω από  τον Ευβοϊκό Όλυμπο  πέρα μακριά διαγράφονται τα ψηλά άπαρτα βουνά της Δίρφης, τα χωριά της Κύμης με το Αιγαίο πέλαγος πίσω τους. Η θάλασσα του Ευβοικού γκρι.

Διαπλέοντας τον Ευβοικό μπροστά μου αρχίζουν να φαίνονται το λιμάνι και το Νησί των Ονείρων. Διάσπαρτα τα σπίτια της Ερέτριας. Τα εξοχικά παράνομα στους σκαμμένους λόφους. Ο αρχαιολογικός χώρος στο πλάι του Ολύμπου της Ερέτριας. Η Δίρφη με τις  ελαφριές καμπύλες της στο βάθος και  η Πλατιά-Κορφή σβήνοντας στη θάλασσα. Υπάρχει μια εσωτερική ένταση κατά μήκος της κορυφογραμμής της Πλατιά-Κορφής. Όπως κι ο Υμηττός είναι κι αυτή βουνό της   θάλασσας. Το εσωτερικό σημείο της έντασής της, το σημείο αλλαγής της κλίσης της, φαίνεται προς την πλευρά της Αμαρύνθου. Κάπου εκεί  είναι χτισμένο το παλιό γυναικείο μοναστήρι του Αι Νικόλα.(1)  Φυσάει. Κάπου-κάπου έρχονται οι σταγόνες του νοτιά.

Πεθαίνουν δέντρα
στο Νησί των Ονείρων
στην Ερέτρια.

***

22 Μαίου 2012 στη παραλία πλάι στο εργοστάσιο της ΔΕΗ
Γράφω πάνω στα χαλίκια της παραλίας πλάι στο εργοστάσιο της ΔΕΗ, δίπλα στο σκάφος που καλαφατίζει ο ξάδερφός μου, Γιώργος. Αραγμένο με κόντρες  στη παραλία το ξύλινο χειροποίητο σκάφος του στέκει ελεύθερο στον αέρα πλάι στους τεράστιους αγωγούς, αφημένους πάνω στα χαλίκια πριν συνδεθούν με τη τελευταία 5^η μονάδα παραγωγής ενέργειας με φυσικό αέριο.

Είναι καθημερινή και απόλυτη ησυχία βασιλεύει στο τοπίο. Το παλιό εργοστάσιο με τις διπλές καμινάδες του πάνω στη θάλασσα και τις άλλες δύο πιο παλιές πλάι στους  βασικούς σκουριασμένους  όγκους του είναι σιωπηλό. Δύο νέοι, τεράστιοι αγωγοί στα χαλίκια καθώς γράφω. Άλλοι κατακόρυφοι αγωγοί έτοιμοι, συνδεδεμένοι με σκαλωσιές στο βάθος της οριοθετημένης με συρματόπλεγμα περιοχής της εταιρείας μεταλλικών κατασκευών ΜΕΤΚΑ, μπροστά μου. Ανάμεσά τους  ξεχωρίζω τα χαμηλά, ευθύγραμμα, μπετονένια, προκατασκευασμένα κτίρια του Υπουργείου Πολιτισμού! Μια κυρία ανοίγει την πόρτα και κατεβαίνει. Με βλέπει. Εφορία προκλασικών και κλασσικών αρχαιοτήτων ΙΑ΄ ΕΠΚΑ.

 

(Αριστερά) Το  εργοστάσιο της ΔΕΗ με τις παλιές μονάδες παραγωγής ενέργειας πλάι στα νέα και  τα σπασμένα σκαριά, (Δεξιά) της 31.3. 2013. Η νέα μονάδα παραγωγής ενέργειας της ΔΕΗ στις δοκιμές σύνδεσης με τα κουβούκλια ελέγχου του φυσικού αερίου. Η φωτ είναι μεταγενέστερη  του κειμένου & η ΙΑ ΕΠΚΑ έχει απομακρυνθεί για τη λειτουργία του έργου.

 

Απέναντί μου το τοπίο της θάλασσας. Το νεολιθικό «Μεσονήσι», ο βράχος με τις σπηλιές πάνω απ' τη θάλασσα και ο οικισμός του Καράβου στο λιμάνι με τις κόκκινες κεραμιδένιες στέγες του. Μόνο ουζερί και καφετέριες τώρα στον Κάραβο.

