(199.11) Ανάπλαση περιοχής σταθμού ΗΣΑΠ Κηφισιας

Φοιτητής: Νάνος Χαρίλαος
Επιβλέπων Καθηγητής: Ι. Τερζόγλου
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτονων
Ημερομηνία παρουσίασης: 31 Μαρτίου 11

1. Θέμα
Θέμα της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η Ανάπλαση της περιοχής του σταθμού ΗΣΑΠ Κηφισιάς. Αφορμή για την επιλογή του θέματος στάθηκε η προκήρυξη του ΗΣΑΠ για την ανάθεση μελέτης υπογειοποίησης του σημερινού τερματικού σταθμού Κηφισιάς, στα πλαίσια της επέκτασης της γραμμής 1 του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου,  από την Κηφισιά μέχρι τον Άγιο Στέφανο. Η εργασία αυτή  εστιάζει κυρίως στην κοινωνική προέκταση του ζητήματος της υπογειοποίησης  και, ορίζοντας τις παραμέτρους, συνθέτει  το αρχιτεκτονικό πρόβλημα. Αναμφίβολα, η υπογειοποίηση του σταθμού και η επέκταση της γραμμής, μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για την αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής του σταθμού της Κηφισιάς, για την άρση της διαχωριστικής γραμμής μεταξύ της Άνω και Κάτω Κηφισιάς, για την επίλυση του κυκλοφοριακού προβλήματος που δημιουργεί η επίγεια παρουσία των γραμμών του ηλεκτρικού και του τερματικού σταθμού, στοχεύοντας παράλληλα  στην αύξηση της ελκυστικότητας των μέσων σταθερής τροχιάς μέσω της βελτίωσης  παρεχόμενων υπηρεσιών και υποδομών. Η αντιμετώπιση και η προσπάθεια επίλυσης των παραπάνω θεμάτων οδηγεί αναπόφευκτα στον επανασχεδιασμό της περιοχής με πολυτομεακές παρεμβάσεις τέτοιες που θα ανασυγκροτούν τον υφιστάμενο αστικό ιστό, εναρμονισμένες σύμφωνα με το Ρυθμιστικό Σχεδίο Αττικής και το Γενικο Πολεοδομικο Σχεδίο Κηφισιάς.

 

 

 

2. Στόχοι- προτάσεις  και το νομοθετικό πλαίσιο σχεδιασμού
Στη συνέχεια, καθορίζονται οι στόχοι και οι προτάσεις σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο σχεδιασμού. Προτείνεται λοιπόν, στην υπό ανάπλαση περιοχή, η δημουργία ενός κέντρου πρασίνου και αναψυχής ενδοπεριφερειακής εμβέλειας που θα λειτουργεί ως πόλος έλξης για την περιοχή της Κηφισιάς. Το κέντρο αυτό θα δημιουργηθεί από τη συρραφή του Άλσους της Κηφισιάς με την αδόμητη έκταση της ΧΑΝ που βρίσκεται στην Κάτω Κηφισιά, με το οικόπεδο, ιδιοκτησία της ΔΕΗ, δίπλα από το σημερινό σταθμό και με τον χώρο των βοηθητικών γραμμών του ηλεκτρικού. Παράλληλα προτείνεται η υπογειοποίηση των γραμμών με τη δημιουργία κλειστής σήραγγας, η δημιουργία πεζοδρόμου - ποδηλατοδρόμου που θα επεκτείνεται κατα μήκος των σημερινών γραμμών και θα καταλήγει στον ήδη διαμορφωμένο πεζόδρομο του Αμαρουσίου, η συνένωση της Τατοίου με τη Γρ. Λαμπράκη και απόληξη αυτής στη Λ. Κηφισίας και η δημιουργία ΖΕΑ στην περιοχή μεταξύ των οδών (Τατοϊου, Αχαρνών,Πλειάδων, Χελιδονούς). Ειδικότερα, για το κέντρο πρασίνου και αναψυχής προτείνεται η χωροθέτηση  εμπορικού κέντρου μικρής δυναμικότητας και υπόγειου χώρου στάθμευσης που θα βρίσκονται σε συνάρτηση με τον νέο υπόγειο σταθμό.

