(172.11) 5012_ΕΥΡΥΜΕΔΩΝ -

Φοιτήτρια: Αιμιλία Κρητικού
Επιβλέπων καθηγητής: Κωνσταντίνος Γρίβας
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών
Ημερομηνία υποστήριξης : Νοέμβριος 2011

Όχι μόνο μέσω των έργων τέχνης, αλλά μέσω του συνδυασμού και της συνεργασίας τους με τον σχεδιασμένο κατά τις διδαχές του μανιφέστου του Peter Zumthor περί ατμόσφαιρας αρχιτεκτονικό χώρο, επιδιώκεται εδώ μια εξερεύνηση του χώρου, και παράλληλα, μια εξερεύνηση του εαυτού μας με σκοπό την αυτογνωσία, μέσω της εναλλαγής συναισθημάτων που αυτή η "διαδρομή" θέλει να προσφέρει.

_ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ
Στη συμβολή Πειραιώς και Ιεράς Οδού, η περιοχή έχει πολλά πρόσωπα και διαφέρει από πρωί σε βράδυ. Ενώ το βράδυ αποτελεί κύριο προορισμό διασκέδασης, λόγω των νυχτερινών κέντρων που συγκεντρώνει, το πρωί έχει μια τελείως διαφορετική όψη, όπως και λειτουργία. Πρόκειται για έναν ήσυχο δρόμο με ήπια σχετικά κυκλοφορία, κάποια μαγαζιά, κυρίως όμως αποτελεί την "πύλη", την είσοδο σε μία περιοχή, που ενώ βρίσκεται σε μεγάλη εγγύτητα με το κέντρο της Αθήνας, γνώρισε μεγάλη υποβάθμιση τα προηγούμενα χρόνια. Ο λόγος για την περιοχή του Κεραμεικού-Μεταξουργείου.

Τα τελευταία όμως χρόνια σημειώνεται σημαντική προσπάθεια για την αναβάθμισή της από τους κατοίκους της, οι οποίοι είναι θορυβημένοι από την παρουσία ναρκωτικών, πολλών οίκων ανοχής, καθώς και από την μεγάλη αλλαγή στον κοινωνικό ιστό της περιοχής. Κατ' επέκταση, αποφάσεις τόσο για τη λειτουργία όσο και για τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της πρότασης που γίνεται στην παρούσα εργασία πάρθηκαν με γνώμονα αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση: την ενίσχυση στην προσπάθεια αναβάθμισης και εξυγίανσης της περιοχής.

Σκοπός ήταν το έργο που προτείνεται να αποτελεί σταυροδρόμι/δίοδο για όσους κατευθύνονται από την περιοχή του Μεταξουργείου προς το Γκάζι, και ακόμη σημαντικότερα, για όσους ακολουθούν την αντίστροφη πορεία, δηλαδή από το Γκάζι προς την ενδότερη περιοχή Κεραμεικού-Μεταξουργείου. Ταυτόχρονα, το "θεωρητικό υπόβαθρο" του σχεδιασμού αυτού του Κέντρου Σύγχρονων Μορφών Τέχνης που προτείνεται, επέβαλλε μεγάλες εναλλαγές υψών, γεγονός που οδήγησε, συνεπώς, στην απόφαση το βάθος της κατασκευής του έργου να φτάνει τα 7-8 μέτρα υπό το έδαφος. Βέβαια, το υπέδαφος της περιοχής αυτής, ως γνωστόν, έχει τεράστιο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, γεγονός που θα μπορούσε να αναστείλει τη σχεδιαστική αυτή ανάγκη. Αυτή η απόφαση, εντούτοις, ενισχύθηκε και υποστηρίχθηκε από πληροφορίες που συλλέχθηκαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία που υποστήριζαν ότι στο συγκεκριμένο οικόπεδο, το πιθανότερο είναι να υπήρχαν τάφοι, οι οποίοι, εφόσον βρεθούν, επιτρέπεται, εν γένει, να μετακινηθούν και να συγκεντρωθούν σε κάποιο χώρο έκθεσης. Το γεγονός ότι ήταν χώρος ταφής, και μάλιστα όχι επιφανών Ελλήνων της εποχής εκείνης, αποδεικνύεται από τα λεγόμενα του αρχιτέκτονα και αρχαιολόγου Ιωάννη Τραυλού στη διδακτορική του διατριβή "Πολεοδομική Εξέλιξις των Αθηνών", κατά τα οποία η περιοχή που μας ενδιαφέρει, βρίσκεται στο ύψος του Δίπυλου και δίπλα σε αυτό, και ενδεχομένως να μην υπάρχουν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα μέχρι τα 8 μέτρα βάθος, γεγονός που εξυπηρετεί απόλυτα τις σχεδιαστικές ανάγκες του προτεινόμενου κτηρίου.