Στην προκυμαία δεμένες τόσες πολλές ξύλινες ψαρόβαρκες και καίκια. Με το νόμο  που επέβαλε στην Ελλάδα η Ε.Ο.Κ. πριν δυο δεκαετίες να επιδοτείται κάθε ψαράς για να σπάσει το καίκι του(2)  λείψανε τα καίκια από τα λιμανάκια -ίσως εδώ μερικοί  δεν χρειάστηκε να τα σπάσουν! σκέφτομαι.

το Μεσονήσι
τοπίο της θάλασσας
με τον Κάραβο.

 

(Αριστερά) Ο Κάραβος κάτω από τους βράχους του  Μεσονησιού, (Δεξιά) Το εργοστάσιο της ΔΕΗ από τον Κάραβο. Στο βάθος  του κόλπου διακρίνεται η ΑΓΕΤ-Lafarge.

 

Φορτηγά και λιμουζίνες.
Περνούν φορτωμένα. Κόβουν ταχύτητα στη στροφή μπροστά στην είσοδο του παλιού εργοστασίου της ΔΕΗ και συνεχίζουν προς το τσιμεντάδικο της ΑΓΕΤ.  Φορτωμένα  τύρφη, αδρανή και χώμα. Υπάρχει μια μόνιμη δραστηριότητα  προς την ΑΓΕΤ(3), αγορασμένη τώρα από την Lafarge, που συνδέεται με τους υψηλούς μισθούς και τα υψηλά εφ' άπαξ στους υπαλλήλους της, για να αποχωρήσουν εθελοντικά πριν την υποχρεωτική συνταξιοδοτική τους έξοδο. Δημιουργούνται έτσι πολίτες «δύο ταχυτήτων» στο κοινωνικό καρκίνωμα του δραματικού Αλιβερίου.

Δυο άντρες σταματούν στην είσοδο, βγαίνουν από το αυτοκίνητό τους και κρεμούν στα κάγκελα του εργοστασίου της ΔΕΗ ένα πανώ που γράφει: «NAI - ΣΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ».

Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με  μαζούτ-πετρέλαιο εξωτερικής καύσης σταμάτησε και οι υπάλληλοι βρίσκονται σε διαθεσιμότητα εδώ και τέσσερα χρόνια. Το προσωπικό του πληρώνεται μα το εργοστάσιο δε λειτουργεί. Μέχρι να ολοκληρωθεί η εγκατάσταση του φυσικού αερίου που θα τροφοδοτήσει τη νέα πέμπτη μονάδα του εργοστασίου με το νέο καύσιμο.

 

(Αριστερά) Είσοδος ΔΕΗ, (Δεξιά) Το τσιμεντάδικο της ΑΓΕΤ-Lafarge από κοντά με  το μεσαιωνικό μνημείο να δεσπόζει  στον απέναντι λόφο.

Πίσω από τις εγκαταστάσεις της ΔΕΗ  το τσιμεντάδικο της ΑΓΕΤ- Lafarge στο βάθος του τοπίου προς την ίδια πλευρά του Ευβοϊκού κόλπου εκμεταλλεύεται την τέφρα από την καύση του λιγνίτη, απόβλητο του παλιού εργοστασίου της ΔΕΗ, και τα άφθονα αδρανή των ορεινών λόφων του Αλιβερίου. Υπολειτουργεί χωρίς να έχει σταματήσει. Ο ήχος του δε φθάνει ως εδώ.

Η ησυχία
του τοπίου μ' ενοχλεί
η απόλυτη.

Καταμεσήμερο και το αλλοτινό «ερωτικό» τοπίο του Καράβου δε λειτουργεί!

Όμως να! Ξαφνικά ακούγεται πάλι ένας έντονος, σταθερός  θόρυβος στο μέσον του λιμανιού από τη μεριά της θάλασσας. Είναι ο διαρκής, παραγωγικός ήχος ενός τρυπανιού πάνω σε μια μαούνα που σκάβει μέσα στο λιμάνι του Καράβου, βαθαίνοντάς το, άγνωστο γιατί.  Το βλέπω στην άκρη της γραμμής του Μεσονησιού, στο κέντρο του τοπίου της όρασής μου.

Η διάθεσή μου για γράψιμο ξαναρχίζει και με ακινητοποιεί στη μέση του σφαιρικού χώρου.