3. Θεωρητικό πλαίσιο σχεδιασμού
Έπειτα καθορίζεται το θεωρητικό πλαίσιο σχεδιασμού.  Η σχεδιαστική προσέγγιση αστικού χώρου του K. Lynch, σε συνδυασμό με τις θεωρίες του Chr. Alexander  περι «ολότητας της δομής της πόλης» προσφέρουν τις κατάλληλες προυποθέσεις για μια άρτια σχεδιαστική επίλυση του υπό ανάπλαση χώρου.

4. Συνθετική οργάνωση και λειτουργία του πάρκου,  Κέντρα - πόλοι
Σημαντικό στοιχείο  στο σχεδιασμό  αποτελεί και η καταγραφή τόσο των σημερινών κινήσεων των πεζών, όσο και αυτών που αναμένονται να εμφανιστούν μετά τις επεμβάσεις. Σύμφωνα με αυτές, ορίζονται οι πύλες εισόδου στο νέο κέντρο πρασίνου και αναψυχής και οργανώνονται οι άξονες κυκλοφορίας των πεζών. Όσο για την επίτευξη της ολότητας του νέου χώρου, αυτή πραγματοποιείται από τη σύνθεση δύο βασικών υποπεριοχών που έχουν ως όριο τον άξονα της οδού Τατοϊου. Τα κέντρα τους  λειτουργουν ως δύο πόλοι, συγκεντρώνουν τις ροές των πεζών από τις πύλες εισόδου της Ανω και Κάτω Κηφισιάς και τις διοχετεύουν στον κεντρικό άξονα κίνησης. Ανάμεσα στους δύο αυτούς πόλους και σε άμεση συσχέτιση με τον κεντρικό άξονα κίνησης χωροθετείται η πύλη εισόδου-εξόδου του νέου υπόγειου σταθμού. Κατ΄ανάλογο τρόπο, υποδιαιρούνται και οι δύο υποπεριοχές. Σχηματίζονται  τέσσερις αυτοτελείς τομείς που ο καθένας έχει το δικό του κέντρο, το οποίο και αποτελεί το βασικό συνθετικό στοιχείο των πόλων. Στον  κάθε τομέα χωροθετούνται οι κατάλληλες χρήσεις, ενώ δίδεται  ιδιαίτερη έμφαση στις αναλογίες της κλίμακας του χώρου καθώς επίσης και στη σχέση κτιρίου και υπαιθρίου χώρου.

 

 

5. Η σχέση του νέου υπογείου σταθμού με τον περιβάλλοντα χώρο του
Ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελεί η σχέση του υπόγειου σταθμού με τον περιβάλλοντα χώρο του. Η σχέση αυτή, όπως και σε κάθε αρχιτεκτονικό έργο, είναι ξεχωριστή και καθορίζεται  από την μοναδικότητα του κάθε τόπου. Έτσι λοιπόν, πριν από το σχεδιασμό, διερευνάται ο χαρακτήρας και η φυσιογνωμία του τόπου της Κηφισιάς, ώστε στο νέο υπόγειο σταθμό ο τόπος να είναι αναγνώσιμος και ταυτόχρονα αναγνωρίσιμος. Δίδεται έμφαση στο τοπίο του σταθμού της Κηφισιάς, αλλά και στην αντίληψη αυτού από τον επιβάτη - ταξιδιώτη του συρμού.

