ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Συμμετοχές 2012
Φοιτήτρια : Άννα Νερατζούλη
Επιβλέποντες καθηγητές: Π. Καραμανέα, Ν. Σκουτέλης
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης
Ημερομηνία παρουσίασης: 01.02.2012
Η διπλωματική εργασία αναφέρεται στις αγνοούμενες, «κρυμμένες» ποιότητες δημοσίου χώρου που εν δυνάμει μπορούν να αναδειχθούν. Η περιοχή μελέτης στη Ν. Αλικαρνασσό - προσφυγικός οικισμός που ιδρύθηκε το 1922, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή- βρίσκεται στην ανατολική ακτή του Ηρακλείου, ακριβώς ανάμεσα στο αεροδρόμιο και το λιμάνι του Ηρακλείου. Η περιοχή είναι ένα κομμάτι γης που χαρακτηρίζεται από μια ποικιλία τοπίων - μια βραχώδη ακτή, ένα εγκαταλειμμένο λατομείο, μια μεγάλη και έρημη επίπεδη έκταση (terrain vague) καθώς και το υπόλειμμα μιας κοιλάδας από την οποία διερχόταν ο ποταμός Καίρατος, ο υδάτινος δρόμος των Μινωιτών για τη μεταφορά των πλοίων και των αγαθών από το παλάτι της Κνωσού στη θάλασσα. Επίσης στην περιοχή λαμβάνει χώρα ένα μωσαϊκό από ετερόκλητες ανθρώπινες δράσεις, όπως οι φυλακές Ν. Αλικαρνασσού, αθλητικές εγκαταστάσεις, ιδρύματα ατόμων με ειδικές ανάγκες, αποθήκες, κέντρο διασκέδασης, αυθαίρετες κατοικίες, πίστα go-kart κ.α. Πρόκειται λοιπόν για μία μεγάλης κλίμακας απαξιωμένη περιοχή, για ένα παρηκμασμένο τμήμα του Ηρακλείου, μάλιστα για το κατώφλι της πόλης από θαλάσσης και αέρος, για ένα drosscape κατά τον Alan Berger (2006) ή σκωριοτοπίο όπως έχει αποδοθεί στα ελληνικά (Ανανιάδου-Τζημοπούλου, 2009).
Προκειμένου να αναδυθεί η στρατηγική του σχεδιασμού η οποία θα καθορίζει τον τρόπο επέμβασης, πρώτο ζητούμενο είναι η διάκριση των επί μέρους ενοτήτων αυτού του μωσαϊκού και στη συνέχεια η ταξινόμησή τους. Η διάκριση βασίζεται κυρίως στις χρήσεις γης, σε κοινωνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες που επιδρούν πάνω τους, στην ποιότητα των ορίων τους καθώς και σε γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Έτσι οι τοπιακές ενότητες που προκύπτουν μεταβατικά τοπία, ετεροτοπίες, terrain vague, υποβαθμισμένα τοπία εξαιτίας είτε της εγκατάλειψης είτε της αστικής διάχυσης. Η ταξινόμησή τους γίνεται σύμφωνα με τους κυριότερους δείκτες ενός σκωριοτοπίου˙ τη σχέση με τον τόπο και μία συγκεκριμένη ταυτότητα και την τιμή της εντροπίας, δηλαδή της τάσης τους να τείνουν από την τάξη στην αταξία. Έτσι προκύπτει μία διαβάθμιση στο σχεδιασμό από την πιο παθητική στην πιο ενεργητική μέθοδο.
Βασιζόμενοι στην ενεργητική και παθητική μέθοδο και αξιολογώντας παραμέτρους όπως το ανάγλυφο και οι θεάσεις, η αφήγηση, ο στοχασμός, η μνήμη και η ιστορία προέκυψαν τα αστικά δωμάτια. Λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που αυτά τα δωμάτια δημιουργούν, επινοήθηκαν και τα ονόματά τους. Το ενδιάμεσο δωμάτιο βρίσκεται ανάμεσα στην πόλη του Ηράκλειου και στην περιοχή της Ν.Αλικαρνασσού. Η σάλα είναι το πιο εκτεθειμένο σημείο με πανοραμική θέα του Ηρακλείου. Η βεράντα συνίσταται από τη βραχώδη ακτογραμμή και τον περίπατο πλάι στη θάλασσα, που έφερε τους πρόσφυγες στη Ν.Αλικαρνασσό από τη Μ.Ασία. Το εγκαταλειμμένο λατομείο είναι το «δωμάτιο του Stalker» έχοντας σαφή συσχετισμό με τη ταινία του Andrei Tarkovsky. Το terrain vague είναι το «δωμάτιο του Κανένα» ενώ οι διάδρομοι είναι οι κύριοι οδοί που ενώνουν τα αστικά δωμάτια μεταξύ τους. Κάθε τόπος χρειάζεται το μύθο του. Αυτά τα ονόματα δημιουργούν μια αφήγηση προκειμένου να αποκαλύψουν κρυμμένες ποιότητες.
Ο στόχος αυτής της εργασίας είναι να εγείρει νέους προβληματισμούς γύρω από αυτά τα υποβαθμισμένα τοπία καθώς και να επαναδιατυπώσει το χαμένο δημόσιο χώρο μέσα από μια διαδικασία αστικού hacking όπου η ανάλυση στις επιμέρους ενότητες ακολουθείται από την αφαίρεση από το αρχικό πλαίσιο, την αποκωδικοποίηση, την ανακατασκευή μέσα από την μεταγραφή των υφιστάμενων δεδομένων και παραγόντων και τέλος την επιστροφή ενός καινούριου νοήματος, μιας νέας ταυτότητας αναδυόμενης από τα σπαράγματα μιας οικολογικά, κοινωνικά και οικονομικά υποβαθμισμένης περιοχής, προκειμένου να αποτελέσει ένα ορόσημο του πολιτιστικού προφίλ της σύγχρονης βιώσιμης πόλης.
