(117.12) Σταθμός Προαστιακού. Ανάπλαση της περιοχής Ρουφ

Φοιτητές: Ιωάννης Σαββόπουλος, Αντώνιος Τσιλιγιάννης
Επιβλέποντες: Ανδρέας Κούρκουλας, Αριάδνη Βοζάνη
Σχολή: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία Παρουσίασης: 17 Ιουλίου 2012

Ο ρόλος της διπλωματικής αυτής εργασίας είναι να δημιουργήσει μια πύλη των Αθηνών, βασικά χαρακτηριστικά της οποίας θα είναι η ορθολογική μείξη χρήσεων, η διασφάλιση εκτεταμένων χώρων πρασίνου, η αξιοποίηση των οπτικών φυγών, και τέλος η δημιουργία ενός νέου αρχιτεκτονικού τοποσήμου. Κύρια γεννήτρια της αστικής αυτής ανάπτυξης, και κέντρο της προς ανάπλαση περιοχής, αποτελεί ο σιδηροδρομικός σταθμός του Προαστιακού.

Ο σταθµός προαστιακού σιδηροδρόμου στο Ρουφ επιλέγεται ως µέσο αναβάθμισης και αναζωογόνησης της περιοχής και της πόλης γενικότερα, ενώ διερευνώνται ταυτόχρονα διάφορα ζητήματα για την επίτευξη αυτού του στόχου, από την χωροταξική και την πολεοδομική κλίµακα, µέχρι την αρχιτεκτονική και την οικοδοµική κλίµακα.

Το µμετρό, το τρένο και ο προαστιακός, αποτελούν τα µέσα που εκφράζουν τη σημερινή πόλη, λόγω της ολοένα αυξανόµενης ταχύτητάς τους. Το µετρό µορφοποιεί το δίκτυο µέσα στην πόλη, ενώ το τρένο είναι το µέσο που οριοθετεί το δίκτυο µέσα στον εθνικό-διεθνικό χώρο. Ο προαστιακός αποτελεί το µέσο που γεφυρώνει το χάσµα µεταξύ αυτών των δύο, αποτελώντας εξυπηρετητή των υπερτοπικών µετακινήσεων µιας πόλης. Στην περίπτωση των Αθηνών, το προαστιακό δίκτυο θα ενώνει το αερόδροµιο, τα 3 λιµάνια της και το κέντρο της µεταξύ τους, καθώς και πληθώρα προαστίων και περιφερειακών πόλεων.

Το σιδηροδροµικό ακίνητο του Ρουφ βρίσκεται µεταξύ του σιδηροδροµικού τµήµατος Πειραιά και Σταθµού Λαρίσης. Σε απόσταση µικρότερη του 1 χιλιοµέτρου υπάρχουν οι σταθµοί του Μετρό στον Κεραµεικό και του ΗΣΑΠ στα Πετράλωνα, ενώ σε απόσταση 1,5 χιλιοµέτρου θα υλοποιηθεί η ανάπλαση του Ελαιώνα. Χωροθετηµένος µεταξύ του ιστορικού κέντρου και της φυσικής επέκτασης της Αθήνας, το Ρουφ µπορεί ν'αποτελέσει τον προαστιακό σταθµό µετεπιβίβασης των Αθηνών. Επιπλέον, έχει καθαρές θεάσεις προς του Φιλοπάππου, την Ακρόπολη και τον Λυκαβηττό.

Το αδιαπέραστο όριο που αποτελούν οι σιδηροδρομικές γραμμές καταργείται εδώ µε την ανύψωση των γραµµών σε ύψος 8 µέτρων, επανενώνοντας τη µέχρι σήµερα χωρισµένη στα δύο πόλη. Επιλέγοντας την ανύψωση, το τραίνο αποτελεί πλέον τοπόσηµο της πόλης, ενώ δίνεται στον επιβάτη η δυνατότητα µιας συνοπτικής εµπειρίας της κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του. Με την ανύψωση των τροχιοδρόµων, καταργείται η γέφυρα της Πέτρου Ράλλη κι επιτρέπεται η δηµιουργία και αναδιάταξη µίας σειράς οδικών αξόνων. Δύο νέοι κόµβοι δηµιουργούνται στα άκρα του σιδηροδροµικού ακινήτου, ενώ ο σταθµός εξυπηρετείται από ΜΜΜ. Παράλληλα, δηµιουργούνται νέοι αξόνες πεζών και ποδηλάτων, κάτω από τις υπερυψωµένες γραµµές, επανενώνοντας τις σήµερα αποκοµµένες περιοχές από το τραίνο, κι ενοποιώντας τον Ελαιώνα µε το κέντρο της Αθήνας, καθιστώντας το σταθµό κοµβικό σηµείο µεταξύ πράσινων χώρων.

Στην έκταση του σιδηροδροµικού ακινήτου σχηµατίζεται τεχνητός χωμάτινος λόφος ο οποίος κορυφώνεται σε ύψος 4,80 µέτρων. Έτσι, ο λόφος αυτός εισάγει τον επιβάτη και τον επισκέπτη µε µια πολύ ήπια κλίση στο κέντρο της έκτασης και κατ' επέκταση στο κέντρο του κτηρίου. Είναι φυτεμένος, δίνοντας την εντύπωση της εισχώρησης της φύσης εντός του κτηρίου. Στο κεντρικό αίθριο που αποτελεί το σηµείο εισόδου κι εξόδου, µπορεί κανείς εύκολα να κατανοήσει την πορεία των συρµών, µιας και περιβάλλεται από τους υπερυψωµένους τροχιοδρόµους και το επίπεδο των πλατφόρµων. Από εκεί, και χάρη στην καθαρότητα των χώρων και της κάτοψης, µπορεί κανείς να κατευθυνθεί µέσω δύο κυλιόµενων ραµπών προς τον όροφο των πλατφόρµων, µε τη ζώνη αναµονής και τα εκδοτήρια εισιτηρίων. Ακριβώς µπροστά από το σηµείο που φθάνει κανείς στην πρώτη στάθµη, χωροθετούνται οι κατακόρυφες κινήσεις που οδηγούν στη δεύτερη στάθµη µε τους δύο εξώστες-καφετέριες µε θέα στην πόλη. Το όλον καλύπτεται από ένα στέγαστρο σε µορφή σχάρας µεταλλικών δικτυωµάτων, που δίνει την αίσθηση ότι ίπταται πάνω από την υπόλοιπη κατασκευή, και που από κάτω του τοποθετείται µηχανισµός πανιών που ελέγχουν το φυσικό φως ανάλογα µε την ηλιακή πρόσπτωση. Το παιχνίδι του φωτός και της σκιάς, χάρη στο µηχανισµό και το σχεδιασµό του στεγάστρου, αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του κτηρίου.

Αν ο διεθνής σταθµός θυμίζει το µεγαλείο των µεσαιωνικών καθεδρικών, στην περίπτωση του Ρουφ, ο νέος υπερυψωµένος σταθµός προσπαθεί να είναι ένας ναός του φωτός, µε δωρικότητα στη µορφή και στο στατικό του φορέα αλλά και µε ελαφριά στέγαση, κατάλληλη για µεσογειακό κλίµα.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.