(116.12) Μικρό Επισκέψιμο Οινοποιείο στην περιοχή Αρχάνες Ηρακλείου Κρήτης

Φοιτητές : Αλεξανδροπούλου Μαρία, Ορφανουδάκη Χαρίκλεια
Επιβλέπουσα καθηγήτρια : Τσιράκη Σοφία
Σχολή Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.
Ημερομηνία παρουσίασης : Ιούλιος 2012

 

 

Ο σχεδιασμός ενός επισκέψιμου οινοποιείου στο συγκεκριμένο τόπο θέτει ένα διττό στόχο : αφενός την τόνωση της εγχώριας οικονομίας ( μέσω της ενίσχυσης της τοπικής αγροτικής δραστηριότητας και την προσέλκυση ενός «υγιούς» μοντέλου τουρισμού) και αφετέρου την οικειοποίηση με τη φύση και τη διαδικασία παραγωγής οίνου. Ο στόχος αυτός υποκινεί την σχεδιαστική πρόθεση θέτοντας κανόνες λειτουργικότητας αλλά και ένταξης του κτιριακού συγκροτήματος με όρους του τόπου.

Η διπλωματική εργασία αφορά στη μελέτη ενός μικρού επισκέψιμου οινοποιείου στην κωμόπολη Αρχάνες, του νομού Ηρακλείου Κρήτης. Η Κρήτη και ειδικότερα ο νομός Ηρακλείου, με κύριο αγροτικό παραγωγικό προϊόν το ελαιόλαδο και το κρασί, χαρακτηρίζεται από εδάφη με υψομετρική διαφορά, καλυμμένα από ατελείωτους ελαιώνες και αμπελώνες.

 

 

Οι Αρχάνες είναι ένας προανακτορικός μινωικός οικισμός, ιστορική έδρα του δήμου Αρχανών-Αστερουσίων,όπου ο οίνος και η διαδικασία οινοποίησης διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο στην καθημερινή ζωή των κατοίκων και στην τοπική οικονομία.

Σε μια πρώτη επαφή με τον τόπο, εντοπίζεται ένας μοναδικός συνεταιρισμός, προσφάτως εγκαταλελειμμένος, μικρές χειρονομίες πώλησης παραδοσιακών προϊόντων και εργόχειρων, καθώς και «δορυφορικά» διασκορπισμένα ιδιωτικά οινοποιεία που φιλοδοξούν να προσελκύσουν τον επισκέπτη. Αναμφισβήτητα, είναι ουσιαστική η ανάγκη ύπαρξης ενός οργανωμένου δικτύου «οινο-περιπάτου», σε μία κωμόπολη όπως οι Αρχάνες, που απέχει μόλις 3 χιλιόμετρα από τα ευρήματα του αρχαιότερου πατητηριού της Ευρώπης και λόγω της αδυναμίας συγκρότησης ενός πυρήνα οργάνωσης, κινδυνεύει να σταματήσει να παράγει το βασικό εξαγωγικό της προϊόν, το κρασί.

 

 

Σε μια έξαρση του ανάγλυφου, στη σκιά του Γιούχτα, του «Ιερού Βουνού» του Μινωικού πολιτισμού, τοποθετείται το οινοποιείο. Η συνθετική χειρονομία μοιάζει σαν μια χαρακιά στη γη -μία δυναμική κίνηση- απ' όπου θα ρέει ένα ποτάμι από το βουνό προς το ιστορικό κέντρο φιλοδοξώντας να ενταχθεί στην καθημερινή ζωή των πολιτών- με την κάλυψη μέρος των αναγκών τους -, αλλά και επιπρόσθετα να αποτελέσει τόπο μάθησης, συγκέντρωσης και κατ' επέκταση ένα μοχλό οργάνωσης ενός υπερτοπικού δικτύου οινοτουρισμού.

Δύο πτέρυγες σχήματος ανοιχτού «Γ», που περιέχουν όλη την παραγωγική διαδικασία, ένας τρίτος όγκος που φιλοξενεί εκπαιδευτικές χρήσεις και ένα εστιατόριο -πωλητήριο παραδοσιακών προϊόντων, σχεδιάζονται σαν μία κτηριακή «αγκαλιά» ώστε να δημιουργήσουν έναν προστατευμένο από το βοριά υπαίθριο χώρο, ένα κέντρο αναφοράς της συνθετικής πράξης.