ΣΤΙΓΜΕΣ - ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ "ΜΕΣΑ" ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΤΕΧΝΗΣ 5012_ΕΥΡΥΜΕΔΩΝ
Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν να ενταχθεί σε μεγαλύτερο βαθμό η σύγχρονη τέχνη στη ζωή του σημερινού Έλληνα, μέσω της προσέγγισης της πρωτεύουσας φύσης του, των αισθήσεών του.

Οι όγκοι που παρέχονται στην έκθεση των έργων θέλησα να είναι καθαροί, σαν διαδρομή όπου θα εναλλάσσονται τα συναισθήματα και οι αισθήσεις που ξυπνάει αυτός ο χώρος, που θα προσφέρεται για εγκατάσταση έργων σύγχρονων μορφών τέχνης, σαν snake gallery, όπου το  διαδραστικό κομμάτι, η συμμετοχή δηλαδή του επισκέπτη στο έργο να είναι βασικό τους στοιχείο.

Η μορφή του κτηρίου που προτείνω έχει μέτωπο προς την Ιερά Οδό και το Γκάζι και κατ' επέκταση, ενθαρρύνει μια "ροή" προς το εσωτερικό της περιοχής Κεραμεικού - Μεταξουργείου, όπου υπάρχουν πολλές εστίες καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Σκοπός είναι ο ίδιος ο εξωτερικός χώρος του μουσείου να εντάσσεται στην πορεία του περιπατητή, προκειμένου, εν τέλει, να προσελκύει την κίνηση του κόσμου στον εξωτερικό του χώρο, και εν καιρώ ακόμη και τη στάση του μέσα σε αυτόν. Με την πλατεία για παράδειγμα μέσα στο μουσείο και από πάνω του, ο στόχος είναι να προσελκύσει τους νέους, να το κάνουν "στέκι".
Κατ' αυτόν τον τρόπο, βάζοντας δηλαδή τον νέο "κοντά" σε μια στέγη της σύγχρονης τέχνης, μιας μορφής τέχνης που κύριό της στοιχείο είναι η αλληλεπίδραση με τον επισκέπτη, το "παιχνίδι", αργά ή γρήγορα, είναι πιθανό να θελήσει να μπει μέσα στο χώρο αυτό, ίσως δηλαδή παθητικά να του γεννηθεί η επιθυμία να γνωρίσει καλύτερα τη σύγχρονη τέχνη, και στην επόμενη επίσκεψή του στο χώρο αυτό, να επισκεφθεί και το εσωτερικό του.

_ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ("industrial garden")
Αφαιρείται -κατά τις διδαχές του Gordon Matta-Clark-  η στέγη της παλιάς, μακρόστενης αποθήκης του οικοπέδου, η οποία "σκίζει" το οικοδομικό τετράγωνο που μας αφορά στα δύο, και κατ' αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένα πέρασμα προς χρήσιν τόσο των επισκεπτών του 5012_Ευρυμέδων, όσο και περαστικών.

ΕΔΑΦΟΣ:  από τσιμεντόλιθους σε τετράγωνο σχήμα (από τσιμεντόλιθους είναι και οι εναπομείναντες τοίχοι της αποθήκης)

ΝΕΡΟ: (rainwater collection system) συλλέγεται από κανάλια στην οροφή του κτηρίου και οδηγείται στο +0.00. Mια αντλία, η οποία τίθεται σε λειτουργία κατά την είσοδο των επισκεπτών στο χώρο, παρέχει νερό μέσω σωληνώσεων στα αναρριχώμενα φυτά. Η λειτουργία της αντλίας βασίζεται στην μετατροπή της κυκλικής κίνησης (που προκαλούν οι επισκέπτες) σε παλινδρομική, κατά την αντίστροφη διαδικασία της λειτουργίας της παραδοσιακής ατμομηχανής.

