(143.12) Αναγνωστήριο / Κέντρο Ψηφιακής Πληροφορίας στην Αθήνα

Φοιτητές : Βαγιονάκης Μάνος, Παπαδοπούλου Μαρία
Επιβλέποντες καθηγητές: Σ. Γυφτόπουλος/ Α. Κούρκουλας
Σύμβουλος: Ν. Ρώσσης
Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
Ημερομηνία παρουσίασης : Ιούλιος 2012

Πρόθεσή μας είναι η σχεδιαστική προσέγγιση ενός κτιρίου στο οποίο υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για πρόσβαση στην πληροφορία, συλλογική εργασία και κοινωνική επαφή. Για αυτό το λόγο τοποθετούμε τη λειτουργία επί της πλατείας Κλαυθμώνος και πολύ κοντά στην πλατεία Καρύτση.

Η ιδέα ξεκίνησε, σε πρώτο επίπεδο, από σκέψεις γύρω από το ίδιο το κτίριο μιας βιβλιοθήκης. Ζητήματα που τέθηκαν ήταν ο ρόλος του στη σύγχρονη κοινωνία - πόλη αλλά και η λειτουργία του ως χώρος, δεδομένης της μεταβατικής φάσης από την εποχή του τυπωμένου βιβλίου προς την ψηφιακή εποχή. Το γεγονός  της αποϋλοποίησης της υπόστασής του βιβλίου, αφού είναι πλέον ένα ψηφιακό αγαθό, καταργεί την ανάγκη για πραγματικό χώρο διαφύλαξής του. Η ιδέα της δημιουργίας ενός κτιρίου για την αποθήκευση των πληροφοριών σε έντυπη μορφή σίγουρα αποτελεί έναν αναχρονισμό τόσο για την εποχή που διανύουμε και πόσο μάλλον για τη μελλοντική.

Σε δεύτερο επίπεδο ανάλυσης του ζητήματος, θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι οι τεχνολογίες που σχετίζονται με την πληροφορία έχουν συμβάλει στην αλλαγή στην αντίληψη χωρικών δομών με επιπτώσεις τόσο στην οργάνωση χώρων που αφορούν στην πληροφορία όσο και στη σχέση που δομείται μεταξύ χρήστη και πηγή πληροφορίας.  Η σύγχρονη βιβλιοθήκη - πηγή πληροφορίας είναι μια πλατφόρμα  που προσφέρει τη δυνατότητα για κατανάλωση πληροφορίας και συντονισμό των υπαρχόντων βιβλιοθηκών και πληροφοριακών μονάδων. Το κτίριο-πλατφόρμα θα επιδιώκει τον επαναπροσδιορισμό των όρων επικοινωνίας του χρήστη με την πηγή πληροφορίας αλλά και μεταξύ των χρηστών - κατοίκων του, προωθώντας τη συναναστροφή και το διάλογο.

Σε αυτό το πλαίσιο διαμορφώθηκαν και οι συνθετικές αποφάσεις. Επικεντρωθήκαμε στο στόχο της επικοινωνίας του κτιρίου με την ίδια την πόλη του αλλά και την προώθηση της επικοινωνίας στο εσωτερικό αυτού μεταξύ των χρηστών του. Τόσο η εξωτερική επικοινωνία του κτιρίου όσο και η εσωτερική, η οποία συνδέθηκε με μια γενικότερη λειτουργική ευελιξία, εκφράστηκαν με την επιθυμία για διαφάνεια του κτιρίου. Το συντακτικό λεξιλόγιο του χώρου υλοποιήθηκε μορφολογικά σαν ένας γυάλινος και άρα διάφανος κύβος που μέσα του συμβαίνουν πράγματα-γεγονότα.

Βασικό ερώτημα, όμως, κατά τη διάρκεια όλης της διερεύνησης  παρέμενε η ύπαρξη της πληροφορίας με τη συμβατική της μορφή, αυτή του εντύπου του βιβλίου και το αντίκτυπό της στη δραστηριότητα του κτιρίου.

Ένα κτίριο σύγχρονης βιβλιοθήκης αναπόφευκτα καλείται να στεγάζει πραγματικό και εικονικό κόσμο, ύλη και μη ύλη. Έτσι, εντέλει, όλη η συνθετική διαδικασία δομήθηκε πάνω σε ένα δίπολο, έντυπο αρχείο - ψηφιακό αρχείο, και αυτό αποτυπώθηκε μέσα από τις σχεδιαστικές χειρονομίες γραμμή - ορθογώνιο, αυστηρά καθορισμένη κάτοψη - ανοιχτή κάτοψη, εξαναγκασμένη κίνηση - ελεύθερη κίνηση και αποδόθηκε και μέσα από τα υλικά: μπετό - γυαλί.