Βιομηχανικό τοπίο του Αλιβερίου.

***

Το λιμάνι του Καράβου.

Η κυρία του ΥΠΠΟ μιλά τώρα δυνατά με τον εργοταξιάρχη. Δίνει οδηγίες. Οι εργάτες που ήρθαν, κάπου πέντε ως επτά ξένοι, μελαμψοί πακιστανοί εργάτες, ξεφορτώνουν παλέττες πλάι στα παραπήγματα. Ο λόγος της διακόπτεται. Είναι ο ήχος ενός clark που σφυρίζει τώρα συνεχώς, αλλά διακοπτόμενα και ενδυναμώνει την αίσθηση του τοπίου μέσα μου.

Παρατηρώ μάρμαρα και πέτρες ενός αρχαιολογικού χώρου μέσα στην οριοθετημένη με ψηλό συρματόπλεγμα απαγορευμένη περιοχή κατασκευής της 5^ης μονάδας φυσικού αερίου του εργοστασίου από την εταιρεία κατασκευών ΜΕΤΚΑ. Πίσω από τα χαμηλά παραπήγματα της αρχαιολογίας αναγνωρίζω κάπου δέκα συνδεδεμένους στη σειρά οικίσκους εξοπλισμού ελέγχου του φυσικού αερίου, όπως αυτούς που είχαμε σχεδιάσει πριν δώδεκα χρόνια. Οι εργάτες μεταφέρουν τα αρχαία μάρμαρα πάνω στο clark με ιμάντες και τα τοποθετούν στις παλέττες, για να τα απομακρύνουν από τον χώρο, αφού η αρχαιολόγος τα έχει ελέγξει και τα έχει καταγράψει σε καταλόγους.

Κάποια πολύ σημαντικά ευρήματα θα έχουν βρεθεί.  Έμαθα αργότερα πως σ' αυτή τη θέση και κυρίως κατά την εκσκαφή της 5^ης μονάδας βρέθηκαν νεολιθικές αρχαιότητες της εποχής του σιδήρου, σημαντικές για την ιστορία του τόπου (4), ενώ  μεγάλο μέρος της  αρχαίας πόλης «Πορθμός»(5) -επίνειο των Ταμυναίων της αρχαιότητας- καταστράφηκε τη δεκαετία 1950 με την εγκατάσταση του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Αλιβερίου.

Στον υποσταθμό
ήχος μηχανήματος
ξανά σφυρίζει.

Η θάλασσα του Μαίου  δροσερή ενώ γράφω. Ήλιος που ζαλίζει.
Τώρα διακρίνω καθαρά ανάμεσα στις δύο ψηλές καμινάδες του εργοστασίου πάνω στη θάλασσα χτισμένο έναν μεσαιωνικό πύργο με πολεμίστρες και ένα παράθυρο. Είναι ένας από τους πολλούς ενετικούς πύργους που ξεφυτρώνουν σ' όλη την περιοχή του Αλιβερίου μέχρι την Κύμη (6). Έχουμε ζήσει, έχουμε μεγαλώσει μ' αυτούς τους ενετικούς Πύργους. Έχουν δαμάσει τα τοπία των παιδικών μας χρόνων, καθώς τους βλέπαμε από μακρυά στις κορφές των λόφων, από τα θρανία του σχολείου μας στο Αλιβέρι ή από κοντά, καθώς σεριανίζαμε με τα πόδια την περιοχή ή με το αυτοκίνητο του πατέρα μας.

Δεν με εκπλήσσει
ο ενετικός  πύργος
στις καμινάδες.

Ο συρμός μεταφοράς λιγνίτη στην διαδρομή του από τα λιγνιτωρυχεία μέχρι τον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Αλιβερίου.

(Αρεστερά) Ατμοηλεκτρικός  Σταθμός Αλιβερίου σε λειτουργία την δεκαετία 1960. Η  θέση του κατέστρεψε μεγάλο μέρος του αρχαίου οικισμού  «Πορθμός». Στην παραλία ο φαίνεται ο μεσαιωνικός πύργος, (Δεξιά) Οι δύο παλιές μονάδες παραγωγής ενέργειας ΔΕΗ  και οι δύο μεταγενέστερες  με τις ψηλές καμινάδες τους  να υποσκελίζουν το μεταξύ τους υπάρχον μεσαιωνικό μνημείο.

