(104.11) Πρόταση επανάχρησης του βιομηχανικού συγκροτήματος ΚΟΜΔΕ στα Τρίκαλα

Φοιτήτριες: Μπραζιώτη Ευαγγελία, Μπρέντα Μαρία
Επιβλέπων καθηγητής: Αδαμάκης Κωνσταντίνος
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 03 Μαρτίου 2011

Περιγραφή
Το συγκρότημα του Κέντρου Οχημάτων Μηχανημάτων Δημοσίων Έργων (ΚΟΜΔΕ) βρίσκεται στα Τρίκαλα Θεσσαλίας στην περιοχή Σαράγια στο νοτιοδυτικό τμήμα της πόλης. Η αρχική του λειτουργία ξεκίνησε το 1936 και αποτέλεσε το κεντρικό εργοτάξιο της εταιρείας HenryBootandSonsLimited, η οποία ανέλαβε, την περίοδο πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο τα έργα αποξήρανσης της Θεσσαλίας.
Πρόκειται για ένα ενιαίο οικόπεδο το οποίο καταλαμβάνει χώρο επιφάνειας 156.000τ.μ. Το εργοτάξιο περιλάμβανε μια σειρά από 11 κτιριακές εγκαταστάσεις που σώζονται μέχρι σήμερα σχεδόν ακέραιες στο σύνολό τους.

 

 

Στα κτίρια του συγκροτήματος, κυριαρχεί ένας ενιαίος βιομηχανικός αρχιτεκτονικός τύπος ισογείων μακρόστενων κτιρίων.
Οι κατόψεις τους είναι ορθογώνιες επιμήκεις με εγκάρσια χωρίσματα τα οποία διαμορφώνουν αίθουσες αποθήκευσης, μηχανών, εργαστηρίων και γραφειακούς χώρους.

 

 

Τα κτίρια δομούνται στο σύνολό τους από φέρουσες τοιχοποιίες συμπαγών οπτόπλινθων με πεσσούς ενίσχυσης σε διαστήματα των 2-3 μέτρων.
Μεταξύ των πεσσών διαμορφώνονται παράθυρα και πόρτες. Τα κουφώματα είναι ξύλινα, καρφωτά και περαστά «ταμπλαδωτά» με υαλοστάσια στα παράθυρα.
Επί των πεσσών των όψεων εδράζονται ξύλινα ζευκτά, τα οποία διαμορφώνουν τις στέγες. Οι επικαλύψεις των στεγών γίνονται με αυλακωτή λαμαρίνα, η οποία στερεώνεται σε ξύλινες τεγίδες.
Τα δάπεδα είναι στρωμένα με άοπλο σκυρόδεμα, ενώ το σύνολο των κτιρίων είναι επιχρισμένο.
Το μηχανουργείο, αποτελεί το κεντρικό κτίριο του συγκροτήματος τόσο ως προς τη θέση του, όσο και ως προς τη λειτουργία του. Λειτουργούσε ως βασικός χώρος επισκευών και παραγωγής εξαρτημάτων.Στεγάζεται με δίρριχτη στέγη, η οποία στους χώρους των καμινιών και του χυτηρίου έχει δύο υπερυψωμένους φωταγωγούς.
Το μηχανουργείο της ΚΟΜΔΕ, εκτιμάται ότι είναι ένα από τα μεγαλύτερα γνωστά μηχανουργεία της χώρας και ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα τέτοιας κλίμακας.
Η αρχιτεκτονική του ακολουθεί την τυποποιημένη αρχιτεκτονική ανάλογων βιομηχανικών κτιρίων, η οποία εφαρμόστηκε απο το τέλος του 19ου αι. εως τις αρχές του 20ουαι.

