(126.11) Αστική παρέμβαση στο κέντρο της πόλης του Άργους

Φοιτητές : Σαλάτα Αικατερίνη, Σταματιάδου Νίκη
Επιβλέποντες Καθηγητές: Πολυχρονόπουλος Δημήτριος, Γούλιαρης Παναγιώτης,Σακαντάμης Κωνσταντίνος
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμημα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : 28 Μαρτίου 2011

 

 

Εισαγωγή
Το Άργος, όντας η αρχαιότερη ελληνική πόλη, είναι λογικό να διαθέτει ένα πολύτιμο ιστορικό υπόστρωμα, τμήματα του οποίου σήμερα έχουν αποκαλυφθεί σε όλο τον αστικό ιστό της. Παρά τον ιδιαίτερο αρχαιολογικό της πλούτο, οι δράσεις για την ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς είναι μέχρι στιγμής υποτονικές. Η πόλη χαρακτηρίζεται από ένα πρότυπο ανάπτυξης, που αγνοεί τα ιδιαίτερα δεδομένα του οικιστικού συνόλου. Οι χώροι αρχαιολογικού και ιστορικού αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος είναι παραμελημένοι και αντιμετωπίζονται ως αστικά κενά,  περιοχές  υποβαθμισμένες σε σύγκριση με το συνολικό περιβάλλον που η εξέλιξη έχει διαμορφώσει. Αντί να εξασφαλίζουν την ιστορική και πολιτισμική της συνέχεια, είναι διάσπαρτοι, αποσπασματικοί και ασύνδετοι μεταξύ τους.

Σκέψεις - προβληματισμοί
Από την αρχαία στην παλιά και έπειτα στην καινούρια πόλη, δεν υπάρχει μόνο μία διαδοχή τμημάτων από διαφορετικές ιστορικές περιόδους, αλλά διαδοχή συνολικών εικόνων της πόλης σε διαφορετικές περιόδους. Για αυτό το λόγο τα ίχνη πρέπει να διατηρηθούν όχι μόνο ως υλική παρουσία, αλλά ως αυθεντικό τεκμήριο του παρελθόντος, που με την πάροδο του χρόνου άλλαξε χρήση από λειτουργική σε πολιτισμική. Η παρουσία αρχαιοτήτων δεν αποτελεί μόνο σπάραγμα του ιστού των παλαιότερων πόλεων, μία νησίδα από το παρελθόν, αλλά και οργανικό μέλος της σύγχρονης πόλης του Άργους και έτσι πρέπει να θεωρείται, καθώς απεικονίζει τη διαχρονική υπόσταση της. Εύλογα λοιπόν προκύπτει το ερώτημα μήπως είναι δυνατόν, παράλληλα με τη δεοντολογικά σωστή αρχαιολογική έρευνα, να γίνει δυνατή, μέσα από μια σειρά παρεμβάσεων, η οικειοποίηση των χώρων αυτών από τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης. Καθώς και εάν μέσω αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων, που συνάδουν με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική γλώσσα, μπορούν να ενταχθούν τα ερειπωμένα μνημεία της νεότερης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στη σύγχρονη ζωή της πόλης.

Επιλογή περιοχής μελέτης
Ως περιοχή επέμβασης επιλέξαμε το τμήμα όπου έχει ανασκαφεί  κομμάτι της Βυζαντινής συνοικίας. Παρότι στην πόλη υπάρχει πλήθος αρχαιολογικών χώρων μεγαλύτερων σε έκταση ή με σημαντικότερα ευρύματα, ο συγκεκριμένος είναι ίσως ο μοναδικός ο οποίος εισχωρεί τόσο έντονα στο σύγχρονο κέντρο. Το ένα τμήμα του ανήκει στο οικόπεδο της οικίας Τρικούπη, ένα από τα αξιολογότερα διατηρητέα νεοκλασικά που δεν έχει την αντιμετώπιση που του αναλογεί, και το άλλο στο οικόπεδο του Κωνσταντοπούλειου Μεγάρου. Δεν υπάρχει συνοχή μεταξύ των ευρυμάτων καθώς η ενότητα του χώρου διακόπτεται από έναν οδικό άξονα. Η περίφραξη του από το μαντρότοιχο της αρχαιολογίας και τη μεταλλική σίτα εμποδίζει κάθε δυνατότητα επισκεψιμότητας. Επιπλέον σε συνδυασμό με την πλούσια βλάστηση πολλές φορές καθιστά αδύνατη ακόμα και την οπτική επαφή του περιπατητή με το χώρο.