Όχι! Δεν μου προκαλεί έκπληξη!

Αυτό που με εκπλήσσει είναι που το Βιομηχανικό Τοπίο Αλιβερίου κρύβει στη σφαίρα του- από τα έγκατα της γης μέχρι τον αέρα- τα πάντα:
Νεολιθικές αρχαιότητες στο Μεσονήσι και στον Κάραβο.
Βενετσιάνικους  πύργους στην παραλία ή στις κορφές λόφων .
Λιγνιτωρυχεία στην επιφάνεια του εδάφους ή στα έγκατα της γης με στοές για την εξόρυξη του λιγνίτη.
Ατμοηλεκτρικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις στα μέσα του 20ου αιώνα και πετρελαιοκίνητες στα τέλη του.
Εγκαταστάσεις τεχνολογίας φυσικού αερίου στις αρχές του 21^ου αιώνα.
Κι όλα αυτά πλάι στην θάλασσα.
Υπάρχει μια συνεχής κατοίκηση του χώρου αυτού εδώ και  4.500 χρόνια που κάνει το τοπίο να έχει διάρκεια και τη ψυχή μας να ανοίγει.

Μια υπέροχη θάλασσα ανάμεσά τους που σε γαληνεύει.
Ήρεμη, κλειστή, βαθιά και γαλήνια. Πίσω από τον λιμενοβραχίονα του φυσικού λιμένα του Καράβου φαίνονται εντυπωσιακά οι απέναντι παραλίες του Ευβοικού με τις οροσειρές της Αττικής, του Ραμνούντα και της Πάρνηθας.
Αυτό το τοπίο.

Τώρα σκουριάζουν
Πεταμένα στην άμμο
Τα στηρίγματα.

***

Παλιές ελαφρές εγκαταστάσεις προκατασκευασμένων γραφείων για το προσωπικό της ΔΕΗ   μπροστά στην  είσοδο. Αυτοκίνητα παρκαρισμένα έξω από τα κάγκελα ανάμεσα σε καΐκια ξύλινα κι άλλα σαπισμένα. Καλαμιές πλάι στη θάλασσα. Μέσα από το συρματόπλεγμα χαμηλά βαρέλια και ύστερα μια κτιστή μπετονένια γερανογέφυρα που ερημώνει πάνω στη θάλασσα. Θα δεχόταν τα πετρελαιοφόρα που άδειαζαν μέχρι πρότινος το πετρέλαιο.

Τώρα η παραγωγή ρεύματος με φυσικό αέριο θα χρησιμοποιεί το νερό της θάλασσας  με υπαίθριο αγωγό ψύξης που συνδέεται με την μονάδα παραγωγής που σχεδιάστηκε σε απόσταση από το παλιό εργοστάσιο αλλά χωρίς περιβαλλοντική φροντίδα για τις αρχαιότητες. Τις παλιές και νέες εγκαταστάσεις συνδέει ο υπαίθριος αγωγός ψύξης νερού που ξεκινά από τον χώρο της πέμπτης μονάδας, υποβαθμίζεται μπροστά από την είσοδο του παλιού εργοστασίου -στο σημείο διέλευσης του παραλιακού δρόμου- και ανέρχεται πάνω απ' το έδαφος  μέχρι τη θάλασσα.

Ο αγωγός ψύξης νερού υποβαθμίζεται στο σημείο διέλευσης του δρόμου πλάι στην είσοδο.

Ο αγωγός ψύξης νερού  και στο βάθος η σύνδεσή του  με την 5η μονάδα με φυσικό αέριο. Φαίνεται η  διαρροή ατμού  από τις δοκιμές σύνδεσης. Μάρτιος 2013.

Ο αγωγός φυσικού αερίου μετά τα νέα ευρήματα κατά την εκσκαφή  υποχρεώθηκε να υποβαθμιστεί σε μεγάλο βάθος από την εταιρεία φυσικού αερίου. Κατέβηκε δέκα μέτρα κάτω από το έδαφος ώστε να παραμείνει άθικτος ο νεολιθικός οικισμός. Οι αρχαιότητες καταγράφηκαν αλλά παραμένει η περαιτέρω προστασία και η ανάδειξή τους (7) .

Στο βάθος απλώνεται η πόλη του Αλιβερίου. Η παλιά πόλη στον λόφο στα βόρεια και πιο πίσω οι ελαφριές καμπύλες των οροσειρών της Δίρφης.