1.Το πάρκο στο ποτάμι
Το υδάτινο στοιχείο και το πευκόδασος υποδηλώνουν την κοιλάδα του ποταμού Καίρατου που κάποτε εξέβαλλε εκεί και ένωνε το παλάτι της Κνωσσού με τη θάλασσα. Ένα εστιατόριο και ένας εκθεσιακός χώρος σχεδιάζονται υπόσκαφα στις όχθες του «ποταμού» ακολουθώντας τη ροή του νερού.
2.Το καρνάγιο
Βρίσκεται στον τελευταίο προβλήτα του λιμανιού όπου ήδη έχει ανάλογη χρήση, στις άλλοτε εκβολές του Καίρατου. Είναι επίσης υπόσκαφο εκμεταλλευόμενο την υψομετρική διαφορά των σταθμών και ακολουθεί και εκείνο τη ροή του «ποταμού». Στο καρνάγιο τα σκάφη, αλιευτικά και αναψυχής, φυλάσσονται, εφοδιάζονται και επισκευάζονται.
3.Η μαρίνα και το πάρκο της θάλασσας
Το Ηράκλειο είναι ένας σημαντικός σταθμός για κρουαζιέρες στη Μεσόγειο, παρ΄όλα αυτά δεν υπάρχει η κατάλληλη υποδομή υποδοχής τους. Η μαρίνα που προτείνεται δημιουργεί μία είσοδο τόσο στο λιμάνι όσο και στην είσοδο της πόλης και μπορεί να φιλοξενήσει μεγάλο αριθμό σκαφών, προσφέροντας πολιτιστικά και οικονομικά οφέλη. Το πάρκο της θάλασσας είναι σχεδιασμένο σαν μία σχεδία σε μια θάλασσα με βραχώδη νησιά, προσφέροντας ένα δημόσιο χώρο μεταξύ της πόλης και της θάλασσας.
4.Η πλατεία των χαρταετών
Βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο έχοντας πανοραμική θέα του Ηρακλείου και εξαιτίας του υψομέτρου της είναι εκτεθειμένη στους ανέμους. Η όλη πλατεία είναι σχεδιασμένη σε αναβαθμούς σαν αμθιθέατρο με το χαμηλότερο σημείο της, στο οποίο αναπαρίστανται αστερισμοί, εσωτερικά ώστε να είναι προστατευμένο. Παίρνει το όνομα της από τις γλυπτικές κατασκευές που έχουν σχεδιαστεί εκεί και εξυπηρετούν ως σκίαστρα ενώ ταυτόχρονα περιστρέφονται ανάλογα με τον άνεμο δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο ηχητικό τοπίο.
5. Παρά θιν΄αλός
Το μονοπάτι συνδέει τα αστικά δωμάτια με τα αστικά συμβάντα. Η άσφαλτος του υφιστάμενου δρόμου ραγίζει σε μεγάλες πλάκες δίνοντας την ευκαιρία στη φύση να ανακτήσει το χαμένο έδαφος. Αλμυρίκια προστατεύουν από τον άνεμο και τον ήλιο.Στη βραχώδη ακτογραμμή τέσσερα θέατρα χύνονται προς τη θάλασσα.
6. Η πλατεία λατομείου
Δημιουργείται στα ίχνη του παλιού λατομείου. Οι πρόσφυγες χρησιμοποίησαν τις πέτρες από το λατομείο προκειμένου να χτίσουν το συνοικισμό της Ν.Αλικαρνασσού το 1922. Η υφιστάμενη εγκαταλειμμένη ταράτσα του λατομείου μετατρέπεται σε μια πλατεία ζωντανή όπου φιλοξενείται ένα δημοτικό γυμναστήριο και μία κολυμβητική δεξαμενή.
Αναβαθμοί με πεύκα και ένα μονοπάτι γεφυρώνουν την υψομετρική διαφορά του πάνω δρόμου με την πλατεία.
7. Οι σταθμοί
Ένα ξύλινο δάπεδο και μερικά δέντρα στο υφιστάμενο οδικό δίκτυο αποτελούν τον κάθε σταθμό, επιτρέποντας μέσω ειδικών οπών στους μεγάλους φράκτες διαφορετικά θεάματα.
8.Το χαρουπόδασος και οι αστικές καλλιέργειες
Βρίσκονται εκεί που άλλοτε ήταν ένα terrain vague, μια κενή γη. Το χαρουπόδασος λειτουργεί ως ένας πνεύμονας πρασίνου για την πόλη και ταυτόχρονα σαν ένα φίλτρο προστασίας από το αεροδρόμιο. Το χαρουπόδασος προσφέρει την εμπειρία ενός περιπάτου στο δάσος που καταλήγει σε μία εξέδρα στη θάλασσα. Μέντα, ρίγανη, λεβάντα, μύρτιλο, καλλιεργούνται στις αστικές φάρμες. Δεξαμενές συλλογής νερού εξυπηρετούν τις καλλιέργειες ενώ οι χαρουπιές τις προστατεύουν περιμετρικά.
9. Η υπαίθρια αγορά
Η παραγωγή από τις καλλιέργειες καθώς και άλλα βιολογικά προϊόντα τροφοδοτούν την αγορά, ενώ ένα αναψυκτήριο με θέα τη θάλασσα βρίσκεται μπροστά της.
Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.