 

 

Μια χοανοειδής διαμόρφωση στο τελείωμα της οποίας υψώνεται μια υδατοδεξαμενή-παρατηρητήριο σηματοδοτεί την έναρξη της πορείας και ορίζει δυναμικά την είσοδο στο οικόπεδο.

Το ψηλό στοιχείο με το χαμηλό, το εξωστρεφές παρατηρητήριο-πύργος που αντιπαραβάλλεται με το «χωμένο» στο έδαφος οινοποιείο, η ανάβαση που ξεδιπλώνει τη θέαση του κτισμένου και άκτιστου περιβάλλοντος και η κατάβαση μέσω της οποίας καλείται κανείς να γνωρίσει τη διαδικασία παραγωγής οίνου, δημιουργούν μια αντιστικτική σχέση ανάμεσα στους όγκους του κτηριακού συγκροτήματος.

Ο κεντρικά διαμορφωμένος υπαίθριος χώρος,σημείο εκτόνωσης και του εστιατορίου, τοποθετείται στην κατάληξη δύο βασικών υπαίθριων διαδρομών που διασχίζουν από τη μία έως την άλλη άκρη το οικόπεδο. Θέλοντας να υπάρξει μια κίνηση εξωστρέφειας, ένα «κάλεσμα» προς τον κόσμο ώστε να επισκεφθεί το πιο δημόσιο σημείο του συγκροτήματος,το εστιατόριο,αυτό σχεδιάζεται λειτουργικά ανεξάρτητο ώστε να παραμείνει «ενεργό» κάθε μέρα και κάθε εποχή, με έντονες τις οπτικές φυγές σύνδεσης από τον υπαίθριο χώρο προς το κέντρο του οικισμού.

Απώτερος σκοπός είναι να λειτουργήσει το κτιριακό συγκρότημα επικουρικά ως προς το τμήμα φυτικής παραγωγής του ΤΕΙ Ηρακλείου,περικλείοντας εργαστηριακά μαθήματα, και να αποτελέσει πόλο συγκέντρωσης οινικών δραστηριοτήτων. Για το λόγο αυτό,το κτήριο των εκπαιδευτικών χρήσεων έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να βρίσκεται σε έναν διαρκή διάλογο με τις παραγωγικές πτέρυγες, διατηρώντας ταυτόχρονα την αυτονομία  του.

Διάσπαρτες, ελεύθερες χωμάτινες υπαίθριες διαδρομές αφήνονται στον επισκέπτη που θέλει να περιπλανηθεί στο χώρο,ανάμεσα στους αμπελώνες και τους ελαιώνες.

Το οινοποιείο καλείται να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής, των ηθών και των εθίμων του τόπου.Μέσω της φιλοξενίας δράσεων συμπληρωματικών ως προς τις ήδη υπάρχουσες και της "ενεργοποίησης" της κεντρικής αυλής ως συλλέκτη τοπικών εορταστικών εκδηλώσεων, σημείο αναφοράς και συνάντησης κατοίκων και επισκεπτών και υπερτοπικό σημείο αναφοράς οινικών δραστηριοτήτων,μεγάλο μέρος των στόχων θα έχει επιτευχθεί.

Επιπλέον,η αφετηρία της δημιουργίας του κτηρίου που φιλοξενεί εκπαιδευτικές χρήσεις,καθώς και του εστιατορίου,έχουν ως συνθετική πρόθεση τη δυνατότητα να λειτουργήσουν ανεξάρτητα του προγράμματος του οινοποιείου ούτως ώστε να αποκτήσει ο χώρος έναν ετήσιο κύκλο ζωής παρά αποσπασματικές και εποχιακές εξάρσεις της επισκεψιμότητάς του.

Κλείνοντας την περιγραφή των διαδικασιών,συνθετικών διαδρομών και σκέψεων δε μπορεί να μην υπογραμμισθεί η -κάθε φορά- σημαντική δύναμη της αρχιτεκτονικής παρέμβασης στη διαδικασία ένταξης λειτουργικών και συνθετικών θεμάτων στον  ''λόγο'' του τόπου.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.