Η δυναμική του τοπίου
Τρίτη 22 Μαίου 2012, παραμονή της Αναλήψεως το απόγευμα στον πρόσφατο οικισμό «Ακτή Νηραίως».

Η αιώρηση του φωτός ή του ανέμου, έτσι όπως έρχεται από την κοιλάδα  πίσω από το εργοστάσιο του Αλιβερίου της ΔΕΗ με έχει δομήσει.

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος δεν έχει γράψει γι αυτά τα χρόνια του εδώ στο Αλιβέρι, ίσως γιατί τον είχαν πληγώσει. Ήταν εδώ ο ποιητής όταν έγινε η εξέγερση των εργατών, των λιγνιτωρύχων του μεσοπολέμου, εναντίον του πατέρα του και διαφώνησε μαζί  του.(8)  Όμως εγώ  οφείλω να γράψω για το Αλιβέρι.

Για την ενέργεια του φωτός και του ανέμου που βγαίνει  βορειοανατολικά από την Κύμη,  φθάνει στο Μεσονήσι κι έρχεται έως εδώ.
Αυτήν την ενέργεια του Αιγαίου Πελάγους!
Διαγράφεται πίσω από τις διπλές κορφές των λόφων.
Διευθύνει την ύστατη κορύφωση της νυχτερινής αύρας.
Του ανέμου που κινεί τις ψαρόβαρκες και καθορίζει την δυναμική των ήχων.
Το φως είναι διαυγές. (9)
Τα εργοστάσια και οι  καμινάδες τους γιγαντώνουν την ενέργεια του τοπίου.
Λιγνίτης και κάρβουνο στο υπέδαφος.
Προιστορικές και κλασσικές αρχαιότητες κρυμένες στο χώμα.
Ενετικά φρούρια του Μεσαίωνα διαιωνίζουν μια διάθεση επικοινωνίας της φωτιάς υποσυνείδητα μέσα μας. Φλόγες καπνού μιας άλλης εποχής-από τους ομηρικούς χρόνους μέχρι τον Μεσαίωνα - στο τοπίο.
Βενετσιάνικη κυριαρχία στους λόφους.
Τούρκικο αλισβερίσι στο παλιό Αλιβέρι.
Έκρηξη βιομηχανικής δράσης τον εικοστό αιώνα: λιγνιτωρυχεία την δεκαετία του '30. Παραγωγή ρεύματος την δεκαετία του '60 για την ηλεκτροδότηση της χώρας. Αλλαγές στο τέλος του 20^ου αιώνα στη βιομηχανική παραγωγή  ενέργειας με πετρέλαιο. Το τσιμεντάδικο δίπλα στη ΔΕΗ και οι σκαμμένοι λόφοι του.
Οικονομική κρίση στις μέρες μας.
Εγκαταστάσεις φυσικού αερίου που ολοκληρώνονται και σηματοδοτούν την αρχή της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα μέσα στην οικονομική κρίση.
Δημιουργούν τη Δυναμική του Τοπίου.

Μαρασμός, κρίση
το βιομηχανικό τοπίο
στο Αλιβέρι.

Οι εγκαταστάσεις της ΑΓΕΤ- LAFARGE με τα αποθέματα τύρφης, το εργοστάσιο της ΔΕΗ στο μέσον του κόλπου και ο οικισμός Αλιβερίου στο βάθος.

Η Νέα μονάδα παραγωγής ενέργειας.

της Πεπέ Αναστασίας

Παρατηρήσεις - Βιβλιογραφία
(1)Η συνέχεια της Πλατια-Κορφής στο σημείο που ενώνεται με την Δίρφη  ονομάζεται  όρος Κοτύλαιο, με ερείπια αρχαίου ναού αφιερωμένου στην θεά Αρτέμιδα. Υπάρχει το μικρό χωριό Παρθένι σήμερα, πόλη στην αρχαιότητα  που πιθανώς σχετιζόταν με την λατρεία της θεάς Αρτέμιδας. Όμως «η κυριότερη θεά της Εύβοιας δεχόταν στο ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδας τις μεγαλύτερες τιμές»-ιερό που  βρισκόταν νοτιότερα κοντά στην θάλασσα στην  αρχαία Αμάρυνθο- όπως γράφει ο  Γάλλος  ιστορικός,  αρχαιολόγος και καθηγητής αρχαιο-ελληνικής ποίησης  στην Σορβόνη  Jules Girard το 1852, όταν  σε ηλικία  27ετών  δημοσίευσε την εργασία του  «Ιστορία της αρχαίας Εύβοιας» που  μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον  Γ. Ι. Φουσάρα. Βλ  ΑΡΧΕΙΟ ΕΥΒΟΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΤΟΜΟΣ ΙΑ, Αθήνα 1964. Αμάρυνθος.

