(139.12) Τράπεζα Χρόνου

Φοιτήτρια: Μαρίνα Καραμαλή
Επιβλέπων Καθηγητές: Arthur Mamou-Mani, Toby Burgess
University of Westminster, School of Architecture and the Built Environment
Ημερομηνία Παρουσίασης: 21 Μαΐου 2012

Το κίνημα των 'Αγανακτισμένων' κατάκλυσε τις ελληνικές πόλεις το καλοκαίρι του 2011, ενώ παράλληλα τα διεθνή μέσα παρουσίαζαν μια εξαιρετικά δυσμενή εικόνα της Ελλάδας.

Η διπλωματική εργασία για ένα Τοπικό Κέντρο  της 'Τράπεζας Χρόνου' βασίζεται σε εναλλακτικά κοινωνικά και οικονομικά μοντέλα τα οποία μεταφράζει σε μία αρχιτεκτονική πρόταση. Σε αυτήν την πρόταση, κυρίαρχο ρόλο έχουν οι ελαφρές κατασκευές και η συμμετοχή ανειδίκευτων ατόμων στην κατασκευαστική διαδικασία.

Το κύριο ενδιαφέρον της έρευνας πηγάζει από την τρέχουσα οικονομική και κοινωνική κρίση που συνταράσσει την Ελλάδα, η οποία επηρεάζει ταυτόχρονα την τοπική κοινωνία αλλά και το παγκόσμιο χωριό. Στόχος είναι να υπερβούν οι βίαιες εικόνες των διαμαρτυριών που αναπαράγονται από τα μέσα ενημέρωσης. Η νέα αρχιτεκτονική πρόταση επικεντρώνεται στο πώς οι άνθρωποι μπορούν να αντιδράσουν στην κρίση στην καθημερινή ζωή τους.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2011, δημιουργήθηκε το κίνημα των 'Αγανακτισμένων', όπου απλοί πολίτες πλημμύρισαν τις κεντρικές πλατείες των ελληνικών πόλεων και προσπάθησαν να εκφράσουν τη διαφωνία τους με την πολιτική διαχείριση της κρίσης. Ένας από τους στόχους τους ήταν η άμεση δημοκρατία.

Μέσα από το κίνημα των 'Αγανακτισμένων' διαμορφώθηκε η ελληνική 'Τράπεζα Χρόνου'. Η 'Τράπεζα Χρόνου' είναι μια ανοιχτή κοινότητα όπου οι άνθρωποι ανταλλάσσουν μεταξύ τους υπηρεσίες με τη συναλλακτική μονάδα να είναι ο χρόνος. Κάθε άτομο και κάθε υπηρεσία, είτε χειρονακτική είτε πνευματική, έχουν την ίδια αξία και αποτιμώνται ανάλογα με το χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωσή τους.

Η αρχιτεκτονική πρόταση βασίζεται στον χαρακτήρα της οργάνωσης της 'Τράπεζας Χρόνου' και εντάσσεται στο πλαίσιο της κρίσης. Έτσι στοχεύει σε ένα χαμηλού κόστους και αυτο-συναρμολόγητο μοντέλο. Τα μέλη που συμμετέχουν σε αυτή την ανταλλακτική κοινότητα καλούνται να παρέχουν τον χρόνο τους για να κατασκευάσουν τους χώρους του συγκροτήματος. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται μια προσπάθεια προσέγγισης σχεδόν μηδενικού χρηματικού κόστους. Το βασικό υλικό που χρησιμοποιείται είναι ξύλο, το οποίο συναρμολογείται από προκατασκευασμένα κομμάτια αλλά και από εγκαταλειμένες παλέτες που έχουν συλλεχθεί από την κοντινή περιοχή.

Η διαμόρφωση του συγκροτήματος βασίζεται στον χώρο της Αγοράς των αρχαίων ελληνικών πόλεων, ο οποίος αναλύθηκε με βάση την θεωρία του Space Syntax. H Αγορά ήταν ο μεγαλύτερος ανοιχτός κυρτός χώρος της πόλης, και θεωρείται ως ο τόπος στον οποίο γεννήθηκε η δημοκρατία. Η Αγορά φιλοξένησε πολιτικές, θρησκευτικές και εμπορικές λειτουργίες της πόλης-κράτους.

Το κτιριολογικό πρόγραμμα περιλαμβάνει ένα χώρο διοίκησης, καφετέρια/εστιατόριο, τις μονάδες ανταλλαγής υπηρεσιών και ένα υπαίθριο θέατρο. Το σχέδιο προτείνει μία κιονοστοιχία 'στοά', κάτω από την οποία προκύπτουν οι αρθρωτές μονάδες, καθώς και μια κεντρική αυλή. Η κατασκευή του συγκροτήματος δεν είναι ένα «one-off» σχήμα, αλλά ακολουθεί μια σταδιακή προσθήκη όσο τα υλικά και τα μέλη θα είναι διαθέσιμα. Οι αρθρωτές μονάδες και η στοά έχουν αναπτυχθεί σύμφωνα με τα πρότυπα μεγέθη από ξύλο και τα μέλη καλούνται να δημιουργήσουν οι ίδιοι τις δομές, ακολουθώντας ένα φιλικό προς το χρήστη εγχειρίδιο.