ΦΥΤΑ:  επιλέχθηκαν με βάση το χρώμα τους στο 1^ο τμήμα, και το άρωμά τους στο 2^ο τμήμα. Και στις δύο περιπτώσεις, είναι έντονη η επίδρασή τους στην ψυχολογία του περαστικού, βάσει των αρχών της χρωματολογίας και της επίδρασης της μυρωδιάς στη μνήμη μέσω της συναισθησίας.
Επιπλέον, η παρουσία των φυτών βοηθάει στη μείωση του θορύβου της πόλης, οι "κουρτίνες" που δημιουργούνται από τα αναρριχώμενα φυτά λειτουργούν ηχομονωτικά,  ενώ παράλληλα, ρυθμίζουν τη θερμοκρασία και φιλτράρουν τον αέρα.

_ΥΛΙΚΑ
Σε αντίθεση με τη συνηθισμένη αντίληψη που επικρατεί, κατά την οποία όσο πιο άσπρο το φόντο (των έργων τέχνης εν προκειμένω) τόσο πιο ουδέτερο, στην παρούσα εργασία παίρνουμε ως δεδομένο ότι ουδέτερο φόντο για τα έργα τέχνης αποτελεί το χρώμα, το υλικό, η υφή που συναντάει κανείς σε μεγαλύτερο ποσοστό γύρω του στην καθημερινή του ζωή: το χώμα. Από τη στιγμή που αποτελεί πρώτη ύλη των περισσοτέρων στοιχείων που μας περιβάλλουν, γίνεται πιο δεκτό στο μάτι, και εν τέλει, μπορεί να υποστηρίξει κάθε ύφους στοιχείο, είτε πιο σύγχρονο είτε πιο παραδοσιακό. Αυτό επιτυγχάνεται με την εφαρμογή της τεχνικής του πατημένου χώματος, ευρύτερα γνωστού ως rammed earth, ενός τρόπου χτισίματος που υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Σινικό τείχος, που είχε χτιστεί επίσης με την τεχνική αυτή.

Σε συνδυασμό  με το πατημένο χώμα, προτείνεται η οροφή του κτηρίου να είναι από οξειδωμένο χάλυβα (cor-ten steel), μια μεταλλική κατασκευή που αντιπροσωπεύει και εξυπηρετεί πλήρως τις ανάγκες της σημερινής εποχής. Έτσι, στην οροφή αυτή, περιλαμβάνεται το σύστημα εξαερισμού του χώρου, ο κλιματισμός και η θέρμανση, ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις του κτηρίου, παροχή αντίστοιχων δυνατοτήτων για τις ανάγκες του κάθε έργου σύγχρονης τέχνης, δυνατότητες ανάρτησης μεγάλου βάρους στοιχείων, όπως επίσης και δυνατότητα ανάρτησης των ηχομονωτικών διαχωριστικών κατά μήκος της συνεχούς πορείας (tunnel) που δημιουργείται από τον ίδιο το σχεδιασμό του κτηρίου. Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται να ικανοποιηθεί ένας στόχος που είχε τεθεί εξαρχής: να συνδυαστούν σύγχρονη και αρχαία αισθητική (και τέχνη), αφού μπορούν και αποτελούν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον ενός μόνο ανθρώπου.

Στόχος ήταν το κτήριο να δίνει, εν τέλει, την εντύπωση ότι αναδύεται μέσα από το έδαφος και φυτρώνει μέσα σε μία αρκετά άναρχα δομημένη περιοχή - κράμα κτηρίων διαφόρων περιόδων και ύφων - με λειτουργικό σκοπό να φιλοξενήσει την τέχνη του σήμερα. Άλλωστε, το χώμα που χρησιμοποιείται στους τοίχους του κτηρίου αυτού είναι της περιοχής αυτής, γεγονός που προσδίδει στο κτήριο μεγαλύτερη αξία.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.