(2) Μαργαρίτας Πουρνάρα «Τράτες, γρι-γρι και τρεχαντήρια πεθαίνουν στη στεριά» ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7.8.2011 Τα τελευταία 20 χρόνια πάνω από 5.000 ξύλινα αλιευτικά σκάφη καταστράφηκαν με τις ευλογίες της ελληνικής πολιτείας και της Ευρωπαικής Ένωσης. Το χρονικό του αφανισμού του ελληνικού στόλου των ψαροκάικων που ακόμα και σήμερα είναι ο μεγαλύτερος στην γηραιά Ήπειρο αριθμώντας περίπου 17.500 σκάφη ξεκινά από την δεκαετία του 1990. Την τελευταία εικοσαετία έχουμε χάσει πάνω από 3.000 τρεχαντήρια, 600 γαίτες, 150 καραβόσκαρα. Χάσαμε γνώση που είχε περάσει από γενιά σε γενιά, καθώς το ξύλο ήταν το πρώτο ναυπηγικό υλικό για χιλιάδες χρόνια. Ενώ η πολιτική ήταν σχεδιασμένη  για να προστατεύσει την πανίδα και την χλωρίδα του βυθού δεν προέβλεπε την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

(3) Η  παλιά  ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ  χτίστηκε δίπλα ακριβώς από το παλιό εργοστάσιο της ΔΕΗ και εκμεταλλευόταν την τέφρα που παραγόταν από την λειτουργία του μετά την καύση του λιγνίτη, μαζί με τα άφθονα αδρανή από τους γύρω λόφους για την παραγωγή τσιμέντου. ΤΟ ΡΟΠΤΡΟ, αρ. 38 βλ. άρθρο του Σπύρου Κωνσταντόπουλου «Ατμο-Ηλεκτρικός Σταθμός Αλιβερίου», Δεκ-2012.

(4) Για επί πλέον στοιχεία του σημαντικού αρχαιολογικού ευρήματος βλέπε το βιβλίο της αρχαιολόγου Αθηνάς Χατζηδημητρίου  «Αλιβέρι, συμβολή στη αρχαιολογική έρευνα της περιοχής», 1990.

Επίσης στο διαδίκτυο η Εταιρεία Ευβοικών Σπουδών γνωστοποιεί τις θέσεις της για την σημασία των πρόσφατων σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων στον Κάραβο Αλιβερίου, (Μαγούλα), κατά την εκσκαφή από την εργολήπτρια εταιρεία για την τοποθέτηση αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου (20.11.2011). «Με παρέμβαση της ΙΑ ΕΠΚΑ  ανεσκάφη τμήμα οικισμού που χρονολογείται στη Μέση Πρωτοελλαδική περίοδο (2.500π.Χ-2.100π.Χ ) με μοναδική αρχαιολογική και ιστορική σημασία για τον τόπο. Τα ευρήματα είναι σημαντικά μετά την ολοκληρωτική καταστροφή της πόλης της κλασσικής αρχαιότητας «Πορθμός»-επίνειο των Ταμυνών- κατά την κατασκευή του ΑΗΣ Αλιβερίου τη δεκαετία του 1950». Τα νέα ευρήματα μαζί με τα ευρήματα από προηγούμενες ανασκαφές που έχουν γίνει τοπικά παλαιότερα όπως του Δημήτρη Θεοχάρη στην θέση Μαγούλα (περισυλλέγησαν 2 ειδώλια Μυκηναικής περιόδου), του Γιώργου Παπαβασιλείου που ερεύνησε έναν  λακοειδή τάφο (πρακτικά αρχαιολογικής εταιρείας 1909), πρόσφατα της καθηγήτριας  Νότας Κούρου δύο ιδρίσκες ακέραιες (του 1050 π.Χ.) κ.α. αποδεικνύουν πως η κατοίκηση είναι συνεχής από την εποχή του σιδήρου μέχρι σήμερα στην περιοχή Καράβου.