6. Τα συνθετικά στοιχεία του κόμβου μετακινήσεων και μετεπιβιβάσεων
Κατά την τελική πρόταση σχεδιασμού, μεταξύ του Άλσους Κηφισιάς και της έκτασης της ΧΑΝ, δημουργείται ένας κόμβος μετακινήσεων και μετεπιβιβάσεων. Μέσω αυτού πραγματοποιείται η σύνθεση των δύο πάρκων και κατ' επέκταση η σύνδεση των δύο περιοχών. Πρόκειται για ένα υπόγειο κτιριακό συγκρότημα στο οποίο χωροθετείται ο υπόγειος σταθμός του ηλεκτρικού, το υπόγειο πάρκινγκ, το μικρό εμπορικό κέντρο με την πλατεία του, και ο τομέας αναψυχής κι εστίασης του συγκροτήματος με τον υπαίθριο χώρο της. Η οδός Τατοίου υπογειοποιείται, και το υπόγειο τμήμα της  διευρύνεται, (για τη δημιουργία χώρου στάσης των συμπληρωματικών μέσων μεταφοράς), και συνενώνεται με το υπόλοιπο κτιριακό συγκρότημα.  Ο υπόγειος σταθμός σχεδιάζεται ουσιαστικά ως υπαίθριος, μιας και το επίπεδο των αποβαθρών βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με το πάρκο της ΧΑΝ. Παράλληλα, κάλυπτεται από έναν ελαφρύ μεταλλικό σκελετό εξασφαλίζοντας  την εις βάθος διείσδυση του φωτός.

 

 

7. Ο σχεδιασμός  του πάρκου
Όσο για το πάρκο της ΧΑΝ, αυτό σχεδιάζεται συναρτήσει του κόμβου και της στάθμης του υπόγειου σταθμού. Το κέντρο του σχηματίζεται από την τριγωνική σύνθεση σημείων με χωροθετημένες χρήσεις αναψυχής και πολιτισμού. Το τριγωνικό κέντρο αρθρώνεται με τον αστικό ιστό της περιοχής, μέσω ενός δικτύου διαδρομών με αφετηρία τα σημεία εισόδου-εξόδου. Μέσα σε αυτό το  δικτύωμα διαδρομών κινείται σε ελεύθερη καμπύλη το νερό. Μια ποικιλία βλάστησης από αειθαλή και φυλλοβόλα δέντρα, εναλλαγές από μαλακές και σκληρές επιφάνειες, ψυχρόφιλοι και θερμόφιλοι χλοοτάπητες, προσδίδουν το ύφος στο νέο πάρκο. Ένα ύφος, που σε συνδυασμό με την καμπυλόμορφη γραφή προσδοκά στο διάλογο μεταξύ του Άλσους και του πάρκου της ΧΑΝ. Στόχος, ο ενιαίος χαρακτήρας και η έκφραση της ολότητας  του κέντρου πρασίνου και αναψυχής.

 

 

8. Ολοκλήρωση του σχεδιασμού, Επαληθεύτηκαν οι στόχοι;

Ομάδα Α

• Αρση της διαχωριστικής γραμμής μεταξύ των περιοχών της Κάτω Κηφισιάς και του Ιστορικού κέντρου
• Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής
• Αναδιοργάνωση και αναμόρφωση του δημόσιου χώρου της ευρύτερης περιοχής του σταθμού της Κηφισιάς

Ομάδα Β

• Ανεμπόδιστη πρόσβαση των πεζών προς το σταθμό
• Επίλυση του κυκλοφοριακού προβλήματος
• Αύξηση των χώρων στάθμευσης
• Ενίσχυση της συμπληρωματικότητας των μέσων μεταφοράς
• Διατήρηση της σημερινής οικιστικής δομής της περιοχής
• Διατήρηση και ενίσχυση των πολεοδομικών κέντρων Αχαρνών και Φραγκοπούλου
• Ελεγχόμενη εκφόρτιση των προβλεπόμενων αναπτυσσόμενων τάσεων της ευρυτερης περιοχης του σταθμου.

Ομάδα Γ

• Αισθητική αναβάθμιση της περιοχής του σταθμού
• Βελτίωση της ποιότητας του αστικού τοπίου του σταθμού
• Διατήρηση της ιστορικής συνέχειας του τοπίου της Κηφισιάς μέσα από τη διαδρομή του ηλεκτρικού.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.