Ο σχεδιασμός της στοάς περιλαμβάνει τέντες και πέργκολες που παρέχουν σκίαση στους χώρους αποκάτω ανάλογα με την χρήση τους. Το ανοιχτό θέατρο είναι κατασκευασμένο από παλέτες και χώμα. Το χώμα θα προκύψει από εθελοντική συμμετοχή των μελών της κοινότητας στην παρακείμενη ανασκαφή της Ακαδημίας Πλάτωνος υπό την καθοδήγηση των αρχαιολόγων της ανασκαφής. Τέλος, οι προσόψεις του συγκροτήματος έχουν ως στόχο να μεταφράσουν το 'χάος' όπως έχει χαρακτηριστεί, αλλά και την ατμόσφαιρα των διαμαρτυριών σε  τάξη, εντάσσοντας την στην γραμμικότητα της αρχιτεκτονικής πρότασης.

Η Ελληνική Τράπεζα Χρόνου συστάθηκε μέσα από το κίνημα των Αγανακτισμένων. Πρόκειται για μία κοινότητα όπου τα μέλη ανταλλάσουν υπηρεσίες με βασική συναλλακτική μονάδα τον χρόνο. Κάθε πρόσωπο και κάθε υπηρεσία κοστολογούνται ισότημα βάσει του απαιτούμενου χρόνου. Η Ελληνική Τράπεζα Χρόνου έχει 800 μέλη που επικοινωνούν μέσω μιας ιστοσελίδας χωρίς μέχρι στιγμής να έχουν ένα κτήριο για να στεγάσουν τις δραστηριότητές τους.

Επελέγη το οικόπεδο δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος στο κέντρο των Αθηνών για να φιλοξενήσει το πρώτο τοπικό παράρτημα της Τράπεζας Χρόνου. Η προτεινώμενη αρχιτεκτονική δεν καθορίζεται από κάποιο συγκεκριμένο οικόπεδο και μπορεί να προσαρμοστεί σε οποιαδήποτε τοποθεσία σε κάθε γειτονιά, βάση κάποιων γενικών κανόνων.Οι κανόνες αυτοί προέκυψαν βάση της μελέτης της Αρχαίας Αγοράς των Ελληνικών πόλεων-κρατών. Ο χώρος της Αγοράς θεωρείται ότι γέννησε την Δημοκρατία.

Το συγκρότημα διαμορφώνεται με μια κυκλική διάταξη γύρω από μια ανοιχτή αυλή κατάλληλη για συγκεντρώσεις. Οι χώροι διοίκησης, το καφέ/εστιατόριο και ένα ανοιχτό θέατρο διατάσσονται περιμετρικά της ανοιχτής αυλής. Οι μονάδες ανταλλαγής υπηρεσιών τοποθετούνται σε μια επιμήκη διάταξη με τη λογική της 'βιτρίνας', με σκοπό την προσέλκυση των επισκεπτών. Το όλο συγκρότημα αναπτύσεται με την σταδιακή πρόσθεση των συγκεκριμένων χωρικών μονάδων, καθώς θα προκύπτουν οι ανάγκες.

Η κατασκευή του συνολικού συγκροτήματος γίνεται από ανιδίκευτα μέλη της Τράπεζας Χρόνου. Τα μέλη καλούνται να συγκεντρώσουν εγκατελειμένες παλέτες από την γύρω περιοχή, για να τις χρησιμοποιήσουν σαν υλικό κατασκευής. Ένα φιλικό προς τον χρήστη εγχειρίδιο τους καθοδηγεί για την σωστή συναρμολόγιση των μονάδων.

Η κεντρική διαδρομή καλύπτεται από ένα στέγαστρο και λειτουργεί σαν την αρχαία στοά. Το στέγαστρο αυτό περιλαμβάνει τέντες και πέργκολες διατεταγμενες ανάλογα με τη λειτουργία των υποκειμένων μονάδων. Οι όψεις του κτιρίου στοχεύουν στην αναπαράσταση του 'χάους' της διαμαρτυρίας και στην μετατροπή του σε 'τάξη', προσδίδοντας μια αρχιτεκτονική ποιότητα στους χώρους του συγκροτήματος.

Προοπτικό και όψη του τελιωμένου κτηρίου, με ράμπες καθόδου προς τον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος. Μέλη της Τράπεζας Χρόνου θα προσφέρουν εθελοντική εργασία για να προχωρήσουν οι ανασκαφές με αντάλλαγμα το δικαίωμα χρήσης του οικοπέδου που ανήκει στην Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Κάτοψη οροφής και ισογείου με το συγκρότημα εν λειτουργία.

Διαμήκεις και διαπλάτους τομές.

Εσωτερική άποψη της στοάς και της ανοιχτής αυλής που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραστάσεις, συγκεντρώσεις και συναντήσεις.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.