Η πρόταση
Για την επανάχρηση του συγκροτήματος της ΚΟΜΔΕ προτείνεται η λειτουργία του ως χώρο εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα το εργοτάξιο θα φιλοξενήσει τα δύο ΤΕΙ που λειτουργούν από το 2007 στην πόλη των Τρικάλων, το ΤΕΙ Αποκατάστασης και Συντήρησης Κτιρίων και το ΤΕΙ Δομικών Έργων.
Σήμερα τα δύο αυτά τμήματα λειτουργούν με δυσκολία και απειλούνται με μεταφορά σε άλλη πόλη λόγω της έλλειψης κατάλληλων χώρων στέγασης. Ο παρόμοιος χαρακτήρας των δύο σχολών και οι ίδιες ανάγκες τους για αίθουσες και εργαστήρια, διευκολύνουν ακόμη περισσότερο την επανάχρηση αυτών των κτιρίων ώστε να είναι σε θέση να φιλοξενήσουν τους φοιτητές και το προσωπικό των ΤΕΙ με επιτυχία.

 

 

Για την επανάχρηση του συγκροτήματος ως εκπαιδευτικό χώρο προτείνεται η διατήρηση του κτιρίου του μηχανουργείου, των δύο τμημάτων των αποθηκών εισόδου και του μεγαλυτέρου τμήματος των ανατολικών αποθηκών.
Πιο αναλυτικά στις αποθήκες εισόδου επιλέγονται να τοποθετηθούν οι δύο γραμματείες των σχολών. Η επιλογή αυτή έγινε με σκοπό την ευκολότερη εξυπηρέτηση των φοιτητών χωρίς να χρειάζεται να εισέλθουν στα υπόλοιπους χώρους των τμημάτων. Επίσης επιλέγονται να τοποθετηθούν χώροι με γενικότερες χρήσεις, όπως η βιβλιοθήκη και η αίθουσα Η/Υ.

 

 

Στο μηχανουργείο τοποθετούνται οι αίθουσες διδασκαλίας.Εκμεταλλευόμαστε το μεγάλο εσωτερικό του ύψος και δημιουργούμε πατάρι ώστε να τοποθετηθούν τα γραφεία των καθηγητών και να είναι στο ίδιο κτίριο με τις αίθουσες για ευκολότεργ πρόσβαση. Για να πραγματοποιηθεί αυτό κατεβάζουμε τη στάθμη του κτιρίου στο -0.50 μ. ώστε να κερδίσει παραπάνω ύψος το εσωτερικό. Δημιουργούμε μία νέα ξύλινη στέγη, τα ζευκτά της οποίας τοποθετούνται ψηλότερα από την αρχική. Το πατάρι και τα κλιμακοστάσια είναι μεταλλικές κατασκευές, ενώ στη στέγη ανοίγονται φεγγίτες για τον επαρκή φωτισμό και αερισμό των γραφείων.

 

 

Τέλος, το κτίριο των ανατολικών αποθηκών στεγάζει τα εργαστήρια των δύο σχολών καθώς και τα γραφεία των εργαστηριακών καθηγητών. Η επιλογή αυτή έγινε με βάση την ανάγκη σύνδεσης των εργαστηρίων με τις αίθουσες διδασκαλίας.

 

 