Κύρια σχεδιαστική κίνηση είναι η δημιουργία δύο ομάδων ευδιάκριτων χώρων. Η πρώτη, η πτέρυγα φύλαξης παλιών και πολύτιμων, πλέον, βιβλίων, η φύλαξη της πληροφορίας με τη συμβατική της έννοια και ταυτόχρονα πτέρυγα των συμβατικών λειτουργιών του κτιρίου. Είναι το σημείο  οπού συναντάται η ύλη και η μνήμη, το οποίο βιώνονται μέσω ενός ελικοειδούς περιπάτου γύρω από την κατασκευή φύλαξης των βιβλίων. Από τη άλλη μεριά, η δεύτερη ενότητα είναι αυτή του που αντιπροσωπεύει το άυλο και το σύγχρονο και προσφέρει τη δυνατότητα για κατανάλωση πληροφορίας και κοινωνική επαφή. Χώρος ενιαίος, φωτεινός, ανοιχτός όπου διασταυρώνονται τα βλέμματα, οι κινήσεις και οι ροές πληροφορίας.

Μια άλλη ιδιαιτερότητα του κτιρίου ήταν η τοποθεσία του οικοπέδου του, στην πλατεία Κλαυθμώνος, εντός του ίχνους του αρχαίου τείχους, όπου η πιθανότητα ύπαρξης θραυσμάτων της αρχαίας πόλης των Αθηνών είναι αυξημένη.  Αυτό το ζήτημα συνέβαλε στην απόφαση: το κουτί, ο γυάλινος κύβος να αιωρείται πάνω από τα πιθανά ευρήματα και παράλληλα ενισχύθηκε η επιθυμία για τη διαφάνεια του.  Το  δομικό σύστημα που θα χάριζε την αίσθηση της αιώρησης του κύβου ήταν μια επιπλέον αναζήτηση. Μετά από διάφορα σενάρια καταλήξαμε να επιλέξουμε τέσσερεις μεταλλικούς πυλώνες μεγάλης διατομής που θα δημιουργούσαν μια ενισχυμένη ζώνη στο εσωτερικό του γυάλινου κουτιού.

Αναμφισβήτητα, το  ζήτημα της διαφάνειας της επιδερμίδας του κύβου έθετε προβλήματα σχετικά με τη βιοκλιματική λειτουργία του κτιρίου. Για αυτό το λόγο επιλέξαμε τη χρήση διπλής επιδερμίδας από γυαλί. Η πρώτη είναι τοποθετημένη σε απόσταση από τη δεύτερη, για λόγους κυκλοφορίας αέρα μεταξύ τους, ώστε με το κατάλληλο άνοιγμα των εσωτερικών υαλοστασίων να δημιουργείται το φαινόμενο της καμινάδας. Προκειμένου να αποφευχθεί υπερθέρμανση,  επιλέγουμε να ανακόψουμε την εισροή της ηλιακής ακτινοβολίας στην εξωτερική γυάλινη επιδερμίδα. Υιοθετείται η λύση υβριδικών δυναμικών υαλοπινάκων, οι οπτικές ιδιότητες των οποίων μεταβάλλονται παθητικά (γίνονται ημιδιαφανείς) με την αύξηση της ηλιακής ακτινοβολίας. Η επαναφορά τους στην πλήρως διαφανή κατάσταση γίνεται από το χρήστη, με την εφαρμογή ηλεκτρικής τάσης, συνεισφέροντας έτσι στη γενικότερη λογική της ευελιξίας και της προσαρμοστικότητας που διέπει το κτίριο συνολικά.

Κάνοντας μια συνολική θεώρηση της πρότασης, το κέντρο ψηφιακής πληροφορίας / αναγνωστήριο προσανατολίζεται στην ενσάρκωση πολλαπλών ρόλων στο κτίριο βιβλιοθήκης, αυτών του τόπου εκπαίδευσης, της εξοικείωσης με την τεχνολογία, του κοινωνικού πυκνωτή, του κέντρου πολιτιστικών δρώμενων.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.