(5) Ο «Πορθμός»,  σημαντικό λιμάνι της αρχαίας Εύβοιας και κτήση των  αρχαίων Ερετριέων   τοποθετείται από τον  Jules Girard το 1852  πιο κοντά στην Ερέτρια, κοντά στην σημερινή Βάθεια:  « οχυρωμένη θέση που συχνά μιλεί γι αυτήν ο Δημοσθένης. Ο Φίλιππος έδιωξε από κεί τους Ερετριανούς (το 342 π.Χ.)  και γκρέμισε τα τείχη του»  Βλ  ΑΡΧΕΙΟ ΕΥΒΟΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΤΟΜΟΣ ΙΑ, Αθήνα 1964. Πορθμός.

Όμως οι νεώτερες ανακαλύψεις της δεκαετίας του 1950-60  έως τις πιο πρόσφατες αποκαλύπτουν την θέση του δίπλα στον Κάραβο.

(6) Ο βενετσιάνικος Πύργος στη παραλία και στο λόφο πλάι στο λιμανάκι του Αλιβερίου αναφέρεται  το 1852  από τον  Γάλλο Jules Girard: «Το επίνειο του Αλιβερίου είναι ένα μικρό λιμανάκι. Εκεί κοντά κατά τα νότια υψώνεται ένα βενετσιάνικο κάστρο σε μια από τις πρώτες  και τις πιο χαμηλές κορφές των βουνών» στη συνέχεια  «κάθε χωριό διαφεντεύεται από τον Πύργο του και δεν βρίσκεις μήτε λόφο μήτε κοιλάδα εκεί κοντά  χωρίς παρόμοια ερείπια. Εντυπωσιακή εικόνα της φεουδαρχικής κοινωνίας που οι κίνδυνοι μιας καινούργιας κι αβέβαιης κατάκτησης δεν μπόρεσαν να την αλλάξουν και που μεταφέρθηκε με τις βαθιές της διχόνοιες σε μιαν άγνωστη περιοχή των ακτών της Ανατολής. Κάθε φίλαρχος και φιλελεύθερος μικρός άρχοντας οχύρωνε την έδρα του και ήθελε να είναι ικανός να αμύνεται απ' τους γείτονές του και ταυτόχρονα να βασιλεύει σαν αφέντης στο φέουδό του». Βλ  ΑΡΧΕΙΟ ΕΥΒΟΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΤΟΜΟΣ ΙΑ, Αθήνα 1964. Τάμυνες.

(7) Με πρωτ. 85 της 3.1.2013 προς τον Δήμαρχο Κύμης -Αλιβερίου ο Πολιτιστικός Σύλλογος  «Ένωση Ταμυναίων Πολιτών η Παρέμβαση» διεκδικεί την περαιτέρω προστασία και ανάδειξη των ευρημάτων του νεολιθικού οικισμού στην θέση της εκσκαφής.

(8) ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, έκδοση Λόγου και Τέχνης, Αθήνα Ιούλιος 2000, τεύχος 110 περιλαμβάνει το κείμενο «Θυμάμαι έναν άνθρωπο αφάνταστα στοργικό!» όπου ο γιος του ποιητή Αντρέα Εμπειρίκου, ο Λεωνίδας Εμπειρίκος μιλάει στον Τάσο Γουδέλη για τον πατέρα του: «Σε ηλικία 17 ετών ήταν Τολστοιστής. Όταν πια είχε παραιτηθεί από την επιχείρηση του πατέρα του, πήγαινε με τα πόδια στο Μπογιάτι και όργωνε με τους αρβανίτες χωρικούς το πατρικό τσιφλίκι.Ήταν η πρώτη εξέγερση εναντίον του παππού μου. Η δεύτερη εξέγερση  ήταν όταν πήγε και δούλεψε εργάτης στα λιγνιτωρυχεία του πατέρα του στο Αλιβέρι για λόγους ιδεολογικούς. Εκείνη την εποχή έγραψε το «Κόκκινο Τραγούδι» όπου αναφέρεται σε ένα λαικό δικαστήριο, στο οποίο ο πρόεδρος ήταν ένας λεβητοποιός, «ένας λεβέντης δικαστής» και μάλλον δικάζει κάποιον που μοιάζει του παπού μου...» Ο πατέρας του ποιητή Λεωνίδας Εμπειρίκος, εφοπλιστής,  είχε αναλάβει την εξόρυξη του λιγνίτη στο Αλιβέρι το διάστημα. του μεσοπολέμου.Το κατωτέρω αιματηρό περιστατικό που συνέβη στα Λιγνιτωρειχεία Αλιβερίου, κατά πάσα πιθανότητα συνέβη από τον πατέρα του.