Τα αρχικά αυτά κτίρια διατηρούν τη βασική τους μορφή σε κάτοψη και όψη, με μόνη αλλαγή την αναδιαμόρφωση των ανοιγμάτων, ώστε να καλύπτουν τις νέες ανάγκες. Σε πολλά από τα κτίρια μεγάλες τζαμαρίες αντικαθηστούν τα παράθυρα κυρίως στους χώρους των διαλειμμάτων και στους διαδρόμους. Σε όλα τα κτίρια ενισχύονται οι κολώνες με καλουπωτό μπετό για την επαρκή στατική τους λειτουργία. Οι στέγες διατηρούν τα ξύλινα ζευκτά τους, μένουν εμφανείς και επικαλύπτονται με κυματοειδή λαμαρίνα. Τα νέα εσωτερικά χωρίσματα των κτιρίων κατασκευάζονται από γυψοσανίδα πάχους 10 εκ. Οι υπάρχοντες εσωτερικοί τούβλινοι τοίχοι, όπου εξυπηρετούν τη διαρρύθμιση των νέων χώρων, παραμένουν ως έχουν.
Στο οικόπεδοπροστίθεται ένα νέο κτίριο που στεγάζει το μεγάλο αμφιθέατρο των σχολών, το κυλικείο και το φουαγιέ, όπου τοποθετούνται περιμετρικά οι μηχανές που βρέθηκαν στο συγκρότημα, με σκοπό το νέο κτίριο να συνδεθεί με τα προυπάρχοντα, ενώ παράλληλα ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει την ταυτότητα του παλιού εργοταξίου της ΚΟΜΔΕ.Για την κατασκευή του χρησιμοποιούνται απλά και σύγχρονα υλικά, ώστε να εναρμονίζεται με τα ήδη υπάρχοντα κτίρια. Εσωτερικά χρησιμοποιούνται μεταλλικές κολώνες και δοκάρια που φέρουν την πλάκα από μπετό. Το αμφιθέατρο καταλήγει σε επικλινής στέγη που ακολουθεί την κλίση των καθισμάτων, κατασκευασμένη επίσης από μεταλλικές κολώνες, λαμαρίνα και επικάλυψη μπετό.

 

 

Ο εξωτερικός χώρος
Ανάμεσα στα δύο τμήματα των αποθηκών εισόδου δημιουργείται μια ελαφρά μεταλλική κατασκευή η οποία αποτελεί την κύρια είσοδο στο συγκρότημα.
Από την εσωτερική πλευρά της εισόδου ξεκινά ένας στεγασμένος διάδρομος, ο οποίος περνά από τη μία πλευρά του μηχανουργείου και καταλήγει στις ανατολικές αποθήκες. Ίδιοι διάδρομοι ξεκινούν από την προσθήκη ενώνοντας την με το μηχανουργείο και την αποθήκη εισόδου. Οι διάδρομοι κατασκευάζονται από μεταλλικές κολώνες και δοκάρια και επικαλύπτονται από πλάκα μπετό. Μέσα από την τοποθέτηση των διαδρόμων επιτυγχάνεται η σύνδεση μεταξύ όλων των κτιρίων δημιουργώντας ένα ενιαίο εκπαιδευτικό συγκρότημα.

 

 

Η ανάγκη επικοινωνίας του μηχανουργείου με τις ανατολικές αποθήκες, καθώς το ένα στεγάζει αίθουσες διδασκαλίας και το άλλο εργαστήρια, οδηγεί στην κατασκευή ενός «λαιμού» σύνδεσης των δύο κτιρίων.
Πριν από την πύλη της ΚΟΜΔΕ, υπάρχει μικρής έκτασης ελεύθερος χώρος τριγωνικού σχήματος, τον οποίο εκμεταλλευόμαστε για την δημιουργία υπαίθριου χώρου στάθμευσης. Κατά μήκος του χώρου τοποθετούνται δενδροστοιχίες, οι οποίες τον κρύβουν από το εσωτερικό του οικοπέδου. Δενδροστοιχίες τοποθετούνται επίσης περιμετρικά του οικοπέδου, όπου αυτό είναι δυνατό για την απόκρυψη των γειτονικών κτιρίων. Εσωτερική αυλή δημιουργείται ανάμεσα από τους διαδρόμου, που ενοποιούν τα κτίρια ενώ ο υπόλοιπος χώρος φυτεύεται, ώστε να δημιουργηθεί χώρος πρασίνου και περιπάτου.

 

 

Βασικό μέλημα μας υπήρξε ο σεβασμός στην ιστορία των αρχικών κτιρίων, σε απόλυτη αρμονία με νέες διακριτές αρχιτεκτονικές χειρονομίες, που δηλώνουν τον μεταγενέσετρο χρόνο κατασκευής τους, επιδιώκοντας το νέο συγκρότημα να αποτελέσει ένα καινούριο ορόσημο για την πόλη, άρρηκτα συνδεδεμένο με το παρελθόν της.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.