 

 

Έχουμε ήδη δει στην πράξη ότι ενέργειες όπως ο καθαρισμός και η συντήρηση των αρχαιολογικών χώρων, η αποκατάσταση των μνημείων μέσα σε αυτούς και η ανάρτηση πινακίδων πληροφόρησης δεν είναι επαρκείς για την ανάδειξή τους και την προσέλκυση κατοίκων και επισκεπτών.

Σχεδιάζοντας τον αρχαιολογικό χώρο

 

 

Στόχος της παρέμβασης ήταν μια διαμόρφωση ανοιχτού χώρου, που να επικαλύπτει τα αρχαιολογικά δεδομένα, αλλά και να επιτρέπει τη θέασή τους. Σε συνδυασμό με τη διαμόρφωση ενός άξονα ενοποίησης του σύγχρονου κέντρου με το ιστορικό (χώρος αρχαίας αγοράς) επί της οδού Δαναού, ο χώρος αυτός θα μπορούσε να αποτελεί μία επιμέρους επέμβαση ανάδειξης και ενδιαφέροντος στη «ραχοκοκαλιά» της ενοποίησης, προσβάσιμη στον επισκέπτη, που να λειτουργεί ως χώρος στάσης και παρατήρησης.

 

 

Επιθυμία μας ήταν η δημιουργία ενός χώρου που ενώ θα έχει σαφή όρια, θα συνδιαλέγεται με την πόλη. Η περίφραξη της αρχαιολογίας διατηρήθηκε ώστε να μην διακοπεί η συνέχεια του αστικού μετώπου, εμπλουτίστηκε όμως με μεταλλικές όψεις οι οποίες επιτρέπουν αποσπασματικά τη θέαση προς τα "μέσα". Εκτός από τη δημιουργία μιας κεντρικής εισόδου επί της οδού Δαναού, χρησιμοποιήσαμε ως περάσματα στο χώρο και τους υπαίθριους των διατηρητέων κτιρίων που γειτνιάζουν με αυτόν.

 

 

Όσον αφορά στο κύριο μέρος της επέμβασης, έχοντας υπόψην τη μελλοντική αποκάλυψη όλου του χώρου, οδηγηθήκαμε στη δημιουργία ενός μεταλλικού πλαισίου, βασισμένο στον κάναβο ανασκαφής, πάνω από τα αρχαία, το οποίο προεκτείνεται και στα μη ανεσκαμμένα τμήματα. Σκοπός ήταν η ενιαία αντιμετώπιση του χώρου αλλά και η δυνατότητα επισκεψιμότητας του  ακόμα και στις περιπτώσεις που δεν επιτρέπεται η είσοδος στο επίπεδο των αρχαίων. Ένας επιπλέον λόγος επιλογής του μεταλλικού σκελετού, ήταν η ευκολία αναδιαμόρφωσης της πορείας, αποσυναρμολογώντας επιμέρους στοιχεία της, με τρόπο που κάθε φορά να εξυπηρετεί τόσο την κίνηση των πεζών, όσο και το ανασκαφικό έργο το οποίο θα είναι σε εξέλιξη. Με αυτήν την κίνηση θέλαμε να προσδώσουμε στην επέμβαση κι έναν επιμορφωτικό χαρακτήρα.

 

 

Δεν αποσκοπούμε στη δημιουργία ενός ακόμα "αποστειρωμένου" αρχαιολογικού χώρου όπου ο επισκέπτης απλά παρατηρεί τα ευρήματα, αλλά σε ένα χώρο όπου ο επισκέπτης καλείται να πάρει μέρος στην αποκατάσταση της ιστορικής συνέχειας της πόλης. Μελλοντικά καθώς τμήματα του χώρου θα ανασκάπτονται ο σκελετός θα μεταλλάσσεται ώστε να συνεχίσει να αποτελεί ταυτόχρονα πορεία σε υψηλότερο επίπεδο  από τα ευρήματα αλλά και στέγαση στο επίπεδο αυτών.

 

 

Εκτός του αρχαιολογικού περιπάτου δημιουργήσαμε και έναν χώρο εστίασης όπου φιλοξενείται ένας μικρός εκθεσιακός χώρος καθώς και ένα αναψυκτήριο.

 

 

Οι λειτουργίες αυτές επιλέχθηκε να τοποθετηθούν στο φυσικό επίπεδο των αρχαιολογικών  ευρημάτων κυρίως για να δημιουργεί ένα αίσθημα εξοικείωσης  των επισκεπτών με αυτά καθώς αν και υπάρχουν σε αφθονία στην πόλη οι ενέργειες για την προφύλαξη τους οδήγησαν τελικά στην αποξένωσή τους.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.