« Την 10 Αυγούστου 1933 η αστυνομία χτύπησε άοπλους εργάτες των λιγνιτωρυχείων Αλιβερίου που διαμαρτυρήθηκαν με τις γυναίκες και τα παιδιά πλάι τους επειδή είχαν μείνει απλήρωτοι πέντε μήνες και πλέον ήταν αδύνατον να δουλέψουν νηστικοί μέσα στις στοές. Τραυματίστηκαν  γύρω στους είκοσι και ένας νεκρός». Εφημερίδα  Η  ΠΑΛΗ ΤΩΝ ΤΑΞΕΩΝ  της 12-8-1993.

Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνονται από την δημοσίευση μιας συνέντευξής του Αντρέα Εμπειρίκου στον  επίλογο του βιβλίου ΦΩΤΟΦΡΑΚΤΗΣ, ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ Α.ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ, εκδόσεις ΑΓΡΑ,2001, στην οποία αναφέρει «...λίγο πρίν (από το 1934) είχαν λάβει χώρα απεργίες και βρέθηκα σε δύσκολη θέση. Γιατί αφ' ενός δεν ήθελα να να φανώ ασυνεπής στις ιδέες μου, αφ' ετέρου δεν ήθελα να δυσαρεστήσω τον πατέρα μου, προς τον οποίο έτρεφα μεγάλη ευγνωμοσύνη...»

Οι ιδέες του τολστοιστή, αριστερού και υπερρεαλιστή ποιητή Αντρέα Εμπερίκου ήρθαν σε σύγκρουση με τον πατέρα του στο Αλιβέρι. «Παραιτήθηκα και αφοσιώθηκα οριστικώς στην λογοτεχνία και την ψυχανάλυση», λέει ο Αντρέας Εμπειρίκος.

(9) «Ο Στράβωνας λέει πως στις Τάμυνες ήταν ένας ναός του Απόλλωνα κι ο Στέφανος Βυζάντιος ένας ναός του Δία» γράφει ο Jules Girard  Βλ  ΑΡΧΕΙΟ ΕΥΒΟΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΤΟΜΟΣ ΙΑ, Αθήνα 1964. Τάμυνες.

 

Φωτογραφικό υλικό
- Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από τη συγγραφέα δέκα μήνες μετά το κείμενο.
- Δεν ήταν 21 & 22 Μαίου 2012 αλλά 30 & 31 Μαρτίου 2013 αλλά  ο νοτιάς έτυχε να είναι πάλι ο ίδιος. Να κρατάει μόνο τα περιγράμματα αφαιρώντας τον όγκο από τα κτίσματα και το τοπίο.
- Βέβαια τα κουβούκλια της αρχαιολογίας έχουν αποσυρθεί  για τη λειτουργία του έργου. Το αέριο που διαφεύγει στην ατμόσφαιρα τη στιγμή της φωτογράφησης  προφανώς είναι ατμός από τις δοκιμές σύνδεσης της μονάδας. Στο τοπίο δείχνει ακριβώς το σημείο σύνδεσης του αγωγού
- Φυσικού αερίου με την 5^η μονάδα παραγωγής ενέργειας της ΔΕΗ.
- Το τσιμεντάδικο της ΑΓΕΤ -σήμερα LAFARGE- δουλεύει ακόμα από τα υπολείμματα της τέφρας από την καύση του λιγνίτη, όσο υπάρχει ακόμα διαθέσιμο υλικό.
- Οι πανοραμικές φωτογραφίες είναι παρμένες από τον περιφερειακό δρόμο της ΑΓΕΤ  και  βλέπουν  όλο τον κόλπο του Αλιβερίου.
- Οι παλιές φωτογραφίες  αρ 9,10  της ΔΕΗ παραχωρήθηκαν από το αρχείο του περιοδικού ΡΟΠΤΡΟ.